Vidi fonton por Ĝakarto

{{Geokesto | urbo
|sen banderolo= jes 
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo                     = Ĝakarto
| devena_nomo              = Daerah Khusus Ibukota Jakarta
| alia_nomo               = {{Lang-id|Jakarta}}
| alia_nomo1              =
| kategorio                 = urbo
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio               =
| oficiala_nomo            = Daerah Khusus Ibukota Jakarta
| moto                     = Jaya Raya (venka kaj prosperanta)
| kromnomo                 = La granda [[durio]]
| kromnomo_tipo            = Kromnomo
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero                    = 
{{Pluraj bildoj
 | pozicio     = centre
 | direkto     = vertikala
 | larĝeco = 300
 | dosiero1 = Jakarta Pictures-4.jpg
 | dosiero2 = Jakarta Pictures-3.jpg
 | piedlinio = Fotomontaĵo
}}
| dosiero_grandeco           = 300px
| dosiero_priskribo          = 
<!-- *** Simboloj *** -->
| flago                     = Flag of Jakarta (vectorised).svg
| blazono                   = Coat of arms of Jakarta.svg
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando                     = Indonezio
| lando_tipo                = Ŝtato
| lando_flago               = 1
| ŝtato                     = Javo
| ŝtato_tipo                = Insulo
| regiono                   =
| regiono_tipo              =
| distrikto_faldo           = 1
| distrikto_tipo            = Subdivido
| distrikto                 = Norda Jakarto
| distrikto1                = Suda Jakarto
| distrikto2                = Okcidenta Jakarto
| distrikto3                = Orienta Jakarto
| distrikto4                = Centra Jakarto
| distrikto5                = Miloj da Insuloj
| municipo             =
| municipo_tipo        =
| komunumo             =
| histregiono           = Granda Barato
| histregiono1          = Taruma reĝlando
| histregiono1_noto     = Tarumanagara
| histregiono2          = Reĝlando Sunda
| histregiono_tipo          =
<!-- *** Familio *** -->
| parenco                   =
| parto                     =
| rivero                    = Java maro
| rivero_tipo               = Maro
| memorindaĵo_faldo        = 1
| memorindaĵo_tipo         = Memorindaĵoj
| memorindaĵo              = Moskeo Istiqlal
| memorindaĵo1             = [[Nacia Monumento (Indonezio)|Nacia Monumento]]
| memorindaĵo2             = Palaco Merdeka
| memorindaĵo3             = Taman Mini Indonesia Indah
| memorindaĵo4             = Muzeo Wayang
| memorindaĵo4_noto        =
| ŝoseo                    = Flughaveno Halim Perdanakusuma
| ŝoseo_tipo               = Flughaveno
| montaro                   =
| konstruaĵo                = Ĝakarta Turo
| konstruaĵo_tipo           = Turo
| urbo                      = Aglomeraĵo
| urbo_tipo                 = Tipo de urbo
<!-- *** Situo *** -->
| situo                 = Ĝakarto
| koordinatoj_tipo       =
| koordinatoj_ne_en_titolo     = true
| leviĝo                   = 7
| lat_d                    = 06
| lat_m                    = 12
| lat_s                    = 00
| lat_NS                   = S
| long_d                   = 106
| long_m                   = 48
| long_s                   = 00
| long_EW                  = E
| plej_alta_leviĝo          =
| plej_alta_lat_d            =
| plej_alta_long_d           =
| plej_malalta_leviĝo           =
| plej_malalta_lat_d             =
| plej_malalta_long_d            =
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo              = 740.28
| areo_rondumo      = 2
| areo1             = 662.33
| areo1_tipo        = de lando
| areo2             = 6977.5
| areo2_tipo        = de akvo
<!-- *** Loĝantaro *** -->
| loĝantaro               = 9580000
| loĝantaro_dato          = 2010
| loĝantaro_denseco       = auto
| loĝantaro_metropolo     = 26600000
| loĝantaro_metropolo_denseco = auto
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
| establita              = 5-a jarcento
| establita_tipo         = Fondo
| establita1             = [[22-a de junio]] [[1527]]
| establita1_tipo        = oficiala estiĝo
| dato                     =
| ĉefulo =  {{#invoke:Wikidata|claim|P6}}
<small>(ekde {{#invoke:Wikidata|claim|P6|qualifier=P580}})</small>
| ĉefulo_tipo               = Urbestro
| ĉefulo_partio              =
<!-- *** Kodoj *** -->
| horzono           = [[Tempo en Indonezio|WIB / OIT]] | utc_offset =+7
| poŝtkodo              = 1xxx0
| areo_kodo                = +62 21
| areo_kodo_tipo           =
| kodo                     =
| kodo_tipo               =
| kodo1                    =
| kodo1_tipo               =
| kodo2                    =
| kodo2_tipo               =
<!-- *** UNESCO ktp. *** -->
| unesko_nomo =
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera                    =
| libera_tipo               =
| libera1                   =
| libera1_tipo              =
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo                      =
| mapo_priskribo              = Situo enkadre de Azio
| mapo_lokumilo              = Azio
| mapo1                      =
| mapo1_fono           =
| mapo1_priskribo              = Situo enkadre de Indonezio
| mapo1_lokumilo              = Indonezio
| mapo2                      = Jakarta districts.png
| mapo2_fono           =
| mapo2_priskribo              =Divido de la ĉefurba regiono
| mapo2_lokumilo              =
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
| retpaĝo                  = [http://www.jakarta.go.id/ www.jakarta.go.id]
| commons                  = Jakarta
| portalo = Indonezio
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj = {{maplink|frame=yes|plain=yes|type=shape|stroke-width=2|stroke-color=#000000|zoom=9|frame-align=center
|frame-lat={{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=latitude}}
|frame-long={{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=longitude}}
|frame-width=260}}
}}
[[Dosiero:Jakarta Skyline Part 2.jpg|eta|210ra|Nuboskrapuloj (meze Wisma 46) en Ĝakarto]]
[[Dosiero:Central Jakarta.JPG|eta|210ra|Ĉefvojo en Ĝakarto]]
[[Dosiero:City Hall-North Jakarta.JPG|eta|210ra|Urbodomo de Ĝakarto]]

'''Ĝakarto''' aŭ ''({{lang|id|Jakarta}}'', oficiale konata kiel Speciala Ĉefurba Regiono Ĝakarto ({{lang-id|Daerah Khusus Ibu Kota Jakarta}}), estas [[ĉefurbo]] kaj [[havenurbo]] de [[respubliko]] [[Indonezio]]. Ĝi estas la plej loĝata urbo en Indonezio kaj unu el plej loĝataj [[aglomeraĵo]]j en la mondo. Ĝi estas same la ekonomia, kultura kaj politika centro de la lando.

Ĝi situas ĉe la [[Ĝakarta golfo]] sur la nordokcidenta marbordo de [[insulo]] [[Javo]]. En decembro de 2012 la urbo havis 9'761'407 loĝantojn en la propra urbo <ref>{{Cite web |url=http://dki.kependudukancapil.go.id/index.php/statistik/jumlah-pendududk-provinsi-dki-jakarta |title=''Jumlah Penduduk Provinsi DKI Jakarta'' |work=Dinas Kependudukan dan Catatan Sipil |accessdate=27a de Februaro 2014 |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2015-05-19 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20131227023825/http://dki.kependudukancapil.go.id/index.php/statistik/jumlah-pendududk-provinsi-dki-jakarta |arkivdato=2013-12-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131227023825/http://dki.kependudukancapil.go.id/index.php/statistik/jumlah-pendududk-provinsi-dki-jakarta |archivedate=2013-12-27 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://dki.kependudukancapil.go.id/index.php/statistik/jumlah-pendududk-provinsi-dki-jakarta |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2015-05-19 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20131227023825/http://dki.kependudukancapil.go.id/index.php/statistik/jumlah-pendududk-provinsi-dki-jakarta |arkivdato=2013-12-27 }}</ref> kaj 13'194'000 kun la [[aglomeraĵo]]. Ĝi estas ne nur la plej loĝata urbo en Indonezio sed ankaŭ [[Plej grandaj urboj laŭ loĝantaro|la plej loĝata]] en [[Sudorienta Azio]].<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://worldpopulationreview.com/countries/indonesia-population/|titolo=Indonesia Population 2014|alirdato=11a de Aŭgusto 2014|dato=26a de Marto 2014|eldoninto=World Population Review}}</ref> La oficiala metropola areo, konata kiel [[Jabodetabek]] (nomo formita per la kombino de la komencaj silaboj de Jakarta, [[Bogor]], [[Depok]], [[Tangerang]] kaj [[Bekasi]]), estas la dua plej granda en la mondo.

Establita en la 4a jarcento, la urbo iĝis grava komerca havenurbo por la [[Sunda Regno]]. Ĝi estis ''[[de facto]]'' ĉefurbo de la [[Nederlanda Hindio]] (konata kiel '''Batavia''' tiam, respektive '''Batavio'''). Nuntempe la ĉefurbo pluestis la ĉefurbo de Indonezio ekde la sendependeco de la lando esti deklarita en 1945. La urbo estas nune la sidejo de la Sekretariaro de [[ASEAN]].

Ĝakarto estis listita kiel [[mondurbo]] en la esplorado de 2008 fare de la ''Globalization and World Cities Study Group and Network'' (GaWC).<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html|titolo=The World According to GaWC 2008|alirdato=7a de Decembro 2009|verko=Globalization and World Cities Study Group and Network (GaWC)|eldoninto=[[Loughborough University]]}}</ref> Baze sur esplorado fare de la Brooking Institute, en 2011 la ekonomia kresko en Ĝakarto rangis la 17a inter la 200 plej grandaj urboj de la mondo, saltinte el ĝis rango de 2007 kiel la 171a. Ĝakarto kreskis pli rapide ol [[Kuala Lumpur]], [[Pekino]] kaj [[Bangkoko]].<ref>{{Citaĵo el la reto|url=http://www.waspada.co.id/index.php?option=com_content&view=article&id=243533:foke-lebih-yakin-lembaga-survei-asing&catid=17:politik&Itemid=30|titolo=Foke lebih yakin lembaga survei asing|dato=24a de Aprilo 2012|alirdato=2015-05-19|arkivurl=https://web.archive.org/web/20130831024245/http://www.waspada.co.id/index.php?option=com_content&view=article&id=243533%3Afoke-lebih-yakin-lembaga-survei-asing&catid=17%3Apolitik&Itemid=30|arkivdato=2013-08-31}}</ref>

== Historio ==
La pli frua [[setlejo]], Jaĝakarta ("venkoriĉa urbo"), estis detruita en [[1619]] far [[Nederlanda Orienthinda Kompanio]]. La Kompanio fondis samloke lokon ''Batavia'' (en Esperanto [[Batavio]]) kiel havenon por la floranta [[spico]]komerco. (Pri la nomo vidu: "[[Batavoj]]".)

La urbo estis alinomita dum la [[dua mondmilito]] al Ĝakarto. Je la pli frua nomo atentigas nur la valida [[regiona aŭtokodo]] "B".

== Geografio ==
Ĝakarto kovras 661.23 km², nome la plej malgranda inter ĉiuj provincoj de Indonezio. Tamen, ĝia metropola areo kovras 6 392 km², kio etendiĝas al la du najbaraj provincoj [[Okcidenta Javo]] kaj [[Provinco Banteno|Banteno]].<ref>[https://web.archive.org/web/20101013091507/http://www.bps.go.id/aboutus.php?hasilSP2010=1 "Publikasi Provinsi dan Kabupaten Hasil Sementara SP2010".] Bps.go.id. Arkivita el la originalo la 13an de Oktobro 2010. Alirita la 7an de Junio 2011. </ref> La areo [[Jabodetabek|Granda Ĝakarto]] inkludas tri najbarajn ''kabupaten'' (nome Bekasi, Tangerang kaj Bogor) kaj kvin apudajn urbojn (nome [[Bogor]], [[Depok]], [[Bekasi]], [[Tangerang]] kaj [[Suda Tangerang]]).

Ĝakarto estas en la nordokcidenta marbordo de [[Javo]], ĉe la elfluejo de la rivero Cilivung en la [[Ĝakarta Golfo]], ero de la [[Java maro]]. Ĝi estas stratege proksime de la [[Sunda Markolo]]. La norda parto de Ĝakarto estas ebena tero, kaj kelkaj ties areoj estas sub marnivelo,<ref>[https://web.archive.org/web/20151117024056/http://jakartaglobe.beritasatu.com/archive/the-tides-efforts-never-end-to-repel-an-invading-sea/ "The Tides: Efforts Never End to Repel an Invading Sea".] Jakarta Globe. Arkivita el la originalo la 17an de Novembro 2015. Alirita la 15an de Novembro 2015. </ref> kaj suferas oftajn inundojn. La sudaj partoj de la urbo estas montetaj. Ĝi estas unu el nur du aziaj ĉefurboj kiuj estas en la [[suda hemisfero]] (kun la ĉefurbo de [[Orienta Timoro]] nome [[Dili]]). Oficiale, la areo de Ĝakarta Speciala Distrikto estas 661.23 km² de terareo kaj 6 977 km² de marareo.<ref> Governor Decree 2007, No. 171. el Statistiko DKI Ĝakarta Provinca Oficejo, ''Jakarta in Figures'', 2008, BPS, provinco DKI Jakarta </ref> La insuloj Seribu (Mil Insuloj), kiuj estas administracie parto de Ĝakarto, estas en Ĝakarta Golfo, norde de la urbo.

Ĝakarto kuŝas sur malalta kaj ebena aluvia ebenaĵo, game el −2 ĝis 91 m kun averaĝa alto de 8 m super marnivelo kun historie etendaj marĉecaj areoj. Kelkaj partoj de la urbo estis konstruitaj sur akiritaj tajdaj areoj ekzistantaj tra la areo.<ref> Murray et al. 2014, pp. 267–72. </ref> Dek tri [[rivero]]j fluas tra Ĝakarto. Ili estas Cilivung, Kalibaru, Pesanggrahan, Cipinang, Angke, Maja, Mookervart, Krukut, Buaran, Okcidenta Tarum, Cakung, Petukangan, Sunter kaj Grogol River.<ref> Simanjuntak, T. P. Moan (16a de Julio 2014). [https://web.archive.org/web/20150318155453/http://beritajakarta.com/en/read/2632/Maja_River_in_Pegadungan_Strewn_with_Water_Hyacinth_and_Mud#.VQmf0z7P32c "Maja River in Pegadungan Strewn with Water Hyacinth and Mud".] Berita Resmi Pemprov. Arkivita el la originalo la 18an de Marto 2015. Alirita la 30an de Junio 2017. </ref><ref> Elyda, Corry (27a de Decembro 2014). [https://www.thejakartapost.com/news/2014/12/27/bpk-slams-city-s-efforts-manage-liquid-waste.html "BPK slams city's efforts to manage liquid waste".] The Jakarta Post. Arkivita el la originalo la 2an de Aprilo 2015. </ref> Ili fluas el la altaj teroj Puncak ĝis la sudo de la urbo, poste tra la urbo norden al la Java maro. la rivero Cilivung dividas la urbon en la okcidenta kaj orienta distriktoj. Tiuj riveroj, kombine kun la pluvoj de malseka sezono kaj nesufiĉa drenado pro ŝtopiĝo, faras ke Ĝakarto ofte suferas [[inundo]]jn.

Krome, Ĝakarto enfaliĝas ĉirkaŭ 5 ĝis 10 cm ĉiujare, kaj eĉ ĝis 20 cm en la nordaj marbordaj areoj. Post fidinda studo, oni ekkonstruis ringan [[digo|digaron]] konatan kiel Giganta Ĝakarta Marmurego ĉirkaŭ la Ĝakarta Golfeto por helpi kontroli la minacon el la maro. Tiu digego estos ekipita per pumpilsistemo kaj retenareoj por defendi kontraŭ akvo kaj funkcii kiel pagŝoseo. Oni esperas, ke la projekto estu finkompletigita ĉirkaŭ 2025.<ref>{{cite news |last=Hendrix |first=Esmeralda |url=http://www.thejakartapost.com/news/2011/07/27/dutch-study-new-dike-jakarta-bay.html |title=Dutch to study new dike for Jakarta Bay |access-date=27a de Julio 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120118120615/http://www.thejakartapost.com/news/2011/07/27/dutch-study-new-dike-jakarta-bay.html |archive-date=18a de Januaro 2012 |url-status=live}}</ref> En Januaro 2014, la centra registaro interkonsentis konstrui du akvobaraĵojn sur la rivero Ciavi, en Bogor, kaj tunelon de 1.2 km el la rivero Cilivung ĝis la rivero Cisadane por mildigi inundojn en la urbo.<ref>{{cite web |url=http://www.thejakartaglobe.com/news/jakarta/new-ciliwung-river-dams-planned-as-jakarta-struggles-with-latest-floods/ |title=New Ciliwung River Dams Planned as Jakarta Struggles With Latest Floods |date=20a de Januaro 2014 |access-date=5a de Decembro 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925103037/http://www.thejakartaglobe.com/news/jakarta/new-ciliwung-river-dams-planned-as-jakarta-struggles-with-latest-floods/ |archive-date=25a de Septembro 2015 |url-status=dead}}</ref> Nuntempe oni konstruas subteran akvokanalon 1.2 km longan, kun kapacito de 60 m³ por sekundo inter la rivero Cilivung kaj la Orienta Flukanalo por milidi la inundojn de la rivero Cilivung.<ref>{{cite web |url=http://www.thejakartapost.com/news/2014/05/20/jatinegara-residents-complain-about-underground-tunnel-project.html |title=Jatinegara residents complain about underground tunnel project |access-date=24a de Aprilo 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925134331/http://www.thejakartapost.com/news/2014/05/20/jatinegara-residents-complain-about-underground-tunnel-project.html |archive-date=25a de Septembro 2015 |url-status=live}}</ref> En 2023, la gazeto [[The New York Times|New York Times]] informis, ke en kelkaj lokoj Ĝakarto estas enfaliĝanta ĝis 30&nbsp;cm ĉiujare.<ref name="NYT-2023">{{cite news |last1=Leonhardt |first1=David |title=The Plan to Build a New Capital |url=https://www.nytimes.com/2023/05/17/briefing/java-jakarta-capital-move-flooding.html |access-date=17a de Majo 2023 |work=The New York Times |date=17a de Majo 2023}}</ref>

Medidefendantoj indikas, ke tiu enfaliĝo estas helpata per la elfosado de [[subtera akvo]], grandparte eksterleĝe. Krome, la registara manko de strikta regularo pliigas la problemon, ĉar multaj ĵus konstruitaj altaj konstruaĵoj, korporacioj kaj fabrikoj ĉirkaŭ Ĝakarto decidas eksterleĝe elfosi subteran akvon. Fakte, en ĵusa inspektado al 80 konstruaĵoj en Jalan Thamrin, grandtrafika ŝoseo liniigita kun nubostrapuloj kaj vendejaregoj, 56 konstruaĵoj havas pumpilojn por subtera akvo, kaj 33 estis pumpantaj tiun akvon eksterleĝe.<ref>{{cite news |last1=Mei Lin |first1=Mayuri |title=Jakarta, the fastest-sinking city in the world |work=BBC News |date=12a de Aŭgusto 2018 |url=https://www.bbc.com/news/world-asia-44636934 |access-date=30a de Marto 2023}}</ref> Tio povus esti haltigita ĉesigante la elfosadon (kiel faris la urbon [[Tokio]]), pliigante la efikecon, kaj trovante aliajn fontojn por uzado de akvo. Krome, pliigi regularon pere de pli alta impostado aŭ limigi la pumpadon de subtera akvo montriĝis helpa ĉe urboj kiel Ŝanghajo, Tokio, kaj San Jose en kiuj oni bremsis la enfaliĝon.<ref>{{cite journal |last1=Holzer |first1=Thomas L. |last2=Johnson |first2=A. Ivan |title=Land subsidence caused by ground water withdrawal in urban areas |journal=GeoJournal |year=1985 |volume=11 |issue=3 |doi=10.1007/BF00186338 |s2cid=189888566 |url=https://link.springer.com/article/10.1007/BF00186338 |access-date=30a de Marto 2023| issn=0343-2521}}</ref> La riveroj de Ĝakarto estas tre poluataj kaj nuntempe netaŭga por [[trinkakvo]].<ref>{{cite web |url=http://cknet-ina.org/activities/read/jakarta-the-fastest-sinking-city-in-the-world/401 |title=Jakarta, the fastest-sinking city in the world |date=16a de Aŭgusto 2018 |access-date=27a de Aprilo 2021 |archive-date=27a de Aprilo 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210427012946/http://cknet-ina.org/activities/read/jakarta-the-fastest-sinking-city-in-the-world/401 |url-status=live }}</ref>

=== Arkitekturo ===
[[Dosiero:Rumah Betawi TMII.jpg|maldekstra|eta|210ra|Betavia tradicia domo en distrareo Taman Mini Indonesia Indah.]]
Ĝakarto havas arkitekture gravajn konstruaĵoj game laŭlonge de diversaj historiaj kaj kulturaj periodoj. Arkitekturaj stiloj montras Malajajn, Sundajn, Javajn, Arabajn, Ĉinajn kaj Nederlandajn influojn.{{sfn|Knörr|2014|p=?}} Eksterlandaj influoj efikis sur la arkitekturo de la tradicia Betavi domo. La domoj estis konstruitaj el nangka ligno (''[[Jakvo|Artocarpus integrifolia]]'') kaj enhavis tri ĉambrojn. La formo de la tegmento rememorigas pri la tradicia java "joglo".{{sfn|Nas|Grijns|2000|p=324}} Aldone, la nombro de registritaj kulturheredaj konstruaĵoj pliiĝis.<ref>{{cite news |url=http://www.thejakartapost.com/news/2018/02/20/number-of-cultural-heritage-buildings-in-jakarta-increased.html |title=Number of cultural heritage buildings in Jakarta increased |newspaper=The Jakarta Post |access-date=20a de Februaro 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180220141125/http://www.thejakartapost.com/news/2018/02/20/number-of-cultural-heritage-buildings-in-jakarta-increased.html |archive-date=20a de Februaro 2018 |url-status=live}}</ref>

[[Dosiero:Javasche Bank-2010.JPG|eta|dekstra|210ra|Fasado de la Bankomuzeo Indonesia en Kota Tua.]]
Koloniaj konstruaĵoj kaj strukturoj estis tiuj kiuj estis konstruitaj dum la kolonia periodo. La hegemoniaj koloniaj stiloj povas esti dividitaj en tri periodoj: nome la [[Ora jarcento de Nederlando|Nederlanda orjarcento]] (17-a ĝis fino de la 18-a jarcento), la transirstila periodo (fino de la 18-a jarcento – 19-a jarcento), kaj la nederlanda modernismo (20-a jarcento). Kolonia arkitekturo estas evidenta en domoj kaj vilaoj, preĝejoj, civilaj konstruaĵoj kaj oficejoj, ĉefe koncentrita en la Ĝakarta Malnova Urbo (Kota Tua) kaj en Centra Ĝakarto. Arkitektoj kiel J.C. Schultze kaj Eduard Cuypers desegnis kelkajn el la plej gravaj konstruaĵoj. Verkoj de Schultze estas ekzemple la koncertejo Gedung Kesenian Jakarta, la konstruaĵo de la Indonezia Suprema Kortumo kaj la konstruaĵo de la Ministerio de Financoj, dum Cuypers desegnis la Bankomuzeon Indonesia kaj la Muzeon Mandiri. Komence de la 20-a jarcento, plimulto de konstruaĵoj estis konstruitaj laŭ [[Novrenesanco|Novrenesanca]] stilo.

Ĉirkaŭ la 1920-aj jaroj, la arkitektura gusto ekŝanĝis favore al raciismo kaj al [[modernismo]], aparte per [[Artdekora stilo|artdekora]] arkitekturo. La elita ĉeurbo Menteng, disvolviĝis dum la 1910-aj jaroj, estis la unua klopodo en la urbo kreadi idealan kaj sanigan loĝejaron por la meza klaso. Tiuj originaj domoj havis laŭlongan organizadon, kun grandaj tegmentorandoj, grandaj fenestroj kaj malferma aerumado, ĉiuj praktikaj trajtoj por tropika klimato.<ref>{{cite news |last=Wilson |first=Willy |url=http://m.thejakartapost.com/news/2012/07/11/building-past.html |title=Building on the Past |work=The Jakarta Post |date=11a de Julio 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305084422/http://m.thejakartapost.com/news/2012/07/11/building-past.html |archive-date=5a de Marto 2016 }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160305084422/http://m.thejakartapost.com/news/2012/07/11/building-past.html |date=2016-03-05 }}</ref> Tiuj domoj estis disvolvigitaj de N.V. de Bouwploeg, kaj establitaj de Pieter Adriaan Jacobus Moojen.

Post sendependiĝo, la procezo naci-konstruado en Indonezio kaj detruado de la memoro de koloniismo estis tiom grava kiom la simbola konstruado de arteriaj ŝoseoj, monumentoj, kaj registaraj konstruaĵoj. La Nacia Monumento en Ĝakarto, desegnita de Sukarno, estas la modelo de naciismo en Indonezio. Komence de la 1960-aj jaroj, Ĝakarto havigis aŭtoŝoseojn kaj super-skalajn kulturajn monumentojn kiel la Stadiono Gelora Bung Karno. La parlamenta konstruaĵaro montras hiperbolan tegmenton rememorigan de la germanaj raciismaj kaj korbusaj desegnokonceptoj.{{sfn|Bishop|Phillips|Yeo|2003|p=198}} La konstruaĵo de 1996, Wisma 46 staras ĝis alto de 262 m kaj ĝia plumplinta pinto celebras teknologion kaj simboligas stereoskopion.

La urba konstruadego pluis dum la 21-a jarcento. La Ora Triangulo de Ĝakarto estas unu el la plej rapidaj evoluantaj Centraj Negocdistriktoj en la Azi-Pacifika regiono.<ref>{{cite web |url=http://www.jllrealviews.com/trends/fastest-evolving-central-business-districts-in-asia-pacific/ |title=Where are the fastest evolving Central Business Districts in Asia Pacific? |access-date=20a de Junio 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180709154405/https://www.jllrealviews.com/trends/fastest-evolving-central-business-districts-in-asia-pacific/ |archive-date=9a de Julio 2018 |url-status=dead}}</ref> Laŭ la [[Konsilantaro por Altaj Konstruaĵoj kaj Urbaj Loĝejoj|KAKUL]] kaj Emporis, estas 88 [[nuboskrapulo]]j kiuj atingas aŭ superas 150 m, kio metas la urbon ene de la tutmondaj 10 urboj kun plej da nuboskrapuloj.<ref>{{cite web |url=http://www.skyscrapercenter.com/interactive-data/submit?type%5B%5D=building&status%5B%5D=COM&status%5B%5D=UC&status%5B%5D=UCT&status%5B%5D=STO&base_region=0&base_country=0&base_city=972&base_height_range=0&base_company=All&base_min_year=1900&base_max_year=9999&comp_region=0&comp_country=0&comp_city=0&comp_height_range=3&comp_company=All&comp_min_year=1960&comp_max_year=2016&skip_comparison=on&output%5B%5D=list&dataSubmit=Show+Results |title=CTBUH Tall Building Database |publisher=The Skyscraper Center |access-date=27a de Oktobro 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208155302/http://www.skyscrapercenter.com/interactive-data/submit?type%5B%5D=building&status%5B%5D=COM&status%5B%5D=UC&status%5B%5D=UCT&status%5B%5D=STO&base_region=0&base_country=0&base_city=972&base_height_range=0&base_company=All&base_min_year=1900&base_max_year=9999&comp_region=0&comp_country=0&comp_city=0&comp_height_range=3&comp_company=All&comp_min_year=1960&comp_max_year=2016&skip_comparison=on&output%5B%5D=list&dataSubmit=Show+Results |archive-date=8a de Decembro 2015 |url-status=live}}</ref> Ĝi havas pli da konstruaĵoj pli altaj ol 150&nbsp;metroj ol ĉiuj aliaj urboj de Sudorienta Azio kaj eĉ de la [[Suda Hemisfero]].

=== Termarkiloj ===
[[Dosiero:Jakarta Bundaran HI .jpg|eta|dekstre|210ra|Selamat Datang Monumento, termarkilo de 1960-aj jaroj de Ĝakarto en la okcidenta pinto de la distrikto Menteng.]]
Plimulto de termarkiloj, monumentoj kaj statuoj en Ĝakarto estis ekkonstruitaj en la 1960-aj jaroj dum la epoko de [[Sukarno]], poste kompletigitaj en la epoko de [[Suharto]], kvankam kelkaj datas el la kolonia periodo. Kvankam multaj el la projektoj estis kompletigitaj post lia prezidenteco, oni konsideras, ke Sukarno, kiu estis mem [[arkitekto]], planis monumentojn kaj termarkilojn de Ĝakarto, ĉar li deziris, ke la urbo estu modelo de pova nova nacio. Inter monumentaj projektoj tiukadre konstruitaj, iniciatitaj, kaj planitaj dum lia regado estas la Nacia Monumento Monas, la Moskeo Istiqlal, la parlamenta komplekso, kaj la Stadiono Gelora Bung Karno. Sukarno ankaŭ konstruigis multajn naciismajn monumentojn kaj statuojn en la ĉefurbo.{{sfn|Silver|2007|p=101}}

[[Dosiero:Jakarta Panorama.jpg|eta|maldekstre|Nacia Monumento Monas, simbolo de Ĝakarto.]]
La plej fama termarkilo, kiu iĝis la simbolo de la urbo, estas la 132 m alta [[obelisko]] de la Nacia Monumento (''Monumen Nasional'' aŭ ''Monas'') en la centro de la placo Merdeka. Je ĝia sudokcidenta angulo staras [[Mahabarato]]-tema [[Arĝuno|Arĝuna]] [[Venko|Ŭiĝaja]] ĉarstatuo kaj fontano. Plu sude tra Jalan M.H. Thamrin, unu el la ĉefaj avenuoj, la monumento ''Selamat Datang'' staras sur fontano en la centro de la [[trafikocirklo]] de Hotel Indonesia. Aliaj termarkiloj estas la Moskeo Istiqlal, la Ĝakarta Katedralo kaj la Preĝejo Immanuel. La iama ''Batavia Stadhuis'', nome haveno [[Sunda Kelapa]] en la Ĝakarta Malnova Urbo estas alia termarkilo. La Aŭtografa Turo de Thamrin Nine en Centra Ĝakarto, je 382.9&nbsp;metroj estas la plej alta konstruaĵo en Indonezio. la plej ĵusa termarkilo konstruita estas la Ĝakarta Internacia Stadiono.

Kelkaj statuoj kaj monumentoj estas naciismaj, kiel la Monumento al la Ekhavo de Okcidenta Nov-Gvineo, Tugu Tani, la statuo al la Junularo Patung Pemuda Membangun kaj la [[Gatotkaĉo|gatotkaĉa]] Monumento Dirgantara. Kelkaj statuoj rememoras naciajn heroojn de Indonezio, kiel Diponegoro kaj Kartini en la placo Merdeka. La statuoj de Sudirman kaj Mohammad Husni Thamrin estas en stratoj kiuj portas iliajn nomojn. Estas ankaŭ statuo de [[Sukarno]] kaj [[Mohammad Hatta|Hatta]] en la Proklama Monumento kaj en la enirejo al la Soekarno–Hatta Internacia Flughaveno.

=== Placoj, parkoj kaj lagoj ===
[[Dosiero:Boat ride at TMII.jpg|eta|dekstra|Boatado en la lago de la Indonezia arkipelago en Taman Mini Indonesia Indah.]]
En Junio 2011, Ĝakarto havis nur 10.5% verdajn malfermajn spacojn ({{lang|id|Ruang Terbuka Hijau}}), kvankam tio kreskiĝis ĝis 13.94%. Publikaj parkoj estas inkluditaj en publikaj verdaj malfermaj spacoj.<ref>{{cite news |url=http://www.poskota.co.id/berita-terkini/2011/06/25/ruang-terbuka-hijau-terus-ditambah |title=Ruang Terbuka Hijau Terus Ditambah |work=Poskotanews.com |date=25a de Junio 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110626213931/http://www.poskota.co.id/berita-terkini/2011/06/25/ruang-terbuka-hijau-terus-ditambah |archive-date=26a de Junio 2011 |language=id}}</ref> Estas ĉirkaŭ 300 integritaj de infanoj uzeblaj publikaj spacoj (RPTRA) en la urbo en 2019.<ref>{{cite news |url=https://www.thejakartapost.com/news/2019/01/28/jakarta-to-revive-rptras.html |title=Jakarta to revive RPTRAs |access-date=10a de Novembro 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191110052934/https://www.thejakartapost.com/news/2019/01/28/jakarta-to-revive-rptras.html |archive-date=10a de Novembro 2019 |url-status=live}}</ref> Je 2014, 183 akvorezervejoj kaj lagoj estis konstruitaj en la areo Granda Ĝakarto.<ref>{{cite news |url=http://www.thejakartapost.com/news/2015/09/29/30-lakes-and-reservoirs-greater-jakarta-disappear.html |title=30 lakes and reservoirs in Greater Jakarta disappear |newspaper=The Jakarta Post |access-date=26a de Februaro 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180226211927/http://www.thejakartapost.com/news/2015/09/29/30-lakes-and-reservoirs-greater-jakarta-disappear.html |archive-date=26a de Februaro 2018 |url-status=live}}</ref>
* Placo Merdeka ({{lang|id|Medan Merdeka}}) estas preskaŭ 1&nbsp;km<sup>2</sup> areo kiu estas hejmo de la simbolo de Ĝakarta, nome la Monumento Monas aŭ {{lang|id|Monumen Nasional}} (Nacia Monumento). Ĝis 2000, ĝi estis la plej granda urba placo en la mondo. La placo estis kreita de la nederlanda ĝenerala guberniestro Herman Willem Daendels (1810) kaj estis origine nomita {{lang|nl|Koningsplein}} (Reĝa Placo). La 10an de Januaro 1993, Prezidento Suharto ekbeligis la placon. Inter ĝia trajtoj elstaras cerva parko kaj 33 arboj kiuj reprezentas la 33 provincojn de Indonezio.<ref>{{cite web |url=http://www.jakarta.go.id/v70/index.php/en/taman-kota/521-taman-medan-merdeka |title=Taman Medan Merdeka |language=id |work=deskominfomas |publisher=Jakarta.go.id |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100523124534/http://www.jakarta.go.id/v70/index.php/en/taman-kota/521-taman-medan-merdeka |archive-date=23a de Majo 2010}}</ref>
* Lapangan Banteng (Bufalejo) estas en Centra Ĝakarto proksime al la Moskeo Istiqlal, la Ĝakarta Katedralo, kaj la Ĝakarta Centra Poŝtoficejo. Ĝi kovras ĉirkaŭ 4.5 hektarojn. Dekomence, ĝi estis nomita {{lang|nl|Waterlooplein}} (Placo Waterloo) kaj funkciis kiel ceremonia placo dum la kolonia periodo. Koloniaj monumentoj kaj memormonumentoj starigitaj sur la placo dum la kolonia periodo estis detruitaj dum la epoko de Sukarno. La plej elstara monumento en la placo estas la {{lang|id|Monumen Pembebasan Irian Barat}} (Monumento al la "Liberigo" de Okcidenta Irian (Novgvineo)). Dum la 1970-aj kaj 1980-aj jaroj, la parkon oni uzis kiel busterminalo. En 1993, la parkon denove oni turnis en publika spaco. Ĝi iĝis distrejo por la popolo kaj nuntempe utilas kiel ekspoziciejo aŭ por aliaj eventoj.<ref>{{cite web |url=http://www.jakarta.go.id/v70/index.php/en/taman-kota/523-taman-lapangan-banteng |title=Taman Lapangan Banteng |language=id |work=deskominfomas |publisher=Jakarta.go.id |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100524033529/http://www.jakarta.go.id/v70/index.php/en/taman-kota/523-taman-lapangan-banteng |archive-date=24a de Majo 2010}}</ref> 'Jakarta Flona' ({{lang|id|Flora dan Fauna}}), ekspozicio pri floroj kaj ornamplantoj kaj maskotoj, okazas en tiu parko ĉirkaŭ Aŭgusto ĉiujare.
[[Dosiero:Cable car Gondola Ancol Jakarta Bay City.jpg|eta|Ancol Gondola.]]
* Taman Mini Indonesia Indah (Miniatura Parko de Indonezio), en Orienta Ĝakarto, havas dek parketojn.
* Taman Suropati aŭ Parko Suropati estas en Menteng, Central Ĝakarto. La parko estas ĉirkaŭata de nederlandaj koloniaj konstruaĵoj. Taman Suropati estis konata kiel {{lang|nl|Burgemeester Bisschopplein}} dum la kolonia epoko. La parko estas cirklo-forma kun surfaca areo de 16,322 m². Kelkaj modernaj statuoj estis faritaj por la parko fare de artistoj de la landoj de [[ASEAN]], kio kontribuas al ĝia kromnomo '{{lang|id|Taman persahabatan seniman ASEAN}}' ('Parko de la amikeco de artistoj de ASEAN').<ref>{{cite web |url=http://www.jakarta.go.id/v70/index.php/en/taman-kota/529-taman-suropati |title=Taman Suropati |language=id |work=deskominfomas |publisher=Jakarta.go.id |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100523131155/http://www.jakarta.go.id/v70/index.php/en/taman-kota/529-taman-suropati |archive-date=23a de Majo 2010}}</ref>
* Parko Menteng estis konstruita sur la loko de la tiama stadiono Menteng de la teamo Persija. Parko Situ Lembang estas proksime, kaj havas lagon centre.
* Parko Kalijodo estas la plej nova parko, en la nordokcidenta subdistrikto Penjaringan, kun 3.4 ha ĉe la rivero Krendang. Ĝi formale malfermiĝis la 22a de Februaro 2017. La parko estas malfermita 24 horojn tage kiel verda malferma spaco (''RTH'') kaj infanamika integrita publika spaco (''RPTRA'') kaj havas sketejojn laŭ internaciaj normoj.<ref>{{cite web |url=https://en.tempo.co/read/news/2017/03/05/199852787/Kalijodo-Park-Expected-to-be-New-Tourism-Icon-in-IndonesiaXXX |title=Kalijodo Park Expected to be New Tourism Icon in Indonesia |author=Egi Adyatama |date=5a de Marto 2017 |access-date=30a de Marto 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170331030443/https://en.tempo.co/read/news/2017/03/05/199852787/Kalijodo-Park-Expected-to-be-New-Tourism-Icon-in-IndonesiaXXX |archive-date=31a de Marto 2017 |url-status=live}}</ref>
* Mangrovejo kaj Natura Rezervejo Muara Angke kaj la Naturturisma Parko Pantai Indah Kapuk en la nordokcidenta subdistrikto Penjaringan.<ref>{{Cite web |url=https://travel.detik.com/domestic-destination/d-3175553/taman-wisata-alam-angke-kapuk-permata-di-utara-jakarta |title=Taman Wisata Alam Angke Kapuk, Permata di Utara Jakarta |first=Wahyu Setyo |last=Widodo |website=detikTravel |access-date=4a de Decembro 2020 |archive-date=25a de Novembro 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201125090102/https://travel.detik.com/domestic-destination/d-3175553/taman-wisata-alam-angke-kapuk-permata-di-utara-jakarta |url-status=live }}</ref>
[[Dosiero:Tebet Eco Park South Pavilion.jpg|eta|Tebet Honda Parko, Suda Paviliono.]]
* Parkoj Tebet Honda, Puring, Mataram, Langsat, Ayodya kaj Martha Christina Tiahahu Literatura Parko en Suda Ĝakarto.<ref>{{cite news |url=http://www.thejakartapost.com/news/2015/03/10/travel-must-visit-public-parks-capital.html |title=Travel: Must-visit public parks in the capital |newspaper=The Jakarta Post |access-date=11a de Junio 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160617171715/http://www.thejakartapost.com/news/2015/03/10/travel-must-visit-public-parks-capital.html |archive-date=17a de Junio 2016 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.thejakartapost.com/news/2019/01/09/city-allocates-rp-140-billion-to-revamp-five-parks.html |title=City allocates Rp 140 billion to revamp five parks |newspaper=The Jakarta Post |access-date=9a de Januaro 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109204930/https://www.thejakartapost.com/news/2019/01/09/city-allocates-rp-140-billion-to-revamp-five-parks.html |archive-date=9a de Januaro 2019 |url-status=live}}</ref>
* La [[bestoĝardeno]] Ragunan ({{lang|id|Kebun Binatang Ragunan}}) estas en Pasar Minggu, Suda Ĝakarto. Ĝi estas la tria plej malnova bestoĝardeno en la mondo kaj la dua plej granda kun la plej diversaj populacioj de animaloj kaj plantoj.<ref>{{cite web |url=http://en.tempo.co/read/news/2014/09/21/206608538/Ragunan-Zoo-Mulls-Safari-Night |title=Ragunan Zoo Mulls Safari Night |author=Ninis Chairunnisa |date=21a de Septembro 2014 |access-date=3a de Januaro 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208062637/http://en.tempo.co/read/news/2014/09/21/206608538/Ragunan-Zoo-Mulls-Safari-Night |archive-date=8a de Decembro 2015 |url-status=live}}</ref>
* Setu Babakan estas 32-hektara lago ĉirkaŭita de Betavia kultura vilaĝo, en Jagakarsa, Suda Ĝakarto.<ref>{{cite news |url=http://www.thejakartaglobe.com/columns/metro-madness-a-day-of-betawi-culture-at-setu-babakan/356934#Scene_1 |title=Metro Madness: A Day of Betawi Culture at Setu Babakan |newspaper=The Jakarta Globe |access-date=18a de Junio 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101001231616/http://www.thejakartaglobe.com/columns/metro-madness-a-day-of-betawi-culture-at-setu-babakan/356934#Scene_1 |archive-date=1a de Oktobro 2010 |url-status=dead}}</ref> Ankaŭ la Parko Dadap Merah estas en tiu areo.
* Taman Impian Jaya Ancol, alinome Ancol estas la plej granda integrata turisma areo en Sudorienta Azio. Ĝi estas laŭlonge de la golfeto, ĉe Ancol en Norda Ĝakarto.
* Taman Waduk Pluit/Pluit Lagoparko kaj Putra Putri Parko estas en Pluit, Norda Ĝakarto.<ref>{{cite news |url=https://www.thejakartapost.com/news/2015/01/16/hidden-parks-concrete-jungle.html |title=Hidden parks in the concrete jungle |newspaper=The Jakarta Post |access-date=9a de Januaro 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190109205521/https://www.thejakartapost.com/news/2015/01/16/hidden-parks-concrete-jungle.html |archive-date=9a de Januaro 2019 |url-status=live}}</ref>

== Vidindaĵoj ==
* [[Nacia Muzeo de Indonezio]]

== Administraciaj dividoj ==
[[Dosiero:Special_Capital_Region_of_Jakarta.png|alternative=Divido de la ĉefurba regiono|eta|Divido de la ĉefurba regiono]]
[[Sunda Kelapa]], pliposte nomata Jayakarta, estas la malnova haveno de Ĝakarto. Sunda Kelapa estis la origina loko el kio ekestis Ĝakarto.

== Demografio ==
Ĝakarto altiras homojn el la tuta Indonezio, ofte serĉe de laborposteno. La censo de 1961 montris, ke 51% de la urba loĝantaro estis naskiĝinta en Ĝakarto mem.{{sfn|Cybriwsky|Ford|2001|pp=202–13}} Interna enmigrado tendencis malhelpi la efekton de familiplanaj programoj.<ref name="Statistics-2008">{{Cite book |url=https://jakarta.bps.go.id/publication/download.html?nrbvfeve=ODdlY2I0NmZlYTJiZjM3ODJiYTE0ZGNj&xzmn=aHR0cHM6Ly9qYWthcnRhLmJwcy5nby5pZC9wdWJsaWNhdGlvbi8yMDE1LzA4LzE5Lzg3ZWNiNDZmZWEyYmYzNzgyYmExNGRjYy9zdGF0aXN0aWstcG90ZW5zaS1kZXNhLXByb3ZpbnNpLWRraS1qYWthcnRhLTIwMDguaHRtbA%3D%3D&twoadfnoarfeauf=MjAyMS0xMS0xNiAxNTo1Nzo1MA%3D%3D |title=Statistik Potensi Desa Provinsi DKI Jakarta 2008 |date=2008 |publisher= Statistics Indonesia |isbn=978-979-724-994-6 |volume=10 |location=Jakarta |language=id |trans-title=Village Potential Statistics of Province of DKI Jakarta 2008 |access-date=16a de Novembro 2021 |archive-date=16a de Novembro 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211116222405/https://jakarta.bps.go.id/publication/download.html?nrbvfeve=ODdlY2I0NmZlYTJiZjM3ODJiYTE0ZGNj&xzmn=aHR0cHM6Ly9qYWthcnRhLmJwcy5nby5pZC9wdWJsaWNhdGlvbi8yMDE1LzA4LzE5Lzg3ZWNiNDZmZWEyYmYzNzgyYmExNGRjYy9zdGF0aXN0aWstcG90ZW5zaS1kZXNhLXByb3ZpbnNpLWRraS1qYWthcnRhLTIwMDguaHRtbA%3D%3D&twoadfnoarfeauf=MjAyMS0xMS0xNiAxNTo1Nzo1MA%3D%3D |url-status=live }}</ref> La Ministerio de Internaj Aferoj ({{lang|id|Kemendagri}}) tabulas siajn proprajn datumojn, kio pliiĝis ekde oni ekpostulis personajn identigilon en la lastaj jardekoj, kaj listigis la loĝantaron de Ĝakarto en 11 261 595 personoj fine de la jaro 2021.

== Ekonomio ==
Indonezio estas la plej granda ekonomio de [[ASEAN]], kaj Ĝakarto estas la ekonomia nervocentro de la Indonezia insularo. La laŭnoma [[MEP]] de Ĝakarto estas 203.702&nbsp;mil milionoj da usonaj dolaroj kaj la [[Aĉetpova egaleco|aĉetpova MEP]] estis 602.946&nbsp;mil milionoj da usonaj dolaroj en 2021, kio estas ĉirkaŭ 17% de la tuta Indonezio.<ref name="jakarta2021">{{Cite book|title=Produk Domestik Regional Bruto Kabupaten/kota di DKI Jakarta 2019–2021|author= Badan Pusat Statistik Jawa Timur|publisher=Badan Pusat Statistik|year=2022|location=Jakarta|url=https://jakarta.bps.go.id/publication/2022/02/25/5979600247867d861a1f334c/provinsi-dki-jakarta-dalam-angka-2022.html}}</ref> Ĝakarto estis rangigita la 21a en la listo de la ''Indekso de Urboj de Ekonomia Influo'' en 2020 fare de la gazeto CEOWORLD.<ref>{{cite news |url=https://ceoworld.biz/2020/02/13/most-economically-influential-cities-in-the-world-2020/ |title=Most economically influential cities in the world, 2020 |newspaper=CEO World |access-date=6a de Marto 2020 |archive-date=17a de Februaro 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200217085537/https://ceoworld.biz/2020/02/13/most-economically-influential-cities-in-the-world-2020/ |url-status=live }}</ref> Laŭ la ''Japana Centro por Ekonomika Esplorado'', la regiona malneta produkto por persono de Ĝakarto rangigas ĝin la 28a inter 77 urboj en 2030 el 41a en 2015, nome la plej granda en Sudorienta Azio.<ref>{{cite news |url=https://asia.nikkei.com/Economy/Shenzhen-and-Jakarta-shine-in-city-economy-forecasts-for-2030 |title=Shenzhen and Jakarta shine in city economy forecasts for 2030 |newspaper=Nikkei Asian Review |access-date=6a de Decembro 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181206073115/https://asia.nikkei.com/Economy/Shenzhen-and-Jakarta-shine-in-city-economy-forecasts-for-2030 |archive-date=6a de Decembro 2018 |url-status=live}}</ref> La indekso Savills de Fortaj Urboj antaŭdiris, ke Ĝakarto estos inter la 20 pintaj urboj en la mondo ĉirkaŭ la jaro 2028.<ref>{{cite news |url=https://www.thejakartapost.com/news/2019/06/27/jakarta-makes-top-20-for-resilient-cities-in-global-real-estate-index.html |title=Jakarta makes top 20 for resilient cities in global real estate index |newspaper=The Jakarta Post |access-date=3a de Julio 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190703115244/https://www.thejakartapost.com/news/2019/06/27/jakarta-makes-top-20-for-resilient-cities-in-global-real-estate-index.html |archive-date=3a de Julio 2019 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://properti.kompas.com/read/2019/07/03/120000721/2028-jakarta-diperkirakan-masuk-daftar-kota-tangguh-dunia |title=2028, Jakarta Diperkirakan Masuk Daftar Kota Tangguh Dunia |newspaper=Kompas |access-date=3a de Julio 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190703064708/https://properti.kompas.com/read/2019/07/03/120000721/2028-jakarta-diperkirakan-masuk-daftar-kota-tangguh-dunia |archive-date=3a de Julio 2019 |url-status=live}}</ref>

== Kulturo ==
[[Dosiero:Stamps of Indonesia, 044-08.jpg|dekstre|400ra|eta|Pupoj ''Ondel-ondel'' estas la maskoto de la urbo kaj la simbolo de la Betavia kulturo. En tiu ĉi poŝtmarko inter monumentoj kaj termarkiloj de la urbo.]]
Kiel ĉefurbo de Indonezio, Ĝakarto estas fandopoto de kulturoj el ĉiuj etnaj grupoj de la lando. Kvankam Betavioj estas indiĝena komunumo de Ĝakarto, la urba kulturo reprezentas multajn lingvojn kaj etnajn grupojn, subtenas diferencojn pri religio, tradicioj kaj lingvoj, anstataŭ nura kaj hegemonia kulturo.

== Transporto ==
Ĝakarto havas egan sistemon de rapidaj busoj nomitan '''TransJakarta''' kiun oni lastatempe fervore pligrandigis kaj plidensigis. Sistemo de urbaj fervojlinioj nomita '''KRL Commuter Line''' aŭ '''KRL Jabotabek''', kurtigo '''KRL''' estas '''kereta rel listrik''' kio siavice signifas "elektra fervojo", ekzistas kaj ekzistis delonge kaj estas en iomete uzebla stato sed suferas je nesufiĉa kapacito. Nuntempe oni konstruas du pliajn sistemojn, '''[[Metroo de Ĝakarto|MRT Jakarta]]''' (parte subtera malpeza fervojo) kaj '''[[LRT Jabodebek]]''' (malpeza fervojo).

== Turismaj interesaĵoj ==
Ĉe Ĝakarto troviĝas la plej granda – ankoraŭ ekzistanta – haveno por kargo-velŝipo, Tanjung Priok.

== Naskiĝintoj ==
* [[Tonke Dragt]], verkisto de infanlibroj
* [[Hella Haasse]], verkisto

== Ĝemelurboj ==
{{Div col|cols = 2}}
# {{flago|Usono}} [[Novjorko]], [[Usono]]
# {{flago|Usono}} [[Los Angeles]], Usono
# {{flago|Usono}} [[Ĉikago]], Usono
# {{flago|Usono}} [[Vaŝingtono]], Usono
# {{flago|Usono}} [[San Francisco]], Usono
# {{flago|Sud-Afriko}} [[Johannesburg]], [[Sud-Afriko]]
# {{flago|Sud-Afriko}} [[Kaburbo]], Sud-Afriko
# {{flago|Sud-Afriko}} [[Pretoria]], Sud-Afriko
# {{flago|Barato}} [[Nov-Delhio]], [[Barato]]
# {{flago|Barato}} [[Navi Mumbai]], Barato
# {{flago|Barato}} [[Mumbai]], Barato
# {{flago|UAE}} [[Dubajo]], [[Emirlandoj]]
# {{flago|UAE}} [[Abu Dabio]], Emirlandoj
# {{flago|Sauda Arabio}} [[Ĝido]], [[Saud-Arabio]]
# {{flago|Sauda Arabio}} [[Rijado]], Saud-Arabio
# {{flago|Nederlando}} [[Amsterdamo]], [[Nederlando]]
# {{flago|Nederlando}} [[Roterdamo]], Nederlando
# {{flago|Japanio}} [[Tokio]], [[Japanio]]
# {{flago|Japanio}} [[Osako]], Japanio
# {{flago|Jamajko}} [[Kingstono]], [[Jamajko]]
# {{flago|Meksiko}} [[Meksikurbo]], [[Meksiko]]
# {{flago|Brazilo}} [[Sao Paulo]], [[Brazilo]]
# {{flago|Urugvajo}} [[Montevideo]], [[Urugvajo]]
# {{flago|Turkio}} [[Istanbulo]], [[Turkio]]
# {{flago|Germanio}} [[Berlino]], [[Germanio]]
# {{flago|Nord-Koreio}} [[Pjongjango]], [[Nord-Koreio]]
# {{Flago|Singapuro|nomo=jes}}, [[Singapuro]]
# {{flago|Filipinoj}} [[Manilo]], [[Filipinoj]]
# {{flago|Malajzio}} [[Kuala Lumpur]], [[Malajzio]]
# {{flago|Sud-Koreio}} [[Seulo]], [[Sud-Koreio]]
# {{flago|Irano}} [[Teherano]], [[Irano]]
# {{flago|Ĉinio}} [[Pekino]], [[Ĉinio]]
# {{flago|Francio}} [[Parizo]], [[Francio]]
# {{flago|Anglio}} [[Londono]], [[Anglio]]
# {{flago|Hungario}} [[Budapeŝto]], [[Hungario]]
# {{flago|Egiptio}} [[Kairo]], [[Egipto]]
{{Div col end}}

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Listo de milionurboj]]
* [[Plej grandaj urboj]] (laŭ loĝantaro)

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* {{ueavikioniamondokat|{{paĝonomo}}|{{paĝonomo}}}}

{{Portalo Indonezio}}
{{Metropoloj}}
{{Administra divido de Indonezio}}
{{Aziaj ĉefurboj}}

* {{Tradukita|lingvo= en |artikolo=Jakarta|revizio=1192636290}}
{{Havenda artikolo|Ĝakarto}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Ĝakarto| ]]
[[Kategorio:Ĉefurboj de Azio]]
[[Kategorio:Milionurboj]]
[[Kategorio:Marhavenaj urboj]]
[[Kategorio:Urboj de Indonezio]]
[[Kategorio:Javo]]