Hellenic Communities School of East Africa
Συντεταγμένες: 3°22′36.42″S 36°38′57.96″E / 3.3767833°S 36.6494333°E
(EAHS) | |||
---|---|---|---|
Πόλη | Αρούσα | ||
Χώρα | Τανζανία | ||
Ιδιοκτησία | Ελληνικό Ίδρυμα Τανζανίας (Hellenic Foundation of Tanzania) | ||
Είδος σχολείου | ΜΚΟ, Οικοτροφείο | ||
Έτος ίδρυσης | 1949 | ||
Έτος λειτουργίας | 1952 | ||
Έτος μεταστροφής | 1980 | ||
Τάξεις | Δημοτικό (6 τάξεων), Γυμνάσιο (2 πρώτων τάξεων) - μόνο κατά το 1961-1963 | ||
Ταχυδρομική διεύθυνση: | P.O. Box 221, Arusha, Tanzania Τηλέφωνο: +255 27 250 3696 | ||
Email: | enquiries@scis.sc.tz |
Το Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA), ιδρύθηκε από τον Έλληνα Μακεδόνα Χριστόδουλο Γαλάνο στις 25 Μαρτίου 1949[1] και λειτούργησε στις 28 Οκτωβρίου 1952 στην Αρούσα της τότε Τανγκανίκα.[2][3]
Ο Χριστόδουλος Γαλάνος ερχόμενος στην Αφρική μετονομάστηκε σε Χρήστος Γαλανός, όπου μαζί με τους Έλληνες μετανάστες στην Τανγκανίκα, οι οποίοι έφθασαν εκεί σε τρία μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, ήσαν οι κύριοι χρηματοδότες του σχολείου.
Έλληνες στην Ανατολική Αφρική (1890-1916)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πριν και στις πρώτες μέρες του αποικισμού της Ανατολικής Αφρικής, ορισμένοι Έλληνες ζούσαν ήδη σε αυτό το μέρος της Αφρικής.[4] Το εμπόριο κτηνοτροφικών προϊόντων και ελεφαντόδοντου ήταν οι πολύ πρώιμες δραστηριότητές τους. Παρά τις αναπόφευκτες απώλειες, οι αγέλες μπορούσαν να πωληθούν με κάποιο ικανοποιητικό κέρδος σε μέρη όπως τη Ναϊρόμπι, Μομπάσα, Τάνγκα, Μπαγκαμόγιο και Νταρ ες Σαλάαμ .[4] Ελεφαντόδοντο, βοοειδή, αλλά και άλογα έρχονταν από τη δύση και το νότο μέχρι τις ακτές από ολιγάριθμους Έλληνες και άλλους Ευρωπαίους "τυχοδιώκτες", καθώς και από τους Μαασάι και τους Σουαχίλι για λογαριασμό των Ευρωπαίων.[4]
Στη Σομαλία και στην Αιθιοπία το ζωικό κεφάλαιο ήταν φθηνό και καλής ποιότητας. Μεγάλες αγέλες βοοειδών με μακρυά κέρατα έρχονταν νότια στη Βρετανική και τη Γερμανική Ανατολική Αφρική μέσω του άγονου εδάφους της βόρειας Κένυα, όπου απειλούνταν από την ξηρασία, τις ασθένειες, τις κλοπές και τα λιοντάρια.[4] Το Μπάλε (Mbale) κοντά στις πλαγιές του Όρους Έλγκον , αναπτύχθηκε εκείνη την εποχή σε ένα σημαντικό κέντρο της διαδρομής, όπου οι Έλληνες και άλλοι έμποροι έπαιρναν τα εμπορεύματά τους, για τις περιοχές ελεφαντόδοντου και βοοειδών νοτιότερα.[4] Κυνηγοί-κοπαδιών βοοειδών, όπως ο Εμμανουήλ Μανθεάκης (εκ Πεδιάδος, Κρήτης), αγόρασε περίπου 1900 βοοειδή από τη Σουκούμα (Sukuma)[Σημ. 1] πληρώνοντας με Μερικάνι (Merikani) (βαμβακερό ύφασμα),[4] έφερε τα κοπάδια στο Μπαγκαμόγιο και τα προώθησε στη Ζανζιβάρη.[4] Έτερος Έλληνας έμπορος στη Μομπάσα, ο Θεόδωρος Τσακίρης, θα χρησιμοποιήσει επίσης το ταξίδι πίσω στο βορρά για τη μεταφορά αγαθών που έφταναν στο λιμάνι με ντάουζ (dhows),[Σημ. 2] σε αντάλλαγμα, με κοπάδια ζώων και ελεφαντόδοντο.[4]
Συναλλασσόμενοι μεταξύ μακρινών αποστάσεων, οι Έλληνες είχαν γίνει αρκετά ικανοί ώστε να ασχοληθούν με τη γη και τους κατοίκους της.[4] Κάποιοι χρησιμοποίησαν αργότερα αυτές τους τις δεξιότητες, οργανώνοντας και συνοδεύοντας Ευρωπαίους πρωτοπόρους, εγκαθιστώντας τους στην ενδοχώρα και προσλαμβάνοντας εργάτες για την κατασκευή των σιδηροδρόμων.[4] Όταν ο Εμμανουήλ Μανθεάκης π.χ. άρχισε να εργάζεται ως εργολάβος στην Κεντρική σιδηροδρομική γραμμή, μπόρεσε να προσλάβει μεγάλες ομάδες εργατών από τους Σουκούμα (Sukuma) και τους Νυαμουέζι (Nyamwezi), προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για τις βαριές χειρωνακτικές εργασίες στην κατασκευή του σιδηρόδρομου.[4]
Οι περισσότεροι άλλοι Έλληνες, παρέμειναν εμπορευόμενοι, έμποροι, καταστηματάρχες και ξενοδόχοι σε λιγότερο περιπετειώδεις συνθήκες.[4] Στη Βρετανική Ανατολική Αφρική το 1892 λίγο βορειότερα του Νγκονγκ (Ngong) στην περιοχή Κικούγιου (Kikuyu), υπήρχε ο εμπορικός σταθμός «Smith Mackenzie», ο οποίος διοικούνταν από κάποιον ονόματι Τρεφούση[Σημ. 3] και προμήθευε την τοπική μικρή Ευρωπαϊκή κοινότητα.[4] Και στη Μομπάσα, ο τόπος όπου οι μελλοντικοί έποικοι, έφταναν στην Κένυα από την Ευρώπη δια θαλάσσης, υπήρχαν δύο Ρουμάνοι και δύο Έλληνες ιδιοκτήτες, οι Έλληνες-Βορειοηπειρώτες αδελφοί Φίλιππος και Μιχάλης Φίλιος, οι τελευταίοι μάλιστα, είχαν το ξενοδοχείο «Cecil Hotel».[4][Σημ. 4] Δίπλα σε αυτούς τους Έλληνες ξενοδόχους, υπήρχαν και τέσσερις Έλληνες εργολάβοι.[4]
Μακροπρόθεσμα, οι περισσότεροι Έλληνες δεν θα εγκατασταθούν στη Βρετανική, αλλά στη Γερμανική Ανατολική Αφρική.[4] Στα τέλη του 19ου αιώνα, ορισμένοι Έλληνες μετανάστες εγκατέστησαν μαντούκα (maduka)[Σημ. 5] και ξενοδοχεία στη Γερμανική Ανατολική Αφρική.[4] Το πρώτο ευρωπαϊκό ξενοδοχείο στο Μπαγκαμόγιο, είχε την ονομασία «Grand Hotel» και ήταν Ελληνικό.[4] Και στην Τάνγκα, το ξενοδοχείο «Afrika Hotel» (το οποίο αργότερα μετονομάστηκε στο περιβόητο «Planters Hotel»), ήταν ιδιοκτησία ενός άλλου Έλληνα, του Ευάγγελου Ματζούνη.[4] Τα ξενοδοχεία που διευθύνουν οι Έλληνες, σε πόλεις όπως η Τάνγκα, το Νταρ ες Σαλάαμ, η Ιρίνγκα, το Μορογκόρο, η Κιλόσα, το Μόσι και η Αρούσα, θα διαδραματίσουν πολύ σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση της τοπικής Ελληνικής κοινότητας, ειδικά στην περίοδο πριν από την ίδρυση των επίσημων Ελληνικών συλλόγων και Ελληνικών σχολείων.[4]
Χαρακτηριστική είναι η σημείωση του Βρετανού συγγραφέα C.Gillman, στο ημερολόγιό του κατά τις αρχές του 1916:
«Όσον αφορά το εμπόριο και τη βιομηχανία αυτής της χώρας (Γερμανική Ανατολική Αφρική), πρέπει για λόγους δικαιοσύνης να πω λίγα λόγια για τους Έλληνες. Γιατί χωρίς αυτούς δεν ξέρω τι θα είχε γίνει η χώρα.»[5]
Σύντομο ιστορικό των Ελληνικών μεταναστευτικών κυμάτων στην Τανγκανίκα (σημερινή Τανζανία)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το πρώτο μεταναστευτικό κύμα, ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα, με τη δημιουργία της σιδηροδρομικής γραμμής, όταν ακόμα η χώρα ήταν Γερμανική αποικία.
- Το δεύτερο μεταναστευτικό κύμα, ήταν με τους πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1919-1922 και
- Το τρίτο μεταναστευτικό κύμα, ήταν αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στις αρχές της δεκαετίας του 1950.[Σημ. 6]
Ιστορικό των ονομασιών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρχική του ονομασία του Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA) (Σχολείον Ελληνικών Κοινοτήτων Ανατολικής Αφρικής), μετονομάστηκε σε St. Constantine's Hellenic School (SCHS)[Σημ. 7] ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε St. Constantine's East African Hellenic School ή απλά East African Hellenic School (EAHS), για να καταλήξει στη σημερινή του ονομασία St. Constantine's International School (SCIS).
Ιστορικό των Ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην Περιφέρεια Αρούσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Το πρώτο καταγεγραμμένο γνωστό Ελληνικό σχολείο στην Τανγκανίκα ήταν το Ελληνικό Σχολείο Μόσι στην θέση "Μασόκο" (Masoko) και το οποίο ιδρύθηκε από την Ελληνική Κοινότητα Μόσι με πρόεδρο τον Ανάργυρο Μονά,[6] λίγο μετά την λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Το Ελληνικό Σχολείο Μόσι, δημιουργήθηκε κυρίως για την εκπαίδευση των παιδιών των οποίων οι γονείς κατάγονταν από την Τένεδο.[4][7]
Στο Ελληνικό Σχολείο Μόσι υπηρέτησαν οι Ρένος Ν. Σαρρής,[8] Δημήτριος Ι. Σαρίκας εκ Κάτω Παναγιάς, Μ. Ασίας (ως Διευθυντής του επί οκτώ συναπτά έτη),[6] Κωνσταντίνος Λ. Μιχαλόπουλος (καθηγητής, εκ Πύργου, Ηλείας) διετέλεσε Διευθυντής του κατά τα έτη 1946 - 1947 καθώς και του επί εν έτος λειτουργήσαντος Ελληνικού Ημιγυμνασίου Μόσι (όταν τούτο λειτουργούσε στη Μουέκα).[1][6] Το 1948 φέρεται να λειτουργεί με Διευθυντή του τον παιδαγωγό Κωνσταντίνο Θεοδωρίδη.[9] Δασκάλες αυτού του σχολείου ήταν η Αλεξάνδρα Εμμ. Κατάκη (εκ Χανίων, Κρήτης) και η Μερόπη Κυπριανού Φιερρού (εκ Κύπρου).[6]
- Το Ελληνικό Σχολείο Ντουλούτη, δημιουργήθηκε κυρίως για την εκπαίδευση των παιδιών των οποίων οι γονείς κατάγονταν από την Κύπρο.[4][7] Αρχικά και όταν η εύρεση οικοπέδου για την ανέγερση του Ελληνικού Σχολείου Ντουλούτη καθίστατο προβληματική, ο Αντώνιος Κ. Παπαδόπουλος (εκ του χωρίου Πέρα Πεδί Κύπρου) βοηθούμενος υπό του Κωνσταντίνου Παναγ. Αποκίδη (εκ Ζωοπηγής, Λεμεσού Κύπρου), δώρισαν στην Ελληνική Κοινότητα Αρούσα, γειτονικά τμήματα των καφεδοκτημάτων των παρά τη Λίμνη Ντουλούτη, για την ανέγερση του Ελληνικού Σχολείου Ντουλούτη.[1][6] Η ανοικοδόμηση του Ελληνικού Σχολείου Ντουλούτη ξεκίνησε το 1929 και περατώθηκε το 1932.[6] Διευθυντής, ήταν ο παιδαγωγός Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης, βοηθούμενος από την αδελφή του Μύρτα (σύζ. Στέλιου Ανδρέου, ως δασκάλας των Ελληνικών) και της Ελένης Βλαδ. Μιχαηλίδου (ως δασκάλας των Αγγλικών).[9][Σημ. 8]
- Αργότερα κατά το 1942, το Ελληνικό Σχολείο Ντουλούτη συγχωνεύτηκε μετά του Ελληνικού Σχολείου Μόσι, καθ' ότι επιτάχθηκε προκειμένου να στεγαστούν στις εγκαταστάσεις του Ελληνικού Σχολείου Ντουλούτη, 6.500 Πολωνοί πρόσφυγες, προερχόμενοι από την Ανατολική Πολωνία.[7][10] Από την επίταξη του Ελληνικού Σχολείου Ντουλούτη, η Κυβέρνηση της Τανγκανίκα χορήγησε στην Ελληνική Κοινότητα Μόσι, το πρώην Γερμανικό Σχολείο στην θέση "Μουέκα" (Mweka), όπου και μεταφέρθηκε το Ελληνικό Σχολείο Μόσι έως τον Φεβρουάριο 1949.[6]
Από την έναρξη της λειτουργίας του στο Ελληνικό Σχολείο Ντουλούτη, υπηρέτησαν (πλέον των προαναφερθέντων) οι Αγησίλαος Καραμπάσης εκ Κρήτης, Ανδρέας Γιαννάκη Χριστοφόρου εκ Βαρωσίων Κύπρου (ο οποίος υπηρέτησε ως δάσκαλος επί μία εξαετία) και Παναγιώτης Λεκανίδης.[6] Το Ελληνικό Σχολείο Ντουλούτη είχε εφαρμόσει για όλους τους μαθητές, το σύστημα του υποχρεωτικού οικοτροφείου.[3][6]
Ο Χρήστος Γαλανός έτρεφε μεγάλη αγάπη προς τα παιδιά, ήταν δε τόσο μεγάλη, ώστε τίποτα δεν μετρούσε μπροστά στην αγωνία του μήπως και δεν τους δοθεί η δυνατότητα να μορφωθούν.[11] Εδώ, υπάρχει ένα περιστατικό το οποίο αξίζει να αναφερθεί. Ήταν γύρω στο 1938 ή 1939, όταν ο Χρ. Γαλανός (τότε δεν ήταν ακόμη πλούσιος), βρισκόταν στην Τάνγκα για δουλειές του κτήματός του αλλά και για να αγοράσει καινούργια μπαταρία για το αυτοκίνητό του, όταν τον ειδοποίησαν ότι το Ελληνικό Σχολείο Ντουλούτη, κλείνει λόγω έλλειψης χρημάτων.[12] Στις τσέπες του είχε χρήματα μόνο για τη μπαταρία του αυτοκινήτου. Πηγαίνει λοιπόν αμέσως στον Ινδό τοκογλύφο Habbib Kassan Mangi και δανείζεται 6.000 σελίνια με τόκο 120% όπου τα στέλνει αμέσως μαζί με όσα άλλα χρήματα είχε στις τσέπες του, στο Ελληνικό Σχολείο Ντουλούτη.[12] Επέστρεψε στην οικία του στο Τονγκόνι πεζός, απόσταση 12 μιλίων, δηλ. 18 χιλιομέτρων.[12]
- Στις αρχές του 1950, αριθμώντας πάνω από 3.000 μέλη, η Ελληνική κοινότητα της Τανγκανίκα εγκαταστάθηκε και προόδευσε κυρίως στη γεωργία, στις εξορύξεις και στις επιχειρήσεις και οι περισσότεροι γονείς έστελναν τα παιδιά τους, εσώκλειστα, στο Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA), όπου θα ελάμβαναν βοήθεια και καθοδήγηση στην Ελληνική γλώσσα, τον πολιτισμό, τις παραδόσεις και την Ελληνο-Ορθόδοξη θρησκεία. Δίπλα από τις πρώτες τάξεις του σχολείου, το 1953 κτίστηκε η μοναδική Ελληνο-Ορθόδοξη Εκκλησία της πόλης, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου[Σημ. 9][Υποσημ. 1][Υποσημ. 2] (και η οποία υπάρχει ακόμη και σήμερα, μετά από την ανακαίνισή της, παραμένει τμήμα της πανεπιστημιούπολης των 140 περίπου στρεμμάτων (34,59 έικρς (acres) x 4.046,86 μ²).
Υπό την αιγίδα της Ένωσης Ελληνικών Κοινοτήτων, διενεργήθηκε έρανος μεταξύ όλων των Ελλήνων της Τανγκανίκα και οι έγκριτοι ομογενείς Χρ. Γαλανός και Ιωάννης Δροσόπουλος, έχοντες την εξουσιοδότηση της Ένωσης Ελληνικών Κοινοτήτων, περιόδευσαν σε ολόκληρη την χώρα συγκεντρώνοντας τα χρήματα των Ελλήνων. Ο έρανος απέδωσε 24.000 λίρες.[6] Ολόκληρη τη δαπάνη αγοράς του οικοπέδου ανήλθε στις 4.500£[6] ενώ η υπόλοιπη δαπάνη είχε προϋπολογισθεί στο ποσό των 40.000£. Όμως, στο ταμείο της Ένωσης μετά και την αγορά του οικοπέδου, υπήρχαν μόλις 18.000£, ποσό ανεπαρκές για την αποπεράτωση του έργου. Μετά από τα κατάλληλα διαβήματα, η Κυβέρνηση της Τανγκανίκα έδωσε - υπό τύπον δωρεάς - το ποσό των 20.000£.[6] Το Νοέμβριο του 1950, έγινε μειοδοτικός διαγωνισμός για την ανέγερση των διδακτηρίων και καταχωρήθηκε στην εργοληπτική εταιρεία «Τέκτων» του Γεωργίου Αντ. Κόμπου εκ Κάτω Παναγιάς, Μ. Ασίας, αντί του ποσού των 33.550£.[6] Το Σεπτέμβριο του 1951, φάνηκε ότι με την αποπεράτωση της ανοικοδόμησης του κτηρίου, δεν θα υπήρχαν χρήματα για την εγκατάσταση των ηλεκτρικών καλωδιώσεων, λουτήρων κτλ., οπότε αποφασίστηκε να διενεργηθεί συμπληρωματικός έρανος.[6] Παράλληλα και για τις ανάγκες της επίπλωσης, ο τότε Πρόξενος της Ελλάδας Γεώργιος Αρναούτογλου, προσέφερε 2.000£, ενώ, ο Εμμανουήλ Μανθεάκης (εκ του χωρίου Εληά, Πεδιάδος, Ηρακλείου, Κρήτης) δώρησε μια μηχανή προβολής ταινιών κινηματογράφου.[6][Σημ. 10] Επίσης, μεταξύ των δωρητών θα πρέπει να αναφερθεί και η συμβολή της ελληνικής κοινότητας του Μπουρούντι και της Ρουάντα, η οποία συνέδραμε με το ποσό των 1.000 σελινίων.[Σημ. 11] Τις λοιπές δαπάνες των εξόδων του απαιτούμενου εξοπλισμού (θρανίων, γραφείων, αμφιθεάτρου [καθισμάτων, σκηνής κλπ.], κουζίνας, εστιατορίου, πλυντηρίων, νοσοκομείου πρώτων βοηθειών, οικιών διδακτικού προσωπικού, κοιτώνων, κλινών κλπ.) του Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA), τις επωμίσθηκαν οι Χρήστος Γαλανός[Σημ. 12] και οι Έλληνες μετανάστες στην Τανγκανίκα.
- Το Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA) το οποίο κτίστηκε στην Αρούσα της τότε Τανγκανίκα, σε οικόπεδο 140 στρεμμάτων και το οποίο είχε βρει στην θέση "Μπούρκα" (Burka), ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αρούσα, Αριστοτέλης Μάτσης. Τα εγκαίνια του σχολείου έγιναν με κάθε επισημότητα, στις 25 Μαρτίου 1949[Σημ. 13] και τον θεμέλιο λίθο έθεσε ο ευεργέτης του Χρ. Γαλανός, υπό την ιδιότητά του ως ισόβιος επίτιμος Πρόεδρος της «Ένωσης Ελληνικών Κοινοτήτων Ανατολικής Αφρικής».[1][12]
- Το 1952, λειτούργησε το Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA) ως μεικτό οικοτροφείο, πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (Δημοτικό).
- Το 1962, το Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA) μετονομάστηκε σε St. Constantine's Hellenic School (SCHS).[Σημ. 14][Υποσημ. 3]
- Το 1962, ξεκίνησε η λειτουργία των πρώτων δύο τάξεων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Γυμνασίου). Ελλείψει όμως Ελληνοπαίδων, λειτούργησε για δύο μόλις έτη.[Σημ. 15]
- Το 1975, εισήχθη στην εκπαίδευση η Αγγλική γλώσσα.[13]
- Το 1980, το Ελληνικό πρόγραμμα σπουδών είχε μειωθεί εξαιτίας της έλλειψης Ελληνοπαίδων, με αποτέλεσμα το σχολείο να μετονομαστεί σε St. Constantine's International School (SCIS).[14][Σημ. 16]
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το σχολείο ευτύχισε να βρίσκεται εντός ενός ειδυλλιακού τοπίου, στους πρόποδες του Όρους Μέρου,[13] δυτικά της πόλης Αρούσα και πριν από το αεροδρόμιο της Αρούσα. Συνορεύει με το άνω των 1000 έικρς γνωστό καφεδόκτημα "Burka". Εντός του οικοπέδου του σχολείου, σήμερα υπάρχουν πλήθος από μαϊμούδες (του είδους Chlorocebus pygerythrus), γαλάγοι, δυόκεροι και τριόκεροι χαμαιλέοντες (του είδους Trioceros jacksonii) και άνω των 100 ειδών διαφορετικών πτηνών. Φύονται δε περί τα 800 και πλέον δέντρα και που στην πλειοψηφία τους είναι σπαθοδέες και τζακαράντες.[15] Σχεδόν όλα τα σημεία του οικοπέδου, έχουν ορατότητα με το Όρος Μέρου (ύψους 4.562,13 μ), το πέμπτο υψηλότερο όρος της Αφρικής. Θεωρείται δε, ως ένα από τα ωραιότερα αν όχι το ωραιότερο σχολείο σε ολόκληρη τη σημερινή Τανζανία.[16]
Σημερινή κατάσταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το σχολείο λειτούργησε ως οικοτροφείο, αρχικά ως εξατάξιο Δημοτικό σχολείο και τα 2 τελευταία έτη της λειτουργίας του, λειτούργησε τις Α΄ και Β΄ Γυμνασίου. Το σχολείο παρείχε τόσο την Ελληνική αλλά και την Αγγλική εκπαίδευση, μετά την ανεξαρτησία της Τανγκανίκα (στις 9 Δεκεμβρίου 1961), η διδασκαλία των Σουαχίλι έγινε υποχρεωτική σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Τανζανίας.
Το σχολείο διέθετε ωραιότατα γήπεδα, όπως ποδοσφαίρου, ράγκμπι και πετοσφαίρισης.
Γνωμικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το γνωμικό του Κλεοβούλου “Μέτρον ἄριστον” όμως με την προσθήκη της λέξης “Παν” στην αρχή, ήτοι το “Παν μέτρον ἄριστον”, ήταν το γνωμικό του Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA).
Μαζί με το προαναφερόμενο γνωμικό, το σχολείο είχε για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα το αρχαίο ρητό “Αιέν αριστεύειν” (Να είσαι πάντα πρώτος).
Η απεικόνιση στο μέσον του σήματος, παραπέμπει στον κύλικα του Εξηκία, ο οποίος αναπαριστά το μύθο της απαγωγής του Διονύσου από Τυρρηνούς πειρατές (π. 530 π.Χ.).
Ετήσιοι αθλητικοί αγώνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παλαιότερα, κάθε χρόνο, γίνονταν διάφοροι αθλητικοί (ατομικοί - ομαδικοί) αγώνες μεταξύ των σχολείων St. Constantine's Hellenic School (SCHS) και Arusha School.
Υγιεινή και Ασφάλεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο σχολείο, υπήρχε επί 24-ώρου βάσης ειδικευμένη νοσοκόμα, η οποία εξέταζε όλες τις περιπτώσεις. Υπήρχε επίσης, και κλινικός ιατρός ο οποίος επισκεπτόταν το σχολείο εντός της εβδομάδος καθώς και συμβεβλημένο νοσοκομείο στην Αρούσα.
Στο σχολείο υπήρχαν περιπολίες νυχτοφυλάκων, για την προστασία της ζωής και περιουσίας των διαμενόντων στο οικοτροφείο.
Ιδιοκτησιακό - Νομικό καθεστώς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Την εποπτεία του σχολείου ασκούσε η «Ένωση Ελλήνων Τανγκανίκας» μέσω της σχολικής εφορίας.[3]
Σχολικές εξορμήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κάθε χρόνο την Καθαρή Δευτέρα, το St. Constantine's Hellenic School (SCHS) οργάνωνε ημερήσια σχολική εκδρομή προς τη Λίμνη Ντουλούτη.
- Κάθε χρόνο το St. Constantine's Hellenic School (SCHS), οργάνωνε ημερήσιο σαφάρι των μαθητών των μεγάλων τάξεων, προς κάποιο Πάρκο Αγρίων Θηρίων της περιοχής.
Διατελέσαντες εκπαιδευτικοί
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Διευθυντές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1952 - 1954 Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης, ήταν παιδαγωγός και ο πρώτος Διευθυντής του σχολείου.
- 1955 - 1960 Αλέξανδρος Ορφανός, ήταν ο δεύτερος Διευθυντής του σχολείου. Υπήρξε ο φόβος και τρόμος όχι μόνο των μαθητών αλλά και των γονέων των.
- 1961 - 1963 Αθανάσιος Πόπορης, ένας πράος, ευγενής άνθρωπος.
- 1964 - 198? Χρήστος Σταυρόπουλος, ο μακροβιότερος Διευθυντής όλων.
Δάσκαλοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1954 - 1957 ?. Χατζηπαππάς.
- 1954 - 1960 Κουκουράβας.
- 1955 - 1960 Αλεξάνδρα Τάντηρα, δασκάλα των πρώτων τάξεων του Δημοτικού.
- 1955 - 1956 Πανίκος Γναυκής.
- 1955 - 1956 Χρυσούλα Παπαχρήστου.
- 1958 Miss Notley (δασκάλα Arithmetic).
- 1962 - 1963 Ιωάννης Λινοξυλάκης,[Σημ. 17] εκπαιδευτικός γυμναστής - ωδικής.
- Στυλιανή (Στέλλα) Σταυροπούλου (σύζ. Χρήστου Σταυρόπουλου).
- Κωνσταντίνος Κωστόπουλος (αδελφός της Στυλ. Σταυροπούλου).
- Σπυρίδων Ιωάννου.
- Liddell (Λίντελ) και Stabler (Στέϊμπλερ), δάσκαλοι Αγγλικής.
- Kichaka (Κιτσάκα), δάσκαλος Σουαχίλι.
Καθηγητές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1962 - 1963 Σπυρίδων Θρασ.Χρονόπουλος, θεωρητικά μαθήματα στην Ελληνική γλώσσα.
- 1962 - 1963 Νικόλαος Καραμαλέγκος, μαθήματα θετικής κατεύθυνσης στην Ελληνική γλώσσα.
- 1962 - 1963 Mrs. Kalogeris, θεωρητικά μαθήματα στην Αγγλική γλώσσα.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Χριστόδουλος Γαλάνος
- St. Constantine's International School (SCIS)
- Galanos House
- Το Νοσοκομείο Ναϊρόμπι
- Περιφερειακό Νοσοκομείο Μπόμπο
- Πύργος ρολογιού Αρούσα
- Θειούχα λουτρά Γαλάνου
- Ξενώνας Γαλάνου
- Πρότυπο Κέντρο Κτηνοτροφίας και Εκπαίδευσης «Χριστόδουλος Γαλάνος»
- Galanos Agricultural Secondary School
- Arusha School
Εικόνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Η Κεντρική Πύλη του σημερινού SCIS.
-
Η Κεντρική Πύλη του σημερινού SCIS (λεπτομέρεια).
-
Η προτομή του ευεργέτη Χρ. Γαλάνου, στο προαύλιο του σημερινού St. Constantine's International School.
-
Η προτομή του ευεργέτη Χρ. Γαλάνου, στο προαύλιο του σημερινού St. Constantine's International School.
-
Η προτομή του ευεργέτη Χρ. Γαλάνου, στο προαύλιο του σημερινού St. Constantine's International School.
-
Η Ελληνο-Ορθόδοξη εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στο χώρο του σημερινού St. Constantine's International School.
-
Οι αίθουσες των διδασκάλων - καθηγητών.Προσέξατε ότι παραπλεύρως στις σημαίες του σχολείου, της Τανζανίας, υπάρχει και η Ελληνική.
-
Πρώτη ή Δευτέρα τάξη Δημοτικού Σχολείου του St. Constantine's EAHS (π.1954 ή 1955).
-
Οι μαθήτριες του SCEAHS, αδελφές Καλλιόπη (Πίτσα) και Μαρκέλλα Μιχαλάκη φορώντας την Κυριακάτικη στολή εξόδου (π. 1966 ή 1967).
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Σουκούμα (Sukuma) σημαίνει «βόρεια» και αναφέρεται στους «ανθρώπους του Βορρά». Οι Σουκούμα (Sukuma) αναφέρονται στους εαυτούς τους ως Μπασουκούμα (Basukuma) (πληθυντικός) και Νσουκούμα (Nsukuma) (ενικός). Ομιλούν την γλώσσα Σουκούμα (Sukuma), η οποία ανήκει στον κλάδο Μπαντού, της οικογένειας του Νίγηρα-Κονγκό.
- ↑ Το dhow [προφέρεται: ντάου (dāw), πληθ.: ντάουζ (dhows), Αραβικά: داو], είναι η γενική ονομασία αριθμού παραδοσιακών ιστιοπλοϊκών σκαφών (καϊκιών), άνευ καρίνας, με έναν ή περισσότερους ιστούς. Συνήθως, με ένα τριγωνικό ιστίο πάνω σε μια μακρυά κυλινδρική δοκό υπό γωνία 45° προς τον κεντρικό ιστό, το οποίο χρησιμοποιείται στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού. Οι απόψεις των ιστορικών διίστανται ως προς το αν το dhow εφευρέθηκε από τους Άραβες ή τους Ινδούς. Ταξιδεύουν με την βοήθεια των πανιών τους, δυο φορές το χρόνο, την εποχή που πνέουν οι μουσώνες και χρησιμοποιούνται κυρίως για τη μεταφορά βαριών ειδών, όπως φρούτα, πόσιμο νερό ή άλλων βαριών εμπορευμάτων, κατά μήκος των ακτών της Ανατολικής Αραβίας (Αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου), της Ανατολικής Αφρικής, την Υεμένη και την παράκτια Νότια Ασία (Πακιστάν, Ινδία, Μπαγκλαντές). Το πλήρωμά του κυμαίνεται ανάλογα με το μέγεθός τους από 12 έως και 30 άτομα.[Παρ. Σημ. 1][Παρ. Σημ. 2]
- ↑ Παρόλο που το επώνυμο ηχεί σαν Ελληνικό, είναι πολύ πιθανό, να πρόκειται περί Άγγλου (Trefusis, παλαιότερα de Trefusis), καθότι πρόκειται για ονομαστή οικογένεια γαιοκτημόνων-ευγενών με καταγωγή από την Κορνουάλη και η οποία χρονολογείται πριν από τον 13ο αιώνα.[Παρ. Σημ. 3]
- ↑ Αργότερα, ο Βορειο-Ηπειρώτης Φίλιππος Φίλιος, πήγε στην Τανγκανίκα μόνος και ήταν από τους πρώτους που ξεκίνησαν την καλλιέργεια του καφέ στο Μόσι.[Παρ. Σημ. 4]
- ↑ Το ντούκα [(duka), πληθ. μαντούκα (maduka)], είναι κάτι μεταξύ του καταστήματος ψιλικών και του μικρού παντοπωλείου.
- ↑ Από την ταπεινή του δημιουργία το 1949 και λειτουργία το 1952, όταν το St. Constantine's East African Hellenic School είχε λιγότερους από 30 μαθητές και 2 διδασκάλους, εξελίχθηκε να έχει το 2013: 700 μαθητές, 60 σχολές και πάνω από 80 άτομα ως προσωπικό υποστήριξης.
- ↑ Οι ονομασίες αυτές, αποδεικνύονται από τα διάφορα ενδεικτικά των μαθητών.
- ↑ Ο Χρ. Γαλανός ανέκαθεν στήριζε το Ελληνικό Σχολείο Ντουλούτη, ακόμη και κατά την εποχή της μεγάλης ύφεσης (από το 1930 και μετά), όταν όλοι οι σχοινοκτηματίες είχαν τα προβλήματά τους και ο Χρ. Γαλανός πάλευε κι' αυτός για την επιβίωσή του.[Παρ. Σημ. 5]
- ↑ Η οποία εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, κτίστηκε το 1953 με δαπάνη ύψους 7.500£ των αδελφών Αλέξανδρου και Μιχαήλ Ι.Ροδουσάκη (εκ Κρήτης), εις μνήμην των γονέων των Ιωάννου και Αργυρούς καθώς επίσης και του αειμνήστου Αρχιμανδρίτη Νικοδήμου Δ.Σαρίκα (εκ Κάτω Παναγιάς, Μ. Ασίας), του πρώτου Έλληνα ιερέα στην περιοχή και ο οποίος εκοιμήθει στις 29 Δεκεμβρίου 1941 (σε ηλικία περίπου 65 ετών) και ετάφη στην Τάνγκα.[Παρ. Σημ. 6][Παρ. Σημ. 7]
- ↑ Φυσικά, υπήρξαν και αρκετοί άλλοι Έλληνες, οι οποίοι και αυτοί ξεχώρισαν σε γενναιοδωρία.
- ↑ Η απαντητική επιστολή από την «Ελληνική Κοινότητα Τανγκανίκας» (The Hellenic Society of Tanganyika) στις 6 Δεκεμβρίου 1954, που έχει στοιχεία Α/Α 153/54, υπογράφηκε τόσο από τον Πρόεδρό της κ. Αρίστο Δαδάκη όσο και από τον Γεν.Γραμματέα της κ. Κ.Παπαηλιόπουλο.[Παρ. Σημ. 8]
- ↑ Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Χρήστο Γαλανό, το σχολείο τοποθέτησε την μαρμάρινη προτομή του στον προαύλιο χώρο - εισόδου, με τις ακόλουθες επιγραφές:«Χρίστος Ι. Γαλανός Μέγας Ευεργέτης» και «Christos I. Galanos Great Benefactor»[Παρ. Σημ. 9][Παρ. Σημ. 10]
- ↑ Η ημέρα των εγκαινίων (25 Μαρτίου), προφανώς και δεν ήταν τυχαία. Η παρακείμενη εκκλησία του σχολείου (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), είναι μεταγενέστερο κτίσμα (του 1953).
- ↑ Η μετονομασία του σχολείου από Hellenic Communities School of East Africa (HCSEA) σε St. Constantine's Hellenic School (SCHS), ήταν επιβεβλημένη όπως περιγράφεται παρακάτω. Μετά την ανεξαρτησία της Τανγκανίκα (στις 9 Δεκεμβρίου 1961), η τότε Κυβέρνηση του Τζούλιους Κ. Νυερέρε ξεκίνησε ένα πρόγραμμα κρατικοποιήσεων ξένων περιουσιών. Η Ελληνική Κοινότητα, φοβούμενη ότι το σχολείο θα συμπεριληφθεί σε αυτό το πρόγραμμα των κρατικοποιήσεων, μετονόμασε το σχολείο σε St. Constantine's Hellenic School (SCHS), ελπίζοντας έτσι, ότι η θρησκευτικού χαρακτήρα ονομασία, θα απέτρεπε την όποια κίνηση κρατικοποίησής του.
- ↑ Κατά τον δεύτερο και τελευταίο χρόνο της λειτουργίας του, στο Γυμνάσιο υπήρχαν μόλις 16 μαθητές/μαθήτριες (8 μαθητές/μαθήτριες στην Α' Γυμνασίου και 8 μαθητές/μαθήτριες στην Β' Γυμνασίου).
- ↑ Κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και κυρίως λόγω της έλλειψης Ελληνόπουλων, το σχολείο εξελίχθηκε ως ένα σχολείο διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας, το δε 1998, υιοθέτησε το Πρόγραμμα Σπουδών του Κέιμπριτζ (Cambridge International Curriculum).
- ↑ Ο Ιωάννης Λινοξυλάκης ήταν 1ος εξάδελφος μετά του Κώστα Λινοξυλάκη, διεθνούς ποδοσφαιριστού του ΠΑΟ.
- Παραπομπές σημειώσεων
- ↑ Briggs, Philip. «Dhows of the Swahili coast». Zanzibar Travel Guide. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012.
- ↑ «The History & construction of the dhow». Nabataea. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2012.
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Trefusis_family
- ↑ {{Greek identity/community in east africa, Greeks in East Africa; 1890’s-1916, ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2019}}
- ↑ Joanna Kroussaniotakis. Part Four - The Sisal Barons, σελ. 59. doi: .
- ↑ {{Στον Ορθόδοξο Αμπελώνα της Αφρικής, Τετάρτη, 2 Νοεμβρίου 2016, The Patriarch at the Centre of Africa, 22 Ιουλίου 2018.}}
- ↑ Ιωάννης Ν. Τσόντος (1953). «Η Εκκλησία της Τανγκανίκας». Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη". σελίδες 264–269.
- ↑ Αντώνης Α.Χαλδαίος (2019). «4. Ελληνόγλωσση εκπαίδευση». Η ελληνική κοινότητα της Τανζανίας. Αθήνα. σελίδες 85–104. ISBN 978-618-82334-8-5.
- ↑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΓΑΛΑΝΟΣ: Η οικουμενικότητα της ευεργεσίας, της Ελένης Γκίνου, Πανεπιστημιακής Καθηγήτριας, σελ. 1/4, ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018
- ↑ {{Όπου διακρίνεται η προτομή του Χρ. Γαλάνου, ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2018.}}
Υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ο Αλέξανδρος Ι.Ροδουσάκης (γεννηθείς περί το 1905 στο Τυμπάκι Πυργιωτίσσης Κρήτης) και ο οποίος ήλθε στην Τανγκανίκα γύρω στο 1930, ασχολήθηκε με την εργασία εργολαβιών δημιουργίας σχοινοκτημάτων, με αποτέλεσμα, να δημιουργήσει πολύ μεγάλη περιουσία. Το 1959 στο Bombo Regional Hospital, ξεκίνησε η κατασκευή μιας πρόσθετης πτέρυγας, δυναμικότητας 52 κλινών, για τους πάσχοντες από φυματίωση και η οποία ονομάσθηκε «Rodoussakis Ward» προς τιμήν του δωρητού της Αλέκου Ροδουσάκη.[Παρ. Υποσημ. 1][Παρ. Υποσημ. 2]
- ↑ Ο Αλέξανδρος Ι.Ροδουσάκης, είχε επίσης δωρήσει και τα χρήματα στο «Γενικό Νοσοκομείο Ασκληπιείο Βούλας» στην Αθήνα, για τη δημιουργία ξεχωριστής πτέρυγας η οποία και φέρει το όνομά του («Ροδουσάκειον»). Σε αναγνώριση της προσφοράς του, το «Γενικό Νοσοκομείο Ασκληπιείο Βούλας», τον τίμησε χαράσσοντας το όνομά του σε μαρμάρινη πλάκα η οποία φέρει τον τίτλο «Μεγάλοι Ευεργέται».
- ↑ Οι φόβοι της Ελληνικής Κοινότητας κρίθηκαν βάσιμοι όταν το 1972, κρατικοποιήθηκε το Arusha School και την Τρίτη 23 Οκτωβρίου 1973, εθνικοποιήθηκαν 50 καφεδοκτήματα στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Κιλιμαντζάρο στο Μόσι.[Παρ. Υποσημ. 3][Παρ. Υποσημ. 4]
- Παραπομπές υποσημειώσεων
- ↑ Ιωάννης Ν.Τσόντος (1953). «Τάνγκα». Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη". σελ. 158.
- ↑ D. F. Clyde (1962). «Tuberculosis 1950-1960». History of the Medical Services of Tanganyika. Dar es Salaam: Government Press. σελ. 189.
- ↑ Arusha School, 22 Ιουλίου 2018
- ↑ Αλέξανδρος Ορφανός (Οκτώβριος 1973). Η Μοίρα των Ελλήνων της Τανζανίας, σελ. 15-16. doi: .
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ιωάννης Ν. Τσόντος (1953). «Αρούσα». Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη". σελίδες 186–188, 193–194, 197.
- ↑ Στον Ορθόδοξο Αμπελώνα της Αφρικής, Τετάρτη, 2 Νοεμβρίου 2016, The Patriarch at the Centre of Africa, 22 Ιουλίου 2018.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Αντώνης Α.Χαλδαίος (2019). «4. Ελληνόγλωσση εκπαίδευση». Η ελληνική κοινότητα της Τανζανίας. Αθήνα. σελίδες 85–104. ISBN 978-618-82334-8-5.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 {{Greek identity/community in east africa, Greeks in East Africa; 1890’s-1916, ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2019}}
- ↑ Αντώνης Α.Χαλδαίος (2019). Η ελληνική κοινότητα της Τανζανίας. Αθήνα. σελ. 5. ISBN 978-618-82334-8-5.
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 Ιωάννης Ν. Τσόντος (1953). «Το Ελληνικόν Σχολείον Τανγκανίκας». Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη". σελίδες 259–262.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Joanna Kroussaniotakis. Part Three - W.W.2 and its Aftermath, σελ. 48. doi: .
- ↑ Ιωάννης Ν. Τσόντος (1953). «Έλληνες εις Κένυαν». Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη". σελ. 277.
- ↑ 9,0 9,1 Ιωάννης Ν. Τσόντος (1953). «Ένωσις Ελληνίδων Κυριών Αρούσας». Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη". σελίδες 202–203 & 208.
- ↑ Ιωάννης Ν. Τσόντος (1953). «Μόσι». Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη". σελίδες 172–173.
- ↑ «Αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή ένωση, Οικουμενικοί Έλληνες ευεργέτες, στην εκδήλωση "Ευεργέτες χωρίς σύνορα", που διοργανώθηκε στο Βέλγιο στις 10 Ιουνίου 2010, ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2019.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Ελένη Γκίνου (2007). «Ευποιία». Χριστόδουλος Γαλάνος, Η οικουμενικότητα της ευεργεσίας. Αθήνα. σελίδες 122–130. ISBN 978-960-930419-1.
- ↑ 13,0 13,1 Head St. Constantine's International School (Tanzania), ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2018
- ↑ Secondary School, ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2018
- ↑ Main Campus – Burka, ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2018[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ About St Constantine's International School, ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2018[νεκρός σύνδεσμος]
Βιβλιογραφικές πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ιωάννης Ν. Τσόντος (1953). Έλληνες εν τη Ξένη (Τανγκανίκα) 1951-1953. Λευκωσία - Κύπρος: Τύποις "Ζάβαλλη".
- Ελένη Γκίνου (2007). Χριστόδουλος Γαλάνος, Η οικουμενικότητα της ευεργεσίας. Αθήνα. ISBN 978-960-930419-1.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- [1], ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2018