Νάγια

Νάγια
	; Νάγια η νάγια
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο:	Ζώα (Animalia);
Συνομοταξία:	Χορδωτά (Chordata);
Υποσυνομοταξία:	Σπονδυλωτά (Vertebrata);
Ομοταξία:	Σαυρόψιδα (Sauropsida);
Τάξη:	Λεπιδωτά (Squamata);
Υποτάξη:	Φίδια (Serpentes);
Οικογένεια:	Ελαπίδες (Elapidae);
Γένος:	Νάγια (Naja); Laurenti, 1768
Είδη
	δείτε κείμενο

Η Νάγια ή Νόγια (λατινικά: Naja naja) είναι ένα από τα πιο δηλητηριώδη (ιοβόλα) φίδια της γης. Ανήκει στο γένος των ερπετών οφιδίων της οικογένειας των ελαπιδών (elapidae). Η Νάγια είναι περισσότερο γνωστή με το πορτογαλικό της όνομα, Κόμπρα. Οι φυσιοδίφες την ονόμαζαν άλλοτε Ασπίδα, όνομα που έφερε στην αρχαιότητα.

Πρόκειται για επικίνδυνο φίδι των θερμών χωρών της Ανατολικής Αφρικής και της Ασίας. Έχει σώμα επίμηκες κυλινδρικό, περισσότερο διογκωμένο στην κοιλιά του και καλυμμένο με ανθεκτικές και λείες πλάκες. Το χρώμα του δέρματός τους ποικίλει από κόκκινο μέχρι κίτρινο και καστανό. Το μήκος του κυμαίνεται από 70 εκατοστά μέχρι 1,5 μέτρο. Κάποια είδη μπορεί όμως να φθάσουν και τα 4 μέτρα.

Έχει σχετικά μικρό κεφάλι, τετραγωνικό, καλυπτόμενο επίσης με πλάκες και ουρά οξύληκτη. Στο μπροστινό μέρος της άνω σιαγόνας φέρει αυλακωτά ιοβόλα άγκιστρα διπλάσιου μεγέθους των οδόντων του. Κάποια είδη έχουν τη δυνατότητα λόγω ισχυρών σιελογόνων αδένων να εκτοξεύουν το δηλητήριο σε απόσταση μέχρι 2,5 μέτρων και μάλιστα σημαδεύοντας τους οφθαλμούς του αντιπάλου, προκειμένου έτσι να δημιουργήσουν παροδική τύφλωση του εχθρού και έτσι να τραπούν σε φυγή.

Χαρακτηριστικό των φιδιών αυτών είναι η ικανότητά τους ανασηκώνοντας το πρόσθιο μέρος του σώματός τους να διαπλατύνουν εκπληκτικά το δέρμα του αυχένα τους δημιουργώντας σχεδόν εικόνα ασπίδας, εκ της οποίας και είχαν ονοματιστεί έτσι στην αρχαιότητα. Τη μορφή αυτή λαμβάνουν όταν οργιστούν ή φοβηθούν.

Οι Νάγιες ζουν κυρίως σε θερμούς και ξηρούς τόπους και αναζητούν την τροφή τους τη νύχτα ή κατά το λυκόφως. Τρέφονται κυρίως με σαύρες, ποντίκια, βατράχια και μικρά πτηνά. Δεν επιτίθενται στον άνθρωπο, αλλά και ούτε απομακρύνονται στην παρουσία του όταν έχει πλησιάσει στη φωλιά τους. Συνήθως αυτοί που βαδίζουν στους πιθανούς χώρους τους, κρατούν ράβδο την οποία χτυπούν δυνατά στο έδαφος και τις πέτρες, δεξιά και αριστερά, ώστε αυτές να απομακρυνθούν. Δεν διστάζουν όμως να τρυπώσουν και σε οικίες, κυρίως στις στέγες, σε αναζήτηση ποντικιών, οπότε μπορεί και να εμφανίζονται ως κατοικίδια.

Τα δήγματα (δαγκώματα) των φιδιών αυτών είναι θανατηφόρα αν δεν έχει γίνει προηγουμένως σχετικό αντι-ιοβόλο εμβόλιο. Πολλές εκατοντάδες ανθρώπων φέρεται να πεθαίνουν ετησίως από δήγματα αυτών των φιδιών, ιδιαίτερα στην επαρχίες της Ινδίας, του Πακιστάν και του Μπανγκλαντές.

Τρία είναι τα κυριότερα είδη της:

Η Νάγια η νάγια (Naja naja) που απαντάται κυρίως στην Αίγυπτο και τη Νουβία, για το οποίο λέγεται πως το δηλητήριο ενός τέτοιου φιδιού χρησιμοποίησε η Κλεοπάτρα για να θέσει τέρμα στη ζωή της.
Η Νάγια η αρχουμένη (Κόμπρα η Βασιλική) ή Νάγια η διοπτροφόρος, τώρα Οφιοφάγος ο έλαψ (Ophiophagus elaps) (κυρίως στην Ασία), που όταν διαπλατυνθεί ο αυχένας της, παρουσιάζει εικόνα δύο ματιών.
Η Νάγια η αμαδρυάς (Naja hamadryas), τώρα Οφιοφάγος η χάνα (Ophiophagus hannah), που παρουσιάζει το σχήμα ενός οφθαλμού, η οποία και είναι αυτή που φθάνει στο μεγαλύτερο μέγεθος.

Στην αρχαία Αίγυπτο η "Νάγια η νάγια" θεωρούνταν ιερό ζώο.
Σήμερα το όνομα Κόμπρα φέρουν ελικόπτερα ταχείας και εκτεταμένης προσβολής, καθώς και ηλεκτρομαγνητικά συστήματα ανίχνευσης και προστασίας - συναγερμού.

Πηγές

Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τ.14ος, σ.199