służyć

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *služìti. By surface analysis, sługa +‎ -yć. First attested in the second half of the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /sɫuʒʲɨt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /sɫuʒʲɨt͡ɕ/

Verb

[edit]

służyć impf

  1. (attested in Lesser Poland) to serve (to provide a service to someone)
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 48, 3:
      Dwa zaky zluzyly przi dworze (curiae servierunt) a geden darowal drugego... sz dobrey woley
      [Dwa żaki służyły przy dworze (curiae servierunt) a jeden darował drugiego... z dobrej wolej]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[1], Krakow, page 184a:
      Tedy vøcz pothem on gego sziin gestcy on bil f klastor fstøpyl a svøthemv Ganv gestcy on bil barszo slusil
      [Tedy więc potem on jego syn jestci on był w klasztor wstąpił a świętemu Janu jestci on był barzo służył]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[2], page 157:
      Tako to czvoro przyrodzenye albo elementa nygdy nye panovaly v mylem panye, alye szą yemv sluzyly (sed sibi famulantes)
      [Tako to czworo przyrodzenie albo elementa nigdy nie panowały w miłem Panie, ale są jemu służyły (sed sibi famulantes)]
    • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 148r:
      Munuscalarius qui pro munere seruit respectu gracie vlg. kto sluszy na myloscz
      [Munuscalarius qui pro munere seruit respectu gracie vlg. kto służy na miłość]
  2. to serve (to be useful)
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[3], [4], [5], volume XXV, page 158:
      Quantum prodesse, slussy, videretur
      [Quantum prodesse, służy, videretur]
  3. (religion, attested in Lesser Poland, Southern Borderlands) to serve (to worship a god or diety in an official capacity)
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎[6], Krakow, page 1b:
      Mog mily pane bosze, proszø ga dzysza..., isbichcy ga... tako thobe sluszyl, gakobichcy ga svoge duszy nalasl sbauene
      [Moj miły Panie Boże, proszę ja dzisia..., iżbychci ja... tako tobie służył, jakobychci ja swoje duszy nalazł zbawienie]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[7], page 31:
      Czesto bogv wschechmogączemv slvzyl svemy naboznymy modlytvamy (deo semper exhibebat cum devotione)
      [Często Bogu Wszechmogącemu służył swemi nabożnymi modlitwami (Deo semper exhibebat cum devotione)]
    • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[8], 9, 33:
      Cy to sø ksyøszøta spyewakow po czelyadzach koscyelnich slug, gisz w poswyøtnich komorach bidlyly tak, abi we dnye y w noci vstawnye swø sluszbø sluszily (ut... suo ministerio deservirent)
      [Ci to są książęta śpiewakow po czeladziach kościelnych sług, jiż w poświętnych komorach bydlili tak, aby we dnie i w nocy ustawnie swą służbą służyły (ut... suo ministerio deservirent)]
    • 1880-1894 [Middle of the 15th century], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎[9], volume I, Lviv, page 58:
      Sollicitudine non pigri, ... domino seruientes panw bogv w tem szlusząncz (Rom 12, 11)
      [Sollicitudine non pigri, ... domino seruientes Panu Bogu w tem służąc (Rom 12, 11)]
  4. (religion) to conduct mass
    • 1868 [1500], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎[10], volume XV, page 399:
      Pop Ucholdycz citaverat... Nadosza popadya, quod sibi noluit admittere ad prefatam ecclesiam Rutenicalem in Stradecz celebrare al. szluszycz
      [Pop Uholdycz citaverat... Nadoszę popadyję, quod sibi noluit admittere ad prefatam ecclesiam Rutenicalem in Stradecz celebrare al. służyć]
  5. (military, attested in Masovia) to serve (to be in military service)
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 56:
      O slvzbye slachty woyenney, aby podlug swego dostathkv slvzyly (de servitio dominorum)
      [O służbie ślachty wojennej, aby podług swego dostatku służyli (de servitio dominorum)]
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 74:
      Ktho kvpy szolthyszthwo a z thego zluzy krolowy
      [Kto kupi szołtystwo a z tego służy krolowi]
  6. (of property and belongings, attested in Masovia) to fall to one's lot
    • 1950 [1478], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1207, Warsaw:
      Jakom ya nye pomloczyl dwv brogv..., kthorich brogow... polovicza sluzy na nye
      [Jakom ja nie pomłocił dwu brogu..., ktorych brogow... połowica służy na nie]
  7. to belong to someone; to concern something
    • 1908 [1466], Sprawozdania z Posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, volume VII, pages 2, 45:
      Przivilegyow na gymyenye Jarczow sluzączich nye zabrala
      [Przywilejow na jimienie Jarczow służących nie zabrała]
  8. to be intended or used for something
    • 1959 [1491], “Teksty polskie z końca XV w.”, in Rafał Leszczyński, editor, Rozprawy Komisji Językowej‎[11], volume VII, page 57:
      Pvska yesth, kv kthorey sluzą dwa klucza
      [Puszka jest, ku ktorej służą dwa klucza]

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
adjectives
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: służyć
  • Silesian: sużyć

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “służyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “służyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “służyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “służyć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish służyć. By surface analysis, sługa +‎ -yć.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -uʐɘt͡ɕ
  • Syllabification: słu‧żyć

Verb

[edit]

służyć impf (frequentative sługiwać)

  1. (intransitive) to serve (to have a given use or purpose; to function for something or to do something) [with dative ‘whom’, along with jako (+ nominative) or za (+ accusative) ‘as what’, along with do (+ genitive) ‘for what purpose’]
  2. (intransitive) to serve (to affect someone or something positively) [with dative ‘whom’]
  3. (intransitive) to serve (to be in a good state) [with dative ‘whom’]
  4. (intransitive) to serve (to be ready to help) [with dative ‘whom’ and instrumental ‘with what’]
  5. (intransitive) to serve (to fulfill some role or act as) [with dative ‘whom’, along with jako (+ nominative) or za (+ accusative) ‘as what’]
  6. (intransitive) to serve (to focus one's actions to the good of someone or something) [with dative ‘whom’ and instrumental ‘with what’]
  7. (intransitive, military) to serve (to be in military service)
  8. (intransitive, archaic) to service (to be an assistant doing minor tasks in someone's house or on someone's farm) [with jako (+ nominative) or za (+ accusative) ‘as what’]
    Synonym: posługiwać
  9. (intransitive, of a dog) to beg (to stand on its hind legs)
    Synonym: prosić
  10. (intransitive, obsolete) to fall to one's lot
    Synonym: przysługiwać

Conjugation

[edit]
Conjugation of służyć impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive służyć
present tense 1st służę służymy
2nd służysz służycie
3rd służy służą
impersonal służy się
past tense 1st służyłem,
-(e)m służył 		służyłam,
-(e)m służyła 		służyłom,
-(e)m służyło 		służyliśmy,
-(e)śmy służyli 		służyłyśmy,
-(e)śmy służyły
2nd służyłeś,
-(e)ś służył 		służyłaś,
-(e)ś służyła 		służyłoś,
-(e)ś służyło 		służyliście,
-(e)ście służyli 		służyłyście,
-(e)ście służyły
3rd służył służyła służyło służyli służyły
impersonal służono
future tense 1st będę służył,
będę służyć 		będę służyła,
będę służyć 		będę służyło,
będę służyć 		będziemy służyli,
będziemy służyć 		będziemy służyły,
będziemy służyć
2nd będziesz służył,
będziesz służyć 		będziesz służyła,
będziesz służyć 		będziesz służyło,
będziesz służyć 		będziecie służyli,
będziecie służyć 		będziecie służyły,
będziecie służyć
3rd będzie służył,
będzie służyć 		będzie służyła,
będzie służyć 		będzie służyło,
będzie służyć 		będą służyli,
będą służyć 		będą służyły,
będą służyć
impersonal będzie służyć się
conditional 1st służyłbym,
bym służył 		służyłabym,
bym służyła 		służyłobym,
bym służyło 		służylibyśmy,
byśmy służyli 		służyłybyśmy,
byśmy służyły
2nd służyłbyś,
byś służył 		służyłabyś,
byś służyła 		służyłobyś,
byś służyło 		służylibyście,
byście służyli 		służyłybyście,
byście służyły
3rd służyłby,
by służył 		służyłaby,
by służyła 		służyłoby,
by służyło 		służyliby,
by służyli 		służyłyby,
by służyły
impersonal służono by
imperative 1st niech służę służmy
2nd służ służcie
3rd niech służy niech służą
active adjectival participle służący służąca służące służący służące
contemporary adverbial participle służąc
verbal noun służenie

Derived terms

[edit]
interjections
nouns
phrases
proverbs
verbs
verbs
[edit]
nouns

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), służyć is one of the most used words in Polish, appearing 30 times in scientific texts, 15 times in news, 16 times in essays, 18 times in fiction, and 4 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 83 times, making it the 773rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “służyć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 539

Further reading

[edit]
  • służyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • służyć in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “służyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “służyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “SŁUŻYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 08.02.2023
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “służyć”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “służyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “służyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 230
  • służyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=służyć&oldid=82164544"