ချောင်း
Burmese
[edit]Pronunciation
[edit]- IPA(key): /t͡ɕʰáʊɴ/
- Romanization: MLCTS: hkyaung: • ALA-LC: khyoṅʻʺ • BGN/PCGN: chaung: • Okell: hcaùñ
Etymology 1
[edit]From Proto-Sino-Tibetan *kl(j)u(ŋ/k) (“river, valley”), a Mainland Southeast Asian areal word which was probably borrowed from Proto-Mon-Khmer *ruŋ ~ *ruuŋ ~ *ruəŋ (“river, channel”). Compare Old Chinese 江 (OC *kroːŋ, “river”) (STEDT).
Noun
[edit]ချောင်း • (hkyaung:)
Derived terms
[edit]- ချောင်းကျရေ (hkyaung:kya.re)
- ချောင်းကော (hkyaung:kau:)
- ချောင်းခြောက် (hkyaung:hkrauk)
- ချောင်းခေါင်း (hkyaung:hkaung:)
- ချောင်းစလုတ် (hkyaung:ca.lut)
- ချောင်းစီး (hkyaung:ci:)
- ချောင်းပေါက် (hkyaung:pauk)
- ချောင်းအုပ် (hkyaung:up)
- ချောင်းဦးတို (hkyaung:u:tui)
- စမ်းချောင်း (cam:hkyaung:)
- တောင်ကျချောင်း (taungkya.hkyaung:)
- ထမင်းရည်ချောင်းစီး (hta.mang:ranyhkyaung:ci:)
- ဒီချောင်း (dihkyaung:)
- မြစ်ကူးချောင်းခြား (mracku:hkyaung:hkra:)
- လယ်ယာချောင်းမြောင်း (laiyahkyaung:mraung:)
- လယ်သမားချောင်းသမား (laisa.ma:hkyaung:sa.ma:)
Etymology 2
[edit]Verb
[edit]ချောင်း • (hkyaung:)
Derived terms
[edit]- ကုပ်ချောင်းချောင်း (kuphkyaung:hkyaung:)
- ချောင်းကြည့် (hkyaung:krany.)
- ချောင်းပစ် (hkyaung:pac)
- ချောင်းမြောင်း (hkyaung:mraung:)
- ချောင်းရိုက် (hkyaung:ruik)
- အကွက်ချောင်း (a.kwakhkyaung:)
- အလစ်ချောင်း (a.lachkyaung:)
Etymology 3
[edit]The "throat" sense is linked by STEDT to Proto-Tibeto-Burman *k/s-raw(k/ŋ) ~ *k-rwa(k/ŋ) (“throat”), whence Mizo hrok (“throat”). Said Tibeto-Burman root may be allofamic with a variety of other reconstructed roots, including Proto-Sino-Tibetan *gwaŋ (“neck, throat”) (whence Old Chinese 亢 (OC *kaːŋ, *kʰaːŋs, “neck, throat”), 項 (OC *ɡroːŋʔ, “nape of neck”)) and Proto-Sino-Tibetan *ku (“neck, throat”) (whence 喉 (OC *ɡoː, “throat”)).
The "cough" sense is not given etymology by STEDT (khroṅ:chui: "cough"), and Luce adduces no cognates.[1] As a compound, ချောင်းဆိုး (hkyaung:hcui:) rather resembles Chinese 咳嗽 (OC *qʰɯː/ɡɯː sloːɡs/sroːɡ/sloːɡ, “to cough”), which appears coincidental. That said, the second syllable ဆိုး (hcui:), traditionally taken by Burmese scholarship to denote the sense of "bad, serious", could possibly have a unique sense of "to cough" here, and be related to the earlier-seen character 嗽 (OC *sloːɡs, *sroːɡ, *sloːɡ, “to cough”). In this case, the first syllable, ချောင်း (hkyaung:), should be interpreted as "throat", and the compound ချောင်းဆိုး (hkyaung:hcui:) as "throat cough". Thus, compounds which invoke a sense of "cough" for ချောင်း (hkyaung:) are doing so metonymically.
Noun
[edit]ချောင်း • (hkyaung:)
Derived terms
[edit]- ကြက်ညှာချောင်းဆိုး (krakhnyahkyaung:hcui:)
- ချောင်းခြောက် (hkyaung:hkrauk)
- ချောင်းဆိုး (hkyaung:hcui:)
- ချောင်းဆိုးသွေးပါ (hkyaung:hcui:swe:pa)
- ချောင်းဟန့် (hkyaung:han.)
- လည်ချောင်း (lanyhkyaung:)
- လည်ချောင်းသံ (lanyhkyaung:sam)
Etymology 4
[edit]Classifier
[edit]ချောင်း • (hkyaung:)
- numerical classifier for long, thin objects like pens, pencils, sticks, etc.
- ဘောပင်တစ်ချောင်း ― bhau:pangtachkyaung: ― one ballpoint pen
Derived terms
[edit]- ကျင်ချောင်း (kyanghkyaung:)
- ချောင်းငင် (hkyaung:ngang)
- ချောင်းရံ (hkyaung:ram)
- တစ်ချောင်းငင် (tachkyaung:ngang)
- တစ်ချောင်းပုဒ် (tachkyaung:pud)
- နှစ်ချောင်းငင် (hnachkyaung:ngang)
- နို့အေးချောင်း (nui.e:hkyaung:)
- ရွှေချောင်း (hrwehkyaung:)
- ရေခဲချောင်း (rehkai:hkyaung:)
- လက်ချောင်း (lakhkyaung:)
- ဝက်အူချောင်း (wak-uhkyaung:)
- သံချောင်းခေါက် (samhkyaung:hkauk)
- သံချောင်းမွှေ (samhkyaung:hmwe)
- သကြားချောင်း (sa.kra:hkyaung:)
References
[edit]- ^ Luce, G. H. (1981) “-OṄ Finals (19. Cough; to Cough)”, in A Comparative Word-List of Old Burmese, Chinese and Tibetan, London: School of Oriental and African Studies, University of London, →ISBN, page 85
Further reading
[edit]- “ချောင်း” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.