Μπαχαρικό

Μπαχαρικά

Το μπαχαρικό είναι το αποξηραμένο τμήμα ενός φυτού που περιέχει αρωματικές, πικάντικες και καυστικές ουσίες. Είναι γνωστό και με τις ονομασίες καρύκευμα και μυρωδικό.

Τα μπαχαρικά μπορεί να είναι φύλλα, σπόρια, καρποί, ρίζες, βολβοί και φλοιοί. Περιλαμβάνονται στις αρτυματικές ύλες και σύμφωνα με τον Ελληνικό κώδικα τροφίμων και ποτών αυτές είναι εκείνες που έχουν έντονο άρωμα και γεύση και η προσθήκη τους στα τρόφιμα γίνεται για να τους προσδώσουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και για να βελτιώσουν τη γεύση τους. Πολλά από τα μπαχαρικά έχουν και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και αντικαθιστούν τα διάφορα συντηρητικά που σε πολλές περιπτώσεις βλάπτουν την υγεία του ανθρώπου. Αξιοσημείωτο είναι πως απαγορεύεται αυστηρά η χρήση των μπαχαρικών σε τρόφιμα που έχουν αλλοιωθεί από τον χρόνο για να καλύφθεί η δυσάρεστη οσμή και γεύση τους.

Ιστορία

Το εμπόριο των μπαχαρικών είναι από τα αρχαιότερα και είχαν ανοιχθεί ολόκληρες εμπορικές οδοί για τη μεταφορά τους από την Ασία στην Ευρώπη. Τα μπαχαρικά χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή ελαίων, φαρμάκων, αφροδισιακών και διαφόρων τελετουργιών. Αρχαία βιβλία ιατρικής και βοτανολογίας αναφέρουν τα μπαχαρικά ως σπουδαία φάρμακα στην θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Τα θεωρούσαν ακριβά ως δώρα και τα εκτιμούσαν ιδιαίτερα.

Το 2000 π.Χ. υπάρχουν αναφορές για εμπόριο μπαχαρικών, ενώ στη Βίβλο αναφέρεται ότι μεγάλο τμήμα της τεράστιας περιουσίας του βασιλιά Σολομώντα οφείλεται στην πώληση μπαχαρικών. Η Αραβία υπήρξε τεράστιο κέντρο διακίνησης μπαχαρικών και οι άραβες έμποροι απέκρυπταν την πηγή παραγωγής τους. Η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έγινε διεθνές εμπορικό κέντρο μπαχαρικών δεχόμενη τα μπαχαρικά από την Ινδία που στη συνέχεια προωθούνταν στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Γύρω στο 10ο μ.Χ. αιώνα η Βενετία έγινε κέντρο εμπορίου και διακίνησης. Στα τέλη του 15ου αιώνα οι Ευρωπαίοι προσπάθησαν να σπάσουν το μονοπώλιο της Βενετίας και να ανοίξουν νέους δρόμους προς τις χώρες παραγωγής μπαχαρικών. Οι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι έφεραν μπαχαρικά από την Ινδία περνώντας το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Το γεγονός αυτό και η παράκαμψη των μουσουλμανικών χωρών δημιούργησε νέα δυναμική, οδήγησε στην ανακάλυψη νέων χωρών και δημιούργησε τεράστια εμπορική κίνηση μεταξύ Ευρώπης και Άπω Ανατολής.

Χρήσεις, Προέλευση

Οι χρήσεις των μπαχαρικών είναι πολλές. Στη μαγειρική είναι απαραίτητο συστατικό σχεδόν κάθε συνταγής. Τα αιθέρια έλαια που εξάγονται από τα μπαχαρικά χρησιμοποιούνται στην αρωματοποιία, στην παρασκευή σαπουνιών, καλλυντικών και πολλών άλλων. Τα φυτά από τα οποία προέρχονται τα μπαχαρικά είναι αυτοφυή ή καλλιεργούνται.

Αξιοσημείωτα Μπαχαρικά

1. Πιπέρι: Το γνωστότερο από τα μπαχαρικά, προέρχεται από το φυτό πέπερι. Έχει ιδιαίτερα καυστική γεύση και σχεδόν σε όλες τις συνταγές είναι απαραίτητη η προσθήκη του. Αρωματίζει και δίνει νόστιμη γεύση στα φαγητά. Υπάρχουν 2 είδη: το μαύρο και το λευκό.

   

   Λευκό και Μαύρο πιπέρι

2. Τσίλι-Καγιέν: Προέρχονται από νωπούς ή αποξηραμένους καρπούς των ειδών πιπεριάς άνουμ και φρούτεσκενς. Δίνουν καυτερή, πικάντικη γεύση σε διάφορα φαγητά, σούπες και σάλτσες.
3. Καυτερή- γλυκιά πάπρικα-μπούκοβο: Από ποικιλίες πιπεριάς, μπαχαρικά χρήσιμα σε αρωματισμό φαγητών, στην παρασκευή λουκάνικων, σαλτσών κ.λ.π.
4. Ρίγανη: Σημαντικό μπαχαρικό προέρχεται από αποξηραμένα φύλλα και άνθη του ομώνυμου φυτού. Χρησιμοποιείται κυρίως στη μαγειρική αλλά και ως αφέψημα, το οποίο αναφέρεται ως εξαιρετικό κατά του βήχα.
5. Σκόρδο: Αποξηραμένο και τριμμένο σε σκόνη χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό και δίνει ωραία γεύση σε πολλά φαγητά.
6. Κρεμμύδι: Αποξηραμένο σε μικρά κομματάκια.
7. Βιθανία ή Ασβακάνδη: Χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό σε όλες τις ζύμες (γλυκές και αλμυρές) και στα ζυμωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα (τυρί, ξινόγαλο, γιαούρτι κτλ.). Προτιμάται σε σκόνη για κάθε χρήση, και όχι ως φυσική ρίζα, διότι ειδάλλως περιορίζεται για αφεψηματική μόνο χρήση.
8. Άνηθος: Οι χλωροί βλαστοί του φυτού χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό διαφόρων φαγητών.
9. Δάφνη: Τα φύλλα του δέντρου ως φρέσκα ή αποξηραμένα χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό κοκκινιστών, σε σούπες κλπ.
10. Κύμινο: Οι αποξηραμένοι καρποί του φυτού χρησιμοποιούνται στον αρωματισμό φαγητών, κυρίως πιάτων ανατολίτικης κουζίνας.
11. Σουμάκ: Στην Ελλάδα κάποιοι το βάζουν σε κρεατικά ή σε ρύζι με λαχανικά.
12. Αστράγαλος: Προσθέτουμε λίγη ποσότητα σκόνης αστραγάλου στο φαγητό. Προσδίδει ξυλώδη και γήινη γεύση. Είναι ρίζα, όμως προτιμάται τριμμένος σε σκόνη ώστε να επιτρέπει αψεψηματική και συνάμα μαγειρική χρήση, χωρίς περιορισμούς.
13. Σουσάμι ή σησάμι: Τα σπόρια του φυτού έχουν μεγάλη οικονομική σημασία. Έχουν πολλές χρήσεις στη μαγειρική, αρτοποιία, ζαχαροπλαστική και στην παρασκευή ελαίου, χαλβά, ταχινιού κλπ.
14. Μαύρο σουσάμι[1]: Χρησιμοποιείται ως αρωματικό σε ψωμί, κέικ και συνθέσεις με ρύζι.
15. Γαρίφαλο: Σημαντικό καρύκευμα, προϊόν του δέντρου γαριφαλόδενδρο, χρήσιμο για τον αρωματισμό πολλών τροφών και με πολλές χρήσεις στη ζαχαροπλαστική, αρτοποιία.
16. Βασιλικός: Στη μαγειρική χρησιμοποιούνται κυρίως αποξηραμένα φύλλα της πλατύφυλλης ποικιλίας το άρωμα των οποίων μοιάζει λίγο με αυτό του γλυκάνισου. Αρωματίζει διάφορα ψητά, σαλάτες, βραστά, κοκκινιστά, σούπες κλπ.

    

    Βασιλικός αποξηραμένος

17. Δυόσμος: Τα αποξηραμένα ή χλωρά φύλλα του φυτού έχουν χρήσεις στη μαγειρική και στην παρασκευή αφεψήματος.
18. Γλυκάνισος: Τα σπόρια του φυτού χρησιμοποιούνται στην αρτοποιία, έχουν δε εξαιρετικές χωνευτικές ιδιότητες. Ακόμα έχουν χρήσεις στην παρασκευή αλκοολούχων ποτών, απαραίτητα στην παρασκευή του ούζου και ορισμένες φορές και του τσίπουρου.
19. Δενδρολίβανο: Οι τρυφεροί βλαστοί και τα φύλλα του δενδρολίβανου χρησιμοποιούνται ως αρωματικό σε πολλά φαγητά. Στα ψητά δίνει μία ιδιαίτερη γεύση. Στη ζαχαροπλαστική το χρησιμοποιούν κυρίως στα γλυκά του κουταλιού. Έχουν ένα ευχάριστο άρωμα που μοιάζει με αυτό του τσαγιού και η γεύση του είναι ελαφρώς πικρή και λίγο καυτερή.
20. Κανέλα: Από τα πιο γνωστά και κοινά μπαχαρικά, βγαίνει από το φλοιό του κανελόδενδρου και χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική, στα λικέρ στη μαγειρική για τον αρωματισμό των φαγητών και στην αρωματοποιία.

    

    Κανέλα

21. Σινάπι: Οι σπόροι του φυτού χρησιμοποιούνται στην παρασκευή της μουστάρδας.
    1. Ως σινάπι πωλούνται σκούρα υποείδη (ή σπανιότερα με τμήματα τριμμένου φλοιού).
    2. Ως μουστάρδα πωλείται το πορτοκαλί είδος αποφλοιωμένο. Πωλείται περισσότερο από το σκούρο. Το βάζουμε ως σκόνη στην κατσαρόλα κατά το βράσιμο. Αν δεν βράσει ή αν δεν ψηθεί έχει έντονη και για τους περισσότερους δυσάρεστη γεύση.
22. Μοσχοκάρυδο: Οι σπόροι του δέντρου της μοσχοκαρυδιάς, με έντονο άρωμα και χρήσεις στην αρτοποιία, ζαχαροπλαστική, στην παρασκευή λουκάνικων, αρωματισμό κρεατικών και άλλες.
23. Κάρυ: Πικάντικο μείγμα σε σκόνη που παρασκευάζεται από κόλιανδρο, κύμινο, σπόρους μάραθου, κουρκουμά, κόκκους πιπεριού και κόκκινη καυτερή πιπεριά.
24. Τζίντζερ: Χαρίζει πικάντικο άρωμα στο ψάρι, το ψωμί και τα γλυκά.
25. Κάρδαμο
26. Κουρκουμάς: Έχει πολλές χρήσεις (σε ρύζι, κρέας κτλ.). Συνήθως προστίθεται μαζί με άλλα μπαχαρικά.
27. Μαχλέπι: Θυμίζει πικραμύγδαλο με κεράσι και χρησιμοποιείται κυρίως στην ζαχαροπλαστική.
28. Γκαράμ μασάλα: Ινδικό μείγμα μπαχαρικών.

Αποθήκευση, Παγκόσμια παραγωγή

Τα μπαχαρικά πρέπει να διατηρούνται σε ξηρά μέρη χωρίς υγρασία έτσι ώστε να είναι καλή η ποιότητα τους. Οι συσκευασίες αποθήκευσης πρέπει να είναι άοσμες και τα μπαχαρικά να μην παραμένουν πολύ καιρό συσκευασμένα γιατί αλλοιώνεται η γεύση και τα χαρακτηριστικά τους. Κατά την αγορά πρέπει να ελέγχεται η ποιότητα και αν εμπεριέχουν αλάτι (γίνονται πιο νόστιμα αλλά τότε αποτελεί μίγμα). Η Ινδία είναι πρώτη στον κόσμο σε παραγωγή μπαχαρικών. Ακολουθούν η Ινδονησία, η Τουρκία, η Γαλλία, η Αργεντινή, το Μεξικό και η Μαλαισία.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Spices στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του μπαχαρικό στο Βικιλεξικό