Πιτιλιάνο

Πιτιλιάνο δήμος
Εικόνα Πανοραμική θέα του Πιτιλιάνο
(Έμβλημα) (Σημαία)
Διοικητικές πληροφορίες
Χώρα	Ιταλία
Περιφέρεια	Τοσκάνη
Επαρχία	Γκροσέτο
Περιοχή
Υψόμετρο	313 μ.
Πληθυσμός	3.861 (30-11-2014)
Πυκνότητα	37.86 κατ./χλμ²
Άλλες πληροφορίες
Ζώνη ώρας	UTC+1
Πολιούχος	Άγιος Ρόκο
Τοποθεσία
Πιτιλιάνο
http://www.comune.pitigliano.gr.it/

Το Πιτιλιάνο είναι ιταλικός δήμος της επαρχίας του Γκροσέτο στην περιφέρεια της Τοσκάνης. Ο δήμος αριθμεί 3.861 κατοίκους. Είναι γνωστός τουριστικός προορισμός χάρη στην ιδιαιτερότητα του ιστορικού του κέντρου, που μοιάζει να έχει παραμείνει αναλλοίωτο από τον μεσαίωνα.

Τοποθεσία

Το Πιτιλιάνο βρίσκεται στο νοτιότερο τμήμα της περιφέρειας της Τοσκάνης και νότια συνορεύει με την περιφέρεια του Λάτιου. Απέχει 189 χλμ. από τη Φλωρεντία και 155 χλμ. από τη Ρώμη. Το έδαφος της περιοχής είναι λοφώδες, με υψόμετρο που κυμαίνεται από τα 300 έως τα 663 μ. Φτάνοντας στο Πιτιλιάνο από τα νοτιοδυτικά, διακρίνονται τα χαρακτηριστικά σπίτια του που ξεφυτρώνουν πάνω σε έναν ηφαιστειογενή βράχο από τόφφο. Αυτός ο μακρόστενος βράχος περιβάλλεται στις τρεις πλευρές του από χαράδρες, γεμάτες σπηλιές σκαμμένες στον τόφφο. Στο βάθος των χαραδρών κυλούν 3 χείμαρροι ο Λέντε, ο Μελέτα και ο Πρόκιο.

Ιστορία

Προϊστορική και ετρουσκική εποχή

Η ευρύτερη περιοχή του Πιτιλιάνο είχε κατοικηθεί από την ύστερη Εποχή του Ορείχαλκου (12ος-11ος αι. π.Χ.), όταν δημιουργήθηκαν διάφοροι οικισμοί σκαμμένοι στα βράχια. Στο σημείο που σήμερα υπάρχει το χωριό, είχε δημιουργηθεί τον 8ο αιώνα ένας ετρουσκικός οικισμός, όπως μαρτυρούν τα τείχη στη συνοικία Καπισότο, οικισμός που εγκαταλείφθηκε μεταξύ του τέλους του 6ου αιώνα και των αρχών του 5ου.

Προέλευση του ονόματος

Το ετρουσκικό όνομα του οικισμού δεν μας είναι γνωστό, εικάζεται ότι είχε το όνομα Στάτνες και στην ρωμαϊκή εποχή έγινε νομός με την ονομασία Στατόνια. Το σημερινό όνομα μάλλον συνδέεται με μια σημαντική ρωμαϊκή οικογένεια που έφερε το όνομα Πετίλια. Σύμφωνα πάντως με έναν παλιό μύθο η πόλη ιδρύθηκε από 2 Ρωμαίους, από τον Πετίλιο και τον Τσελιάνο και η συγχώνευση των ονομάτων τους δημιούργησε το όνομα Πιτιλιάνο.

Νεώτερη ιστορία

Η πρώτη γραπτή μαρτυρία που έχουμε για την ύπαρξη του Πιτιλιάνο είναι μια επιστολή του Πάπα Νικόλαου Β’, το 1061, προς τον αρχιμανδρίτη της γειτονικής κωμόπολης Σοβάνα, επιστολή που εμφανίζει το Πιτιλιάνο ως περιοχή που ανήκει στη δικαιοδοσία της οικογένειας των κομήτων Αλντομπραντέσκι. Το 1293 η Αναστασία, κόρη της κόμισσας Μαργαρίτας Αλντομπραντέσκι, παντρεύτηκε τον Ρομάνο Ορσίνι παίρνοντας ως προίκα την κομητεία της Σοβάνα και η έδρα της κομητείας μεταφέρθηκε στο Πιτιλιάνο. Οι Ορσίνι κυβέρνησαν αυτη την περιοχή για αρκετούς αιώνες, υπερασπίζοντάς την από τις συνεχείς επιθέσεις της Σιένα και του Ορβιέτο αρχικά και της Φλωρεντίας των Μεδίκων στη συνέχεια. Τελικά το 1574 ο Νικόλαος Δ’ Ορσίνι παραχώρησε το κάστρο στους Μεδίκους και το 1604 το Πιτιλιάνο προσαρτήθηκε στο Μεγάλο Δουκάτο της Τοσκάνης με παραχώρηση του Τζιαν Αντόνιο Ορσίνι, για να ξεπληρώσει τα χρέη του. Οι Μέδικοι αδιαφόρησαν για τις τύχες της πόλης, που γνώρισε την παρακμή, και μόνο το 1737, χρονιά που το μεγάλο Δουκάτο πέρασε στον οίκο της Λορένης, το Πιτιλιάνο γνώρισε μια αργή οικονομική και πολιτιστική ανάκαμψη.

Η Εβραϊκή κοινότητα του Πιτιλιάνο

Στο Πιτιλιάνο είχε κατά το παρελθόν δοθεί το προσωνύμιο «μικρή Ιερουσαλήμ», εξαιτίας της παρουσίας πολυάριθμης εβραϊκής κοινότητας. Το χωριό υποδέχτηκε τις πρώτες εβραϊκές οικογένειες από τον 15ο αιώνα αλλά μετατράπηκε σε σημαντικό εβραϊκό κέντρο τον επόμενο αιώνα. Αυτό οφείλεται στα παπικά διατάγματα του 1555 και 1569 τα οποία απαγόρευαν στους Εβραίους να κατοικούν στο παπικό κράτος, τα σύνορα του οποίου ξεκινούσαν λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα του Πιτιλιάνο. Έτσι, πολλές οικογένειες Εβραίων ήρθαν να κατοικήσουν στην περιοχή αυτή, όπου τους επιτρεπόταν να ζουν σε γκέτο και να εξασκούν διάφορες εμπορικές δραστηριότητες. Η εβραϊκή κοινότητα του Πιτιλιάνο δυνάμωσε σε τέτοιο βαθμό, ώστε το 1598 κατασκεύασε μια Συναγωγή, η οποία σώζεται μέχρι τις μέρες μας. Τον 19ο αιώνα η εβραϊκή κοινότητα έφτασε να αντιπροσωπεύει το 12% του συνολικού πληθυσμού. Οι αντισημιτικοί νόμοι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αποδυνάμωσαν την κοινότητα, που πλέον δεν αριθμεί παρά λίγα άτομα.

Σημαντικότερα αξιοθέατα

• Το παλάτι των Ορσίνι : επιβλητικό μέγαρο, κατασκευασμένο ως φρούριο από τους Αλντομπραντέσκι (11ος-12ος αιώνας) και στη συνέχεια έδρα της κομητείας των Ορσίνι. Ανακαινίστηκε εκ βάθρων τον 16ο αιώνα σύμφωνα με την επιθυμία του Νικολό Ορσίνι, σε σχέδια του μηχανικού Αντόνιο ντα Σανγκάλο του νεότερου. Η σημερινή όψη του οφείλεται σε παρεμβάσεις που έγιναν μεταξύ του 1777 και του 1840. Στο οικοδόμημα στεγάζονται επίσης:
  • Το αρχαιολογικό μουσείο
  • Το μουσείο θρησκευτικής τέχνης της Επισκοπής
• Τα τείχη του Πιτιλιάνο: κατασκευάστηκαν από τους Αλντομπραντέσκι από τον 9ο αιώνα βασιζόμενα στα ίχνη μιας πρωτόγονης οχύρωσης των Ετρούσκων του 7ου αιώνα π.Χ. Η σημερινή τους όψη οφείλεται στην ανακαίνιση που έκαναν οι Ορσίνι κατά την περίοδο της Αναγέννησης, σε σχέδια του Αντόνιο ντα Σανγκάλο του νεότερου. Αξιοσημείωτες είναι οι δυο πύλες των τειχών: η κεντρική πύλη (16ος αι.) είναι ουσιαστικά μια στοά που διασχίζει έναν από τους νοτιοανατολικούς προμαχώνες και η Πύλη της Σοβάνα (13ος αι.).
• Το υδραγωγείο των Μεδίκων: άρχισε να κατασκευάζεται στα μισά του 16ου αιώνα, ολοκληρώθηκε όμως τον επόμενο αιώνα.
• Η Κρήνη με τις επτά βρύσες: κατασκευασμένη στα μισά του 16ου αιώνα. Βρίσκεται στη νότια πλευρά της κεντρικής πλατείας.
• Ο Καθεδρικός ναός Αγίων Πέτρου και Παύλου: κατασκευάστηκε τον Μεσαίωνα και ανακαινίστηκε ριζικά τους επόμενους αιώνες και κυρίως τον 16ο αιώνα γι' αυτό και επικρατεί ο ρυθμός του Μπαρόκ τόσο στην πρόσοψη όσο και στον εσωτερικό διάκοσμο.
• Η Εκκλησία της Ανάληψης της Θεοτόκου του 19ου αιώνα.
• Η Εκκλησία της Κεχαριτωμένης Θεοτόκου: χτίστηκε ως ξωκκλήσι τον 14ο αιώνα στο λόφο νοτίως του οικισμού. Από αυτό το σημείο φαίνεται η πανοραμική θέα ολόκληρου του βράχου με τον οικισμό, άρρηκτα συνδεδεμένοι σε αρμονικό σύνολο.
• Η Συναγωγή: βρίσκεται στο παλιό εβραϊκό γκέτο, στην καρδιά του ιστορικού κέντρου. Κάτω από τη συναγωγή βρίσκεται ο φούρνος για την παρασκευή των άζυμων καθώς και άλλοι χώροι σχετικοί με την εβραϊκή λατρεία. Μετά τον χείμαρρο Μελέτα βρίσκεται το Εβραϊκό νεκροταφείο.
• Τα κελάρια: τα περισσότερα σπίτια του ιστορικού κέντρου διαθέτουν κελάρια σκαμμένα μέσα στο βράχο από τόφφο, για τη διατήρηση του κρασιού. Το Λευκό κρασί του Πιτιλιάνο θεωρείται ιδιαίτερα εύγευστο και η οινοποιία είναι μια από τις κύριες δραστηριότητες των κατοίκων.
• Πολυάριθμες ανασκαφές έχουν γίνει στην ευρύτερη περιοχή του Πιτιλιάνο φέρνοντας στο φως οικισμούς και νεκροταφεία τόσο της προϊστορικής εποχής όσο και της ακόλουθης εποχής των Ετρούσκων:
  • Το νεκροταφείο του Γκραντόνε (7ος –6ος αι.)
  • Ο οικισμός στη θέση Μορανάτσιο (εποχή του ορείχαλκου)
  • Ο αρχαιολογικός χώρος του Πότζιο Μπούκο (12ος-6ος αι.)
  • Το νεκροταφείο στη θέση Ποτζιάλτι Βαλελούνγκα (εποχή του χαλκού) και πολλά άλλα που δεν είναι επισκέψιμα.

Πηγές

• Giovanni De Feo, Le città del tufo nella valle del Fiora. Guida ai centri etruschi e medioevali della Maremma collinare, Laurum Editrice, Pitigliano, 2005.
• Enrico Pellegrini, Insediamenti preistorici e città etrusche nella media valle del Fiora. Guida al museo civico archeologico di Pitigliano, Laurum Editrice, Pitigliano, 1999.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Official site of the comune of Pitigliano
• Photo gallery made by a UNESCO photographer

• 
  Το παλάτι των Ορσίνι
• 
  Νυχτερινή άποψη
• 
  Η γέφυρα του χειμάρρου Μελέτα