Vidi fonton por Barato

{{Prisupre|pri=granda ŝtato en Suda Azio|naturgeografia termino|Hinda subkontinento|okcidenta parto de Papuo ("Papua Barat")|Okcidenta Papuo|apa=Hindio}}
{{Landtabelo
| nomoenlokalingvo = भारत गणराज्य
| transskribo = Bhārat Gaṇarājya
| eonomo = Barato
| eonomo alternative = Barata Unio, Barata Respubliko, Hindio, Hindujo, Hinda Unio, Hinda Respubliko
| flago = [[Dosiero:Flago-de-Barato.svg|150ra|{{centre|La flago de Barato}}]]
| blazono = [[Dosiero:Emblem of India.svg|100ra|{{centre|La blazono de Barato}}]]
| nacia himno = [[Jana-Gana-Mana]]
| nacia devizo = Satyameva jayate (सत्यमेव जयते) <br /> Nur vereco triumfas
| lokigo-bildo = [[Dosiero:India (orthographic projection).svg|270ra]]
| lingvoj = 24 lingvoj kies plej grava estas la [[Hinda lingvo|hinda]]
| ĉefurbo = [[Nov-Delhio]]
| religio = [[Hinduismo|hinduoj]] (80,46 %), [[Islamo|islamanoj]] (13,43 %), [[Kristanismo|kristanoj]] (2,34 %), [[Siĥismo|siĥoj]] (1,87 %), [[budhisto]]j (0,77 %), [[Ĝainismo|ĝainistoj]] (0,41 %), aliaj (0,72 %)
| km2 = 3287590
| akvo = 9.5
| loĝantoj = Baratanoj
| loĝantaro = {{WikidataLoĝantaro}}
| loĝantaro-jaro = {{WikidataLoĝantaroDato}}
| loĝdenso = 324
| valuto = [[Barata rupio]]
| valuta kodo = INR
| horzono = +5:30
| ttt = in
| landkodo = IND
| tel = 91
| politika sistemo = [[Respubliko|Federacia respubliko]]
| ŝtatestro = [[Prezidento]] [[Droupadi Murmu]]
| ĉefministro = [[Narendra Modi]]
| nacia tago = [[26-a de januaro]] [[1950]] (respubliko)
| sendependeco = [[15-a de aŭgusto]] [[1947]]
| esperanto-asocio = [[Federacio Esperanto de Barato]]
}}
'''Barato''' (ankaŭ skribita '''Bharato''' aŭ konata kiel '''Hinda Unio''', {{lang-hi|भारत गणराज्य|t= [barat ganaraĝja]}} {{aŭdigo|Bharat_Ganarajya.ogg}}, respektive '''Respubliko Barato'''), estas federacia ŝtato en [[Suda Azio]] sur [[hinda subkontinento]] ĉe la [[Hinda Oceano]]. Ĝi estas la sepe plej granda lando laŭ areo, la dua plej loĝata lando (kun ĉirkaŭ 1,2 miliardoj da loĝantoj) kaj la plej loĝata demokratia lando en la mondo. Ĝi limas kun la Hinda Oceano sude, kun la [[Araba Maro]] sudokcidente, kaj la [[Golfo de Bengalo]] en sudoriento. Ĝi kunhavas landlimojn kun [[Pakistano]] okcidente;<ref>La registaro de Barato konsideras ankaŭ [[Afganio|Afganion]] kiel liman landon, ĉar ĝi konsideras la tutan [[Kaŝmiro|Kaŝmiron]] kiel parton de Barato. Tamen, tio estas sub polemiko, kaj fakte la regiono borde kun Afganio estas administrata de Pakistano. Fonto: "Ministry of Home Affairs (Department of Border Management)" (PDF). Arkivita el la originalo (PDF) en 17a de Marto 2015. [https://web.archive.org/web/20150317182910/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/BMIntro-1011.pdf] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> [[Ĉinio]], [[Nepalo]], kaj [[Butano (lando)|Butano]] nordoriente; kaj [[Birmo]] kaj [[Bangladeŝo]] oriente. En la Hinda Oceano, Barato estas najbara de [[Srilanko]] kaj [[Maldivoj]]. La insuloj [[Andamanoj kaj Nikobaroj]] de Barato kunhavas maran limon kun [[Tajlando]] kaj [[Indonezio]].

La Hindia subkontinento estis hejmo de la urba [[Induso-civilizacio]] de la 3a jarmilo [[a.K.E.]] — unu el la plej fruaj civilizoj de la mondo.<ref>Wright: "The Indus civilisation is one of three in the 'Ancient East' that, along with Mesopotamia and Pharaonic Egypt, was a cradle of early civilisation in the Old World (Childe 1950). Mesopotamia and Egypt were longer-lived, but coexisted with Indus civilisation during its florescence between 2600 and 1900 B.C. Of the three, the Indus was the most expansive, extending from today's northeast Afghanistan to Pakistan and India." Wright 2010.</ref> En la venonta jarmilo, la plej aĝaj skribaĵoj asociaj kun [[Hinduismo]] ekkomponiĝis. Grandskala urbanizado okazis sur la valo de la rivero [[Gango]] en la unua jarmilo a.K.E. kio kondukis al [[Mahajanapado]], kaj aperis kaj [[Budhismo]] kaj [[Ĝainismo]]. Plej fruaj politikaj plifirmiĝoj okazis dum la [[Maŭrja imperio|Maŭrja]] kaj la [[Gupta imperio]]j; la postaj duoninsulaj Mezaj Regnoj influis super kulturoj tiom for kiom ĝis [[Sudorienta Azio]]. En la [[mezepoko]], alvenis [[Judismo]], [[Zoroastrismo]], [[Kristanismo]], kaj [[Islamo]], kaj aperis ankaŭ [[Siĥismo]], ĉiuj el kiuj aldonis al la mondoregiono diversajn kulturojn. Multo el la nordo falis al la [[Delhia Sultanlando]]; la sudo estis unuigita sub la [[Viĝajanagara imperio]]. La lando estis unuigita en la 17a jarcento fare de la [[Mogola Imperio]]. En la 18a jarcento, la subkontinento venis sub la [[Maratha Imperio]] kaj en la 19a jarcento sub la [[Brita Orienthinda Kompanio]], kio poste ŝanĝiĝis al [[Brita Hindio|Britkrona regado]]. Naciisma movado aperis en la fino de la 19a jarcento, kio poste, sub [[Mahatma Gandhi]], famiĝis pro la propagando por neviolenta rezistado kaj kondukis al la sendependeco en [[1947]].

En 2017, la ekonomio de Barato estis la sesa plej granda laŭ [[Malneta enlanda produkto|MEP]] kaj la tria plej granda laŭ akirpova komparo.<ref name="autogenerated1">"World Economic Outlook Database, October 2017 – Report for Selected Countries and Subjects". [[Internacia Monunua Fonduso]] (IMF). Arkivita el la originalo en 31a de Januaro 2018. [https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=47&pr1.y=2&c=534&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Post ekonomiaj reformoj baze sur merkatoj en 1991, Barato iĝis unu el la plej rapide kreskantaj ĉefaj ekonomioj kaj estas konsiderata [[Sojlolando|ĵus industriita lando]]. Tamen ĝi daŭre frontas defiojn pro [[malriĉeco]], [[korupto]], [[malsufiĉa nutrado]] kaj neadekvata publika [[sansistemo]]. Kiel [[Listo de ŝtatoj kun nukleaj armiloj|ŝtato kun atomarmiloj]] kaj mondoregiona [[potenco]], ĝi havas la duan plej grandan [[armeo]]n en la mondo kaj rangas la kvina laŭ militarmea elspezo inter ŝtatoj. Barato estas federacia respubliko regata laŭ [[parlamenta reĝimo]] kaj konsistas el [[Ŝtatoj de Barato|29 subŝtatoj]] kaj 7 unuigaj teritorioj. Barato estas ankaŭ agnoskata pro sia ampleksa [[Barata kinematografio|kinarto]], riĉa [[Barata kuirarto|kuirarto]] kaj fekundega naturo kaj vegetaĵaro. Ĝi estas plurisma, multlingva kaj mult-etna socio kaj estas ankaŭ hejmo al diverseco de naturo en vario de protektitaj habitatoj. Barato estas membro de [[ASEAN|ASEAN Plus Tri]].

== La nomo ''Barato'' ==
La nomo ''Barato'' havas la saman signifon kiel ''Hinda Unio''. La vorto ''[[Hindujo]]'' (aŭ ''Hindio'') aliflanke havas neklaran signifon – legu pli pri tio en la artikolo [[Hindujo]]. La plej multaj barataj esperantistoj preferas la vorton ''Barato'' por la ŝtato, tiel konservante la vorton ''Hindujo'' por la historia signifo de [[Brita Hindujo]] aŭ por la tuta [[hinda subkontinento]], kiu entenas krom Barato ankaŭ [[Bangladeŝo]]n, [[Butano (lando)|Butanon]], [[Nepalo]]n kaj [[Pakistano]]n. Tiun sintenon kunhavas multaj nebarataj esperantistoj.<ref>[https://baratejo.wordpress.com/ La Federacio Esperanto de Barato] Alirita la 3an de Februaro 2021. En la tuta retejo oni uzas terminojn Barato, barata, baratanoj, Barata Esperanta Kunveno ktp.</ref>

== Historio ==
{{Ĉefartikolo|Historio de Barato}}
La lando estis unuigita la unuan fojon fare de [[Aŝoko]] (proksimume 273 - 232 a.K.E.), sed baldaŭ ĝi disfaliĝis en vicon da ŝtatoj kaj post periodo de unuiĝo, almenaŭ de norda parto de la lando dum la unuaj regantoj de dinastio Guptovanoj ([[320]] - [[414]]), okazis ekde la [[5-a jarcento]] nova diseriĝo. En la [[8-a jarcento]] la parto de la norda Barato estis [[islamo|islamigita]]. Denove unuigis la landon nur unuaj regantoj de dinastio de [[Grandaj Mughaloj]].

Oni povus diri ke tiu historio de la hinda subkontinento antaŭ la 20-a jarcento estis komuna al la tuta [[Hindio]] kaj respektive al ĉiuj ŝtatoj eliĝintaj el la disfalo de la kolonia imperio nomata [[Brita Hindio]] en la fino de la 19a jarcento. Grava okazaĵo de tiu epoko estis la tiel nomata [[Ribelo de Sipajoj]].

=== Sendependa Barato ===
[[Dosiero:Gandhi Nehru 1929.jpg|eta|dekstra|240ra|[[Gandhi]] kaj [[Nehru]] en [[1929]].]]
Post antaŭaj tiudirektaj luktoj kaj partopreno de hindia soldataro en la [[Dua Mondmilito]] la [[15an de aŭgusto]] de [[1947]] Barato sendependiĝis de [[Britio]]. Unu el la plej influaj gravuloj de tiu periodo estis [[Mohandas Karamchand Gandhi]], kiu post helpi decidege tiun sendependecon estis mortigita de fanatika hinduo. Post la sendependiĝo eksplodis teruraj malfacilaĵoj inter hindiaj islamanoj kaj hinduistoj, kio igis la [[Dispartigo de Hindio|dispartigon de la lando en du]]: nome la nuna Barato kaj Pakistano, tiam dividita en du zonoj, la okcidenta (nuna Pakistano) kaj la orienta (nuna Bangladeŝo).

Dum granda parto de sia historio, Barato estis regita de la partio [[Barata Nacia Kongreso]]. Ĝi estis fondita multe antaŭ la sendependeco de la lando, kaj estis dum longa tempo konsiderata kvazaŭ simbolo de tiu ĉi. Ĝi estis dum longa tempo estrata de anoj de la [[familio Nehru-Gandhi]], tio estas, de la unua ĉefministro [[Jawaharlal Nehru]], lia filino [[Indira Gandhi]], kaj ties filoj [[Rajiv Gandhi|Rajiv]] kaj [[Sanjay Gandhi|Sanjay]], bofilino [[Sonia Gandhi|Sonia]] kaj nepoj. Al Nehru sekvis [[Gulzarilal Nanda]]. Dume estis la prezidentoj de Barato [[Rajendra Prasad]] kaj [[Sarvepalli Radhakrishnan]].

[[Indira Priyadarshini Gandhi]] plej konata kiel [[Indira Gandhi]] estis ĉefa reganto de la lando ekde la [[19a de januaro]] de [[1966]] ĝis la [[24a de marto]] de [[1977]], kaj ekde la [[14a de januaro]] de [[1980]] ĝis sia morto en la [[31a de oktobro]] [[1984]]. Ŝi estis la ununura filino de [[Jawaharlal Nehru]], la unua Ĉefministro de Barato. Ŝi havis la saman familinomon "Gandhi" sed ŝi ne estis parenco de [[Mohandas Gandhi|Mahatma Gandhi]]). Dum sia epoko, ŝi estis unu el la plej gravaj registoj tutmondaj (kaj unu el la malmultaj registinoj) kaj tiam Barato estis unu el la plej gravaj landoj de la [[Movado de Nealiancitaj Landoj]].

La Barata Nacia Kongreso regis la centran registaron preskaŭ seninterrompe ĝis 1977. Inter tiu jaro kaj 1980, koalicio estrata de la [[Janata Partio]] venkis en la balotoj. Nova malvenko de la Kongreso okazis en [[1989]], fare de la [[Janata Dal]], kiu nur konservis la povon dum du jaroj.

Inter 1996 kaj 1998, ekzistis pluraj ŝanĝoj, kun venko unue de la dekstra [[hindua naciismo|hindunaciisma]] partio [[Baratija Janata Partio]] (BJP) kaj poste de la maldekstra koalicio Unuiĝinta Fronto. En 1998, la BJP formis la nacian Demokratan Aliancon kun aliaj lokaj partioj, kaj regis dum la tuta 5-jara periodo.

La [[Kargila Milito]], konata ankaŭ kiel Kargila konflikto, estis armita konflikto inter Barato kaj Pakistano kiu okazis inter majo kaj julio 1999 en la Kargila distrikto de Kaŝmiro kaj aliloke en la Linio de Kontrolo (LK).
[[Dosiero:President Barack Obama with Prime Minister Manmohan Singh 2009-11-24(2).jpg|eta|dekstre|Manmohan Singh kun la Usona Prezidento [[Barack Obama]] en la [[Blanka Domo]].]]
En la balotoj de [[2004]], la Kongreso, estrita de Sonia Gandhi, venkis surprize, kaj, apogite de pli malgrandaj maldekstraj partioj, sukcesis formi registaron. La [[22-an de majo]] de 2004, la [[sikismo|siko]] [[Manmohan Singh]] de la Barata Nacia Kongreso, estis nomumita ĉefministro de Barato.

Komence de la [[21-a jarcento]] Barato estas kun [[Ĉinio]] unu el la plej gravaj landoj de la disvolviĝanta Azio pro siaj teritoria amplekseco, siaj enormaj loĝantaroj kaj la pezo de siaj ekonomioj.

En la areo de [[Kaŝmiro]] okazis jam multaj konfliktoj kaj militoj, kiel la [[Barat-Pakistana Milito de 1965]]. Tiu estis kulmino de bataleto kiu okazis inter Aprilo 1965 kaj Septembro 1965 inter Pakistano kaj Barato. La konflikto ekis post la Operaco Ĝibraltaro fare de Pakistano, kiu celis enfiltri fortojn en [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]] por stimuli ribelon kontraŭ la regado fare de Barato. Barato reagis per lanĉo de tut-skala milita atako en Okcidenta Pakistano. Tiu dekseptaga milito okazigis milojn da perdoj ambaŭflanke kaj estis atestilo de la plej granda engaĝiĝo de armitaj vehikloj kaj de la plej granda tanka batalo ekde la Dua Mondmilito. Alfrontoj inter la du ŝtatoj finis post [[Unuiĝintaj Nacioj]] ordonis batalĉeson deklarita post la diplomata interveno fare de Sovetunio kaj Usono, kaj la sekva proklamo de la Taŝkenta Deklaro.

== Geografio ==
[[Dosiero:India topo big.jpg|eta|alt=Map of India. Most of India is yellow (elevation 100–1000 m). Some areas in the south and mid-east are brown (above 1000 m). Major river valleys are green (below 100 m).|Topografia mapo de Barato.]]
Barato situas ĉe la [[Hinda Oceano]], kaj havas ĉirkaŭ 7000 kilometrojn longan [[marbordo]]n. Ties loko estas en koordinatoj 20 No, 77 Or (sudcentra [[Azio]]) kaj ties areo estas de 2.973.190&nbsp;km², el kiuj estas semotaŭgaj ĉirkaŭ 56%.

Barato estas la kerno de la [[Hinda subkontinento]], sur la [[Hindia plato]], kaj parto de la [[Hind-Aŭstralia Plato]].<ref name="Ali & Aitchison 2005">Ali, J. R.; Aitchison, J. C. (2005), "Greater India", Earth-Science Reviews, 72 (3–4): 170–173, doi:10.1016/j.earscirev.2005.07.005</ref> La difinaj geologiaj procezoj de Barato ekis antaŭ 75 milionoj da jaroj kiam la Hindia plato, poste estis parto de la suda superkontinento [[Gondvano]], ekis nordorientan drivon okazigitan ĉar la margrundo disiĝis sudokcidenten kaj poste, suden kaj sudorienteen.<ref name="Ali & Aitchison 2005"/> Samtempe, la vasta [[Tetiso (pramaro)|Tetisa]] oceana krusto, je sia nordoriento, ekiris sub la [[Eŭrazia plato]].<ref name="Ali & Aitchison 2005"/> Tiuj duoblaj procezoj, drivitaj per konvekcio en la [[Termantelo]], kaj kreita de la [[Hinda Oceano]] kaj kaŭzis ke la Hindia [[kontinenta terkrusto]] fine enŝoviĝis sub Eŭrazio kaj levigis [[Himalajo]]n.<ref name="Ali & Aitchison 2005"/> Tuj sude de la leviĝinta Himalajo, platomovado kreis ampleksan tranĉeon kiu rapide pleniĝis per river-borda sedimento<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 7. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> kaj nune konstituas la [[Indus-Ganga Ebenaĵo|Indus-Gangan Ebenaĵon]].<ref>Prakash, B.; Kumar, S.; Rao, M. S.; Giri, S. C. (2000), "Holocene Tectonic Movements and Stress Field in the Western Gangetic Plains" (PDF), Current Science, 79 (4): 438–449 [http://www.ias.ac.in/currsci/aug252000/prakash.pdf] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Eltranĉita el la ebenaĵo pere de la [[Aravali-Montaro]] kuŝas la [[Dezerto Tar]].<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 11. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref>

La origina Hindia plato survivas kiel [[Suda Barato|duoninsula Barato]], nome la plej aĝa kaj geologie plej stabila parto de Barato. Ĝi etendas tiom for norden kiel ĝis la Satpura kaj [[Vindhya-Montaro]]j en centra Barato. Tiuj paralelaj montaroj etendas el la marbordo de la [[Araba Maro]] en [[Guĝarato]] en la okcidento de la karbo-riĉa [[Ĉotanagpur-Altebenaĵo]] en [[Ĝarkhando]] oriente.<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 8. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Sude, la cetera duoninsula teramaso, nome la [[Dekkana Altebenaĵo]], estas flankigitas kaj okcidente kaj oriente pere de marbordaj teritorioj konataj kiel la [[Okcidentaj Ghatoj]] kaj la [[Orientaj Ghatoj]];<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, pp. 9-10. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> la altebenaĵo enhavas la plej malnovajn rokformaĵojn, kelkaj el kiuj ĉirkaŭ unu mil milionoj da jaroj. Tiele konstitutita, Barato kuŝas norde de [[ekvatoro]] inter 6° 44' kaj 35° 30' de norda latitudo<ref>La plej norda pinto sub Barata kontrolo estas la disputita [[glaĉero]] [[Siaĉen]] en [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]]; tamen, la Registaro de Barato konsideras la tutan regionon de la iama princlanda ŝtato Ĝamuo kaj Kaŝmiro, inklude [[Gilgit-Baltilando]]n, fakte administrata de Pakistano, kiel sia propra teritorio. Tiele ĝi atribuas la latitudon 37° 6' al sia plej norda pinto.</ref> kaj 68° 7' kaj 97° 25' de orienta longitudo.<ref>India Yearbook 2007, New Delhi: Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India, 2007, ISBN 978-81-230-1423-4 p. 1.</ref>

[[Dosiero:KedarRange.jpg|eta|maldekstra|alt=A shining white snow-clad range, framed against a turquoise sky. In the middle ground, a ridge descends from the right to form a saddle in the centre of the photograph, partly in shadow. In the near foreground, a loop of a road is seen.|La montaro Kedar de la Granda Himalajo staras antaŭ la templo Kedarnath (ŝtato [[Utarakando]]), kiu estas unu el la dekdu sanktejoj ''jyotirlinga''.]]

La barata marbordo estas 7,517 kilometrojn longa; el tiu distanco, 5,423 kilometroj apartenas al la duoninsula Barato kaj 2,094 kilometroj al la insularoj [[Andamanoj]], [[Nikobaroj]], kaj [[Lakŝadivoj]]. Laŭ la barataj marmapoj, la kontinenta marbordo konsistas el la jeno: 43% de sablaj strandoj; 11% de rokaj bordoj, inklude klifojn; kaj 46% de [[Vado|vadaj kotejoj]] kaj marĉaj bordoj.<ref>Kumar, V. S.; Pathak, K. C.; Pednekar, P.; Raju, N. S. N. (2006), "Coastal processes along the Indian coastline" (PDF), Current Science, 91 (4), pp. 530–536 [drs.nio.org/drs/bitstream/2264/350/1/Curr_Sci_91_530.pdf] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref>

Ĉefaj Himalaj-devenaj riveroj kiuj fluas ĉefe tra Barato estas [[Gango]] kaj [[Bramaputro]], ambaŭ el kiuj elfluas al la [[Golfo de Bengalo]].<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 15. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Gravaj alfluantoj de Gango estas [[Jamuna]] kaj [[Koŝi]]; la tre malalta deklivo de tiu lasta ofte okazigas damaĝajn inundojn kaj gapigajn fluejŝanĝojn.<ref>Duff, D. (29a de Oktobro 1993), Holmes Principles of Physical Geology (4a eld.), Routledge, ISBN 978-0-7487-4381-0 p. 353. [https://books.google.es/books?id=E6vknq9SfIIC&pg=PT353&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Ĉefaj duoninsulaj riveroj, kies pli deklivaj gradejoj evitas inundojn, estas [[Godavari]], [[Mahanadi]], [[Kaveri]], kaj [[Kriŝno (rivero)|Kriŝno]], kiu same elfluas al la Golfo de Bengalo;<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 16. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> kaj [[Narmada]] kaj [[Tapti]], kiuj fluas al la Araba Maro.<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 17. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Marbordaj trajtoj estas la marĉaj Ranaĵoj de [[Distrikto Kutĉ|Kutĉ]] de okcidenta Barato kaj la aluviaj Sundarbanaj deltoj de orienta Barato; tiuj kunhavataj kun Bangladeŝo.<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 12. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Barato havas du insularojn: nome [[Lakŝadivoj]], koralaj [[atolo]]j de la sudokcidenta marbordo; kaj [[Andamanoj kaj Nikobaroj]], nome vulkana ĉeno en la [[Andamana Maro]].<ref>Dikshit, K. R.; Schwartzberg, Joseph E., "India: Land", Encyclopædia Britannica, p. 13. [https://www.britannica.com/place/India] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref>

La barata klimato estas tre forte influita de Himalajo kaj de la [[Dezerto Tar]], ambaŭ el kiuj direktas la ekonomie kaj kulture gravajn somerajn kaj vintrajn [[musono]]jn.<ref name="Chang 1967, pp. 391–394">Chang 1967, pp. 391–394.</ref> Himalajo evitas la malvarmajn centraziajn katabazajn ventojn, tenante la kernon de la Hindia subkontinento pli varma ol plej lokoj de similaj latitudoj.<ref>Posey, C. A. (1a de Novembro 1994), The Living Earth Book of Wind and Weather, Reader's Digest, ISBN 978-0-89577-625-9 p. 118.</ref><ref>Wolpert, S. (25a de Decembro 2003), A New History of India (7a eld.), Oxford University Press, ISBN 978-0-19-516678-1 p. 4.</ref> La Dezerto Tar ludas ŝlosilan rolon ĉar altiras la humidajn sudokcidentajn somerajn musonajn ventojn kiuj, inter Junio kaj Oktobro, havigas la majoritaton de la pluvo en Barato.<ref name="Chang 1967, pp. 391–394"/> Kvar ĉefaj klimataj grupoj hegemonias en Barato: tropika malseka, tropika seka, subtropika malseka kaj montara.<ref>Heitzman, J.; Worden, R. L. (Aŭgusto 1996), India: A Country Study, Area Handbook Series, Washington, D.C.: Library of Congress, ISBN 978-0-8444-0833-0 p. 97.</ref>

=== Geografiaj elementoj ===
La [[Malabara Marbordo]] estas longa kaj mallarĝa bordo ĉe la sudokcidenta parto de la Hindia subkontinento kaj la Hinda Oceano, en la subŝtatoj Karnatako kaj Keralo de Barato. Geografie ĝi konsistas el la plej pluvoplenaj regionoj de suda Hindio, ĉar la montaro Okcidentaj Ghatoj interkaptas la humidajn ŝarĝojn de la musono, speciale sur siaj okcidentaj montaj deklivoj. La termino "Malabara Marbordo" ankaŭ estas foje uzita por aludi al la tuta okcidenta marbordo de la Hindia subkontinento, de la plej norda parto de la marbordo de la subŝtato Maharaŝtro, tra la marbordo de Goao, Karnatako kaj Keralo ĝis la pinto de la subkontinento ĉe Kanyakumari en Tamilnado.

La [[Orient-himalajaj foliaj kaj koniferaj arbaroj]] estas tutmondaj 200-regiono situanta en Barato, Birmo, Butano, Ĉinujo kaj Nepalo. Ĝi estas signita de la Monda Natur-Fonduso (WWF) kiel unu el la prioritataj ejoj por la naturkonservado kaj kunigas plurajn ekoregionojn de la sudaj flankoj de orienta Himalajo: la orient-himalajaj subalpaj koniferaroj, la orient-himalajaj foliarbaroj, la nordbirmaj mezvarmaj arbaroj kaj la nordorient-himalajaj subalpaj koniferaroj.

[[Orienta Barato]] estas regiono de Barato konsistanta el la subŝtatoj [[Bihar]], [[Ĝarkhando]], [[Okcidenta Bengalo]], [[Odiŝo]] kaj ankaŭ el la unio teritoria [[Andamanoj kaj Nikobaroj]].

== Loĝantaro ==
[[Dosiero:Rangia India Wikivoyage Banner.jpg|775ra]]
[[Dosiero:Girls in Kargil.jpg|eta|dekstre|250ra|Virinoj en Kargil, [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]].]]
La loĝantaro de Barato en 2016 estis ĉirkaŭkalkulita je 1,324,171,354<ref>"World Population Prospects: The 2017 Revision". ESA.UN.org (custom data acquired via website). [[Departemento de la Unuiĝintaj Nacioj pri Ekonomiaj kaj Sociaj Aferoj]], Population Division. [https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> (kio faras ĝin [[Listo de landoj laŭ loĝantaro|la 2a en la mondo]]). La loĝdenso estis ĉirkaŭkalkulita je 396.0/km² (kio faras ĝin la 31a en la mondo). El tiu loĝantaro estas urba 28% (2000)

La loĝdenso de homoj por kv. km da semotaŭga tero estis ĉirkaŭkalkulita je 609,1 (2000). La kreskanta procento estis ĉirkaŭkalkulita je 1,58% (2000, takso). La naskoj estis ĉirkaŭkalkulita po 24,79 je 1000 homoj jare (2000, takso) kaj la mortoj po 8,88 je 1000 homoj jare (2000, takso). Estis migrantoj -0,08 je 1000 homoj jare (2000, takso). La mortokvanto de beboj estis po 64,9 mortoj je 1000 naskoj (2000, takso). La nombro de infanoj por virino estis po 3,11 infanoj naskitaj de virino (2000, takso). Kaj la meza vivolongeco estis de 62,5 jaroj por homo (61,89 por viroj, 63,13 por virinoj) (2000, takso).

=== Sociaj grupoj ===
[[Dosiero:MND01.jpg|eta|200ra|Marmora skulptaĵo de la 9a jarcento de [[Sarasvati]].]]
En tiom enorma loĝantaro kiom estas tiu de Barato multaj kaj ampleksas la diversaj sociaj grupoj. La plej gravaj agnoskitaj etnoj estas 72% hindarjana, 25% dravida, 3% aliaj. En granda parto de Barato ankoraŭ funkcias la sistemo de [[kasto]]j, kion hinduismo ne malakceptas, dum aliaj religioj ne tiom agnoskas. Laŭ la [[religio]] oni publikigas ofte diversajn statistikojn, inter kiuj jena:
* 80,0% - [[hinduismo]]
* 14,0% - [[islamo]]
* 2,4% - [[kristanismo]]
* 2,0% - [[sikhismo]]
* 0,7% - [[budhismo]]
* 0,7% - [[ĝainismo]]
* 0,4% - alia

==== Hinduismo en Barato ====
[[Hinduismo]] estas la ĉefa religio en Barato kaj [[Nepalo]]. La unua signifo de la vorto (uzita de [[islamano]]j) estis la religio de la popolo, kiu loĝas trans la rivero Sindhu aŭ la [[Induso]]. Paroli pri "Hinduismo" estas iom kiel paroli pri "Eŭropismo"; la popoloj de [[Hindio]] kompreneble havas multajn malsamajn kredojn, same kiel tiuj de [[Eŭropo]]. Iuflanke, en Barato oni povas trovi kelkajn pligrandajn [[sekto]]jn, ekz. [[viŝnuismo]]n aŭ [[ŝivismo]]n. Anoj de unu sekto konsentas la sanktecon de la aliaj kaj eĉ ofte, de aliaj religioj, do ilia rilato ne estas kiel ekzemple la rilato inter [[judismo]] kaj [[kristanismo]].

Aliflanke, oni ofte aŭdas, ke la fundo de hinduismo estas la [[Vedoj]], la plejfruaj skribaĵoj de [[Hindio]]. Nur la sektoj, kiuj akceptas la Vedojn, estas "[[ortodoksismo|ortodoksaj]]". Ekzemploj de ne-ortodoksaj hindaj sektoj estas [[Budhismo]] aŭ [[Ĝajnismo]].

Laŭ la popola religio de Barato, ankaŭ la [[epiko]]j [[Mahabarato]] kaj [[Ramajano]] estas sanktaj fontoj de hinduismo, same kiel la Puranoj (dirakontoj).

==== Islamo en Barato ====
{{Ĉefartikolo|Islamo en Barato}}
[[Dosiero:Jama Masjid is the largest mosque in India. Delhi, India..jpg|eta|maldekstra|200ra|La [[Moskeo de la Vendredoj|Jama Masjid]] en [[Delhio]] estas unu el la plej grandaj [[moskeo]]j de la mondo.]]
Islamo estas la dua plej granda religio en Barato, kun 14.2% el la landa loĝantaro tio estas ĉirkaŭ 172 milionoj da personoj kiuj identigas sin kiel aliĝintoj de Islamo (censo de 2011).<ref>"Religion Data - Population of Hindu / Muslim / Sikh / Christian - Census 2011 India". www.census2011.co.in. [http://www.census2011.co.in/religion.php] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Islamo alvenis al la okcidenta marbordo de Barato kiam arabaj komercistoj jam en la 7a jarcento venis al la [[Malabara Marbordo]]<ref>"'Trade, not invasion brought Islam to India' - Times of India". The Times of India. [https://timesofindia.indiatimes.com/india/Trade-not-invasion-brought-Islam-to-India/articleshow/2144414.cms] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> kaj al Konkan-Guĝarato.<ref>Wink, André (1990). Al-Hind, the making of the Indo-Islamic world (2a. eld., ŝanĝita eld.). Leiden: E.J. Brill. p. 68. ISBN 9004092498. [https://books.google.es/books?id=U7Q3AAAAIAAJ&pg=PA68&dq=arabs,+gujarat&hl=en&sa=X&ei=9ojpUpjgCbHH7Abi74CIDQ&redir_esc=y#v=onepage&q=arabs%2C%20gujarat&f=false] Alirita la 18an de Marto 2018. "Up to about the tenth century the largest settlement of Arabs and Persian Muslim traders are not found in Malabar however but rather more to the north in coastal towns of the Konkan and Gujarat, where in pre-Islamic times the Persians dominated the trade with the west. Here the main impetus to Muslim settlement came from the merchants of the Persian Gulf and Oman, with a minority from Hadramaut."</ref> Oni supozas, ke la Ĉeraman Ĝuma Moskeo en Keralo estis la unua moskeo en Hindio, konstruigita en 629 fare de Malik Deenar.<ref>"Cheraman Juma Masjid: A 1,000-year-old lamp burns in this mosque - Times of India". The Times of India. [https://timesofindia.indiatimes.com/india/Cheraman-Juma-Masjid-A-1000-year-old-lamp-burns-in-this-mosque/articleshow/47486911.cms] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Post ekspedicio de la guberniestro de Bahrein al Bharuch en la 7a jarcento, enmigrantaj arabaj kaj persaj komerckomunumoj el Suda Arabio kaj el la Persa Golfo eksetliĝis en marborda Guĝarato.<ref>Gokhale. Surat In The Seventeenth Century. Popular Prakashan. p. 28. ISBN 9788171542208. [https://books.google.es/books?id=frbYo91TuV4C&lpg=PP1&pg=PA28&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Ismailia [[Ŝijaismo|Ŝijaisma]] Islamo estis enkondukita en Guĝarato en la dua duono de la 11a jarcento, kiam la [[Fatimida kaliflando|Fatimida]] [[Imamo]] [[Al-Mustansir Billah]] sendis misiistojn al Guĝarato en la jaro 1073 K.E.<ref>Survival Amidst Fatimid Collapse; The Ismaili da'wa Outside the Fatimid dawla, de Daftary, F. "The Ismaili da'wa Outside the Fatimid dawla," en L'Egypte Fatimide: Son Art et Son Histoire, Marianne Barrucand (ed.) pp. 29 - 43. Paris: Presses de l'Universite de Paris-Sorbonne; ‘around 460AH/1067AD, Yamani da`is were dispatched to Gujarat under the close supervision of the Sulayhids’ [http://www.amaana.org/articles/Ismailidawa.htm#Ismaili] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Islamo alvenis en Nordan Baraton en la 12a jarcento pere de Tjurkaj invadoj kaj ekde tiam estis parto de la religia kaj kultura heredo de Barato.<ref>Sharma, Suresh K.; Sharma, Usha (2004). Cultural and Religious Heritage of India: Islam. Mittal Publications. ISBN 9788170999607. [https://books.google.es/books?id=e2yvoujPJCYC&redir_esc=y] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Laŭlonge de la jarcentoj, estis grava integrado de Hinduaj kaj Islamaj kulturoj tra Barato<ref>Tharoor, Shashi (2006). India: From Midnight to the Millennium and Beyond. Arcade Publishing. ISBN 9781559708036. [https://books.google.es/books/about/India.html?id=fRSC_uTGhZ8C&redir_esc=y] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> kaj islamanoj ludis gravan rolon en ekonomio, politiko kaj kulturo de Barato.<ref>Madani, Mohsen Saeidi (1993). Impact of Hindu Culture on Muslims. M.D. Publications Pvt. Ltd. p. 1. ISBN 9788185880150. [https://books.google.es/books?id=AqdJ7LlfVWUC&lpg=PP1&pg=PA1&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Tamen en precizaj epokoj eksplodis terurajn konfliktojn inter hinduismaj kaj islamaj komunumoj, kiel ekzemple en la epoko de la Sendependiĝo kaj Dispartigo de Hindio.

==== Kristanismo en Barato ====
Ekzistas antikva tradicio ke [[kristanismo]] tuŝis Baraton pere de misio kaj anonco de la [[apostolo]] [[Apostolo Tomaso|Tomaso]] kaj poste [[Apostolo Bartolomeo|Bartolomeo]]. Certas krome ke en la dua jarcento kristana intelektulo [[Panteno]], kiu estis majstro de [[Klemento de Aleksandrio]] kaj multe influis [[Origeno]]n per sia kultado pri [[Platonismo|platona filozofio]] kaj admiro pri [[stoikismo]], entreprenis vojaĝon, sekvante komercistan [[karavano]]n, al hindiaj landoj. La kristana historiisto [[Eŭsebio]] asertas ke la barataj kristanoj instruiĝis per [[hebrea lingvo|hebrea]] (aŭ [[aramea lingvo|aramea]]) evangelio de Mateo. La kristana mezopotamia filozofo ''Bardesane'' (m. 222), en verko ''De India'' parolas pri siaj dialogoj kun membroj de la legacio direktiĝanta viziti la [[Romia Imperio|romian]] imperiestron [[Elagabalo]]n.

Kvankam ekzistis neprecizeco pri la lando Hindio (foje tiu vorto estas uzata por inkluzivi ankaŭ [[Etiopio]]n, kaj spite de la murego, fakte establita de la islamaj popoloj, malpermesante kontaktojn inter la fora Oriento kaj [[Eŭropo]], kiam kristanaj okcidentaj revenis al Barato post la mezepokaj tempoj, ili trovis en diversaj landoj de la Barato kristanojn.<ref>Ilaria Ramelli, ''Note sulle origini del cristianesimo in India'' en Studi Cristian. Samaŭtora, ''The Role of Trade in the Early Spread of Christianity in the Near East.'' International SBL.</ref>

La [[Eklezio de Norda Barato]], en angla ''Church of North India'' (CNI), estas ĉefa nomo en [[norda Barato]] por unuigita [[eklezio]] establita la 29an de novembro [[1970]] per kunigo de la Anglikanaj kaj la Protestantaj eklezioj kiuj laboris en norda Barato; ĝi estas provinco de la tutmonda [[Anglikana Komunio]].

=== Urboj ===
[[Dosiero:Skyline at Rajiv Chowk.JPG|eta|dekstra|300px |Placo Connaught en Delhio estas grava ekonomia kerno de la barata ĉefurbo.|alt=A view of a road at Connaught Place showing busy traffic]]
[[Dosiero:Chhatrapati Shivaji Terminus.jpg|eta|dekstra|250ra|Stacidomo en Mumbajo.]]
[[Dosiero:Kolkata Burrabazar 1.jpg|eta|250ra|dekstra|Avenuo de Mahatma Gandhi en Kolkato.]]
[[Dosiero:Laad Bazaar bridal ware shops view.jpg|eta|Surstrata bazaro en [[Hajderabado]].]]
[[Dosiero:Chennai National Art Gallery.jpg|eta|Nacia Artgalerio en [[Ĉenajo]].]]
'''Ĉefurbo:''' [[Nov-Delhio]]
<br />La plej loĝataj urboj {{mankas fonto|en 2000}}:
{| class="wikitable" style="border: 2px solid #aaa; margin: 1em 0;"
|-
! style="width: 40%;" | Urbo !! style="width: 30%;" | Loĝantaro
|-
| style="text-align: center;" | [[Mumbajo]]
| style="text-align: center;" | 17 850 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Kolkato]] (antaŭe [[Kalkato]])
| style="text-align: center;" | 11 500 000
|-
| style="text-align: center; font-weight: bold;" | [[Delhio]]
| style="text-align: center;" | 6 660 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Hajderabado]]
| style="text-align: center;" | 6 550 100
|-
| style="text-align: center;" | [[Ĉenajo]]
| style="text-align: center;" | 6 500 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Bengaluro]]
| style="text-align: center;" | 4 150 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Ahmadabado]]
| style="text-align: center;" | 3 400 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Puneo]]
| style="text-align: center;" | 2 500 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Laknaŭo]]
| style="text-align: center;" | 2 450 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Nagpur]]
| style="text-align: center;" | 2 420 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Kanpur]]
| style="text-align: center;" | 2 250 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Surat]]
| style="text-align: center;" | 2 100 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Ĝajpuro]]
| style="text-align: center;" | 2 050 000
|}
Aliaj milionurboj estas
{| class="wikitable" style="border: 2px solid #aaa; margin: 1em 0;"
|-
| style="text-align: center;" | [[Patnao]]
| style="text-align: center;" | 1 800 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Vadodara]]
| style="text-align: center;" | 1 729 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Indaur]]
| style="text-align: center;" | 1 692 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Ludhiana]]
| style="text-align: center;" | 1 478 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Agra (Barato)]]
| style="text-align: center;" | 1 334 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Bhopal]]
| style="text-align: center;" | 1 300 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Thane]]
| style="text-align: center;" | 1 262 000
|-
| style="text-align: center;" | [[Nasiko]]
| style="text-align: center;" | 1 289 500
|-
| style="text-align: center;" | [[Pimpri-Ĉinĉvad]]
| style="text-align: center;" | 1 284 600
|-
| style="text-align: center;" | [[Faridabado]]
| style="text-align: center;" | 1 280 800
|-
| style="text-align: center;" | [[Kaljan-Dombivali]]
| style="text-align: center;" | 1 262 300
|-
| style="text-align: center;" | [[Merath]]
| style="text-align: center;" | 1 223 200
|-
| style="text-align: center;"| [[Gaziabad]]
| style="text-align: center;" | 1 199 200
|-
| style="text-align: center;" | [[Raĝkot]]
| style="text-align: center;" | 1 177 400
|-
| style="text-align: center;" | [[Varanasio]] (antaŭe [[Benares]])
| style="text-align: center;" | 1 164 400
|-
| style="text-align: center;" | [[Amritsar]]
| style="text-align: center;" | 1 092 500
|-
| style="text-align: center;" | [[Allahabad]]
| style="text-align: center;" | 1 073 400
|-
| style="text-align: center;" | [[Novmumbajo]]
| style="text-align: center;" | 1 063 200
|-
| style="text-align: center;" | [[Visakhapatnam]]
| style="text-align: center;" | 1 063 200
|-
| style="text-align: center;" | [[Ĝabalpur]]
| style="text-align: center;" | 1 030 200
|-
| style="text-align: center;" | [[Haora]]
| style="text-align: center;" | 1 027 700
|-
| style="text-align: center;" | [[Aŭrangabado (Maharaŝtro)]]
| style="text-align: center;" | 1 016 400
|}

En [[2011]] jam iĝis milionurboj [[Solapur]], [[Srinagar]], [[Ranĉi]], [[Ĉandigarh]], [[Koimbatore]], [[Majsur]], [[Ĝodhpur]] kaj [[Guvahati]].

== Politiko kaj registaro ==
{{Ĉefartikolo|Politiko de Barato|Registaro de Barato|Konstitucio de Barato}}
[[Dosiero:Barack Obama at Parliament of India in New Delhi addressing Joint session of both houses 2010.jpg|eta|Parlamenta komuna sesio estas okazigita en la ''[[Parlamento de Barato|Sansad Bhavan]]''.]]
Barato estas la plej popolriĉa [[demokratio]] en la mondo. [[Parlamenta respubliko]] kun [[multpartia sistemo]],<ref>{{citaĵo el libro |familia nomo=Burnell|persona nomo=P. J. |kunaŭtoroj=Calvert; P. |jarp=1999 |titolo=The Resilience of Democracy: Persistent Practice, Durable Idea |eldono=1 |eldoninto=Taylor & Francis |isbn=978-0-7146-8026-2 |url=https://books.google.com/books?id=hv6TkML5_HAC&pg=PA271}}</ref> ĝi havas ses [[Elektkomisiono de Barato|agnoskitajn]] [[Listo de partioj en Barato|naciajn partiojn]], inkluzive de la [[Barata Nacia Kongreso]] kaj la [[Barata Popola Partio]], kaj pli ol 40 regionajn partiojn.<ref>{{citaĵo el la reto |dato=14 marto 2009 |titolo=Current Recognised Parties |verko=[[Elektkomisiono de Barato]] |url=http://eci.nic.in/eci_main/ElectoralLaws/OrdersNotifications/Symbols_Sep_2009.pdf |formato=PDF}}</ref> La [[Prezidanto de Barato]] estas la ceremonia [[ŝtatestro]], kiu estas elektita nerekte por kvinjara periodo fare de balotkolegio konsistanta el membroj de naciaj kaj ŝatleĝdonadoj.<ref>{{citaĵo el la reto |familia nomo=Futterman |persona nomo=M. |kunaŭtoroj=Sharma; A. |dato=11-a septembro 2009 |titolo=India Aims for Center Court |verko=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052970203440104574406704026883502}}</ref><ref>{{citaĵo el libro |familia nomo=Gledhill |persona nomo=A. |jaro=1970 |titolo=The Republic of India: The Development of its Laws and Constitution |eldoninto=Greenwood |isbn=978-0-8371-2813-9 |url=https://books.google.com/books?id=cHAjPQAACAAJ}}</ref> La [[Ĉefministro de Barato]] estas la [[registarestro]] kaj ekzercas la plej grandan parton de la [[plenuma povo]].<ref name=":1">{{citaĵo el libro |familia nomo=Sharma |persona nomo=B. K. |dato=aŭgusto 2007 |titolo=Introduction to the Constitution of India |eldono=4 |eldoninto=Prentice Hall |isbn=978-81-203-3246-1 |url=https://books.google.com/books?id=srDytmFE3KMC&pg=PA161}}</ref> Nomumita fare de la prezidanto la ĉefministro estas per kongreso apogita fare de la [[Partio (politiko)|partio]] aŭ [[politika koalicio]] havanta plimulton de sidlokoj en la malsupra ĉambro de parlamento.<ref>{{citaĵo el gazeto |persona nomo=Sharma |familia nomo=R. |jaro=1950 |titolo=Cabinet Government in India |gazeto=[[Parliamentary Affairs]] |volumo=4 |isuo=1 |paĝoj=116–126 |doi=10.1093/oxfordjournals.pa.a052755 |issn=0031-2290 }}</ref>

La [[Registaro de Barato]], oficiale nomita Registaro de la Unio, aŭ ofte Centra Registaro, estis establita de la [[Konstitucio de Barato]], kaj ĝi estas la aŭtoritato de regado de federala unio de 28 ŝtatoj kaj 8 teritorioj de la unio, kolektive nomata [[Respubliko Barato]]. Temas pri parlamenta [[demokratio]], nome la plej granda de la mondo (plej loĝata).

La [[Supera Kortumo de Barato]] estas la plej alta jura tribunalo kaj la lasta kortumo laŭ la Konstitucio de Barato, nome la plej alta Konstitucia Tribunalo, kun la potenco de jura revizio.

* Sendependeco: la [[15-a de aŭgusto|15-an de aŭgusto]] [[1947]]. Pri tio vidu ankaŭ [[Tago de Respubliko en Barato]]
* Internaciaj organizoj: [[UNO]] ([[1945]]).
* [[Konstitucio de Barato|Konstitucio]]: akceptita la [[26-a de januaro|26-an de januaro]] [[1950]].
* [[Korupteco]]: 2,8 CPI (10 = honesta, 0.0 = tute korupta) (2000).

La Barataj Armitaj Fortoj estas ĝenerale konataj kiel [[Armeo de Barato]].

=== Administraj dividoj ===
{{Ĉefartikolo|Ŝtatoj de Barato}}
Barato estas federacia unio konsistanta el 28 [[Ŝtatoj de Barato|ŝtatoj]] kaj el 8 [[Uniaj teritorioj de Barato|uniaj teritorioj]].<ref>{{citaĵo el la reto |dato=decembro 2004 |titolo=Country Profile: India |eldono=5 |verko=Library of Congress Country Studies |eldoninto=[[Library of Congress]] Federal Research Division |url=https://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/India.pdf |arkivurl=https://web.archive.org/web/20110927131058/https://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/India.pdf|arkivdato=27-a septembro 2011}}</ref> Ĉiuj ŝtatoj, same kiel la sindikatteritorioj de [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]], [[Pondiĉero]] kaj la [[Delhio|Nacia Ĉefurba Teritorio de Delhio]], elektis parlamentojn kaj registarojn sekvantajn la [[Westminster-sistemo]]n de administrado. La ceteraj kvin sindikatteritorioj estas rekte regitaj fare de la centra administracio tra elektitaj administrantoj. En 1956, sub la [[Ŝtatoj-Reorganizado-Leĝo, 1956|Ŝtatoj-Reorganizado-Leĝo]], ŝtatoj estis reorganizitaj sur lingva bazo.<ref name=":1" /> Ekzistas pli ol kvarono de miliono da lokaj administraciaj korpoj ĉe urbo, bloko, distrikto kaj vilaĝniveloj.<ref>{{citaĵo el la reto |url=https://www.clgf.org.uk/regions/clgf-asia/india/ |titolo=India |eldoninto=Commonwealth Local Government Forum |arkivurl=https://web.archive.org/web/20190715203036/https://www.clgf.org.uk/regions/clgf-asia/india/ |arkivdato=15-a julio 2019}}</ref>
[[Dosiero:Political map of India EN.svg|lang=eo|eta|330ra|Mapo de la 28 ŝtatoj kaj 8 uniaj teritorioj de Barato]]

==== Ŝtatoj ====
{{Kolumnoj-listo |2|
# [[Andrapradeŝo]]
# [[Arunaĉalpradeŝo]]
# [[Asamio]]
# [[Biharo]]
# [[Ĉatisgaro]]
# [[Goao]]
# [[Guĝaratio]]
# [[Ĝarkando]]
# [[Harjano]]
# [[Himaĉalpradeŝo]]
# [[Karnatako]]
# [[Keralo]]
# [[Madjapradeŝo]]
# [[Maharaŝtro]]
# [[Manipuro]]
# [[Mejgalajo]]
# [[Mizoramo]]
# [[Nagalando]]
# [[Odiŝo]]
# [[Okcidenta Bengalio]]
# [[Panĝabo (Barato)|Panĝabo]]
# [[Raĝastano]]
# [[Sikimo]]
# [[Tamilnado]]
# [[Telangano]]
# [[Tripuro]]
# [[Utarpradeŝo]]
# [[Utarakando]]
}}

==== Uniaj teritorioj ====
{{Kolumnoj-listo |2|
{{Ordigita listo
| [[Andamanoj kaj Nikobaroj]]
| [[Ĉandigaro]]
| [[Dadro kaj Nagarhaveli]]
| [[Damano kaj Diuo]]
| [[Ĝamuo kaj Kaŝmiro]]
| [[Ladako]]
| [[Lakŝadivoj]]
| [[Delhio|Nacia Ĉefurba Teritorio de Delhio]]
| [[Pondiĉero]]
}}
}}
{{-}}

== Ekstera politiko ==
{{Ĉefartikolo|Ekstera politiko de Barato}}
La ekstera politiko de Barato tradicie baziĝas sur la principoj de [[Movado de Nealiancitaj Landoj|nealiancado]], kio helpis al ĝi dum la [[Malvarma milito]] sekvi memstaran politikan kurson kaj subteni bonajn politikajn rilatojn same kun landoj kapitalismaj kaj socialismaj, sen partopreni en ties militaj aŭ politikaj organizaĵoj.

La proksimeco de la lando al same Ĉinio kun ties kompareblaj ekonomio, teritorio kaj loĝantaro, faras ĝin natura konkuranto kaj nuntempe malamiko de Ĉinio. Samtempe ĝi kontraŭstaras al la najbara Pakistano. La tri landoj havas reciprokajn teritoriajn pretendojn laŭ linoj Barato — Pakistano kaj Barato — Ĉinio kaj iliaj landlimoj ne estas oficiale demarkaciitaj. Krome Barato havas teritoriajn diskutojn kun Nepalo, same kiel Pakistano tradicie subtenata de Ĉinio. Kontraŭ Ĉinio kaj Pakistano Barato kelkfoje militis kaj fojfoje okazas landlimaj konfrontiĝoj, inkluzive [[:n:Dekoj da pereintoj pro landlima konflikto inter Barato kaj Ĉinio|kun homperdoj]].

Barato havas tradicie bonajn rilatojn kun Usono, kiu konsideras ĝin utila aliancano je kontraŭstaro al Ĉinio kaj promociado de demokratio en Azio. Same bonajn rilatojn ĝi havas kun Rusio, kiel heredanto de Sovetunio, kiu ĉiam subtenis sendependecon de Barato, inkluzive ĝian lukton kontraŭ Pakistano, kies teritorio servis kiel bazo por la [[muĝahidoj]], atakintaj sovetiajn trupojn kaj iliajn afganajn aliancanojn dum la [[Afgana milito (1979-1989)]].

La Prezidanto de Barato estas la supera komandanto de la armetrupoj de la nacio; kun 1,45 milionoj da aktivaj soldatoj, ili formas la [[Listo de landoj laŭ nombro da armea kaj milicia personaro|duan plej grandan militistaron de la mondo]]. Ĝi konsistas el la [[Barata Armeo]], la [[Barata Mararmeo]], la [[Barata Aera Forto]], kaj la [[Barata Marborda Gardisto]].<ref>{{citaĵo el la reto |titolo=India |verko=[[The World Factbook]] |eldoninto=[[Central Intelligence Agency]] |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/india/}}</ref> Barato havas [[nuklea armilo|nukleajn armilojn]], ĉefe kiel garantion de sia sekureco rilate pretendojn de la apudaj nukleaj ŝtatoj kiel Ĉinio kaj Pakistano.

== Kulturo ==
{{Ĉefartikolo|Kulturo de Hindio|Barata Konsilio por Kulturaj Rilatoj}}
[[Dosiero:Maitreya Buddha the next Buddha.jpg|eta|altdekstre|Detalo de statuo priskribanta [[Majtrejo]]n ĉe la Monaĥejo Thikse en [[Ladako]], Barato. Ĉefaj hindiaj religioj, kiaj [[Hinduismo]] kaj [[Budhismo]], estas indiĝenaj el Barato.<ref>Mark Kobayashi-Hillary [https://books.google.com/books?id=qcEwts3f26wC&pg=PA8&dq=india+birthplace+religions&as_brr=3&ei=vg3KSczJFIXGzAT0-KnjBA&client=firefox-a Outsourcing to India], Springer, 2004 ISBN 3-540-20855-0 p. 8.</ref>]]
[[Dosiero:Bride by prakhar.jpg|eta|Estonta edzino en Barato.]]
La kulturo de Hindio kaj respektive de Barato estas la vivmaniero de la popoloj de [[Hindio]]. Hindiaj [[Lingvoj de Barato|lingvoj]], [[religio]]j, [[danco]], [[Barata muziko|muziko]], [[Arkitekturo de Hindio|arkitekturo]], [[Barata kuirarto|kuirarto]], kaj kutimaroj diferencas el loko al loko ene de la lando, ĉu historia [[Hindio]] aŭ nuna Barato. La hindia kulturo, ofte konsiderata amasmiksaĵo de kelkaj kulturoj, etendas tra la [[Hindia subkontinento]] kaj estis influita de historio kiu estas kelkajn jarmilojn aĝa.<ref name="John Keay 2011">John Keay (2011), ''India: A History'', 2nd Ed - Revised and Updated, Grove Press / Harper Collins, ISBN 978-0-8021-4558-1, vidu Introduction kaj Chapters 3 al 11</ref><ref name="Mohammada, Malika 2007">Mohammada, Malika (2007), The foundations of the composite culture in India, Aakar Books, ISBN 81-89833-18-9</ref> Multaj elementoj de la hindiaj diversaj kulturoj, kiaj la [[Darmo|hindiaj religioj]], [[filozofio]] kaj [[Barata kuirarto]], havis fortan efikon tra la tuta mondo.

=== Lingvoj ===
{{Ĉefartikolo|Lingvoj de Barato}}
En Barato 22 lingvoj estas oficialaj (kun milionoj da parolantoj):

(Vidu la ĉefartikolon: [[Naciaj lingvoj de Barato]])
{{Div col|cols = 3}}
<blockquote>
{| cellspacing=0 cellpadding=0
|-
| style="text-align:right;"| m || &nbsp; lingvo
|-
| style="text-align:right;"| 422 || &nbsp; [[hindia lingvo|hindia]]*<sup>1</sup>
|-
| style="text-align:right;"| 83 || &nbsp; [[bengala lingvo|bengala]]*
|-
| style="text-align:right;"| 74 || &nbsp; [[telugua lingvo|teluga]]
|-
| style="text-align:right;"| 72 || &nbsp; [[marata lingvo|maratha]]*
|-
| style="text-align:right;"| 61 || &nbsp; [[tamila lingvo|tamila]]
|-
| style="text-align:right;"| 55 || &nbsp; [[kanara lingvo|kanara]]
|-
| style="text-align:right;"| 52 || &nbsp; [[urduo]]*
|-
| style="text-align:right;"| 46 || &nbsp; [[guĝarata lingvo|guĝarata]]*
|-
| style="text-align:right;"| 33 || &nbsp; [[malajala lingvo|malajala]]
|-
| style="text-align:right;"| 32 || &nbsp; [[orija lingvo|odia]]*
|-
| style="text-align:right;"| 29 || &nbsp; [[panĝaba lingvo|panĝaba]]*
|-
| style="text-align:right;"| 13 || &nbsp; [[asama lingvo|asama]]*
|-
| style="text-align:right;"| 12 || &nbsp; [[maitila lingvo|maitila]]*
|-
| style="text-align:right;"| 6,5 || &nbsp; [[santala lingvo|santala]]
|-
| style="text-align:right;"| 5,5 || &nbsp; [[kaŝmira lingvo|kaŝmira]]
|-
| style="text-align:right;"| 2,9 || &nbsp; [[nepala lingvo|nepala]]
|-
| style="text-align:right;"| 2,5 || &nbsp; [[sinda lingvo|sindha]]
|-
| style="text-align:right;"| 2,5 || &nbsp; [[konkana lingvo|konkana]]
|-
| style="text-align:right;"| 2,3 || &nbsp; [[dogra lingvo|dogra]]*
|-
| style="text-align:right;"| 1,5 || &nbsp; [[manipura lingvo|manipura (meitea)]]
|-
| style="text-align:right;"| 1,4 || &nbsp; [[bodoa lingvo|bodoa]]
|-
| style="text-align:right;"| 0,001 || &nbsp; [[sanskrita lingvo|sanskrita]]
|}
</blockquote>
{{Div col end}}
:La lingvoj stelitaj (*) devenas de la sanskrita.
:<sup>1</sup> La cifero por la hindia inkluzivas 48 'gepatrajn lingvojn', ĉiuj el kiuj havas pli ol 10 mil denaskajn parolantojn. Tiu listo de 48 inkluzivas 258 milionojn kiuj raportis, ke la hindia estas ilia gepatra lingvo.

Ĉirkaŭ 41% regas la [[hindia lingvo|hindian]] kiel unuan aŭ duan lingvon. Inter la burĝaro kaj riĉularo, la angla, la malnova imperia lingvo, estas multe pli uzata. Ĉirkaŭ 11% de la baratanoj scipovas la [[angla lingvo|anglan]]. La angla havas apartan statuson en la lando; ĝi estas la oficiala lingvo de la juro kaj burokratio, kaj funkcias kiel [[Lingvafrankao|lingvafankao]] de nacia [[politiko]] kaj komerco.

=== Duskribismo ===
[[Nikola Raŝiĉ]] en sia eseo ''Digrafio: Speciala kazo de rilato inter lingvo kaj skribo''<ref>Nikola Raŝiĉ, ''Digrafio: Speciala kazo de rilato inter lingvo kaj skribo'' [2000]. En ''[[Interlingvo inter Lingvoj. Prilingvaj Eseoj]]'', Diversaj aŭtoroj, [[UEA]], [[Roterdamo]], [[2015]]. ISBN 9789290171232. 271 paĝoj. Paĝoj 47-66.</ref> ekas el la analizo de la rilato inter la parola kaj la skriba lingvoj, nome la [[skribsistemo]]. La sinsekvo okazas ĉiam en tiu direkto: unue oni parolas, poste oni skribas. En tiu evoluo iam oni elektas [[alfabeto]]n kaj tio estas socia, politika kaj tre ofte eĉ religia decido. Tiu elekto povas esti ne ununura, tiele Rasiĉ klarigas la koncepton de duskribismo, kiel "du alfabetoj ene de unu lingva komunumo", kaj ene de ĝi la pli specifa kazo de digrafio nome kiam la uzo de diversaj skribsistemoj estas "socifunkcie determinita". Foje la kunekzisto de la du alfabetoj povas indiki kazon de transiro de unu al la alia, tiele temus pri alfabetŝanĝo por kio ĉiam estas kulturaj, sociaj, politikaj, ekonomiaj auz eĉ religiaj faktoroj kaj tialoj. Foje ne temas pri du alfabetoj, sed pri du [[ortografio]]j, kaj denove oni devas analizi kiuj kaj kiaj estas la tialoj de tio. La aŭtoro proponas diversajn konceptojn, terminojn (kiaj ''skizoskribio'' kaj ''skizografio'') same kiel komentas la diversajn kazojn en precizajn lingvajn situaciojn de ĉiuj kontinentoj. Ekzemple oni analizas almenaŭ supraĵe la kunvivadon kaj kelkajn historiajn elektojn aŭ ŝanĝojn de alfabetoj en [[Balkanio]] ĝis [[Moldavio]] ĉefe rilate al la cirila kaj al la latina alfabetoj, sed ankaŭ kun historia uzado de la [[araba]]. Kiam okazas skismografio, temas pri "konkurenco de du alfabetoj", kiel okazis kaj okazas en [[Hindio]] ĉefe inter arabidaj kaj hindidaj normoj. La kazo de [[Bosnio]] estas speciale studita. Ĉiuj tiuj kazoj estas diferencaj el la pura diglosio, kie nepras diferenco de socia prestiĝo, dum ĉe duskribismo la divido de la taskoj estas ĉefe funkcia.

=== Barata literaturo ===
* [[bengallingva literaturo]]
* [[malajalingva literaturo]]
* [[urdua poezio]]
* [[Gjanpith|Premio Gjanpith]]
* vidu ankaŭ en [[anglalingva literaturo]]

=== Barata muziko ===
[[Dosiero:Dilruba_woman.jpg|dekstra|eta|La '''esraĝ''' aŭ '''dilruba'''.]]
{{Ĉefartikolo|Hindia klasika muziko}}

==== Instrumentoj ====
* [[Esraĝ]]
* [[Sitaro]]

=== Barata arto ===
{{Ĉefartikolo|Barata arto}}
La arto de Barato (कला भारत, kalā bhārata) karakterizas ĉefe ĉar estas montro de la komplika socio barata, multetna kaj multkultura. Krome ĝi havas karakteron ĉefe religia, ĉar arto utilis kiel transmitilo de la diversaj religioj kiuj uziĝis en Barato: [[hinduismo]], [[budhismo]], [[islamo]], [[kristanismo]] ktp. Menciindas kiel distinga trajto de la barata arto ties integremo kun la naturo, kiel adapto al la universa ordo, konstatinte ke la plej parto de naturaj elementoj (montoj, riveroj, arboj) havas por baratanoj sanktan karakteron.

[[Jakŝagana]] estas tradicia teatra formo, kiu estas kombino de danco, muziko, dialogo, kaj kostumo. Ĝi estas indiĝena artformo de la gubernio [[Karnataka]] en suda Barato. Jakŝagana laŭvorte signifas ‘la kanton (gaana) de naturaj spiritoj (jakŝa)’. La nomo Jakŝagana estas uzita jam de 200 jaroj. Ĝi evoluiĝis el la muziko kaj teatro dum la periodo de movado Bhakti. La kostumoj estas plene de riĉaj koloroj. La koloroj dependas de la roluloj kaj ankaŭ la formo de Jakŝagana. La kostumoj estas faritaj el ligno, speguletoj kaj kolorŝtonoj.

=== Barata kuirarto ===
{{Ĉefartikolo|Barata kuirarto}}
La barata kuirarto estas la vasta gamo de [[kuirarto]] en Barato, de la [[himalajo|himalajaj]] regionoj norde ĝis la suda kabo de la subkontinento sude. En ŝtatego de multaj etnoj kaj lingvoj, ankaŭ la kuirarto tre malsamas laŭ unuopaj regionoj. Tial la kategoriigo estas nur orientiga. Baza konsistigero estas, en la regionoj kie oni kultivas ĝin, [[rizo]], en la regionoj kie kultiviĝas tritiko, la hinda [[pano]] ''nan'' ( नान ), aŭ la hindaj patkukoj ''ĉapati'' ( चपाती ), la [[gio|likva butero]] ''ghî'' ( घी ), la fermentita lakto ''lassi'' ( लस्सी ), uzita kiel trinkaĵo. La tradicia trinkaĵo de Hindio estas de antikveco [[lakto]], dum [[teo]] estis alportita de la angloj dum koloniaj tempoj.
[[Dosiero:Holi Celebration Huranga.jpg|eta|Holio en Uttar Pradesh.]]

=== Festoj ===
En Barato abundas kaj popularas la [[festivalo]]j, ĉefe tiuj rilataj al la diversaj religiaj ceremonioj kaj eventoj. En tiuj oftas enormaj aglomeraĵoj de personoj.

[[Holio]] (Hindia, होली, holī), populara kiel la festo de koloro, estas fama printempa festo en Barato kaj Nepalo. La festo daŭras du tagojn ekde la plenluna tago inter la mezoj de februaro kaj marto.

== Ekonomio ==
{{Ĉefartikolo|Ekonomio de Barato}}
Laŭ la [[Internacia Monunua Fonduso]] (IMF), la barata ekonomio en 2017 estis laŭnome egala al 2.454 mil bilionoj da usonaj dolaroj; tio estas la sesa plej granda ekonomio en la mondo laŭ ciferoj de merkata interŝanĝo, kaj kun 9.489 mil bilionoj da usonaj dolaroj ĝi estas la tria plej granda ekonomio en la mondo laŭ aĉetopova komparo, aŭ PPP.<ref name="autogenerated1"/> Kun jara averaĝa kresko de MEP de ĉirkaŭ 5.8% laŭlonge de la pasintaj du jardekoj, kaj atinginte 6.1% dum 2011–12,<ref>Report for Selected Countries and Subjects: Afghanistan, Bangladesh, India, Indonesia, Malaysia, Nepal, Pakistan, Philippines, Sri Lanka, Thailand, [[Internacia Monunua Fonduso]], Aprilo 2011, [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=25&pr.y=15&sy=1991&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C558%2C513%2C564%2C566%2C524%2C534%2C578%2C536%2C548&s=NGDPDPC&grp=0&a=] Alirita la 18an de Marto 2018. p. 2.</ref> Barato estas unu el la plej rapide kreskantaj ekonomioj.<ref>Nayak, P. B.; Goldar, B.; Agrawal, P. (10a de Novembro 2010), India's Economy and Growth: Essays in Honour of V. K. R. V. Rao, SAGE Publications, ISBN 978-81-321-0452-0, p. xxv. [https://books.google.es/books?id=N1Ho2SGXUHwC&redir_esc=y] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Tamen, la lando rangas 140a en la mondo laŭ pokapa MEP kaj 129a laŭ pokapa MEP ĉe PPP.<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=534&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr1.x=88&pr1.y=9 India], [[Internacia Monunua Fonduso]] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> Ĝis 1991, ĉiuj barataj registaroj sekvis protektismajn politikojn kiuj estis influitaj de socialisma ekonomiko. Ampleksa ŝtata interveno kaj regulado apartigis la baratan ekonomion el la ekstera mondo. Akra krizo de pag-ekvilibro en 1991 devigis la landon liberaligi sian ekonomion;<ref>Wolpert, S. (25a de Decembro 2003), A New History of India (7a eld.), Oxford University Press, ISBN 978-0-19-516678-1, p. xiv.</ref> ekde tiam ĝi malrapide moviĝis al sistemo de [[libera merkato]]<ref>Gargan, E. A. (15a de Aŭgusto 1992), India Stumbles in Rush to a Free Market Economy, [[The New York Times]], [https://www.nytimes.com/1992/08/15/world/india-stumbles-in-rush-to-a-free-market-economy.html] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref> kun emfazo kaj al eksterlanda komerco kaj al rekta investado.<ref>Alamgir, J. (24a de Decembro 2008), India's Open-Economy Policy: Globalism, Rivalry, Continuity, Taylor & Francis, ISBN 978-0-415-77684-4, [https://books.google.es/books?id=JL7QfWJ5Yk0C&redir_esc=y] Alirita la 18an de Marto 2018, pp. 23, 97.</ref> Barato estis membro de la [[Monda Organizaĵo pri Komerco]] ekde la 1a de januaro 1995.<ref>UNDERSTANDING THE WTO: THE ORGANIZATION Members and Observers, WTO, 1995, arkivita el la originalo en 17a de Januaro 2010, [https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm] Alirita la 18an de Marto 2018.</ref>

La [[inflacio]] estis de 6,7% (1999, takso) kaj la [[valuto]] estis la [[barata rupio]] (Rs). Komence de la 21-a jarcento, Barato fariĝis t.n. [[sojlolando]]. La [[centra banko]] estas la [[Rezerva Banko de Barato]], dum [[Ŝtata Banko de Barato]] estas la plej granda banko funkcianta en la lando. Aliaj gravaj barataj bankoj estas [[Canara Bank]], [[ICICI Bank]], [[Banko Exim de Barato]] kaj [[Punĝaba Nacia Banko]].

[[Dosiero:Taj Mahal in March 2004.jpg|eta|300ra|centre|[[Taĝmahalo]]]]
{{Ĉefartikolo|Rezerva Banko de Barato|Ŝtata Banko de Barato}}

== Transportoj ==
{{Ĉefartikolo|Indian Railways}}
[[Dosiero:WV banner Rail travel in India.jpg|centre|775ra]]
La [[Hindiaj Fervojoj]] (hindie भारतीय रेल, Bhāratīya Rail, angle ''Indian Railways'') estas la ŝtata fervoja korporacio de Barato. Ĝi estis fondita en 1853 kaj administras la kvaran plej grandan nacian fervojan sistemon en la mondo laŭ grandeco. Ĝi havas totalan itinerlongon de 67 956 km en 2022.

== Sportoj ==
[[Dosiero:Darlington Social Cricket Club Cricket Match.jpg|eta|Kriketo]]
[[Dosiero:Kabadi Game.jpg|eta|Kabbadi]]
En Barato, multaj tradiciaj indiĝenaj sportoj estas famaj, nomiĝas ‘Kabbadi’, ‘Kho Kho’, ‘Pehlwani’ kaj ‘Gilli-danda’. Iom da antaŭaj formoj de Aziaj batalartoj kiuj estas origintaj en Barato, nomiĝas ‘Kalarippyattu’, ‘Musti Yuddha’, ‘Silamabam’ kaj ‘Marma Adi’. Alia ludo, kiu ankaŭ originale estas el Barato, estas ŝako ankaŭ nomita ‘Chaturanga’ kaj famiĝinta, ĉar nun Barato havas multajn grandmajstrojn. En la kortumo de la reĝo Akbar sur la grandaj marmoraj ŝtonoj oni kreis ludon ‘Pachisi’.

Nuntempe teniso estas fama en Barato, ĉar multaj homoj gajnis trofeojn ludante tenison ekde 2010.

Tiuj sportoj estas famaj en Barato:
* [[Badmintono]]
* [[Futbalo]]
* [[Bokso]]
* [[Luktado]]
* [[Hokeo]]
* [[Basketbalo]]
* [[Kriketo]] (famega en Barato)

== Esperanto en Barato ==
* Naren Dholokia (1906-2002), iam [[delegito de UEA|fakdelegito (FD) de UEA]] pri vidbendoj, fotografio kaj hinda kuirarto en Burnley (Barato), emerita kvalitkontrolisto, interalie tradukis hindajn poemojn.
* Landa Esperanto-Asocio en Barato estas [[Federacio Esperanto de Barato]].
* [[Probal DASGUPTA]], foje esperantigita kiel "Daŝgupto" (naskiĝis la {{daton|19|septembro|1953}} en [[Kalkato]]) estas barata esperantisto kaj leksika esploristo, en la jaroj 2007–2013 [[prezidantoj de UEA|prezidanto]] de [[Universala Esperanto-Asocio]]. Li estis elektita por trijara periodo en la [[UK 2007|jokohama Universala Kongreso]] en aŭgusto [[2007]] kaj reelektita en la [[UK 2010|95-a UK]] en [[Havano]] en [[2010]].
* En [[2008]] okazis la 5-a [[Azia Kongreso de Esperanto|Azia Kongreso]].
* En [[2016]] la Komitato de [[ILEI]] aprobis la kreon de ILEI-sekcio en Barato.
* En [[2017]] okazis la 4-a Sud-Azia Seminario,<ref>[https://baratejo.wordpress.com/sud-azia-seminario/sas4barato/ Paĝo pri la 4-a SAS en la retejo de Esperanto-Barato]</ref> kadre de la jara temo de [[UN]] 2017 pri [[daŭripova disvolviĝo|daŭripova]] [[turismo]].
* En [[2018]] okazis BEK 18, Barata Esperanto-Kongreso 2018, en la urbo Puneo, organizita de Federacio Esperanto de Barato. Novaj Komitato kaj Estraro estis aprobitaj dum BEK 18.<ref>{{Cite web|url=https://baratejo.wordpress.com/bek18raporto/ |title=BEK 18 – FEB elektas novan estraron – La Federacio Esperanto de Barato |publisher=Baratejo.wordpress.com |date=2016-05-07 |accessdate=2023-04-26}}</ref>

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Ĉefministroj de Barato]]
* [[Lok Sabha]]
* [[Bhopal|Tragedio de Bhopal]]
* [[Listo de urboj de Barato]]
* [[Landnomoj]]
* [[Naksalitoj]]
* [[Goparaju Ramachandra Rao]]
* [[Ĝai Hind]]
* [[Ribelo de Sipajoj]]
* [[Malkovro de Barato]]
* [[Arkeologia Enketo de Barato]]
* [[Terorismo en Barato]]
* [[Hindua naciismo]]
* [[Konstitucio de Barato]]
* [[Ministro de Financoj (Barato)]]

== Eksteraj ligiloj ==
{{Portalo|Barato}}
* {{ueavikio|{{paĝonomo}}}} {{eo}}
* [https://www.monato.be/2008/009532.php La barata ekonomio: miraklo neefika] (artikolo el ''[[Monato (gazeto)|Monato]]'')
* [http://india.gov.in/maps/main.php Tre interesa aro da ĉiutemaj mapoj pri Barato, TTT-ejo de la barata registaro]
* [https://web.archive.org/web/20041022061538/http://de.geocities.com/proskovec/nordindien_es.html fotoj]
* [http://www.gandhiserve.org pri Gandhi]
* [https://kern.punkto.info/2018/11/25/kp149-sendependigxo-de-barato/ Intervjuo] kun [[Giridhar Rao]] en la podkasto Kern.Punkto pri la sendependiĝo de Barato {{eo}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=huo7PNPDbPY Prelego de [[Giridhar Rao]]] pri la lerneja sistemo de Barato por la londona klubo 20200821 {{eo}}

{{Projektoj
|commons=भारत
|commonscat= India
|wikinews= portalo:Barato
|s=Kategorio:Barato
|ReVo titolo=Barato
|ReVo=barat
|q=Barato
}}

{{Komunumo de Nacioj}}
{{ŜOK}}
{{Ŝtatoj en Azio}}

* {{Tradukita|lingvo= en |artikolo=India|revizio=831094185}}
{{Havenda artikolo|Barato}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Barato| ]]
[[Kategorio:Hinduismo]]
[[Kategorio:Membroj de la Komunumo de Nacioj]]
[[Kategorio:Administraj unuoj fonditaj en 1947]]