Saltu al enhavo

Aizoacoj: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝo
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
eNeniu resumo de redakto
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
 
(4 mezaj versioj de 3 uzantoj ne montriĝas)
Linio 1: Linio 1:
{{Taksonomio
{{Taksonomio
|nomo = Aizoacoj
|nomo = Aizoacoj
|koloro = lightgreen
|koloro = {{Taksonomio/koloro|planto}}
|dosiero = Pleiospilos spec 20041012.jpg
|dosiero = Bijlia tugwelliae 1.jpg
|dosiero larĝo = 240px
|dosiero larĝo = 270px
|priskribo de dosiero = ''[[Pleiospilos]]'' spec., [[habito (botaniko)|habito]] kaj [[floro]].
|priskribo de dosiero = ''[[Bijlia tugwelliae]]''
|regno = [[Plantoj]] ''Plantae''
|regno = [[plantoj]] ''[[Plantae]]''
|regno2 = plantoj
|regno2 = planto
|divizio = [[Angiospermoj]] ''Magnoliophyta''
|subregno = [[trakeofitoj]] ''[[Tracheophyta]]''
|superdivizio = [[spermatofitoj]] ''[[Spermatophyta]]''
|klaso = [[dukotiledonaj plantoj|dukotiledonoj]] ''Magnoliopsida''
|ordo = [[Kariofilaloj]] '' Caryophyllales ''
|divizio = [[angiospermoj]] ''[[Angiospermae]]''
|klaso = [[dukotiledonoj]] ''[[Magnoliopsida]]''
|familio = ''' Aizoacoj ''' '' Aizoaceae ''
|ordo = [[kariofilaloj]] ''[[Caryophyllales]]''
|aŭtoro= [[Ivan Ivanovič Martinov|Martinov]]
|familio = '''[[aizoacoj]]''' '''''[[Aizoaceae]]'''''
|vikispecio =
|familio aŭtoritato = [[Ivan Ivanovič Martinov|Martinov]] <ref name="WFO"/>
|komunejo =
|tipa genro = [[aizoo]] ''[[Aizoon]]''
|tipa genro aŭtoritato = [[Carolus Linnaeus|L.]]
}}
}}


La '''aizoacoj'''<ref name="PIV"/> ({{lang-la|[[Aizoaceae]]}}) estas [[planto|planta]] [[familio (biologio)|familio]] el la [[dukotiledonaj]] [[angiospermoj]]. Tiu familio apartenas al la [[ordo (biologio)|ordo]] [[kariofilaloj]] (''[[Caryophyllales]]''). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 150 genrojn kaj pli ol 2270 speciojn<ref name="WFO"/>{{,}}<ref name="TPL"/>. Ĝia tipa genro estas [[aizoo]]<ref name="PIV">[http://vortaro.net/#aizoo ''aizoo'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>.
La '''Aizoacoj'''<ref>[[Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto]]: [http://vortaro.net/#aizoo aizoacoj]</ref> (science {{lang-la|Aizoaceae}}) estas multspecia [[familio (biologio)|plantfamilio]] en la ordo de la [[Kariofilaloj]] (''Caryophyllales'').

La disvastiga centro estas suda Afriko ([[Kapensiso]]). Ankaŭ en [[Aŭstralio]] hejmiĝas multajn speciojn.
La disvastiga centro estas suda Afriko ([[Kapensiso]]). Ankaŭ en [[Aŭstralio]] hejmiĝas multajn speciojn.


Kalkaj specioj kaj kultivvarioj estas tutmonde uzataj kiel [[ornamplanto]].
Kelkaj specioj kaj kultivvarioj estas tutmonde uzataj kiel [[ornamplanto]].
Multaj [[planto]]j nomiĝas en naciaj lingvoj, „tagmeza floro“ aŭ „[[vivanta ŝtono|vivantaj ŝtonoj]]“.
Multaj [[planto]]j nomiĝas en naciaj lingvoj, „tagmeza floro“ aŭ „[[vivanta ŝtono|vivantaj ŝtonoj]]“.


Linio 29: Linio 32:
Plej ofte formiĝas [[kapsulfrukto]]j aŭ kelkfoje [[bero]]j, kiuj enhavas multajn (1 ĝis 1000) semojn.
Plej ofte formiĝas [[kapsulfrukto]]j aŭ kelkfoje [[bero]]j, kiuj enhavas multajn (1 ĝis 1000) semojn.


== Sistematiko ==
== Taksonomio ==
La familio de la Aizoacoj estas dividita en kvar subfamilioj <ref>Cornelia Klak et al: ''A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions''. 2003, S. 1442–1443</ref> kun jenaj genroj:<ref>H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae''. Springer, 2001, Band 1, S. IX-XI und Band 2, S. IX-XII.</ref>
La familio de la Aizoacoj estas dividita en kvar subfamilioj <ref>Cornelia Klak et al: ''A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions''. 2003, S. 1442–1443</ref> kun jenaj genroj:<ref>H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae''. Springer, 2001, Band 1, S. IX-XI und Band 2, S. IX-XII.</ref>


Linio 181: Linio 184:
[[Sinonimo (taksonomio)|Sinonimoj]] de la familio estas ''Ficoidaceae'' <span class="Person">Juss.</span>(nom. rej.), ''Mesembryanthemaceae'' <span class="Person">Fenzl</span> (nom. cons.), ''Sesuviaceae'' <span class="Person">Horan.</span> kaj ''Tetragoniaceae'' <span class="Person">Link</span> (nom. cons).<ref>H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae''. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, Band 1, p. 9.</ref>
[[Sinonimo (taksonomio)|Sinonimoj]] de la familio estas ''Ficoidaceae'' <span class="Person">Juss.</span>(nom. rej.), ''Mesembryanthemaceae'' <span class="Person">Fenzl</span> (nom. cons.), ''Sesuviaceae'' <span class="Person">Horan.</span> kaj ''Tetragoniaceae'' <span class="Person">Link</span> (nom. cons).<ref>H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae''. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, Band 1, p. 9.</ref>


=== Laŭ WFO kaj TPL ===
== Literaturo ==
Laŭ [[World Flora Online]] kaj [[The Plant List]] <small>(11 jun. 2020)</small><ref name="WFO">[http://www.worldfloraonline.org/taxon/wfo-7000000010 ''Aizoaceae'' ĉe World Flora Online]</ref>{{,}}<ref name="TPL">[http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Aizoaceae/ ''Aizoaceae'' ĉe The Plant List]</ref>, jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj<ref>[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1ZCunedv908xC7SIlUfQbimw9zg-MZcdQcvhLv9OPtNc/edit#gid=1726758415 ''Listo de plantoj baza'' ĉe Google Sheets]</ref>:
* H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae A-E''. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41691-9.
{{kolumnoj|nombro=2|
* H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae F-Z''. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41723-0.
{{Genealogia arbo2}}
* Cornelia Klak, Angeline Khunou, Gail Reeves, Terry Hedderson: ''A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions''. In: ''American Journal of Botany'', Band 90, 2003, ü. 1433–1445, [http://www.amjbot.org/cgi/content/full/90/10/1433 (online).]
*''[[Angiospermae]]'' - [[angiospermoj]]
* Cornelia Klak, Peter V. Bruyns, Terry A. J. Hedderson: ''Phylogeny and New Classification for Mesembryanthemoideae (Aizoaceae)''. en: ''Taxon''. Band 56, Nummer 3, 2007, p. 737–756, [[JSTOR:25065858]]
**''[[Caryophyllales]]'' [[Antoine Laurent de Jussieu|Juss.]] ex [[Friedrich von Berchtold|Bercht.]] & [[Jan Svatopluk Presl|J.Presl]] - [[kariofilaloj]]

***''[[Aizoaceae]]'' Martinov - [[aizoacoj]]
== Referencoj ==
****''[[Acrodon]]'' N.E. Br. - [[akrodonto]]
<references />
****''[[Acrosanthes]]'' Eckl. & Zeyh. - [[akrozanto]]
****''[[Aethephyllum]]'' N.E. Br. - [[etefilo]]
****''[[Aizoanthemum]]'' Dinter ex Friedrich - [[aizoantemo]]
****''[[Aizoon]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[aizoo]]<ref name="PIV"/>
****''[[Aloinopsis]]'' Schwantes - [[aloinopso]]
****''[[Amphibolia]]'' L. Bolus - [[amfibolio]]
****''[[Antegibbaeum]]'' Schwantes ex C. Weber - [[antegibeo]]
****''[[Antimima]]'' N.E. Br. - [[antimimo]]
****''[[Apatesia]]'' N.E. Br. - [[apatezio]]
****''[[Arenifera]]'' A.G.J. Herre - [[arenifero]]
****''[[Argyroderma]]'' N.E. Br. - [[argirodermo]]
****''[[Astridia]]'' Dinter - [[astridio]]
****''[[Bergeranthus]]'' Schwantes - [[bergeranto]]
****''[[Berresfordia]]'' L. Bolus - [[beresfordio]]
****''[[Bijlia]]'' N.E. Br. - [[biĵlio]]
****''[[Braunsia]]'' Schwantes - [[braŭnsio]]
****''[[Brianhuntleya]]'' Chess., S.A. Hammer & I.Oliv. - [[brianhuntlejo]]
****''[[Calamophyllum]]'' Schwantes - [[kalamofilo]]
****''[[Carpanthea]]'' N.E. Br. - [[karpanteo]]
****''[[Carpobrotus]]'' N.E. Br. - [[karpobroto]]
****''[[Carruanthophyllum]]'' - [[karuantofilo]]
****''[[Carruanthus]]'' Schwantes - [[karuanto]]
****''[[Caryotophora]]'' Leistner - [[kariotoforo]]
****''[[Cephalophyllum]]'' N.E. Br. - [[cefalofilo]]
****''[[Cerochlamys]]'' N.E. Br. - [[ceroklamido]]
****''[[Chasmatophyllum]]'' Dinter & Schwantes - [[kasmantofilo]]
****''[[Cheiridopsis]]'' N.E. Br. - [[keiridopso]]
****''[[Circandra]]'' N.E. Br. - [[cirkandro]]
****''[[Cleretum]]'' N.E. Br. - [[klereto]]
****''[[Conicosia]]'' N.E. Br. - [[konikozio]]
****''[[Conophytum]]'' N.E. Br. - [[konofito]]
****''[[Corpuscularia]]'' Schwantes - [[korpuskulario]]
****''[[Cylindrophyllum]]'' Schwantes - [[cilindrofilo]]
****''[[Cypselea]]'' Turpin - [[cipseleo]]
****''[[Deilanthe]]'' N.E. Br. - [[deilanto]]
****''[[Delosperma]]'' N.E. Br. - [[delospermo]]
****''[[Dicrocaulon]]'' N.E. Br. - [[dikrokaŭlo]]
****''[[Didymaotus]]'' N.E. Br. - [[didimaoto]]
****''[[Dinteranthus]]'' Schwantes - [[dinteranto]]
****''[[Diplosoma]]'' Schwantes - [[diplosomo]]
****''[[Disphyma]]'' N.E. Br. - [[disfimo]]
****''[[Dorotheanthus]]'' Schwantes - [[doroteanto]]
****''[[Dracophilus]]'' Dinter & Schwantes - [[drakofiluso]]
****''[[Drosanthemum]]'' Schwantes - [[drozantemo]]
****''[[Eberlanzia]]'' Schwantes - [[eberlanzio]]
****''[[Ebracteola]]'' Dinter & Schwantes - [[ebrakteolo]]
****''[[Enarganthe]]'' N.E. Br. - [[enarganto]]
****''[[Erepsia]]'' N.E. Br. - [[erepsio]]
****''[[Esterhuysenia]]'' L. Bolus - [[esteruisenio]]
****''[[Eurystigma]]'' L. Bolus - [[eŭristigmo]]
****''[[Faucaria]]'' Schwantes - [[faŭkario]]
****''[[Fenestraria]]'' N.E. Br. - [[fenestrario]]
****''[[Frithia]]'' N.E. Br. - [[fritio]]
****''[[Galenia]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[galenio]]
****''[[Gibbaeum]]'' Haw. ex N.E. Br. - [[gibeo]]
****''[[Glottiphyllum]]'' Haw. - [[glotifilo]]
****''[[Gunniopsis]]'' Pax - [[guniopso]]
****''[[Hallianthus]]'' H.E.K. Hartmann - [[halianto]]
****''[[Hammeria]]'' Burgoyne - [[hamerio]]
****''[[Hereroa]]'' (Schwantes) Dinter & Schwantes - [[hereroo]]
****''[[Herrea]]'' Schwantes - [[hereo]]
****''[[Herreanthus]]'' Schwantes - [[hereanto]]
****''[[Hymenocyclus]]'' Dinter & Schwantes - [[himenociklo]]
****''[[Hymenogyne]]'' Haw. - [[himenogino]]
****''[[Ihlenfeldtia]]'' H.E.K. Hartmann - [[ilenfeltio]]
****''[[Jacobsenia]]'' L. Bolus & Schwantes - [[jakobsenio]]
****''[[Jensenobotrya]]'' A.G.J. Herre - [[jensenobotrio]]
****''[[Jordaaniella]]'' H.E.K. Hartmann - [[jordanielo]]
****''[[Juttadinteria]]'' Schwantes - [[jutadinterio]]
****''[[Kensitia]]'' Fedde - [[kensitio]]
****''[[Khadia]]'' N.E. Br. - [[kadio (planto)|kadio]]
****''[[Lampranthus]]'' N.E. Br. - [[lampranto]]
****''[[Lapidaria]]'' (Dinter & Schwantes) N.E. Br. - [[lapidario (planto)|lapidario]]
****''[[Leipoldtia]]'' H. M. L. Bolus in Pole Evans - [[lejpoltio]]
****''[[Lithops]]'' N.E. Br. - [[litopo]]
****''[[Machairophyllum]]'' Schwantes - [[makairofilo]]
****''[[Macrocaulon]]'' N.E. Br. - [[makrokaŭlo]]
****''[[Malephora]]'' N.E. Br. - [[maleforo]]
****''[[Maughaniella]]'' L. Bolus - [[maŭganielo]]
****''[[Mesembryanthemum]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[mezembrianto]]<ref>[http://vortaro.net/#mezembrianto ''mezembrianto'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Mestoklema]]'' N.E. Br. ex Glen - [[mestoklemo]]
****''[[Meyerophytum]]'' Schwantes - [[mejerofito]]
****''[[Micropterum]]'' Schwantes - [[mikroptero]]
****''[[Mitrophyllum]]'' Schwantes - [[mitrofilo]]
****''[[Monilaria]]'' Schwantes - [[monilario]]
****''[[Mossia]]'' N.E. Br. - [[mosio]]
****''[[Muiria]]'' N.E. Br. - [[muirio]]
****''[[Namaquanthus]]'' L. Bolus - [[namakvanto]]
****''[[Namibia (planto)|Namibia]]'' (Schwantes) Schwantes - [[namibiao]]
****''[[Nananthus]]'' N.E. Br. - [[nananto]]
****''[[Nelia]]'' Schwantes - [[nelio]]
****''[[Neohenricia]]'' L. Bolus - [[neohenricio]]
****''[[Neorhine]]'' Schwantes - [[neorino]]
****''[[Octopoma]]'' N.E. Br. - [[oktopomo]]
****''[[Odontophorus]]'' N.E. Br. - [[odontoforo]]
****''[[Oophytum]]'' N.E. Br. - [[oofito]]
****''[[Ophthalmophyllum]]'' Dinter & Schwantes - [[oftalmofilo]]
****''[[Opophytum]]'' N.E. Br. - [[opofito]]<big>*</big>
****''[[Orthopterum]]'' L. Bolus - [[ortopterumo]]
****''[[Oscularia]]'' Schwantes - [[oskulario]]
****''[[Ottosonderia]]'' L. Bolus - [[otosonderio]]
****''[[Peersia]]'' L. Bolus - [[pirsio]]
****''[[Phyllobolus]]'' N.E. Br. - [[filoboluso]]
****''[[Pleiospilos]]'' N.E. Br. - [[plejospilo]]
****''[[Plinthus]]'' Fenzl in Endl. & Fenzl - [[plintuso]]
****''[[Polymita]]'' N.E. Br. - [[polimito]]
****''[[Prenia]]'' N.E. Br. - [[prenio]]
****''[[Prepodesma]]'' N.E. Br. - [[prepodesmo]]
****''[[Psammophora]]'' Dinter & Schwantes - [[psamoforo]]
****''[[Psilocaulon]]'' N.E. Br. - [[psilokaŭlo]]
****''[[Punctillaria]]'' N.E. Br. - [[punktilario]]
****''[[Rabiea]]'' N.E. Br. - [[rabieo]]
****''[[Rhinephyllum]]'' N.E. Br. - [[rinefilo]]
****''[[Rhombophyllum]]'' Schwantes - [[rombofilo]]
****''[[Ruschia]]'' Schwantes - [[ruŝio]]
****''[[Ruschianthemum]]'' Friedrich - [[ruŝiantemo]]
****''[[Ruschianthus]]'' L. Bolus - [[ruŝianto]]
****''[[Saphesia]]'' N.E. Br. - [[safezio]]
****''[[Sarcozona]]'' J. M. Black - [[sarkozono]]
****''[[Sceletium]]'' N.E. Br. - [[sceletio]]
****''[[Schlechteranthus]]'' Schwantes - [[ŝleŝteranto]]
****''[[Schwantesia]]'' Dinter - [[ŝvantezio]]
****''[[Sesuvium]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[sezuvio]]
****''[[Skiatophytum]]'' L. Bolus - [[skiatofito]]
****''[[Smicrostigma]]'' N.E. Br. - [[smikrostigmo]]
****''[[Sphalmanthus]]'' N.E. Br. - [[sfalmanto]]
****''[[Stayneria]]'' L. Bolus - [[stajnerio]]
****''[[Stigmatocarpum]]'' L. Bolus - [[stigmatokarpo]]
****''[[Stoeberia]]'' Dinter & Schwantes - [[steberio]]
****''[[Stomatium]]'' Schwantes - [[stomatio]]
****''[[Synaptophyllum]]'' N.E. Br. - [[sinaptofilo]]
****''[[Tanquana]]'' H. Hartmann & Liede - [[tankvano]]
****''[[Tetragonia]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[tetragonio]]<ref>[http://vortaro.net/#tetragonio ''tetragonio'' en PIV ĉe vortaro.net]</ref>
****''[[Thyrasperma]]'' N.E. Br. - [[tiraspermo]]
****''[[Titanopsis]]'' Schwantes - [[titanopso]]
****''[[Trianthema]]'' [[Carolus Linnaeus|L.]] - [[triantemo]]
****''[[Tribulocarpus]]'' S. Moore - [[tribulokarpo]]
****''[[Trichodiadema]]'' Schwantes - [[trikodiademo]]
****''[[Vanheerdea]]'' L. Bolus ex H.E.K. Hartmann - [[vanherdeo]]
****''[[Vanzijlia]]'' L. Bolus - [[vanzilio]]
****''[[Verrucifera]]'' N.E. Br. - [[verucifero]]
****''[[Vlokia]]'' S. A. Hammer - [[vlokio]]
****''[[Wooleya]]'' L. Bolus - [[vulejo]]
****''[[Zaleya]]'' Burm. f. - [[zalejo]]
****''[[Zeuktophyllum]]'' N.E. Br. - [[zeŭktofilo]]
{{Genealogia arbo2/fino}}
}}
:<big>*</big><small>genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.</small>


== Eksteraj ligiloj ==
== Eksteraj ligiloj ==
{{Portalo Biologio}}
{{Commonscat|Aizoaceae|Mittagsblumengewächse (Aizoaceae)}}
{{Commonscat|Aizoaceae|Mittagsblumengewächse (Aizoaceae)}}
* [http://www.zimbabweflora.co.zw/speciesdata/family.php?family_id=3 Die Familie in der Flora of Zimbabwe.] (angla)
* [http://www.zimbabweflora.co.zw/speciesdata/family.php?family_id=3 Die Familie in der Flora of Zimbabwe.] (angla)
* [http://www.shaman-australis.com.au/Website/Research/Aizoaceae/Key-family.htm Schlüssel] (angla)
* [http://www.shaman-australis.com.au/Website/Research/Aizoaceae/Key-family.htm Schlüssel] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160306010428/http://www.shaman-australis.com.au/Website/Research/Aizoaceae/Key-family.htm |date=2016-03-06 }} (angla)
* [http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/orders/caryophyllalesweb.htm#Aizoaceae Die Familie der Aizoaceae] bei der [http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/welcome.html APWebsite.]
* [http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/orders/caryophyllalesweb.htm#Aizoaceae Die Familie der Aizoaceae] bei der [http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/welcome.html APWebsite.]
* [http://delta-intkey.com/angio/www/aizoacea.htm Die Familie der Aizoaceae bei DELTA.]
* [http://delta-intkey.com/angio/www/aizoacea.htm Die Familie der Aizoaceae bei DELTA.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20050209154437/http://delta-intkey.com/angio/www/aizoacea.htm |date=2005-02-09 }}
* [http://florabase.dec.wa.gov.au/browse/profile/22807] (angla)
* [http://florabase.dec.wa.gov.au/browse/profile/22807] (angla)
* [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=10020] (angla)
* [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=10020] (angla)
* [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=10020] (angla)
* [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=10020] (angla)


== Referencoj ==
{{referencoj}}

=== Literaturo ===
* H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae A-E''. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41691-9.
* H. E. K. Hartmann (Hrsg.): ''Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae F-Z''. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41723-0.
* Cornelia Klak, Angeline Khunou, Gail Reeves, Terry Hedderson: ''A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions''. In: ''American Journal of Botany'', Band 90, 2003, ü. 1433–1445, [http://www.amjbot.org/cgi/content/full/90/10/1433 (online).]
* Cornelia Klak, Peter V. Bruyns, Terry A. J. Hedderson: ''Phylogeny and New Classification for Mesembryanthemoideae (Aizoaceae)''. en: ''Taxon''. Band 56, Nummer 3, 2007, p. 737–756, [[JSTOR:25065858]]


{{Ĝermo|botaniko}}
[[Kategorie:Aizoacoj|Aizoacoj]]


[[Kategorio:Magnoliofitoj]]
[[Kategorio:Kariofilaloj]]
[[Kategorio:Plantofamilioj]]
[[Kategorio:Hortikulturo]]
[[Kategorio:Hortikulturo]]
[[Kategorio:Botaniko]]
[[Kategorio:Botaniko]]
[[Kategorio:Sekulenta planto]]

Nuna versio ekde 02:36, 2 jun. 2024

Kiel legi la taksonomionVikipedio:Kiel legi la taksonomion
Kiel legi la taksonomion
Aizoacoj
Bijlia tugwelliae
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae
Subregno: trakeofitoj Tracheophyta
Superdivizio: spermatofitoj Spermatophyta
Divizio: angiospermoj Angiospermae
Klaso: dukotiledonoj Magnoliopsida
Ordo: kariofilaloj Caryophyllales
Familio: aizoacoj Aizoaceae
Martinov [1]
aizoo Aizoon
L.
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Aizoacoj
v • d • r

La aizoacoj[2] (latine Aizoaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo kariofilaloj (Caryophyllales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 150 genrojn kaj pli ol 2270 speciojn[1],[3]. Ĝia tipa genro estas aizoo[2].

La disvastiga centro estas suda Afriko (Kapensiso). Ankaŭ en Aŭstralio hejmiĝas multajn speciojn.

Kelkaj specioj kaj kultivvarioj estas tutmonde uzataj kiel ornamplanto. Multaj plantoj nomiĝas en naciaj lingvoj, „tagmeza floro“ aŭ „vivantaj ŝtonoj“.

Priskribo

[redakti | redakti fonton]

Ili estas unujaraj aŭ multjaraj plantoj. Povas esti herbaj plantoj, duonarbustoj aŭ arbustoj. Plej oftas sukulentaj plantoj. Ili estas aŭ KAM-plantoj. La foliojplej ofte estas sukulentaj, sed ekzistas ankaŭ nesukulentaj specioj.

La radisimetriaj floroj estas plej ofte duseksaj (nur kelkaj specioj de Tetragonia estas unuseksaj).Plej ofte ekzistas kvin (tri ĝis) sepaloj. La floroj enhavas multajn (3 ĝis 200) stamenoj (= sekundara poliandrio).Ofte nefekundaj stamenoj aspektas petalsimile (staminodioj); Plej ofte mankas veraj petaloj. La floroj enhavas du ĝis kvin (ĝis dudek) karpelojn. La polenigado okazas per insektoj (entomofilio).

Plej ofte formiĝas kapsulfruktoj aŭ kelkfoje beroj, kiuj enhavas multajn (1 ĝis 1000) semojn.

Taksonomio

[redakti | redakti fonton]

La familio de la Aizoacoj estas dividita en kvar subfamilioj [4] kun jenaj genroj:[5]

Sinonimoj de la familio estas Ficoidaceae Juss.(nom. rej.), Mesembryanthemaceae Fenzl (nom. cons.), Sesuviaceae Horan. kaj Tetragoniaceae Link (nom. cons).[6]

Laŭ WFO kaj TPL

[redakti | redakti fonton]

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (11 jun. 2020)[1],[3], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj[7]:

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Portala ikonoPortalo pri Biologio

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Aizoaceae ĉe World Flora Online
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 aizoo en PIV ĉe vortaro.net
  3. ↑ 3,0 3,1 Aizoaceae ĉe The Plant List
  4. ↑ Cornelia Klak et al: A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions. 2003, S. 1442–1443
  5. ↑ H. E. K. Hartmann (Hrsg.): Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae. Springer, 2001, Band 1, S. IX-XI und Band 2, S. IX-XII.
  6. ↑ H. E. K. Hartmann (Hrsg.): Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, Band 1, p. 9.
  7. ↑ Listo de plantoj baza ĉe Google Sheets
  8. ↑ mezembrianto en PIV ĉe vortaro.net
  9. ↑ tetragonio en PIV ĉe vortaro.net

Literaturo

[redakti | redakti fonton]
  • H. E. K. Hartmann (Hrsg.): Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae A-E. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41691-9.
  • H. E. K. Hartmann (Hrsg.): Illustrated Handbook of Succulent Plants: Aizoaceae F-Z. Springer, Berlin/Heidelberg/New York 2001, ISBN 3-540-41723-0.
  • Cornelia Klak, Angeline Khunou, Gail Reeves, Terry Hedderson: A phylogenetic hypothesis for the Aizoaceae (Caryophyllales) based on four plastid DNA regions. In: American Journal of Botany, Band 90, 2003, ü. 1433–1445, (online).
  • Cornelia Klak, Peter V. Bruyns, Terry A. J. Hedderson: Phylogeny and New Classification for Mesembryanthemoideae (Aizoaceae). en: Taxon. Band 56, Nummer 3, 2007, p. 737–756, JSTOR:25065858
Ĝermo pri botaniko
 Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri botaniko.
Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Aizoacoj&oldid=8761331"