Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σαρλ Μαρί ντε Λα Κονταμίν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σαρλ Μαρί ντε Λα Κονταμίν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Charles Marie de La Condamine (Γαλλικά)
Γέννηση28  Ιανουαρίου 1701[1][2][3]
Παρίσι[4]
Θάνατος4  Φεβρουαρίου 1774[5][1][2]
Παρίσι[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΒασίλειο της Γαλλίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά
ΣπουδέςCollège Louis-le-Grand (Paris) (έως 1718)[6]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός
εξερευνητής
αστρονόμος
βοτανολόγος
εγκυκλοπαιδιστής
γεωγράφος[7]
συγγραφέας[8]
Εργοδότης12th Cuirassier Regiment (1718–1719)[9][6]
d:Q2990072 (1731–1732)[6]
Αξιοσημείωτο έργοFrench Geodesic Missions[6]
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςΣημαιοφόρος/θωρακοφόρος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα23η έδρα της Γαλλικής Ακαδημίας (1760–1774)[10]
ΒραβεύσειςΕταίρος της Βασιλικής Εταιρίας
Knight of the Royal Military and Hospitaller Order of Our Lady of Mount Carmel and Saint Lazarus of Jerusalem united
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Σαρλ Μαρί ντε Λα Κονταμέν (Charles Marie de La Condamine, 28 Ιανουαρίου 1701 – 4 Φεβρουαρίου 1774) ήταν Γάλλος εξερευνητής, γεωγράφος και μαθηματικός. Πέρασε δέκα έτη στη χώρα του Ισημερινού (τότε ισπανικό έδαφος) μετρώντας το μήκος μιας μοίρας γεωγραφικού πλάτους (μεσημβρινού) στον γήινο ισημερινό και συντάσσοντας τον πρώτο χάρτη της Amazon βασιζόμενος σε αστρονομικές παρατηρήσεις. Επιπλέον, ήταν συγγραφέας λημμάτων της Εγκυκλοπαιδείας.[11]

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σαρλ Μαρί γεννήθηκε στο Παρίσι και ήταν γιος των εύπορων γονέων Σαρλ ντε Λα Κονταμέν και Λουίζ Μαργκερίτ. Σπούδασε στο Κολέγιο «Λουδοβίκος ο Μέγας», όπου έλαβε μόρφωση τόσο στα φιλολογικά μαθήματα. όσο και στα μαθηματικά. Μετά τη περάτωση των σπουδών του κατατάχθηκε στον στρατό και πολέμησε στον πόλεμο κατά της Ισπανίας (1719). Μετά την επιστροφή του από τον πόλεμο, γνωρίστηκε με επιστημονικούς κύκλους στο Παρίσι. Στις 12 Δεκεμβρίου 1730 προσλήφθηκε στη γαλλική Ακαδημία Επιστημών, όπου διορίσθηκε επίκουρος χημικός.

Το 1729 ο Λα Κονταμέν και ο φίλος του Βολταίρος εκμεταλλεύθηκαν ένα «παραθυράκι» στους κανονισμούς της λοταρίας της γαλλικής κυβερνήσεως και απεκόμισαν έτσι μεγάλα κέρδη.[12]

Τον Μάιο του 1731 ο Λα Κονταμέν απέπλευσε με την Αγγλική Εταιρεία της Ανατολής για την Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμεινε επί πέντε μήνες. Επιστρέφοντας από το Παρίσι, υπέβαλε τον Νοέμβριο του 1732 μία εργασία στην Ακαδημία με τον τίτλο «Μαθηματικές και φυσικές παρατηρήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια μιας επισκέψεως στο Λεβάντε το 1731 και το 1732».

Τρία έτη αργότερα, ο Λα Κονταμέν εντάχθηκε στη «Γαλλική γεωδαιτική αποστολή» στη Νότια Αμερική, που είχε σκοπό την παρατηρησιακή επαλήθευση της υποθέσεως του Ισαάκ Νεύτωνα ότι η Γη δεν είναι μία τέλεια σφαίρα, αλλά είναι πεπλατυσμένη στην περιοχή των πόλων και διογκωμένη στην περιοχή του ισημερινού της. Αυτός ο ισχυρισμός του Νεύτωνα είχε δημιουργήσει μεγάλη συζήτηση ανάμεσα στους Γάλλους επιστήμονες. Οι Πιερ Λουί Μωπερτυΐ, Αλεξίς Κλαιρώ και Πιερ Σαρλ Λεμονιέ ταξίδεψαν στη Λαπωνία για να μετρήσουν το μήκος τόξου αρκετών μοιρών κάθετα στον αρκτικό κύκλο, ενώ οι Λουί Γκοντέν, Πιερ Μπουγκέ και Λα Κονταμέν στάλθηκαν στη Νότια Αμερική, ώστε να εκτελέσουν παρόμοιες μετρήσεις περί τον ισημερινό.

Στη Νότια Αμερική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 16 Μαΐου 1735 ο Λα Κονταμέν και οι άλλοι δύο επιστήμονες απέπλευσαν από τη Λα Ροσέλ συνοδευόμενοι και από έναν βοτανολόγο, τον Ζοζέφ ντε Ζυσιέ. Μετά από στάσεις στη Μαρτινίκα, το Σαιν-Ντομίνγκ (σημερινή Αϊτή) και την Καρταχένα (Κολομβία), έφθασαν στον Παναμά, όπου διέσχισαν την αμερικανική ήπειρο. Τελικώς στις 10 Μαρτίου 1736 η αποστολή έφθασε στο λιμάνι Μάντα του Ειρηνικού Ωκεανού. Οι σχέσεις του Λα Κονταμέν με τους συναδέλφους του δεν ήταν καλές. Η αποστολή συνάντησε πολλές δυσκολίες και τελικώς ο Λα Κονταμέν χώρισε από τους υπόλοιπους και συνέχισε μόνος του μέχρι το Κίτο, ακολουθώντας τον ποταμό Εσμεράλδας, καθιστάμενος ο πρώτος Ευρωπαίος που είδε το φυσικό καουτσούκ, στη διαδρομή αυτή. Παρουσίασε αργότερα δείγματα της ουσίας στη γαλλική Ακαδημία Επιστημών[13] και το 1751 παρουσίασε μία εργασία του βοτανολόγου Φρανσουά Φρενώ (François Fresneau) στην Ακαδημία, που περιέγραφε πολλές από τις ιδιότητες του καουτσούκ (η πρώτη επιστημονική εργασία με θέμα το καουτσούκ). Ο Λα Κονταμέν ξανασυναντήθηκε με την ομάδα στις 4 Ιουνίου 1736 στο Κίτο.

Το τόξο μεσημβρινού που επέλεξαν να μετρήσουν ο Λα Κονταμέν και οι συνάδελφοί του περνούσε από μία κοιλάδα κάθετη στον ισημερινό, που εκτεινόταν από το Κίτο στα βόρεια μέχρι την Κουένκα στα νότια. Οι επιστήμονες εκτέλεσαν μετρήσεις τριγωνισμού επί έναν μήνα στα υψίπεδα του Yaruqui (3 Οκτωβρίου έως 3 Νοεμβρίου 1736) και μετά επέστρεψαν στο Κίτο. Εκεί διαπίστωσαν ότι η οικονομική ενίσχυση που περίμεναν από το Παρίσι δεν είχε φθάσει ακόμα. Αλλά ο Λα Κονταμέν είχε προνοήσει να κάνει μία κατάθεση σε τράπεζα στη Λίμα και έτσι ταξίδεψε μέχρι εκεί στις αρχές του 1737 για να «σηκώσει» τα χρήματα. Επεμήκυνε αυτό το ταξίδι ώστε να μελετήσει το δένδρο κιγχόνη με τον φαρμακευτικό φλοιό (που περιέχει το ισχυρό ανθελονοσιακό φάρμακο κινίνη), ένα φυτό ελάχιστα γνωστό στη Ευρώπη εκείνη την εποχή.[14]

Μετά την επιστροφή του στο Κίτο, στις 20 Ιουνίου 1737, ο Λα Κονταμέν βρήκε τον Γκοντέν να αρνείται να αποκαλύψει τα αποτελέσματά του, οπότε ένωσε τις δυνάμεις του με τον Μπουγκέ. Οι δυο τους συνέχισαν τις μετρήσεις τους στην ορεινή και δύσβατη περιοχή πάνω από το Κίτο. Τον Δεκέμβριο του 1741 ο Μπουγκέ βρήκε ένα λάθος σε έναν υπολογισμό του Λα Κονταμέν, οι δύο εξερευνητές μάλωσαν και σταμάτησαν να μιλούν ο ένας στον άλλον. Ωστόσο, εργαζόμενοι χωριστά, οι δυο τους ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα τον Μάιο του 1743.

Ο Λα Κονταμέν το 1760, έργο του Carmontelle

Η επιστροφή στην Ευρώπη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ανεπαρκής χρηματοδότηση εμπόδισε την απευθείας επιστροφή στη Γαλλία. Ο Λα Κονταμέν επέλεξε έτσι να επιστρέψει κατεβαίνοντας τον Αμαζόνιο ποταμό, μια διαδρομή μακρύτερη και πιο επικίνδυνη. Ωστόσο έτσι πραγματοποίησε την πρώτη επιστημονική εξερεύνηση του Αμαζονίου και βγήκε στον Ατλαντικό Ωκεανό στις 19 Σεπτεμβρίου 1743 έχοντας διεξαγάγει στη διαδρομή παρατηρήσεις γεωγραφικές-τοπογραφικές, αλλά και αστρονομικές. Πραγματοποίησε επίσης κάποιες βοτανικές μελέτες, ιδίως για την κιγχόνη και το καουτσουκόδενδρο (Hevea brasiliensis).

Τον Φεβρουάριο του 1744 ο Λα Κονταμέν έφθασε στην Καγιέν, την πρωτεύουσα της Γαλλικής Γουιάνας. Δεν απετόλμησε να ταξιδέψει στη Γαλλία με γαλλικό εμπορικό πλοίο επειδή η Γαλλία βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση (τον Πόλεμο της Αυστριακής Διαδοχής του 1740-1748), παρά είχε την υπομονή να περιμένει επί 5 μήνες ώσπου μπόρεσε να φύγει με ολλανδικό πλοίο. Αλλά και πάλι έκανε καλή χρήση του χρόνου αναμονής, παρατηρώντας και καταγράφοντας γεωγραφικά, βιολογικά και εθνολογικά δεδομένα. Αποπλέοντας από την Καγιέν τον Αύγουστο του 1744, έφθασε στο Amsterdam στις 30 Νοεμβρίου 1744, όπου παρέμεινε για λίγο και τελικώς επέστρεψε στο Παρίσι τον Φεβρουάριο του 1745. Είχε φέρει μαζί του πολλές σημειώσεις, δείγματα φυσικής ιστορίας και έργα τέχνης που δώρισε στον γνωστό φυσιοδίφη Μπυφόν.

Journal du voyage fait par ordre du roi, a l'équateur, 1751

Ο Λα Κονταμέν δημοσίευσε τα αποτελέσματα των μετρήσεών του και των ταξιδιών του μαζί με έναν χάρτη του Αμαζονίου στα Mém. de l'Académie des Sciences, 1745. Οι σημειώσεις του περιελάμβαναν τις πρώτες περιγραφές από Ευρωπαίο του Καναλιού Κασικιάρε και του παραλυτικού δηλητηρίου κουράριο, που χρησιμοποιούσαν οι Ινδιάνοι του Αμαζονίου στα βέλη τους. Σημείωσε επίσης την ορθή χρήση της κινίνης για την καταπολέμηση της ελονοσίας. Το ημερολόγιο του δεκαετούς ταξιδιού του στη Νότια Αμερική εκδόθηκε στο Παρίσι το 1751. Τα γεωδαιτικά αποτελέσματα της αποστολής ήταν αδιαμφισβήτητα: η Γη είναι πράγματι ένα σφαιροειδές πεπλατυσμένο στους πόλους, όπως είχε εικάσει ο Νεύτων.

Οι Λα Κονταμέν και Μπουγκέ δεν συμφιλιώθηκαν τόσο ώστε να συγγράψουν μία κοινή δημοσίευση μέχρι τον θάνατο του Μπουγκέ το 1758. Το άλλο μέλος της αποστολής, ο Γκοντέν, πέθανε επίσης σχετικώς σύντομα, το 1760. Το μόνο επιζόν μέλος, ο Λα Κονταμέν, πιστώθηκε έτσι το μεγαλύτερο μέρος των κατορθωμάτων της αποστολής (που έτυχε μεγάλης δημοσιότητας στη Γαλλία), καθώς ήταν και ταλαντούχος συγγραφέας και εκλαϊκευτής.

Αργότερα ο Λα Κονταμέν επισκέφθηκε τη Ρώμη, όπου έκανε προσεκτικές μετρήσεις των αρχαίων κτισμάτων, αποβλέποντας στον ακριβή προσδιορισμό του μήκους του ποδός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον έγραψε υπέρ της ανοσοποιήσεως και περί άλλων θεμάτων, κυρίως σχετιζόμενων με τα όσα απεκόμισε από τη Νότια Αμερική.

Ο Λα Κονταμέν είχε κολλήσει ευλογιά στα νιάτα του, γεγονός που τον έκανε να λάβει μέρος στη συζήτηση για τον εμβολιασμό κατά της νόσου. Βοηθούμενος από τη συγγραφική του ικανότητα, παρουσίασε αρκετές ανακοινώσεις στην Ακαδημία Επιστημών, στις οποίες υπερασπίσθηκε τις απόψεις του με πάθος.

Ο Σαρλ Μαρί ντε Λα Κονταμέν έγινε εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου και αντεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών του Βερολίνου, της Αγίας Πετρουπόλεως και της Μπολόνια, ενώ εκλέχθηκε μέλος της γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών στις 29 Νοεμβρίου 1760. Τον Αύγουστο του 1756 πήρε ως σύζυγό του, μετά από ειδική άδεια του Πάπα, την ανεψιά του Σαρλότ Μπουζιέ. Ο Λα Κονταμέν είχε πολλούς φίλους, ο στενότερος εκ των οποίων ήταν ο Πιερ Λουί Μωπερτυΐ, στον οποίο κληροδότησε τις σημειώσεις του. Ο Λα Κονταμέν πέθανε στο Παρίσι σε ηλικία 73 ετών, μετά από μία εγχείρηση κήλης.

Μερικά έργα του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

thumb|Mesure des trois premiers degrés du méridien dans l'hémisphere austral, 1751

Για τη Νότια Αμερική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Journal du voyage fait par ordre du roi à l'équateur (Παρίσι 1751, συμπλήρωμα 1752)
  • Relation abrégée d'un voyage fait dans l'intérieur del'Amérique méridionale (Παρίσι 1759)
  • «Mémoire sur quelques anciens monumens du Perou [sic], du temps des Incas», στο: Histoire de l'Académie Royale des Sciences et Belles Lettres II (1746), Βερολίνο 1748, σσ. 435-456 (PDF).

Γενικότερα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • La figure de la terre déterminée (Παρίσι 1749)
  • Mesure des trois premiers degrés du méridien dans l'hémisphère australe (Παρίσι 1751)
  • Histoire de l'inoculation de la petite vérole (Άμστερνταμ 1773)


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 MacTutor History of Mathematics archive. Ανακτήθηκε στις 22  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Charles-Marie-de-La-Condamine. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w62j6wrv. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. ↑ Άντριου Μπελ: «Encyclopædia Britannica». (Βρετανικά αγγλικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα. Encyclopædia Britannica Inc..
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 MacTutor History of Mathematics archive.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 17  Ιουνίου 2019.
  8. ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  9. ↑ «Outre-Mers» (Γαλλικά) Société française d'histoire d'outre-mer. 1969. σελ. 330.
  10. ↑ «Académie française». (Γαλλικά) academie-francaise.fr. charles-marie-de-la-condamine. Ανακτήθηκε στις 7  Ιουλίου 2020.
  11. ↑ Frank A. Kafker: Notices sur les auteurs des dix-sept volumes de «discours» de l'Encyclopédie στη σειρά Recherches sur Diderot et sur l'Encyclopédie Année (1989) Volume 7, Numéro 7, σελ. 145
  12. ↑ Davidson, Ian: Voltaire. A Life, Profile Books, Λονδίνο 2010, ISBN 978-1-60598-287-8
  13. ↑ http://www.bouncing-balls.com/timeline/people/nr_condamine.htm
  14. ↑ de la Condamine (1738): «Sur l'arbre du quinquina», Histoire de l'Académie royale des Sciences, σσ. 226-243.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ferreiro, Larrie (2011). Measure of the Earth: The Enlightenment Expedition that Reshaped Our World. Νέα Υόρκη: Basic Books. σελ. 376. ISBN 978-0-465-01723-2. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2014. 
  •  
    Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «La Condamine, Charles Marie de» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 16 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 51 
  • Victor Wolfgang von Hagen: South America called them; explorations of the great naturalists: La Condamine, Humboldt, Darwin, Spruce. εκδ. Knopf, Νέα Υόρκη 1945
  • Robert Whitaker: The Mapmaker's Wife, Doubleday, Λονδίνο 2004 (η πλήρης εξιστόρηση της αποστολής στη Ν. Αμερική, εξαχθείσα από τις πρωτογενείς πηγές)
  • Neil Safier: Measuring the New World: Enlightenment Science and South America, Univ. of Chicago Press, 2008
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σαρλ_Μαρί_ντε_Λα_Κονταμίν&oldid=9457592"