Μετάβαση στο περιεχόμενο

Μαύρη Δευτέρα (1987)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μαύρη Δευτέρα (1987)
Ο Dow Jones Industrial Average (19 Ιουνίου 1987 έως 19 Ιανουαρίου 1988)
Ημερομηνία19 Οκτωβρίου 1987, πριν 37 έτη (1987-10-19)
ΤοποθεσίαΝέα Υόρκη, ΗΠΑ
ΤύποςΚραχ στο χρηματιστήριο
Έκβαση
  • Η Federal Reserve παρέχει ρευστότητα στην αγορά για να καλύψει πρωτοφανείς απαιτήσεις για πίστωση.
  • Ο Dow Jones αρχίζει να ανακάμπτει τον Νοέμβριο του 1987
  • Οι ρυθμιστικές αρχές του NYSE αναθεώρησαν τα πρωτόκολλα εκκαθάρισης συναλλαγών το 1988.
Δείκτης FTSE 100 του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου (19 Ιουνίου 1987 έως 19 Ιανουαρίου 1988)

Ως Μαύρη Δευτέρα (αγγλικά: Black Monday‎‎) είναι η ονομασία που συνήθως δίνεται στο παγκόσμιο, ξαφνικό, σοβαρό και σε μεγάλο βαθμό απροσδόκητο [1] κραχ του χρηματιστηρίου στις 19 Οκτωβρίου 1987. Στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, η ημέρα αναφέρεται επίσης ως Μαύρη Τρίτη λόγω της διαφοράς ζώνης ώρας από άλλες αγγλόφωνες χώρες. Και οι είκοσι τρεις μεγάλες παγκόσμιες αγορές παρουσίασαν απότομη πτώση τον Οκτώβριο του 1987. Όταν μετρώνται σε δολάρια Ηνωμένων Πολιτειών, οκτώ αγορές μειώθηκαν κατά 20 έως 29%, τρεις κατά 30 έως 39% ( Μαλαισία, Μεξικό και Νέα Ζηλανδία) και τρεις κατά περισσότερο από 40% ( Χονγκ Κονγκ, Αυστραλία και Σιγκαπούρη). [1] [σημ. 1] Το λιγότερο επηρεασμένο ήταν η Αυστρία (πτώση 11,4%) ενώ το πιο επηρεασμένο ήταν το Χονγκ Κονγκ με πτώση 45,8%. Από τις 23 μεγάλες βιομηχανικές χώρες, οι 19 είχαν πτώση μεγαλύτερη από 20%. [3] Οι παγκόσμιες απώλειες εκτιμήθηκαν σε 1,71 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. [4] Η σοβαρότητα του κραχ πυροδότησε φόβους εκτεταμένης οικονομικής αστάθειας [5] ή ακόμα και επανάληψης της Μεγάλης Ύφεσης. [6]

Ο βαθμός στον οποίο τα κραχ του χρηματιστηρίου εξαπλώθηκαν στην ευρύτερη οικονομία (ή «πραγματική οικονομία») σχετιζόταν άμεσα με τη νομισματική πολιτική που ακολούθησε κάθε χώρα ως απάντηση. Οι κεντρικές τράπεζες των Ηνωμένων Πολιτειών, της Δυτικής Γερμανίας και της Ιαπωνίας παρείχαν ρευστότητα στην αγορά για να αποτρέψουν τις χρεοκοπίες μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και ο αντίκτυπος στην πραγματική οικονομία ήταν σχετικά περιορισμένος και σύντομος. Ωστόσο, η άρνηση χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής από την Αποθεματική Τράπεζα της Νέας Ζηλανδίας είχε έντονα αρνητικές και σχετικά μακροπρόθεσμες συνέπειες τόσο για τις χρηματοπιστωτικές αγορές όσο και για την πραγματική οικονομία στη Νέα Ζηλανδία. [7]

Το κραχ του 1987 άλλαξε επίσης τα υπονοούμενα μοτίβα αστάθειας που προκύπτουν στις χρηματοοικονομικές επιλογές τιμολόγησης. Τα δικαιώματα αγοράς μετοχών που διαπραγματεύονται στις αμερικανικές αγορές δεν έδειξαν χαμόγελο αστάθειας πριν από το κραχ, αλλά άρχισαν να δείχνουν ένα χαμόγελο μετά. [8]

Ηνωμένες Πολιτείες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χρονοδιάγραμμα που καταρτίστηκε από την Federal Reserve

Από τον Αύγουστο του 1982 έως το αποκορύφωμά του τον Αύγουστο του 1987, ο βιομηχανικός μέσος όρος Dow Jones (DJIA) αυξήθηκε από 776 σε 2.722, συμπεριλαμβανομένης μιας ετήσιας αύξησης 69% από τον Αύγουστο του 1987. Η άνοδος των δεικτών της αγοράς για τις δεκαεννέα μεγαλύτερες αγορές στον κόσμο ήταν κατά μέσο όρο 296% κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ο μέσος αριθμός μετοχών που διακινήθηκαν στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης αυξήθηκε από 32 εκατομμύρια μετοχές σε 181 εκατομμύρια μετοχές. [9]

Στα τέλη του 1985 και στις αρχές του 1986, η οικονομία των ΗΠΑ μετατοπίστηκε από μια ταχεία ανάκαμψη από την ύφεση των αρχών της δεκαετίας του 1980 σε μια πιο αργή επέκταση, με αποτέλεσμα μια σύντομη περίοδο « ήπιας προσγείωσης » καθώς η οικονομία επιβραδύνθηκε και ο πληθωρισμός έπεσε.

Το πρωί της Τετάρτης, 14 Οκτωβρίου 1987, η Επιτροπή της Βουλής των Ηνωμένων Πολιτειών για τους τρόπους και τα μέσα εισήγαγε ένα φορολογικό νομοσχέδιο που θα μείωνε τα φορολογικά οφέλη που σχετίζονται με τη χρηματοδότηση συγχωνεύσεων και τις εξαγορές με μόχλευση. Επίσης, τα απροσδόκητα υψηλά στοιχεία για το εμπορικό έλλειμμα που ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών στις 14 Οκτωβρίου είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην αξία του δολαρίου ΗΠΑ ενώ ώθησαν τα επιτόκια προς τα πάνω και τις τιμές των μετοχών προς τα κάτω. Καθώς συνεχιζόταν η ημέρα, ο δείκτης DJIA έπεσε 95,46 μονάδες (3,81%) στις 2.412,70 και έπεσε άλλες 57,61 μονάδες (2,39%) την επόμενη μέρα, κάτω από το 12% από το ιστορικό υψηλό όλων των εποχών της 25ης Αυγούστου. Την Παρασκευή, 16 Οκτωβρίου, ο DJIA υποχώρησε 108,35 μονάδες (4,6%) για να κλείσει στις 2.246,74 σε όγκο ρεκόρ. [10] Η πτώση στις 14 ήταν η πρώτη σημαντική πτώση μεταξύ όλων των χωρών που αργότερα θα επηρεάζονταν από τη Μαύρη Δευτέρα. [11]

Αν και οι αγορές ήταν κλειστές για το Σαββατοκύριακο, εξακολουθούσε να υπάρχει σημαντική πίεση στις πωλήσεις. Τα υπολογιστικά μοντέλα των ασφαλιστών χαρτοφυλακίου συνέχισαν να υπαγορεύουν πολύ μεγάλες πωλήσεις. [12] Επιπλέον, ορισμένοι μεγάλοι όμιλοι αμοιβαίων κεφαλαίων είχαν διαδικασίες που επέτρεπαν στους πελάτες να εξαργυρώσουν εύκολα τις μετοχές τους κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου στις ίδιες τιμές που υπήρχαν στο κλείσιμο της αγοράς την Παρασκευή. [13] Το ποσό αυτών των αιτημάτων εξαγοράς ήταν πολύ μεγαλύτερο από τα ταμειακά αποθέματα των εταιρειών, που τους απαιτούσε να πραγματοποιήσουν μεγάλες πωλήσεις μετοχών μόλις ανοίξει η αγορά την επόμενη Δευτέρα. Τέλος, ορισμένοι έμποροι περίμεναν αυτές τις πιέσεις και προσπάθησαν να προηγηθούν της αγοράς πουλώντας νωρίς και επιθετικά τη Δευτέρα, πριν από την αναμενόμενη πτώση των τιμών. [12]

Το κραχ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προτού ανοίξει το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE) τη Μαύρη Δευτέρα, 19 Οκτωβρίου 1987, υπήρχε πίεση για πώληση μετοχών. Όταν άνοιξε η αγορά, προέκυψε αμέσως μια μεγάλη ανισορροπία μεταξύ του όγκου των εντολών πώλησης και των εντολών αγοράς, ασκώντας σημαντική πτωτική πίεση στις τιμές των μετοχών. Οι τότε κανονισμοί επέτρεπαν σε καθορισμένους διαπραγματευτές αγοράς (επίσης γνωστούς ως "ειδικούς") να καθυστερήσουν ή να αναστείλουν τις συναλλαγές σε μια μετοχή εάν η ανισορροπία εντολών υπερέβαινε την ικανότητα αυτού του ειδικού να εκπληρώσει εντολές με τάξη. [14] Η ανισορροπία των παραγγελιών στις 19 Οκτωβρίου ήταν τόσο μεγάλη που 95 μετοχές του S&P 500 Index (S&P) άνοιξαν καθυστερημένα, όπως και 11 από τις 30 μετοχές του DJIA. [15] Είναι σημαντικό, ωστόσο, ότι η αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης άνοιξε εγκαίρως σε γενικές γραμμές, με μεγάλες πωλήσεις. [15]

Τη Μαύρη Δευτέρα, ο δείκτης DJIA υποχώρησε 508 μονάδες (22,6%), συνοδευόμενος από συντριβές στις αγορές προθεσμιακών χρηματιστηρίων και δικαιωμάτων προαίρεσης. [16] Αυτή ήταν η μεγαλύτερη ποσοστιαία πτώση μιας ημέρας στην ιστορία του DJIA. Οι σημαντικές πωλήσεις προκάλεσαν απότομες μειώσεις τιμών καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία 90 λεπτά συναλλαγών. [17] Κατακλυσμένες από εντολές πώλησης, πολλές μετοχές στο NYSE αντιμετώπισαν διακοπή και καθυστερήσεις συναλλαγών . Από τις 2.257 μετοχές που είναι εισηγμένες στο NYSE, σημειώθηκαν 195 καθυστερήσεις και στάσεις διαπραγμάτευσης κατά τη διάρκεια της ημέρας. [18] Ο συνολικός όγκος συναλλαγών ήταν τόσο μεγάλος που οι υπολογιστές και τα συστήματα επικοινωνιών που υπήρχαν εκείνη την εποχή κατακλύζονταν, αφήνοντας τις παραγγελίες απλήρωτες για μία ώρα ή περισσότερο. Οι μεταφορές μεγάλων κεφαλαίων καθυστέρησαν για ώρες και τα συστήματα Fedwire και NYSE SuperDot έκλεισαν για μεγάλες περιόδους, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη σύγχυση των εμπόρων. [19]

Κλήσεις περιθωρίου και ρευστότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φρέντερικ Μίσκιν πρότεινε ότι ο μεγαλύτερος οικονομικός κίνδυνος δεν ήταν τα γεγονότα της ίδιας της ημέρας του κραχ, αλλά η πιθανότητα «διεύρυνσης της κατάρρευσης των εταιρειών κινητών αξιών» εάν μια εκτεταμένη κρίση ρευστότητας στον κλάδο των χρεογράφων αρχίσει να απειλεί τη φερεγγυότητα και τη βιωσιμότητα των χρηματιστηριακών εταιρειών. Αυτή η πιθανότητα προέκυψε για πρώτη φορά την επόμενη μέρα του κραχ. [20] Τουλάχιστον αρχικά, υπήρχε πολύ πραγματικός κίνδυνος αποτυχίας αυτών των θεσμών. [21] Εάν συνέβαινε αυτό, οι δευτερογενείς επιπτώσεις θα μπορούσαν να σαρώσουν ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, με αρνητικές συνέπειες για την πραγματική οικονομία στο σύνολό της. Όπως δήλωσε ο Robert R. Glauber, «Από την οπτική μας για την Επιτροπή Μπρέιντι, η Μαύρη Δευτέρα μπορεί να ήταν τρομακτική, αλλά ήταν το πρόβλημα κεφαλαίου-ρευστότητας την Τρίτη που ήταν τρομακτικό». [19]

Η πηγή αυτών των προβλημάτων ρευστότητας ήταν η γενική αύξηση των περιθωρίων . μετά τη βουτιά της αγοράς, η οποία ήταν περίπου 10 φορές το μέσο μέγεθός. Αρκετές εταιρείες είχαν ανεπαρκή μετρητά στους λογαριασμούς των πελατών. Οι εταιρείες που αντλούσαν κεφάλαια από τα δικά τους κεφάλαια για να καλύψουν το έλλειμμα μερικές φορές έγιναν υποκεφαλαιοποιημένες. 11 εταιρείες έλαβαν κλήσεις περιθωρίου από έναν μόνο πελάτη που υπερέβαινε το προσαρμοσμένο καθαρό κεφάλαιο αυτής της εταιρείας, μερικές φορές έως και δύο προς ένα. [21] Οι επενδυτές έπρεπε να αποπληρώσουν τις κλήσεις περιθωρίου τέλους ημέρας που πραγματοποιήθηκαν στις 19 Οκτωβρίου πριν από το άνοιγμα της αγοράς στις 20 Οκτωβρίου. Οι εταιρείες μέλη του Clearinghouse κάλεσαν τα δανειστικά ιδρύματα να επεκτείνουν την πίστωση για να καλύψουν αυτές τις ξαφνικές και απροσδόκητες χρεώσεις, αλλά οι χρηματιστηριακές εταιρείες που ζητούσαν πρόσθετη πίστωση άρχισαν να υπερβαίνουν το πιστωτικό τους όριο. Οι τράπεζες ανησυχούσαν επίσης για την αύξηση της συμμετοχής και της έκθεσής τους σε μια χαοτική αγορά. [17] Το μέγεθος και ο επείγων χαρακτήρας των απαιτήσεων για πίστωση που τέθηκαν στις τράπεζες ήταν άνευ προηγουμένου. [22] Γενικά, ο κίνδυνος της πιστοληπτικής ικανότητας των αντισυμβαλλομένων καθώς αυτή αυξήθηκε και η αξία της εξασφάλισης που καταχωρήθηκε κατέστη εξαιρετικά αβέβαιη.[23]

Η πτώση της Μαύρης Δευτέρας ήταν, και παραμένει επί του παρόντος, η μεγαλύτερη πτώση στη Λίστα με τις μεγαλύτερες ημερήσιες αλλαγές στον βιομηχανικό μέσο όρο Dow Jones . (Το Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου 1914, μερικές φορές αναφέρεται λανθασμένα ως η μεγαλύτερη ημερήσια ποσοστιαία πτώση του DJIA. Στην πραγματικότητα, η φαινομενική πτώση του 24,39% δημιουργήθηκε αναδρομικά από έναν επαναπροσδιορισμό του DJIA το 1916. [24] )

Απάντηση της Federal Reserve

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«Η απάντηση της νομισματικής πολιτικής στο κραχ», σύμφωνα με τον οικονομολόγο Μάικλ Μούσα, «ήταν μαζική, άμεση και κατάλληλη». [25] Μια μέρα μετά το κραχ, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα άρχισε να λειτουργεί ως ο δανειστής έσχατης ανάγκης για την αντιμετώπιση της κρίσης. [26] Η προσέγγισή της για τη διαχείριση κρίσεων περιελάμβανε την έκδοση μιας συνοπτικής, αποφασιστικής δημόσιας ανακοίνωσης. παροχή ρευστότητας μέσω πράξεων ανοικτής αγοράς; [27] [σημ. 2] πείθοντας τις τράπεζες να δανείζουν σε εταιρείες κινητών αξιών και σε ορισμένες συγκεκριμένες περιπτώσεις, άμεση δράση προσαρμοσμένη στις ανάγκες ορισμένων επιχειρήσεων. [29]

Το πρωί της 20ης Οκτωβρίου, ο πρόεδρος της Fed Άλαν Γκρίνσπαν έκανε μια σύντομη δήλωση: «Η Federal Reserve, συνεπής με τις ευθύνες της ως κεντρική τράπεζα του Έθνους, επιβεβαίωσε σήμερα την ετοιμότητά της να χρησιμεύσει ως πηγή ρευστότητας για τη στήριξη του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος». [23] Πηγές της Fed πρότειναν ότι η συντομία ήταν σκόπιμη, προκειμένου να αποφευχθούν παρερμηνείες. [27] Αυτή η «έκτακτη» [30] ανακοίνωση πιθανότατα είχε μια κατευναστική επίδραση στις αγορές [31] που αντιμετώπιζαν μια εξίσου άνευ προηγουμένου ζήτηση ρευστότητας [22] και την άμεση πιθανότητα κρίσης ρευστότητας. [32] Η αγορά αυξήθηκε μετά από αυτή την ανακοίνωση, κερδίζοντας περίπου 200 πόντους, αλλά το ράλι ήταν βραχύβιο. Μέχρι το μεσημέρι τα κέρδη είχαν διαγραφεί και η διαφάνεια είχε ξαναρχίσει. [33]

Στη συνέχεια, η Fed ενήργησε για να παρέχει ρευστότητα στην αγορά και να αποτρέψει την επέκταση της κρίσης σε άλλες αγορές. Άρχισε αμέσως να διοχετεύει τα αποθεματικά της στο χρηματοπιστωτικό σύστημα μέσω αγορών στην ανοιχτή αγορά. Στις 20 Οκτωβρίου διοχέτευσε 17 δισεκατομμύρια δολάρια στο τραπεζικό σύστημα μέσω της ανοιχτής αγοράς – ποσό που ήταν περισσότερο από το 25% των τραπεζικών αποθεματικών και το 7% της νομισματικής βάσης ολόκληρου του έθνους. [34] Αυτό ώθησε γρήγορα το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων προς τα κάτω κατά 0,5%. Η Fed συνέχισε τις επεκτατικές αγορές τίτλων στην ανοιχτή αγορά για εβδομάδες. Η Fed ξεκίνησε επίσης επανειλημμένα αυτές τις παρεμβάσεις μια ώρα πριν από την κανονικά προγραμματισμένη ώρα, ειδοποιώντας τους αντιπροσώπους για την αλλαγή του προγράμματος το απόγευμα εκ των προτέρων. Όλα αυτά έγιναν με πολύ υψηλού προφίλ και δημόσιο τρόπο, παρόμοιο με την αρχική ανακοίνωση του Γκρίνσπαν, για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη της αγοράς ότι η ρευστότητα ήταν επικείμενη. [17] Αν και οι συμμετοχές της Fed αυξήθηκαν αισθητά με την πάροδο του χρόνου, η ταχύτητα επέκτασης δεν ήταν υπερβολική. [35] Επιπλέον, η Fed αργότερα διέθεσε αυτές τις συμμετοχές, ώστε να μην επηρεαστούν αρνητικά οι μακροπρόθεσμοι στόχοι πολιτικής της. [27]

Η Fed ανταποκρίθηκε με επιτυχία στις άνευ προηγουμένου απαιτήσεις για πίστωση συνδυάζοντας μια στρατηγική ηθικής πειθαρχίας που παρακίνησε τις νευρικές τράπεζες να δανείσουν σε εταιρείες χρεογράφων παράλληλα με τις κινήσεις της να καθησυχάσει αυτές τις τράπεζες παρέχοντάς τους ενεργά ρευστότητα.

Η διμερής στρατηγική της Fed ήταν απολύτως επιτυχής, καθώς ο δανεισμός σε εταιρείες χρεογράφων από μεγάλες τράπεζες στο Σικάγο και ειδικά στη Νέα Υόρκη αυξήθηκε σημαντικά, συχνά σχεδόν διπλασιάζεται.

Κανονισμός που προέκυψε

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τη Μαύρη Δευτέρα, οι ρυθμιστικές αρχές αναθεώρησαν τα πρωτόκολλα εκκαθάρισης συναλλαγών για να φέρουν ομοιομορφία σε όλα τα σημαντικά προϊόντα της αγοράς. Ανέπτυξαν επίσης νέους κανόνες, γνωστούς ως " συναλλαγές περιορισμών " ή στην καθομιλουμένη ως διακόπτες κυκλώματος, επιτρέποντας στα χρηματιστήρια να διακόπτουν προσωρινά τις συναλλαγές σε περιπτώσεις εξαιρετικά μεγάλης πτώσης τιμών σε ορισμένους δείκτες. για παράδειγμα, το DJIA. Αυτοί οι περιορισμοί συναλλαγών χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά πολλές φορές κατά τη διάρκεια του κραχ του χρηματιστηρίου του 2020. [36]

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ The markets were: Australia, Austria, Belgium, Canada, Denmark, France, Germany, Hong Kong, Ireland, Italy, Japan, Malaysia, Mexico, the Netherlands, New Zealand, Norway, Singapore, South Africa, Spain, Sweden, Switzerland, and the United States.[1] China did not have major stock markets at the time. The Shanghai Stock Exchange opened in December 1990 and the Shenzhen Stock Exchange in April 1991.[2]
  2. ↑ Discount window borrowing did not play a major role in the Federal Reserve's response to the crisis.[28]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Roll 1988, σελ. 20 (table 1), 21.
  2. ↑ Huang, Yang & Hu 2000, σελ. 284.
  3. ↑ Sornette 2003, σελ. 4.
  4. ↑ Schaede 1991, σελ. 42.
  5. ↑ Group of 33.
  6. ↑ Lobb 2007.
  7. ↑ Grant 1997, σελ. 330· Hunt 2009.
  8. ↑ Hull 2003, σελ. 335.
  9. ↑ General Accounting Office 1988.
  10. ↑ Bernhardt & Eckblad 2013.
  11. ↑ Roll 1988, σελ. 22.
  12. ↑ 12,0 12,1 Lindsey & Pecora 1998.
  13. ↑ Brady Report 1988, σελ. 29.
  14. ↑ Carlson 2007, σελ. 8, note 11.
  15. ↑ 15,0 15,1 Carlson 2007, σελ. 8.
  16. ↑ Brady Report 1988, σελ. 1.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Carlson 2007.
  18. ↑ U.S. GAO op. cit. p.55
  19. ↑ 19,0 19,1 Glauber 1988, σελ. 10.
  20. ↑ Mishkin 1988.
  21. ↑ 21,0 21,1 Brady Report 1988.
  22. ↑ 22,0 22,1 Garcia 1989, σελ. 153.
  23. ↑ 23,0 23,1 Greenspan 1987, σελ. 915.
  24. ↑ Bialik 2008.
  25. ↑ Mussa 1994, σελ. 127.
  26. ↑ Garcia 1989.
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Garcia 1989, σελ. 151.
  28. ↑ Carlson 2007, σελ. 18, note 17· Garcia 1989, σελ. 159.
  29. ↑ Bernanke 1990, σελ. 148.
  30. ↑ Mishkin 1988, σελ. 30.
  31. ↑ Carlson 2007, σελ. 10.
  32. ↑ Mishkin 1988· Brady Report 1988.
  33. ↑ Toporowski 1993, σελ. 125· Metz 1992.
  34. ↑ Mussa 1994, σελ. 128.
  35. ↑ Carlson 2007, σελ. 18.
  36. ↑ Shieber 2020.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μαύρη_Δευτέρα_(1987)&oldid=9952554"