Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών Αχαΐας
Συντεταγμένες: 37°50′51.000″N 21°41′19.000″E / 37.84750000°N 21.68861111°E
| Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών | |
|---|---|
 | |
| Είδος | μοναστήρι |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 37°50′51″N 21°41′19″E |
| Θρήσκευμα | Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Πατρών |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Ερυμάνθου και Δημοτική Κοινότητα Σκιαδά Αχαΐας |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Προστασία | διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1] |
| δεδομένα (π) | |
Η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών είναι ανδρώα κοινοβιακή μονή που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Πατρών. Η «Παναγία των Νοτενών» ή «Παναγία Νοτενιώτισσα» γιορτάζει στις 23 Αυγούστου[2][3].
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είχε την ονομασία «Μονή Νοτενών» μέχρι την έως και τις 16 Οκτωβρίου 1940, ημερομηνία κατά την οποία και διορθώθηκε σε «Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών»[4] Βρίσκεται κοντά στο χωριό Σκιαδάς της Δημοτικής Ενότητας Τριταίας, στην Τοπική Κοινότητα του οποίου υπάγεται διοικητικά[4], στο όρος Ερύμανθος, και συγκεκριμένα στη νότια προέκτασή του και παραφυάδα του που ονομάζεται Σκιαδοβούνι ή "Κακοταραίικο", σε υψόμετρο 879 μέτρων. Οδηγεί εκεί μη ασφαλτοστρωμένος δρόμος τόσο από το χωριό Σκιαδάς όσο και από το χωριό Κακοτάρι της Δημοτικής Ενότητας Λασίωνος του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας από την μεριά της Ηλείας. Το μοναστήρι έχει θέα προς το το δρυοδάσος της Κάπελης.
Ιστορικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κτίστηκε το 1530[5] στην αρχική της θέση, η οποία θέση ονομάζεται "Πάνω Παναγιά", και πάνω στα ερείπια αρχαίου Δωρικού ναού, πιθανόν του Απόλλωνα[3][6], η οποία έχει εγκαταλειφθεί από της αρχές του 19ου αιώνα, αν και σώζονται ακόμα ο παλιός ναός και οι τοιχογραφίες του από τον 17ο αιώνα[7]. Τα εγκαταλελειμμένα κελιά της "Πάνω Παναγιάς" είχαν φτιαχτεί από τα υλικά του αρχαίου ναού[7]. Μεταφέρθηκε κατόπιν, στις αρχές του 19ου αιώνα, σε χαμηλότερο σημείο αλλά λόγω κατολισθήσεων και κακής συντήρησης ο ναός και τα κελιά του μοναστηριού καταστράφηκαν και το μόνο που σώζεται είναι το καμπαναριό που κτίστηκε αργότερα, το 1833[7]. Στις αρχές του 20ου αιώνα κτίστηκε νέος ναός όπου τοποθετήθηκε η εικόνα της "Παναγίας της Νοτενιώτισσας"[7]. Τις δεκαετίες '60, '70 και '90 έγιναν έργα συντήρησης, ανακαίνισης και επέκτασης τόσο στην παλιά όσο και στη νέα θέση[7].
Πιο πάνω από τον περίβολο του μοναστηριού βρίσκεται το σπήλαιο στο οποίο αγίασε και ασκήτεψε ο Άγιος Ιωακείμ από το χωριό Σκιαδάς Τριταίας[3][7]. Στο χώρο του σπηλαίου χτίστηκε ναός προς τιμή του Αγίου Ιωακείμ[3][7].
Τον Απρίλιο 1821 οι Τούρκοι σύλησαν το μοναστήρι· αυτήν την πράξη εκδικήθηκε ο Δεληγιώργης Γιαννιάς, που πολέμησε τους Τουρκαλβανούς από το Λάλα Ηλείας και σκοτώθηκε στα Στενά του Κατσαρού στην ομώνυμη μάχη[8].
Στα 1885 αναφέρεται ότι το μοναστήρι απείχε τότε δυόμισι ώρες δρόμο από την Προστοβίτσα, την έδρα του τότε Δήμου Τριταίας στον οποίο ανήκε διοικητικά[9].
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά μια εκδοχή, η οικογένεια των Νότηδων βοήθησε στην ανέγερσή της[7] και έτσι η παλιά ονομασία "Νοτενά" προέρχεται από την Αλβανική μορφή του ονόματος Παναγιώτης, δηλ. Νότης[3][7][10]. Άλλη άποψη υποστηρίζει ότι η ονομασία έχει γεωγραφικό προσδιορισμό, δηλ. από τη θέση του μοναστηριού, στη νότια άκρη του Ερύμανθου, που είναι εκτεθειμένη στους νοτιάδες[7].
Λοιπά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Απογράφεται ανελλιπώς από τα μέσα του 19ου αιώνα[11]. Κατά την απογραφή 2001 βρέθηκε να έχει 3 μοναχούς[12][13] ενώ σε αυτήν του 2011 είχε έναν[14].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ www
.arxaiologikoktimatologio .gov .gr /el /monuments _info?id=148351&type=Monument. - ↑ Τρακαδάς 2002, σελ. 295-304
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Τουριστικός οδηγός Νομού Αχαΐας - Μοναστήρια». nea.gr. 9 Μαΐου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαΐου 2006. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ 4,0 4,1 «Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Νοτενών Αχαΐας». eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Λάζαρης 1999, σελ. 405
- ↑ «Παναγία των Νοτενών». visit-achaia.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2011.
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 Λουλούδης 2010, σελ. 243
- ↑ Τριανταφύλλου 1995, σελ. 1443
- ↑ Νουχάκης 1885, σελ. 62
- ↑ «Ανδρώα Κοινοβιακή Ιερά Μονή Νοτενών». i-m-patron.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2011.
- ↑ Λουλούδης 2010, σελ. 242-243
- ↑ Λουλούδης 2010, σελ. 242
- ↑ «Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή Πληθυσμού 2001» (PDF). eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
- ↑ «ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή Πληθυσμού 2011» (PDF). eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2020.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- «Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας». Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας 2 (3465). 28 Δεκεμβρίου 2012. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf.
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή Πληθυσμού 2001 (PDF). Αθήνα: ΕΕΤΑΑ. 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Λάζαρης, Βασίλης Κ. (1999). Ιστορία της πόλεως Πατρών από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821. 2 (4η έκδοση). Πάτρα: Αχαϊκές Εκδόσεις. ISBN 960-7960-09-2.
- Νουχάκης, Ιωάννης Εμμανουήλ (1885). Νέος Χωρογραφικός Πίναξ. Αθήνα: Τυπογραφείον του Υπουργείου των Στρατιωτικών.
- Τρακαδάς, Περικλής Α. (2002). Εν Αχαΐα. Πάτρα: Εκδόσεις Περί Τεχνών. σελ. 440. ISBN 960-8260-06-X.
Περαιτέρω ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα: Οικισμοί, Οικιστές, Αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας.
- Τριανταφύλλου, Κώστας Ν. (1995). «Νοτενά». Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών. 2 (3η έκδοση). Πάτρα: Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη.