słyszeć

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *slyšati. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /sɫɨʃʲɛt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /sɫɨʃʲɛt͡ɕ/

Verb

[edit]

słyszeć impf

  1. (attested in Lesser Poland) to hear (to possess the ability or be able to perceive with the ear)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 37, 14–5:
      Ale ia iaco gluchi ne sliszal iesm (non audiebam)..., vczinil iesm se iaco czlowek ne sliszøczi (non audiens)
      [Ale ja jako głuchy nie słyszał jeśm (non audiebam)..., uczynił jeśm sie jako człowiek nie słyszący (non audiens)]
  2. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) to hear (to perceive with the ear)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 33, 2:
      Sliszcze, smyerni (audiant mansueti), y weselcze se!
      [Słyszcie, śmierni (audiant mansueti), i wiesielcie sie!]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[3], Greater Poland, pages 96, 8:
      Slyszala (audivit) y wyesszyelyla sze Syon
      [Słyszała (audivit) i wiesieliła sie Syjon]
    • 1959 [1433], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1560, Poznań:
      Jszeszmy szliszely y przi tem byly, crzik, placz y wolanye na osszile gwaltu Clari s Gnyezna
      [Iżesmy słyszeli i przy tem byli, krzyk, płacz i wołanie na osile gwałtu Klary z Gniezna]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 9, 40:
      Nastroiene gich sercza slyszalo iest (praeparationes cordis eorum audivit, Puł: slyszalo) vcho twoie
      [Nastrojenie jich sierca słyszało jest (praeparationes cordis eorum audivit, Puł: słyszało) ucho twoje]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[5], Krakow, page 2a:
      Allecz ve fthore nedzely gescze vy bily slyszely, kakocz on f dzen szødny na szød przydze
      [Aleć we wtore niedzieli jeście wy byli słyszeli, kakoć on w dzień sądny na sąd przydzie]
  3. (attested in Lesser Poland) to hear (to find out by hearing) [with o (+ locative) ‘about whom/what’]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 3:
      Kelko sliszeli y poznali iesmi (quanta audivimus) ie y oczczowe naszi powadali sø nam
      [Kielko słyszeli i poznali jesmy (quanta audivimus) je i oćcowie naszy powiadali są nam]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[7], page 226:
      O tobyesmy schlyszely (de te nos audivimus) vyelykye dzyvy
      [O tobiesmy słyszeli (de te nos audivimus) wielikie dziwy]
    • 1930 [c. 1455], “Is”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 48, 20:
      W glosv radostne[ne]m zwyastvycye, sliszecz daycye (auditum facite), a ogloszcye to asz na krage szemye
      [W głosu radostne[ne]m zwiastujcie, słyszeć dajcie (auditum facite), a ogłoście to aż na kraje ziemie]
  4. (attested in Greater Poland) to know (to have knowledge about)
    • 1974 [1406], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[9], volume IV, number 157, Kalisz:
      Yakom bil poslem ot Macka y ot Micolaga do Marcina, ysbi vrocil stari list, a on o nem nics ne slisal
      [Jakom był posłem ot Maćka i ot Mikołaja do Marcina, iżby wrocił stary list, a on o niem nics nie słyszał]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[10], page 584:
      Kto taką rzecz slyschal? Cztyrzy dny lezal vmarly v grobye, a on y skrzeszyl
      [Kto taką rzecz słyszał? Cztyrzy dni leżał umarły w grobie, a on ji skrzesił]
  5. (attested in Lesser Poland) to hear; to listen carefully to what someone is saying
  6. (attested in Lesser Poland, Masovia) to listen; to fulfill someone's request
    • 1937 [15th century], Józef Birkenmajer, editor, Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy[12], numbers A–F, Krakow, Warsaw, Częstochowa, Cieszyn, Sandomierz, Płock:
      Boszicze, ... slisz modlitwø, yøsz nosimi
      [Bożycze, ... słysz modlitwę, jąż nosimy]
  7. to obey, to carry out someone's will
    • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[13], 7, 16:
      Puszcz lyud moy, acz my offyeruge na puszczy. Asz dotøøt slyszecz yesz nye chczyal (audire noluitsti)
      [Puść lud moj, ać mi ofieruje na puszczy. Aż dotąd słyszeć jes nie chciał (audire noluitsti)]
  8. (in the infinitive, attested in Greater Poland) it is said, it is heard, they say
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 27:
      Gdyby czlowyek z gyney strony byl, a nan by szlyszecz, ysz yesth wylyeganyecz
      [Gdyby człowiek z jinej strony był, a nań by słyszeć, iż jest wyleganiec]

Derived terms

[edit]
adjective
noun
verbs
[edit]
adjectives
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: słyszeć
  • Silesian: słyszeć

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “słyszeć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “słyszeć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “słyszeć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish słyszeć.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɘʂɛt͡ɕ
  • Syllabification: sły‧szeć

Verb

[edit]

słyszeć impf (perfective usłyszeć)

  1. (transitive, intransitive) to hear (to perceive with the ear)
  2. (transitive) to hear (to find out about by hearing) [with od (+ genitive) ‘from whom’ and o (+ locative) ‘about what’]
  3. (reflexive with się) to hear each other, to hear one another (to perceive one another with the ears)

Verb

[edit]

słyszeć impf

  1. (intransitive) to hear (to be able or have the capability to perceive with the ear)
  2. (transitive) to hear (to have auditory hallucinations)
  3. (transitive) to hear (to be able to imagine what something should sound like)
  4. (reflexive with się) to be heard (to be perceived with the ears)

Conjugation

[edit]
Conjugation of słyszeć impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive słyszeć
present tense 1st słyszę słyszymy
2nd słyszysz słyszycie
3rd słyszy słyszą
impersonal słyszy się
past tense 1st słyszałem,
-(e)m słyszał
słyszałam,
-(e)m słyszała
słyszałom,
-(e)m słyszało
słyszeliśmy,
-(e)śmy słyszeli
słyszałyśmy,
-(e)śmy słyszały
2nd słyszałeś,
-(e)ś słyszał
słyszałaś,
-(e)ś słyszała
słyszałoś,
-(e)ś słyszało
słyszeliście,
-(e)ście słyszeli
słyszałyście,
-(e)ście słyszały
3rd słyszał słyszała słyszało słyszeli słyszały
impersonal słyszano
future tense 1st będę słyszał,
będę słyszeć
będę słyszała,
będę słyszeć
będę słyszało,
będę słyszeć
będziemy słyszeli,
będziemy słyszeć
będziemy słyszały,
będziemy słyszeć
2nd będziesz słyszał,
będziesz słyszeć
będziesz słyszała,
będziesz słyszeć
będziesz słyszało,
będziesz słyszeć
będziecie słyszeli,
będziecie słyszeć
będziecie słyszały,
będziecie słyszeć
3rd będzie słyszał,
będzie słyszeć
będzie słyszała,
będzie słyszeć
będzie słyszało,
będzie słyszeć
będą słyszeli,
będą słyszeć
będą słyszały,
będą słyszeć
impersonal będzie słyszeć się
conditional 1st słyszałbym,
bym słyszał
słyszałabym,
bym słyszała
słyszałobym,
bym słyszało
słyszelibyśmy,
byśmy słyszeli
słyszałybyśmy,
byśmy słyszały
2nd słyszałbyś,
byś słyszał
słyszałabyś,
byś słyszała
słyszałobyś,
byś słyszało
słyszelibyście,
byście słyszeli
słyszałybyście,
byście słyszały
3rd słyszałby,
by słyszał
słyszałaby,
by słyszała
słyszałoby,
by słyszało
słyszeliby,
by słyszeli
słyszałyby,
by słyszały
impersonal słyszano by
imperative 1st niech słyszę słyszmy
2nd słysz słyszcie
3rd niech słyszy niech słyszą
active adjectival participle słyszący słysząca słyszące słyszący słyszące
passive adjectival participle słyszany słyszana słyszane słyszani słyszane
contemporary adverbial participle słysząc
verbal noun słyszenie

Derived terms

[edit]
interjection
verbs
verbs
[edit]
verbs

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), słyszeć is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 0 times in news, 13 times in essays, 59 times in fiction, and 105 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 181 times, making it the 315th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “słyszeć”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 539

Further reading

[edit]

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish słyszeć.

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

słyszeć impf

  1. (intransitive) to hear (to perceive with the ear)

Conjugation

[edit]

This verb needs an inflection-table template.

Derived terms

[edit]
verbs

Further reading

[edit]