Το όνειρο της κόκκινης κάμαρας

Όνειρο της κόκκινης καμάρας

Συγγραφέας	Τσάο Σούε Τσιν
Τίτλος	紅樓夢 石頭記
Γλώσσα	Κινέζικα
Ημερομηνία δημιουργίας	18ος αιώνας
Ημερομηνία δημοσίευσης	1792 18ος αιώνας 1868
Μορφή	Μυθιστόρημα
Χαρακτήρες	Lin Daiyu, Jia Baoyu, Xue Baochai, Shi Xiangyun, Jia Yuanchun, Jia Yingchun, Jia Tanchun, Jia Xichun, Miaoyu, Wang Xifeng, Jia Qiaojie, Li Wan, Qin Keqing, Xiangling, Ping'er, Qingwen, Hua Xiren, Zijuan, Yuanyang, Xue Baoqin, You Erjie, You Sanjie, Siqi, Jia Yucun, Grandmother Jia, Jia Zheng, Lady Wang, Concubine Zhao, Jia Huan, Lingguan, Jia Qiang, Jinchuan, Granny Liu, Jia She, Jia Lian, Fangguan, Ruiguan, Liu Wu'er, Caiyun, Jia Jing, Liu Xianglian, Xue Pan, Xue Qiu, Xia Jingui, Jia Qin, Jia Zhen, Zhen Baoyu, Lady Xing, Jia Lan, Wang Xifeng, Li Chuluan, Mingyan, Jia Min και Aunt Zhao
Τόπος	Κίνα
LC Class	OL16280308W
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Το όνειρο της κόκκινης κάμαρας είναι κινέζικο μυθιστόρημα του 18ου αιώνα. Συγκαταλέγεται μεταξύ των 4 μεγάλων κλασσικών μυθιστορημάτων της κινεζικής λογοτεχνίας και είναι γνωστό και με τον τίτλο Η ιστορία της πέτρας. Ο συγγραφέας του, Τσάο Σούε Τσιν περιγράφει με ρεαλισμό τη ζωή μιας πλούσιας και πολυάριθμης οικογένειας, των συγγενών, των φίλων της και του υπηρετικού προσωπικού, οικογένεια που οδηγείται σιγά σιγά στην παρακμή, όπως συνέβη και στην οικογένεια του ίδιου του συγγραφέα, γι' αυτό και το μυθιστόρημα θεωρείται εν μέρει αυτο-βιογραφικό. Το μυθιστόρημα κυκλοφορούσε σε χειρόγραφες εκδόσεις με διάφορους τίτλους μέχρι το 1791, όταν εκδόθηκε για πρώτη φορά σε έντυπη έκδοση από τον Γκάο Ε, ο οποίος στα 80 κεφάλαια που είχε γράψει ο Τσάο Σούε Τσιν, πρόσθεσε άλλα 40 συμπληρωματικά. Βρίσκεται στη λίστα: Βιβλία με περισσότερα από 100 εκατομ. αντίτυπα.

Ιστορία του έργου

Η οικογένεια του συγγραφέα είχε ένδοξο παρελθόν αλλά, για λόγους που δεν μας είναι γνωστοί, όταν ο Σούε Τσιν ήταν μικρός, η οικογένειά του αντιμετώπισε μεγάλες αντιξοότητες. Στα 1720 ο πατέρας του απολύθηκε από τη θέση του ως διευθυντής του Γραφείου Μεταξιού στο Ναντσίνγκ και μετακόμισαν στο Πεκίνο. Ο ίδιος ο Σούε Τσιν δεν κατάφερε να περάσει τις αυτοκρατορικές εξετάσεις για να γίνει κρατικός λειτουργός και στα τελευταία του χρόνια έζησε φτωχός στο δυτικό προάστιο του Πεκίνου, γράφοντας ποιήματα και πίνοντας πολύ. Σ' αυτήν την περίοδο (περίπου από το 1752 και μετά) έγραψε και το Το όνειρο της κόκκινης κάμαρας. Σημειωτέον ότι η πεζογραφία εκείνη την εποχή δεν έχαιρε ιδιαίτερου σεβασμού στην Κίνα και όσοι ασχολούνταν με αυτήν ήταν πάντα στο περιθώριο. Στα 1762 πέθανε ο γιος του και 1-2 χρόνια αργότερα πέθανε και ο ίδιος, σε ηλικία περίπου 40 ετών. Ορισμένα επεισόδια της ζωής του θυμίζουν πολύ μερικά σημεία του μυθιστορήματος και ακριβώς γιατί βασίστηκε στην προσωπική πείρα, είναι τόσο δροσερό και πρωτότυπο. Πρωτοδημοσιεύτηκε σε χειρόγραφη μορφή στο Πεκίνο, γύρω στα 1754, με τον τίτλο Η ιστορία μιας Πέτρας και μέσα σε 5-6 χρόνια έγινε πολύ δημοφιλές.

Το 1791 εκδόθηκε για πρώτη φορά σε έντυπη μορφή από τον Τσενγκ Βέϊ-γιουάν, με επιμέλεια του Γκάο Ε, εμπλουτίστηκε με άλλα 40 κεφάλαια (συνολικά 120) και έφερε τον τίτλο Το όνειρο της κόκκινης κάμαρας (红楼梦, Χουνγκ-λου μενγκ). Ο όρος «κόκκινα δωμάτια» σήμαινε τα δωμάτια των κοριτσιών των πλουσίων οικογενειών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ήρωας βλέπει ένα όνειρο σε ένα τέτοιο δωμάτιο στο κεφάλαιο 5. Σε αυτή τη συνέχεια πολλοί από τους ήρωες καταστρέφονται ή πεθαίνουν όμως στο τέλος κάποια πράγματα διορθώνονται και παρόλο που και η συνέχεια αποπνέει μια αύρα μελαγχολίας, δεν οδηγούνται όλοι οι ήρωες στην απόλυτη καταστροφή. Εκτός από την επικρατέστερη αυτή εκδοχή του έργου, δεκάδες άλλες κυκλοφόρησαν στην Κίνα στη συνέχεια. Οι περισσότερες από αυτές προσπαθούσαν να δώσουν ένα πιο καλό τέλος κάτι που ίσως δεν ήταν στις προθέσεις του Τσάο Σούε Τσιν, ο οποίος στο όνειρο που βλέπει ο ήρωας του έργου, δίνει την εξής προφητεία:

Σαν τελειώσει όλη η τροφή,
τα πουλιά πετούν στα δάση,
και δεν αφήνουν πίσω τους
παρά αδειανή, γυμνή γη.

— Κεφάλαιο 5

Γλώσσα

Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο στην απλή καθομιλουμένη γλώσσα (baihua) και όχι στην επίσημη Κλασσική γλώσσα της εποχής του. Οι διάλογοι είναι γραμμένοι στη διάλεκτο των μανδαρίνων του Πεκίνου, που έγιναν η βάση της σύγχρονης κινεζικής γλώσσας. Στις αρχές του 20ου αιώνα οι λεξικογράφοι χρησιμοποίησαν το κείμενο για τη λημματογράφηση των σύγχρονων κινέζικων.

Πλοκή

Το βιβλίο ξεκινά με την προέλευση της ιστορίας. Διηγείται πως η θεά Νου-κούα, για να επισκευάσει το θόλο του ουρανού, πήρε 36.501 βράχους και τελικά χρησιμοποίησε 36.500. Ο βράχος που έμεινε αχρησιμοποίητος, επειδή τον είχαν αγγίξει τα θεϊκά χέρια, είχε αποκτήσει πλέον μαγικό πνευματισμό και η ψυχή του έμεινε παραπονεμένη. Τον πλησίασαν ένας βουδιστής καλόγερος και ένας ταοϊστής ιερέας και του είπαν: Θα χαράξουμε επάνω σου μια επιγραφή με μια ιστορία, ώστε όσοι έρχονται σε επαφή μαζί σου να καταλαβαίνουν ότι είσαι κάτι μοναδικό. Ο Πάο-γιου, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου, δεν είναι τίποτ' άλλο από την ενσάρκωση του παραπονεμένου βράχου/πέτρας (εξ ου και ο τίτλος Η ιστορία της πέτρας). Πριν σταλεί στη γη και ενόσω ήταν φύλακας στο Παλάτι της Κόκκινης Αυγής, έχοντας το όνομα Κρυστάλλινο Πνεύμα, πότιζε με πρωινή δροσιά κάθε μέρα ένα αθάνατο φυτό, την Κόκκινη Πέρλα, η οποία θέλει να του το ξεπληρώσει και υπόσχεται ότι αν κάποτε πάρει ανθρώπινη μορφή, θα πάει μαζί του για να χύσει όλα της τα δάκρυα για το χατήρι του. Μετά χιλιάδες χρόνια ένας ταοϊστής ιερέας είδε το βράχο και αντέγραψε την ιστορία της επιγραφής. Η ιστορία αυτή άλλαξε πολλά χέρια μέχρι που έφτασε στον συγγραφέα Τσάο Σούε Τσιν, ο οποίος ύστερα από πολλή μελέτη της έδωσε τον τίτλο Οι Δώδεκα καλλονές από το Τζιν-λινγκ.

Αναπαράσταση του 19ου αιώνα, περιστατικού του διηγήματος

Στο δεύτερο κεφάλαιο γνωρίζουμε τους ήρωες του μυθιστορήματος. Η τρανή οικογένεια Τσία χωρίζεται σε 2 κλάδους, που κατοικούν σε δυο αντικριστά μέγαρα. Είναι απόγονοι δυο αδελφών, οι απόγονοι του Δούκα Νινγκ-κούο διαμένουν στο ανατολικό μέγαρο και οι απόγονοι του Δούκα Γιούνγκ-κούο στο δυτικό. Ο μεγαλύτερος εγγονός του Δούκα Νινγκ-κούο, ο Τσία Φου, πέθανε νέος και τον διαδέχτηκε ο δεύτερος εγγονός, ο Τσία Τσινγκ, ο οποίος θέλησε να αφιερωθεί στη θρησκεία και άφησε τον τίτλο στον γιο του Τσία Τσεν. Ο Τσία Τσεν, που διάγει έκλυτο βίο, ζει στο μέγαρο με τον γιο του, Τσία Γιούνγκ, και τη γυναίκα αυτού, την Κο-τσιγκ. Η Αυλή Γιουνγκ-κούο είναι πολυπληθέστερη. Ο γιος και διάδοχος του Δούκα Γιούνγκ-κούο ήταν ο Τσία Τάι-σαν, που έχει πεθάνει, η σύζυγός του, Δούκισσα Τσία, ζει ακόμη. Ο μεγάλος του γιος και διάδοχος, ο Τσία Σε, είναι μια μετριότητα και δεν νοιάζεται για τις οικογενειακές υποθέσεις. Ο μικρότερος αδελφός του, ο Τσία Τσενγκ, κρατικός αξιωματούχος, απέκτησε ένα γιο που έχει πια πεθάνει, αφήνοντάς του ένα εγγονάκι, μια κόρη και ένα μικρότερο γιο, τον Πάο-γιου. Το σπιτικό των Τσία είναι μεγάλο. Εκτός από τα κυρίως μέλη της οικογένειας, μαζί τους μένουν και άλλοι συγγενείς εξ αγχιστείας, όπως οι νεαρές Λιν Τάι-γιού και Τσου Πάο-τσάι, των οποίων η μοίρα είναι συνυφασμένη με εκείνη του Πάο-γιου. Η φιλία μεταξύ των τριών αυτών χαρακτήρων και η αντιπαλότητα μεταξύ των κοριτσιών, με φόντο την αργή παρακμή της οικογένειας, είναι ο κεντρικός άξονας του μυθιστορήματος.

Η οικογένεια έχει όλο και περισσότερα στόματα να θρέψει αλλά όλοι νοιάζονται μόνο να περνούν ευχάριστα τον καιρό τους, να ζουν άνετα και πλουσιοπάροχα, χωρίς να ενδιαφέρονται για το αύριο. Ο Πάο-γιου μεγαλώνοντας, ζει άσωτα, αλλά γύρω του τον ζώνει ο θάνατος: ο φίλος του Τσιν Τσουνγκ πεθαίνει νέος, κάποιες νεαρές του σπιτιού αυτοκτονούν, οι τραγωδίες διαδέχονται η μια την άλλη. Μέχρι το κεφάλαιο 80 της αρχικής εκδοχής, η παρακμή της οικογένειας μόλις διαφαίνεται, χωρίς να μπαίνει ένα τέλος στην ιστορία.

Στην πρώτη έντυπη έκδοση του 1791 άλλα 40 κεφάλαια προστέθηκαν από τον Γκάο Ε και τον Τσενγκ Βέϊ-γιουάν για την ολοκλήρωση της ιστορίας. Παρότι υπάρχει ένα ιδιαίτερο ψυχικό δέσιμο μεταξύ του Πάο-γιού και της Τάι-γιού, όταν θα έρθει η στιγμή του γάμου, επειδή η Τάι-γιού είναι φιλάσθενη, η οικογένεια θα προτιμήσει κρυφά για νύφη την Πάο-τσάι. Όταν το μαθαίνει η Τάι-γιού παθαίνει μια ακόμη κρίση φυματίωσης και ξεψυχά. Ο Πάο-γιού, μόνο μετά τη γαμήλια τελετή ανακαλύπτει ότι κάτω από το πέπλο της νύφης δεν είναι η Τάι-γιού αλλά η Πάο-τσάι, και τρελαίνεται. Στο μεταξύ, η αδελφή του, η αυτοκρατορική παλλακίδα, που από τη θέση της έδινε τεράστιο κύρος στην οικογένεια, πεθαίνει, ο δε πατέρας του, καθαιρείται από τη θέση του, ως συνωμότης και η περιουσία του κατάσχεται. Πεθαίνει και η γιαγιά Δούκισσα Τσία. Ο Πάο-γιού συνέρχεται και αποφασίζει, αλλάζοντας νοοτροπία να ξαναστήσει την οικογενειακή περιουσία. Παίρνει επιτυχώς μέρος στις αυτοκρατορικές εξετάσεις για ανώτατος αξιωματούχος, η γυναίκα του μένει έγκυος αλλά εκείνος ξαφνικά την εγκαταλείπει και κόβει τους δεσμούς του με τα εγκόσμια, ο πατέρας του βλέπει έναν βουδιστή καλόγερο και έναν ταοϊστή ιερέα να τον απομακρύνουν και καταλαβαίνει ότι γίνεται αθάνατος. Ο αυτοκράτορας δίνει χάρη στην οικογένεια, η οποία αποκτά πάλι τους τίτλους της. Ο κύκλος του Πάο-γιού (της Πολύτιμης Πέτρας) ολοκληρώθηκε, κατέβηκε στη γη, τελέσθηκε η μεγαλειώδης κάθαρση, τελέσθηκε η συνειδητή τελειοποίηση και δεν πρόκειται πια να νοιώσει παράπονο.

Χαρακτήρες

Ξυλογραφία των τελών του 19ου αιώνα

Το μυθιστόρημα έχει περίπου 40 πρόσωπα που θεωρούνται βασικοί ήρωες και άλλα 500 συμπληρωματικά, διακρίνεται δε για τα πολυσύνθετα πορτρέτα των γυναικείων χαρακτήρων.

Ο Πάο-γιού και οι Δώδεκα καλλονές

• Τσία Πάο-γιού (贾宝玉), Πολύτιμος Ίασπις. Γιος του Τσία Τσέγκ και της κυρίας Βάνγκ και κεντρικός ήρωας του βιβλίου. Γεννήθηκε με ένα κομμάτι λαμπερού ιάσπιδος στο στόμα και γι' αυτό όλοι πίστεψαν ότι δεν θα είναι ένα συνηθισμένο παιδί. Έξυπνος, ευαίσθητος, ευσπλαχνικός και ρομαντικός. Στα οκτώ του χρόνια δήλωνε ότι οι γυναίκες είναι καμωμένες από νερό και οι άνδρες από πηλό, γι' αυτό αισθάνεται εξαγνισμένος και ενδυναμωμένος με τις πρώτες και μολυσμένος με τους δεύτερους. Είναι 12-13 ετών όταν ξεκινάει η αφήγηση της ιστορίας. Η γιαγιά του είναι ξετρελαμένη μαζί του αλλά ο πατέρας του, αυστηρός οπαδός του Κομφούκιου, έχει αρνητική στάση απέναντί του. Ο Πάο-γιού, αντί για τη μελέτη των 4 Κλασσικών Βιβλίων του Κομφουκιανισμού, προτιμά το βιβλίο του ταοϊσμού Τζουανγκτζί και τα μυθιστορήματα και αντιπαθεί τους δουλοπρεπείς γραφειοκράτες που κάνουν παρέα με τον πατέρα του.
• Λιν Τάι-γιού (林黛玉), Μαύρος Ίασπις. Κόρη της Τσία Μιν, αδελφής του Τσία Τσέγκ, ξαδέλφη και αγαπημένη του Πάο-γιού. Το κυρίως μυθιστόρημα ξεκινά στο Γ' κεφάλαιο με την άφιξή της στην οικία των Τσία, όπου εγκαθίσταται μετά το θάνατο της μητέρας της. Ευαίσθητη, μοναχική, φιλάσθενη, υπερήφανη, αγέρωχη, ζηλιάρα, πολύ καλή ποιήτρια και μουσικός. Πεθαίνει με ραγισμένη καρδιά όταν μαθαίνει το γάμο του Πάο-γιού με την Τσου Πάο-τσάι. Η Τάι-γιού είναι η μετενσάρκωση του φυτού Κόκκινη Πέρλα, που ήρθε στη γη για να χύσει τα δάκρυά της για χάρη του Πάο-γιού.
• Τσου Πάο-τσάι (薛宝钗), Πολύτιμο χτενάκι ή Πολύτιμη Αρετή. Ξαδέλφη του Πάο-γιού, μοναχοκόρη της Τσου Γι-μα, αδελφής της κυρίας Βανγκ. Ευαίσθητη και διακριτική, όμορφη, έξυπνη και συγκρατημένη, ένα υποδειγματικό κορίτσι της φεουδαρχικής Κίνας. Παρόλο που δεν κάνει επίδειξη γνώσεων, έχει ευρεία μόρφωση, γνωρίζοντας από τις βουδιστικές διδασκαλίες έως τη ζωγραφική των κεραμικών. Η Πάο-τσάι είναι το ακριβές αντίθετο της Τάι-γιού, η πρώτη έχει στρογγυλό πρόσωπο, ολόλευκο δέρμα και αισθησιακό κορμί, σε αντίθεση με την άλλη, που είναι ψηλόλιγνη σαν καλαμιά. Η Πάο-τσάι φυλάει ένα χρυσό λουκέτο με τα λόγια που ένας ταοϊστής μοναχός της είχε πει όταν ήταν παιδούλα. Αυτό το χρυσό λουκέτο και ο ίασπις του Πάο-γιού φέρουν επιγραφές που αλληλοσυμπληρώνονται στην εντέλεια. Ο γάμος τους μοιάζει να είναι προδιαγεγραμμένος.
• Τσία Γιουάν-τσουν (贾元春), Πρώιμη Άνοιξη. Είναι η κατά 10 χρόνια μεγαλύτερη αδελφή του Πάο-γιού. Αρχικά ήταν κυρία επί των τιμών στο αυτοκρατορικό παλάτι και μετά γίνεται αυτοκρατορική παλλακίδα. Η σημαντική της θέση ως ευνοούμενη του Αυτοκράτορα (τον οποίον έχει γοητεύσει με τις αρετές της και τη μόρφωσή της) αντανακλά το απόγειο της εξουσίας της οικογένειας Τσία. Εκείνη όμως δεν νοιώθει καμία χαρά γιατί αισθάνεται σαν φυλακισμένη μέσα στα τείχη του παλατιού. Πεθαίνει στην ηλικία των σαράντα ετών και αυτό σηματοδοτεί την παρακμή όλης της οικογένειας.
• Σιχ Χσιανγκ-γιουν (史湘云), Ακτή του Ποταμού ή Καταχνιά του ποταμιού. Δεύτερη ξαδέλφη του Πάο-γιού, μικρανεψιά της γιαγιάς του, της Δούκισσας Τσία. Ορφανή από μικρή, ζει στην οικία των πλούσιων συγγενών της, οι οποίοι δεν της φέρονται και πολύ καλά. Αυτή πάντως παραμένει χαρωπή και γενναιόδωρη αλλά χωρίς καθόλου διακριτικότητα. Είναι μορφωμένη και έχει ταλέντο στην ποίηση όπως η Τάι-γιού και η Πάο-τσάι. Έχει αρρενωπή ομορφιά, της ταιριάζουν οι ανδρικές ενδυμασίες, έχει ανδρικές συνήθειες, όπως το πιοτό και της αρέσει να ψήνει μόνη της το κρέας (σύμβολο ευθύτητας στην αρχαία Κίνα). Ο νεαρός της σύζυγος πεθαίνει λίγο μετά το γάμο και αυτή ορκίζεται να του μείνει πιστή για όλη της τη ζωή.
• Μιάο Γιού (妙玉), Μυστικός Ίασπις. Νεαρή καλόγρια του βουδιστικού ναού της οικίας. Πανέμορφη, μορφωμένη, αλαζών, αντικοινωνική και μανιακή με την καθαριότητα. Εξαιτίας κάποιας αρρώστιας έγινε καλόγρια και βρήκε καταφύγιο στο ναό λόγω πολιτικών υποθέσεων. Την απαγάγουν ληστές και χάνονται τα ίχνη της.
• Τσία Γινγκ-τσουν (贾迎春), Καλοδεχούμενη Άνοιξη. Είναι κόρη του Τσία Σε, θείου του Πάο-γιού. Ευγενική, χωρίς πυγμή, αδιάφορη για τα κοσμικά ζητήματα, χαριτωμένη και μορφωμένη αλλά δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις εξαδέλφες της σε εξυπνάδα και πνεύμα. Ο πατέρας της την παντρεύει με έναν αξιωματούχο της Αυλής, στην μάταιη προσπάθειά του να σώσει την οικογένεια από την καταστροφή. Η Γινγκ-τσουν θα γίνει το μόνιμο θύμα της βιαιότητας και της ωμότητας του συζύγου της.
• Τσία Χσι-τσουν (贾惜春), Συμπονετική Άνοιξη. Αδελφή του Τσία Τσεν του οίκου Νιγκ-κουό, δεύτερη ξαδέλφη του Πάο-γιού, μεγαλώνει με τις εξαδέλφες της. Ταλαντούχα ζωγράφος και ευσεβής βουδίστρια. Όταν στο τέλος επέλθει η καταστροφή για την οικογένεια Τσία, γίνεται μοναχή βουδίστρια.
• Βανγκ Χσι-φενγκ ή Αδελφή Φενγκ (王熙凤), Υπέροχος Φοίνικας, Νάι-νάι. Ανιψιά της κυρίας Βανγκ (μητέρας του Πάο-γιού), έχει παντρευτεί τον Τσία Λιέν (πρώτο ξάδελφο του Πάο-γιού από το σόι του πατέρα του), επομένως είναι ξαδέλφη του Πάο-γιού και εξ αίματος και εξ αγχιστείας. Πανέμορφη, έξυπνη, διασκεδαστική, κοσμική, καπάτσα αλλά και ραδιούργα, υποκρίτρια και σκληρή. Έχει αναλάβει την καθημερινή διαχείριση του σπιτιού, το οποίο διοικεί με πυγμή, άρα ασκεί μια σημαντική εξουσία στην οικογένεια. Είναι η ευνοούμενη της κυρίας Βανγκ, με τα σκέρτσα της, τα κουτσομπολιά της και τα αστεία της διασκεδάζει την κυρία Βανγκ και τη Δούκισσα Τσία, εκπληρώνοντας το ρόλο της τέλειας νύφης. Μορφή εντελώς διαφορετική από τις ευαίσθητες και αδύναμες καλλονές που πλημμύριζαν τη λογοτεχνία του 18ου αιώνα.
• Τσία Τσιάο Τσιεχ (贾巧姐). Kόρη της Βανγκ Χσι-φενγκ και του Τσία Λιέν. Είναι μικρό κορίτσι όσο εξελίσσεται η ιστορία στα πρώτα 80 κεφάλαια. Στη συνέχεια που έδωσε ο Γκάο Ε, μετά την παρακμή της οικογένειας Τσία, παντρεύεται το γιο ενός πλούσιου αγρότη γείτονα και ζει μια ήσυχη ζωή στην επαρχία.
• Τσία Ταν-τσουν (贾探春), Αναζητούμενη Άνοιξη. Ετεροθαλής αδελφή του Πάο-γιού, κόρη του πατέρα του και της παλλακίδας Τσάο Γι-νιανγκ. Αναιδής και εξαιρετικά ντόμπρα, ταλαντούχα ποιήτρια, έχει σχεδόν τις ίδιες ικανότητες με τη Βανγκ Χσι-φενγκ, η οποία τη συγχαίρει κρυφά, λέγοντάς της όμως ότι τα παιδιά των παλλακίδων δεν χαίρουν το σεβασμό των παιδιών των κανονικών συζύγων. Το χαϊδευτικό της είναι «Ρόδο», τόσο για την ομορφιά της όσο και για τη δηκτικότητά της. Παντρεύεται έναν στρατιωτικό από τη νότια θάλασσα, πολύ μακριά από την οικία.
• Λι Βαν (李纨), Λευκό Μετάξι. Χήρα του Τσία Τσου, μεγαλύτερου αδελφού του Πάο-γιού. Το βασικό της καθήκον είναι η ανατροφή του γιου της Λαν και η φροντίδα των εξαδέλφων της. Τριαντάρα, ευγενής φυσιογνωμία, χωρίς προσωπικές επιθυμίες, η ιδανική εικόνα χήρας για τον κομφουκιανισμό. Η επιτυχία του γιου της στις αυτοκρατορικές εξετάσεις σημαίνει και τη δική της κοινωνική άνοδο, όμως τα νιάτα της θυσιάστηκαν στην αυστηρή τήρηση των κανόνων συμπεριφοράς.
• Τσιν Κο-τσιγκ (秦可卿). Σύζυγος του Τσία Γιουνγκ και νύφη του Τσία Τσεν, αρχηγού του οίκου Νιγκ-κουό. Πολύ όμορφη και επιπόλαιη γυναίκα, συνάπτει σχέση με τον πεθερό της. Ο πρόωρος θάνατός της παραμένει μυστηριώδης, υπονοείται ότι κρεμάστηκε. Της γίνεται φαντασμαγορική κηδεία. Στο δωμάτιό της ο Πάο-γιού βλέπει το περίφημο όνειρο κατά το οποίο βρίσκεται σε μια μαγεμένη χώρα, συναντά μια θεά και διαβάζει τις Δώδεκα καλλονές του Τζιν-λινγκ. Βλέπει εικόνες και ποιήματα που δεν καταλαβαίνει, ακούει 12 τραγούδια, το τελευταίο, προφητικό για τη μοίρα όλων των ηρώων του βιβλίου, έχει τίτλο «Τα πουλιά πετούν πίσω στα δάση»:

Σβήνει το σπίτι του άρχοντα.
Τελειώνει το χρυσάφι του πλούσιου.
Ο καλόκαρδος θα γλυτώσει από το θάνατο.
Ο άκαρδος θα λάβει την αμοιβή που του αξίζει...

— Κεφάλαιο 5

Λοιπά πρόσωπα

• Δούκισσα Τσία (贾母), Λάο Τάϊ-τάϊ. Γιαγιά του Πάο-γιού
• Τσία Τσένγκ (贾政), Λάο Έρχ-γεχ. Πατέρας του Πάο-γιού και γιος της Δούκισσας Τσία
• Κυρία Βανγκ (王夫人), Τάϊ-τάϊ. Μητέρα του Πάο-γιού
• Κυρία Τσου (薛姨妈). Αδελφή της Κυρίας Βανγκ, μητέρα της Πάο-τσάι
• Τσου Παν (薛蟠). Αδελφός της Πάο-τσάι και γιος της Κυρίας Τσου. Αμόρφωτος, ακόλαστος και διεφθαρμένος, πηγή πολλών σκανδάλων
• Τσου Πάο-τσιν, Πολύτιμη Άρπα. Εξαδέλφη του Τσου Πάν και της Πάο-τσάι
• Κυρία Μιν (賈敏). Αδελφή του Τσία Τσένγκ, μητέρα της Τάι-γιού
• Τσία Σε (贾赦). Αδελφός του Τσία Τσένγκ,
• Τσία Λιέν (贾琏). Γιος του Τσία Σε, σύζυγος της Χσι-φενγκ
• Τσία Τσεν (賈珍). Αρχηγός του οίκου Νιγκ-κουό
• Τσία Γιούνγκ. Γιος του Τσία Τσεν και σύζυγος της Τσιν Κο-τσιγκ
• Παλλακίδα Τσάο Γι-νιανγκ (赵姨娘). Παλλακίδα του Τσία Τσένγκ, μητέρα της Ταν-τσουν. Μάταια λαχταρά να αναλάβει τη διοίκηση του νοικοκυριού. Σχεδιάζει να σκοτώσει τον Πάο-γιού και τη Χσι-φενγκ χρησιμοποιώντας μαύρη μαγεία, αυτά τα σχέδια μάλλον θα της κοστίσουν τη ζωή της
• Γιαγιά Λιού (刘姥姥). Μακρινή συγγενής από την επαρχία. Κωμική νότα που έρχεται σε αντίθεση με τις άλλες γυναικείες μορφές της οικογένειας. Σώζει την Τσιάο Τσιεχ, προξενεύοντάς την σε έναν επαρχιώτη

Υπηρετικό προσωπικό

• Χούα Τσίρεν (花袭人), Διαπεραστική Ευωδιά. Η Πρώτη καμαριέρα του Πάο-γιού και πρώτη του ερωτική σύντροφος.
• Τσιν Γουέν (晴雯), Φθινοπωρινός Ουρανός. Καμαριέρα του Πάο-γιού, η μόνη υπηρέτρια που του αντιμιλά αλλά του είναι και απόλυτα πιστή. Περήφανη και αυθάδης, η πιο όμορφη καμαριέρα όλης της οικίας. Η μητέρα του Πάο-γιού υποψιάζεται ότι έχει σχέσεις μαζί του και την απολύει. Πεθαίνει από τη στενοχώρια της για την άδικη αντιμετώπιση
• Πινχ'ερ (平兒), Υπομονή/Ειρήνη. Η Πρώτη καμαριέρα και βοηθός της Χσι-φενγκ και παλλακίδα του άνδρα της
• Γιαν Γιανγκ (鸳鸯), Πίστη. Η Πρώτη καμαριέρα της Δούκισσας Τσία. Αρνείται να γίνει παλλακίδα του Τσία Σε και αυτοκτονεί μετά το θάνατο της αφεντικίνας της
• Τζι τσουάν (紫鹃), Πορφυρός Κούκος/Ροδόδεντρο. Έμπιστη καμαριέρα της Τάι-γιού. Αργότερα γίνεται μοναχή για να υπηρετεί την Χσι-τσουν
• Τσούε Γεν(雪雁), Χιονάτη Πάπια. Καμαριέρα της Τάι-γιού, ήρθε μαζί της από το πατρικό της. Της ζητούν να συνοδεύσει την πεπλοφορεμένη νύφη Πάο-τσάι, ώστε ο Πάο-γιού να πιστέψει ότι παντρεύεται την Τάι-γιού.

Ερμηνείες του έργου

Για την ερμηνεία του έργου έχει δημιουργηθεί στην Κίνα ένας ολόκληρος επιστημονικός κλάδος μελέτης, με τον όρο 红学 (Hongxue), που στα αγγλικά αποδίδεται ως redology (από τη λέξη του τίτλου red=κόκκινος) Οι εκατοντάδες μελετητές άλλοτε δίνουν έμφαση στην αλληγορία και άλλοτε στο ρεαλισμό: έχουν μιλήσει για κωδικοποιημένο μυθιστόρημα, στο οποίο ιστορικές προσωπικότητες κρύβονται πίσω από τους ήρωες, για διαδρομή θρησκευτικής σωτηρίας, για αυτοβιογραφία, για ψυχογράφημα εφήβων, για δακρύβρεχτη ιστορία ανέλπιδων ερώτων, για κάδρο της Κίνας του 18ου αιώνα, για καταγγελία των αδικιών των κοινωνικών δομών και της καταπίεσης των νέων και των γυναικών και για πολλά άλλα.

Έχει υποστηριχθεί ότι μιλάει για τον αυτοκράτορα Σουν Τσιχ (1644-1661) και την παλλακίδα του, την Κυρία Τσουνγκ, ενώ άλλοι έχουν διατυπώσει την άποψη ότι αναφέρεται σε πολιτικά γεγονότα της βασιλείας του Κανγκ Σσι, θεωρώντας ότι ο συγγραφέας έγραψε το μυθιστόρημα για να θρηνήσει την πτώση της Δυναστείας Μινγκ και να καταγγείλει τη φαυλότητα της νέας Δυναστείας Τσινγκ. Ένα από τα επιχειρήματα ήταν η ομοιότητα του επιθέτου της οικογένειας Τσία με τον χαρακτήρα «τσία» που σημαίνει «ψεύτικος», που προσέδιδαν στη Δυναστεία Τσινγκ. Όσο για τις 12 καλλονές υπήρχε η άποψη ότι αντιπροσώπευαν τους 12 σοφούς που είχαν παραδοθεί στη Δυναστεία Τσινγκ.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι το έργο είναι γεμάτο αυτοβιογραφικές λεπτομέρειες και αναφορές και μας χαρίζει έναν τεράστιο πλούτο πληροφοριών για τη φεουδαρχική Κίνα του 18ου αιώνα. Τα δυο μέγαρα της οικογένειας Τσία αποτελούν έναν κόσμο κλειδαμπαρωμένο στον εαυτό του. Κόσμο αρκετά μεγάλο, αφού περιελάμβανε έναν μεγάλο αριθμό συγγενών όλων των βαθμών και ένα ακόμη μεγαλύτερο πλήθος υπηρετών, που έχει τις δικές του συμπάθειες και έχθρες και ανακατεύεται όποτε μπορεί στη ζωή των αφεντάδων του .

Ο κόσμος που μας παρουσιάζει είναι γεμάτος αντιφάσεις και αλληλοσυγκρουόμενες καταστάσεις και συμπεριφορές και διέπεται από μια διπλοπρόσωπη αλήθεια μέσα στην οποία κινούνται οι συνειδήσεις. Το έργο κινείται σε δυο διαστάσεις: τη ρεαλιστική, των υποχρεώσεων και των οικογενειακών και πολιτικών καθηκόντων και τη φανταστική, της αντίληψης της ματαιότητας του κόσμου.

Το έργο παραμένει ηθογραφικό παρά τις αντιθέσεις που διατηρεί με άλλα αντίστοιχα του καιρού του, όπου το ηθικό πάντα επιβραβεύεται, το κακό και το άδικο πάντα τιμωρείται και οι αγνοί στην ψυχή εραστές οδηγούνται πάντα στον γάμο. Ο ρεαλισμός του είναι το στοιχείο που ίσως έκανε τους συγχρόνους του να ενδιαφερθούν τόσο έντονα και αυτό το στοιχείο κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον των εκατομμυρίων αναγνωστών του. Η μεγαλύτερη αρετή του είναι πως τολμά και περιγράφει τη ζωή χωρίς υπεκφυγές, αντίθετα από προγενέστερους συγγραφείς που έστηναν τους χαρακτήρες τους είτε ολότελα καλούς είτε ολότελα κακούς. Βέβαια το έργο είναι ταυτόχρονα διαποτισμένο από τη βουδιστική αντίληψη της ματαιότητας αλλά με συνεχείς αναφορές στον ταοϊσμό και τον κομφουκιανισμό, που επικρατούσαν εκείνη την εποχή στην Κίνα. Ο Πάο-γιού περνάει την Πύλη της Βουδιστικής Ανυπαρξίας και πληρώνει το χρέος του προς τους προγόνους του, γιατί 7 γενιές προγόνων ανεβαίνουν στον παράδεισο όταν ένας απόγονος το καταφέρνει αυτό. Τέλος, αφήνει τη γυναίκα του έγκυο, γεννιέται ένας γιος κι έτσι πληρώνει το χρέος του προς το μέλλον, για τον αιώνιο κύκλο της επίγειας ζωής.

Επίδραση και διάδοση του έργου

Η επίδραση του έργου είναι φανερή στη θεματολογία και στο ύφος πολλών κινέζικων πεζογραφημάτων του 19ου αιώνα, όπως τα Όνειρο της Πράσινης Κάμαρας, Ένας καθρέφτης της θεατρικής ζωής, Η ζωή των τραγουδιστριών της Σαγκάης και Η χελώνα με τις εννέα ουρές. Στο τέλος του 19ου αιώνα η επίδραση του Όνειρου της κόκκινης κάμαρας στην Κίνα ήταν τεράστια, όμως υπήρξαν και επιθέσεις από μελετητές που ισχυρίζονταν ότι το έργο απειλεί τα χρηστά ήθη, με όλους τους χαρακτήρες να αποτελούν κακά παραδείγματα και στρώνει το δρόμο για την εισαγωγή μυθιστορημάτων Δυτικού τύπου. Για να γίνει κατανοητή αυτή η κριτική θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δυο παράγοντες: από τη μια, η πεζογραφία, όπως και τα θεατρικά έργα, τα θεωρούσαν στην Κίνα, κατώτερα είδη και μόνο η ποίηση ήταν πραγματική τέχνη, στην οποία επιδίδονταν και οι μανδαρίνοι. Γι' αυτό και σχεδόν όλα τα μυθιστορήματα κυκλοφορούσαν ανώνυμα ή με ψευδώνυμα. Από την άλλη μεριά, η Κίνα προσπαθούσε να αντισταθεί στην εισβολή δυτικών στοιχείων και στα τέλη του 19ου αιώνα προσπαθούσε να συνέλθει από τους πολέμους του Οπίου, που τέτοια εισβολή είχαν προωθήσει με βάρβαρο τρόπο.

Στις αρχές του 20ου αιώνα και κυρίως γύρω στα 1920, με τη δημιουργία του «Νέου Πολιτιστικού Κινήματος», που εξέταζε με κριτική ματιά τα κλασικά κείμενα του κομφουκιανισμού, το Όνειρο της κόκκινης κάμαρας μελετήθηκε από νέα σκοπιά, ερευνήθηκαν οι ρίζες του ώστε να βεβαιωθεί το όνομα του συγγραφέα και θεωρήθηκε ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η γλώσσα που είχε χρησιμοποιήσει ο Τσάο Σούε Τσιν απετέλεσε τη βάση για τη σύγχρονη κινέζικη γλώσσα. Οι πάμπολλες μελέτες για το έργο διεύρυναν τη διάδοση του ακόμη περισσότερο, μάλιστα ο Μάο Τσε Τουνγκ είχε δηλώσει ότι στα νιάτα του είχε διαβάσει 5 φορές το μυθιστόρημα και το θεωρούσε ένα από τα σπουδαιότερα λογοτεχνικά έργα της Κίνας. Κατά την Πολιτιστική Επανάσταση,μέσα στον επαναστατικό ζήλο, το μυθιστόρημα δέχτηκε τις ανάλογες επιθέσεις που δέχτηκε ό,τι αφορούσε τον «παλιό» πολιτισμό, αλλά σύντομα ξανακέρδισε κύρος και επιρροή.

Σελίδα από το χειρόγραφο Jimao, 1759

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες να αφαιρεθούν οι προσθήκες της έκδοσης του 1791 και να δοθεί ένα τέλος πιο πιστό στις προθέσεις του Τσάο Σούε Τσιν όπως αυτές διαφαίνονται από τα χειρόγραφα που έχουν σωθεί. Τέτοια χειρόγραφα υπάρχουν στο Μουσείο της Σαγκάης (χειρόγραφο Jiaxu, του 1754), στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Κίνας (χειρόγραφο Jimao, του 1759), στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Πεκίνου (χειρόγραφο Gengchen, του 1760), στο Ινστιτούτο Ανατολικών σπουδών της Αγίας Πετρούπολης και αλλού.

Στη Δύση, η πρώτη προσπάθεια μετάφρασης του μυθιστορήματος έγινε στις αρχές του 19ου αιώνα από τον Ρόμπερτ Μόρισον, έναν Προτεστάντη ιεραπόστολο, που το 1816 δημοσίευσε τη μετάφραση ενός κεφαλαίου. Ανάλογες προσπάθειες συνεχίστηκαν καθ' όλον τον 19ο αιώνα για μικρά τμήματα του βιβλίου, καθότι το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου απλό, γιατί πέρα από τη μεγάλη έκταση του μυθιστορήματος, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τόσο την καθομιλουμένη όσο και τη λόγια γλώσσα και το διανθίζει με μεγάλα τμήματα κλασικής ποίησης. Στην αποσπασματική μετάφραση του 1929 του Γουάνγκ Τσι-Τσεν βασίστηκε η 500 σελίδων έκδοση του βιβλίου στα ελληνικά το 1963. Το 1932 κυκλοφόρησε μια αρκετά εκτενής αλλά αποσπασματική έκδοση στα γερμανικά από τον Φραντς Κουν, πάνω στην οποία στηρίχτηκαν μεταφράσεις σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Η πρώτη ολοκληρωμένη αγγλική μετάφραση έγινε από τον Ντέιβιντ Χωουκς για τα πρώτα 80 κεφάλαια (έκδοση σε 3 τόμους 1973, 1977, 1980) και τον Τζον Μίνφορντ για τα υπόλοιπα 40, σε ένα σύνολο 2.339 σελίδων.

Πηγές

• Το όνειρο της κόκκινης κάμαρας, Εκδότης: Γ. Φέξης, Αθήναι, 1963, μετάφρ. Έλλης Λαμπρίδη
• Lu Xun, Σύντομη ιστορία της κινέζικης πεζογραφίας, Εκδότης: Γ. Φεξής, Αθήναι, 1964, σελ. 395, μετάφρ. Μίνα Ζωγράφου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Dream of the Red Chamber στο Wikimedia Commons