Φανζίν
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το φανζίν (αγγλικά: fanzine, συνθετικό από τις λέξεις fan, οπαδός, φίλος ενός θέματος και zine από το magazine, περιοδικό) είναι είδος εντύπου, συνήθως με τη μορφή μικρού περιοδικού, που φτιάχνεται και κυκλοφορεί από ερασιτέχνες εκδότες και δημιουργούς και διανέμεται συνήθως χέρι με χέρι και έξω από τα καθιερωμένα πλαίσια διανομής και διακίνησης εντύπων. Οι εκδότες μπορεί να είναι μία οργανωμένη ομάδα ατόμων ή και απλά ένα άτομο. Οι δημιουργοί μπορεί ακόμα να είναι πρωτοεμφανιζόμενοι ερασιτέχνες ή επαγγελματίες ήδη καταξιωμένοι στο χώρο τους. Ένα φανζίν στις περισσότερες περιπτώσεις ασχολείται με ειδικά θέματα, όπως μουσική, κόμικς, επιστημονική φαντασία, λογοτεχνία, πολιτική, πορνογραφία ή ακόμα και συνδυασμοί από αυτά.
Τα φανζίν έχουν τις ρίζες τους στο 19ο αιώνα, με τις φυλλάδες που κυκλοφορούσαν τότε με σκοπό τη διάδοση κυρίως πολιτικών ιδεών, τη μεγάλη τους άνθιση όμως τη γνώρισαν στις δεκαετίες '50-'60, όταν έγιναν ένα από τα κύρια μέσα έκφρασης της αντικουλτούρας.
Εκτύπωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ποιότητα των φανζίν όσον αφορά την εκτύπωση ποικίλει πολύ. Πολλές φορές είναι φτιαγμένα στο χέρι, και απλά φωτοτυπημένα και συρραμένα ή άλλες ακόμα και τυπωμένα σε τυπογραφεία με όλες τις σύγχρονες τεχνικές. Τα ίδια τα άτομα που γράφουν, ετοιμάζουν και τη στοιχειοθεσία στον υπολογιστή, καθώς και τη σχεδίαση της εμφάνισης του περιοδικού. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου κάποια μέρη του περιοδικού είναι εντελώς χειροποίητα. Όσον αφορά το χρώμα συνήθως είναι εξ ολοκλήρου ασπρόμαυρα, άλλοτε απλά με έγχρωμο εξώφυλλο, και τέλος μερικά εμφανίζονται σε διχρωμία ή τετραχρωμία. Η ποιότητα της εκτύπωσης επηρεάζει άμεσα και την τιμή.
Η ποιότητα των φανζίν στο σύνολό τους, βελτιώθηκε αισθητά μετά το 2000, καθώς οι υπολογιστές έγιναν πιο προσιτοί και η γνώση ψηφιακών προγραμμάτων επεξεργασίας εικόνων ή γραφιστικού στησίματος εντύπων πιο κοινή.
Πολλά φανζίν κυκλοφορούν σε μορφή cd ή άλλου ψηφιακού μέσου. Υπάρχουν ακόμα έντυπα φανζίν που συνοδεύονται από cd.
Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο πλέον παίζει και το διαδίκτυο, εφόσον μπορεί να γνωστοποιήσει την κυκλοφορία ενός καινούργιου φανζίν και να φέρει πιο εύκολα σε επαφή τους δημιουργούς με το κοινό ή μεταξύ τους. Είναι ακόμα σημαντική η συμβολή του στη διοργάνωση σχετικών εκδηλώσεων. Τέλος, κάποια φανζίν είναι διαθέσιμα μόνο σε ψηφιακή μορφή ή μπορεί κάποιος να τα παραγγείλει μόνο μέσω διαδικτύου.
Τιμή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα φανζίν μπορούν να διατίθενται έναντι μικρού αντιτίμου (1,5-3 ευρώ), το οποίο συνήθως διατίθεται από τον εκδότη του για τη εκτύπωση του επόμενου τεύχους. Οι περισσότερες από αυτές τις εκδόσεις είναι βραχύβιες, ακριβώς λόγω του ότι τα φανζίν στο σύνολό τους δεν είναι κερδοσκοπικού χαρακτήρα και δεν αποφέρουν μεγάλα κέρδη. Πολλά φανζίν μοιράζονται δωρεάν με τα έξοδα να επιβαρύνουν πλήρως το δημιουργό τους. Έτσι υπάρχουν φανζίν που καταφεύγουν σε καταχώρηση διαφημίσεων για να μπορέσουν να τυπωθούν. Οι διαφημίσεις αυτές συνήθως είναι από βιβλιοπωλεία, δισκοπωλεία, καφέ ή τυπογραφεία και συνήθως μοιράζονται στα ίδια μαγαζιά. Υπάρχουν ακόμα εκδόσεις που επιχορηγούνται από πανεπιστήμια, όπως οι εκδόσεις των εκθέσεων κόμικς της Φοιτητικής Εβδομάδας του Α.Π.Θ.
Κυκλοφορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Ελλάδα ο αριθμός των αντιτύπων είναι κι αυτός μικρός και συνήθως κυμαίνεται σε 100-200 τεύχη, με τα πιο επιτυχημένα φανζίν να πουλούν 500 τεύχη. Υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις, όπως το "THE COMIX UNDO" ή το "Μικρό Σύμπαν", που τυπώθηκαν σε 2000-3000 αντίτυπα.
Χαρακτηριστικό όλων των fanzines είναι η μη σταθερή περιοδικότητα της έκδοσης, καθώς και η δυσκολία στη διανομή, αφού τα περισσότερα βιβλιοπωλεία και περίπτερα δεν δέχονται να τα φιλοξενήσουν, ως μη έχοντα χαρτιά από την εφορία και επειδή δεν είναι ούτως ή άλλως κερδοσκοπικά. Πολλές φορές βγαίνουν ένα-δύο τεύχη και σταματά η έκδοση, ενώ πολλοί δημιουργοί τους στην πορεία, βγάζουν κάτι καινούργιο, με άλλους συνεργάτες ή και με τους ίδιους. Στην Ελλάδα γίνεται διανομή κυρίως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αλλά και σε άλλες πόλεις, όπως τη Δράμα, τα Γιάννενα κ.α.
Διάφορα ελληνικά φανζίν, που είχαν ή έχουν μια σχετικά σταθερή παρουσία:
- Αν κάποτε... (ποίηση-λογοτεχνία)
- Ανδρομέδα
- Ανοιχτή Πόλη (αντικουλτούρα)
- Αντιστασιαστές
- Βρωμιά (φανζίν), από την Πτολεμαΐδα (κυρίως μουσική)
- Ζέππελιν
- Ιστορίες Ατελείωτης Ματαιοδοξίας
- Με την όπισθεν
- Μικρό Σύμπαν
- Σοδειά (έντυπο για τη λογοτεχνία)
- Σπλατς
- Στις σκιές του Β-23 (Λογοτεχνία-μουσική)
- Τερηδόνα
- Το comic του Μάριου Περράκη
- Φόναξ
- Chimeres
- Comic-ζείν
- Comicdom
- Fractal (μουσική από Αθήνα)
- Frogs & Dogs
- In Rock
- Kapow
- Merlin's music box (1988-1994) από την Αθήνα που κυκλοφόρησε το πρώτο του τεύχος (με εξώφυλλο το ιρλανδικό συγκρότημα των Pogues) τον Οκτώβριο του 1988 για να ακολουθήσουν άλλα 23 τεύχη μέχρι το 1994. Ιδρυτικά μέλη του περιοδικού ήταν ο Γιάννης Καστανάρας, ο Βασίλης Τζάνογλος και ο αδερφός του Μιχάλης, που προσανατόλισαν το έντυπό τους στο χώρο της ανεξάρτητης rock μουσικής, με δεκάδες συνεντεύξεις (αποκλειστικές και μη), άρθρα (αυθεντικά ή μεταφρασμένα), παρουσιάσεις δίσκων και οργανώσεις συναυλιών.
- Negro
- Overdub
- Psychedelic Gew-Gaw (μουσική)
- Red Dot Comix
- Rollin Under (μουσική από Θεσσαλονίκη)
- Sapilla
- Sense (μουσική από Αθήνα)
- Splatterzine (Splatter θεματολογία, κινηματογράφος-λογοτεχνία)
- Subart
- The Thing, μουσική από Αθήνα
- Πορτιέρο Μάκης Ροδίτης, αθλητικού περιεχομένου
Small-Press Comics
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Small-Press Comics ονομάζονται τα κόμικς που διανέμονται σε λίγα αντίτυπα. Ονομάζονται στην Ελλάδα και αυτά φανζίν, αν και διαφοροποιούνται από την έννοια των φανζίν στο ότι δεν έχουν άρθρα και κριτικές για άλλα κόμικς, αλλά πρωτογενώς κόμικς.
Αναλυτικά έχει αρθρογραφήσει και παρουσιάσει την πλειοψηφία των Ελληνικών Small Press Comics των τελευταίων 10 ετών, ο Κων (δημιουργός των "Ιστοριών Ατελείωτης Ματαιοδοξίας" και συνδημιουργός του "Subart") στο comicart.gr στο τμήμα Εναλλακτικών Εκδόσεων: [1]