Saltu al enhavo

Traduko

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
Reviziita versio de ĉi tiu paĝo, aprobita je 30 jun. 2022, estis bazita sur ĉi tiu versio.
Tiu ĉi artikolo temas pri la ago de tradukado. Pri la eŭropa tradukista reto "Traduki" vidu apartan artikolon, pri samnoma pritraduka komputila programo ankaŭ artikoleton.
Bildo de la Rozeta ŝtono, en alta kontrasto, legebla formato

Traduko aŭ tradukado estas transigo de teksto el unu lingvo al alia, por konigi la tekston al homoj, kiuj ne scias la lingvon de la originalo. Alia vortumo kio estas traduko tekstas jene : 'la komunikado de la senco de fontlingva teksto per ekvivalenta cellingva teksto'[1]. La komitato de la Internacia Federacio de Tradukistoj (FIT) deklaris difini "Tradukon" kiel "disvastigo de kultura heredaĵo en ŝanĝiĝanta epoko" kiel la temon por la Internacia Traduka Tago en 2018, cele al reciproka respekto en la ŝanĝiĝanta mondo kaj diskonigo de la "Internacia Jaro de Indiĝenaj Lingvoj" de UN en 2019.

Dum interpretado sendube antaŭdatiĝas al skribado, traduko komenciĝis nur post la apero de skriba literaturo; ekzistas partaj tradukoj de la sumera Epopeo pri Gilgameŝ (ĉ. 2000 a.K.) en sudokcidentaziaj lingvoj de la dua jarmilo a.K.[2]

Tradukistoj ĉiam riskas malkonvene forperdi aspektojn de fonta idiomaĵo kaj uzokutimojn en la cellingvan tradukon. Aliflanke, forperdaj transiroj importis utilajn paŭsaĵojn kaj pruntvortojn kiuj riĉigis la cellingvojn. Efektive, tradukistoj helpis sufiĉe formi la lingvojn en kiuj ili tradukiĝis.[3]

Pro la postuloj de komerca dokumentaro sekva al la Industria revolucio kiu komenciĝis en la mezo de la 18-a jarcento, iuj tradukoj specialaj fariĝis formaligitaj, kun diligentaj lernejoj kaj profesiaj unuiĝoj.[4]

Ĉar tradukado postulas longan tempon, ekde la 1940-aj jaroj inĝenieroj penis aŭtomatigi tradukadon (maŝintradukado) aŭ meĥanike helpi la homan tradukiston (komputilizita tradukado).[5] La populariĝo de la Interreto kreskigis tutmondan merkaton por tradukaj servoj kaj faciligis lingvolokalizon.[6]

Tradukoscienco studas interkonsenton kun la sistema studo de la teorio, la priskribo kaj la apliko de tradukado[7].

Difinoj

Jen kelkaj aliaj difinoj laŭ pluraj aŭtoroj, kiuj pliprecizigas la koncepton:

"Tradukado estas la transigo de la sama semantika arkitekturo el unu poetiko en alian poetikon. La semantiko konserviĝas, la poetiko kreiĝas denove."(Alfonso Reyes)

"Traduki estas anstataŭigi la gramatikon kaj leksikon de la origina (fonta) lingvo per la ekvivalentaj gramatiko kaj leksiko de la cela lingvo, kun responda anstataŭigo de la fonetiko kaj grafiko de la origina lingvo per la fonetiko kaj grafiko de la cela lingvo". (J. C. Catford)

"Traduki estas produkti en la cela lingvo la naturan ekvivalenton kiel eble plej proksiman de la mesaĝo de la origina lingvo, unue laŭ signifo, kaj poste laŭ stilo." (Eugene Nida)

Tipoj de tradukoj

Faka traduko transigas tekstojn sciencajn kaj teknikajn, por ili gravas precizeco kaj ili efikas ĉefe al la racio. La fakaj tekstoj esprimas sin per difinoj, nocioj kaj terminoj, tial la tradukisto bezonas scii la fakon kaj terminaron en ambaŭ lingvoj, inter kiuj li tradukas. Esprimado de sentoj ne tiom gravas.

La ŝparemo je tempo, la multlingveco kaj la granda nombro da akuzitoj dum la Nurenberga proceso faris, ke oni unuafoje uzis la samtempan interpretadon. Sur la bildo videblas la aro da interpretistoj en arkaikaj interpretistaj budoj.

Beletra (literatura) traduko transigas al alia lingvo beletraĵojn, eseojn, kritikojn, ofte ankaŭ filozofiajn kaj religiajn tekstojn. Literatura teksto distingiĝas per originala aŭtora stilo kaj forta estetika kvalito, kiu klopodas efiki je fantazio kaj emocioj. La tradukisto devas peri ne nur ideojn kaj priskribojn, sed ankaŭ la menciitajn originalecon kaj estetikon. Granda procentaĵo de la beletraj tradukoj en la mondo estas farataj pere de pontolingvo pure pro la fakto ke simple ne estas sufiĉe da tradukistoj kiuj povus fari la laboron tradukantaj ekzemple inter la lingvoj japana al hungara aŭ kazaĥa al sveda[8].

Parola tradukado

Parola traduko de prelegoj, debatoj, konferencoj, filmoj, intervjuoj, vizitoj ktp ricevas ankaŭ la ambiguan nomon interpretado (por komparo, vidu artikolon interpretado). La profesiuloj de ĉi tiu fako nomiĝas interpretistoj aŭ, en certaj lokoj kaj epokoj, drogmanoj (aŭ dragomanoj).

Aŭtomata tradukado aŭ perkomputila tradukado

Vidu artikolon: Maŝintradukado.

Komputile helpata tradukado aŭ komputile asista tradukado

Vidu artikolon: Tradukmemoro

Gravaj konsideroj dum tradukado

  1. Kultura distanco : Kultura netradukeblo ekestas kiam situacia trajto, funkcie grava por la fontlingva teksto, tute forestas en la kulturo al kiu apartenas la traduko, i.a. ekzemple la nomoj de iuj institucioj, vestaĵoj, manĝaĵoj kaj abstraktaj konceptoj,
  2. Lingvostruktura distanco
  3. Dusenseco
    • Plursignifaj vortoj
    • Homonimoj
    • Sinonimoj

Teorioj

En Okcidento

John Dryden.

Diskutoj de la teorio kaj praktiko de traduko datas reen en antikvon kaj spektaklajn rimarkindajn kontinuecojn. La antikva greka lingvo karakteriziĝis inter "metafrazo" (laŭlitera tradukado) kaj parafrazo. Tiu distingo estis adoptita fare de angla poeto kaj tradukisto John Dryden (1631-1700), kiu priskribis tradukon kiel la prudentan miksadon de du reĝimoj de vortumado en kiuj oni elektas, en la cellingvo, "ekvivalentojn", aŭ similaĵojn por la esprimoj utiligitaj en la fontlingvo:

Citaĵo
„ Kiam [vortoj] ekaperas ... laŭlitere gracia, estis vundo al la verkinto ke ili devis esti ŝanĝitaj. Sed poste ... kio estas bela en onia [lingvo] estas ofte barbara, denove sensencaĵo, en alia, estus nejuste limigi tradukiston al la mallarĝa mezuro de la vortoj de ties verkinto: ĝi estas sufiĉe se li elektu eksteren iun esprimon kiu ne malvalidigas la sencon. ”

Dryden avertis, aliflanke, kontraŭ la licenco de "imito", t.e., de adaptita traduko: "Kiam pentristo kopias de la vivo ... li havas neniun privilegion por ŝanĝi ecojn kaj trajtojn ... [9]

Cicerono.

Tiu ĝenerala formulado de la centra koncepto de traduko - ekvivalenteco - estas same adekvata kiel io kio estis proponita ekde Cicerono kaj Horacio, kiu, en la Romo de la 1-a jarcento a.K., fame kaj laŭlitere avertis kontraŭ tradukado "de vorto por vorto" (verbum pro verbo).[9]

Malgraŭ foja teoria diverseco, la fakta praktiko de traduko apenaŭ ŝanĝiĝis ekde antikvo. Krom kelkaj ekstremaj metafrazuloj en la frua kristana periodo kaj la Mezepoko, kaj adaptaĵoj en diversaj periodoj (aparte antaŭ-klasika Romo, kaj la 18-a jarcento), tradukistoj ĝenerale montris prudentan flekseblecon en serĉado de ekvivalentoj - "laŭvorte" kie eblis, parafraze kie necese - por la origina signifo kaj aliaj decidaj "valoroj" (ekz., stilo, versoformulado, konkordo kun muzika akompano aŭ, en filmoj, kun paroladaj artikulaciaj movadoj) kiel determinite de kunteksto.[9]

Ĝenerale, tradukistoj serĉis konservi la kuntekston mem reproduktante la originan ordon de sememe'oj, kaj tial vortordo - kiam necese, reinterpretante la faktan gramatikan strukturon, ekzemple, per ŝanĝado de aktiva voĉo ĝis pasiva voĉo, aŭ inverse. La gramatikaj diferencoj inter "fiks-vortordaj" lingvoj[10] (ekz. la angla, franca, germana) kaj "liber-vortordaj" lingvoj[11] (ekz., greka, latina, pola, rusa) estis neniu malhelpo en tiu rilato.[9] La specialaj sintaksaj (frazaranĝaj) karakterizaĵoj de la fontlingvo de teksto estas adaptitaj al la sintaksaj postuloj de la cellingvo.

Martin Luther.

Kiam al cellingvo mankis esprimoj kiuj estas trovitaj en fontlingvo, tradukistoj pruntis tiujn esprimojn, tiel riĉigante la cellingvon. Dankon en granda iniciato al la interŝanĝo de paŭsaĵoj kaj pruntvortoj inter lingvoj, kaj al ilia importo de aliaj lingvoj, ekzistas malmultaj konceptoj kiuj estas "netradukeblaj" inter la modernaj eŭropaj lingvoj.[9]

Ĝenerale, ju pli granda la kontakto kaj interŝanĝo kiuj ekzistis inter du lingvoj, aŭ inter tiuj lingvoj kaj tria, des pli bonege estas la rilatumo de metafrazo por parafrazi tion kio povas esti uzita en tradukiĝado inter ili. Tamen, pro ŝanĝoj en ekologiaj niĉoj de vortoj, ofta etimologio foje misinformas kiel gvid al fluo signifanta en unu aŭ la alia lingvo. Ekzemple, la angla actual ne devus esti konfuzitaj kun la parenca franca actuel ("nuna", "aktuala"), la pola aktualny ("nuna", "aktuala", "topika", "ĝustatempa", "realisma"),[12] la sveda aktuell ("topika", "aktuale de graveco"), la rusa актуальный ("urĝa", "topika") aŭ la nederlanda actueel ("nuna").

La rolo de la tradukisto kiel ponto por "portado laŭlarĝe" valoroj inter kulturoj estis diskutita minimume ekde Terentio, la romia adaptinto de grekaj komedioj de la 2-a jarcento e.K. La rolo de la tradukisto estas, aliflanke, neniel pasiva, mekanika, kaj tiel estis ankaŭ komparita kun tiu de artisto. La ĉefgrundo ŝajnas esti la koncepto de paralela kreado trovita en kritikistoj kiel ekzemple Cicerono. Dryden observis ke "Traduko estas speco de desegno laŭ la vivo..." Komparo de la tradukisto kun muzikisto aŭ aktoro iras reen minimume al la rimarko de Samuel Johnson pri Alexander Pope kiu prezentis Homero'n ludanta flaĝoleton, dum Homero mem uzis fagoton.[12]

Se traduko estu arto, ĝi estas neniu facila. En la 13-a jarcento, Roger Bacon skribis, ke se traduko devas esti vera, la tradukisto devas scii ambaŭ lingvojn, same kiel la sciencon pri kiu li devas traduki; kaj trovante, ke malmultaj tradukistoj faris tion, li volis forigi tradukon kaj tradukistojn entute.

La tradukisto de la Biblio en la germanan, Martin Luther (1483-1546), estas konsiderita kiel la unua eŭropano postulanta tian tradukon kontentige nur rekte al sia propra lingvo. L.G. Kelly deklaris, ke ekde Johann Gottfried Herder en la 18-a jarcento, "estis aksiome" ke oni tradukas rekte nur al sia propra lingvo.[13]

Johann Gottfried Herder.

Por plenumi la postulojn de la tradukisto estas fakto ke neniu vortaro aŭ tezaŭro iam povas esti tute adekvata gvidilo en tradukado. La skota historiisto Alexander Tytler, en sia Eseo pri la Principoj de Tradukado (1790), emfazis ke diligenta legado estas pli ampleksa gvidilo al lingvo ol estas vortaroj. La sama punkto, sed ankaŭ inkluzive de aŭskultado al la parola lingvo, pli frue havis, en 1783, farita de la pola poeto kaj gramatikisto Onufry Andrzej Kopczyński.[14]

La speciala rolo de la tradukisto en socio estas priskribita en postmorta eseo de 1803 fare de "La Fontaine de Pollando", nome la katolika Primato de Pollando, poeto, enciklopediisto, verkinto de la unua pola romano, kaj tradukisto de la franca kaj la greka, Ignacy Krasicki:

Citaĵo
„ [T]raduko ... estas fakte arto kaj taksebla kaj tre malfacila, kaj tial estas ne la laboro kaj parto de oftaj mensoj; [ĝi] devus esti [trejnita] de tiuj kiuj estas kapablaj esti aktoroj, kiam ili vidas pli grandan uzon en tradukado de la verkoj de aliaj ol en siaj propraj verkoj, kaj aranĝas pli alte ol sia propra gloro la servon kiun ili igas sian landon. ”

[15]

Skizo pri historio de tradukado

Historie tradukado staris centre en tutmondaj potencrilatoj. La romia verkisto Horacio uzis la vorton interpres kun la signifo "interpretisto, tradukisto". Fruaj latinidaj lingvoj havis vortojn, kiuj signifis "traduki en vulgaran lingvon": en la franca, enromacier; en la itala, vulgarizzare kaj romanzare; kaj en la hispana romaçar. Vortoj kiel "traduki", "traduk(ad)o" kaj "tradukisto", en latinidaj lingvoj naskiĝis en la 16a jarcento, el la latina translatio (transigo). [16]

En Eŭropo kaj Azio oni komencis traduki filozofiajn kaj beletrajn verkojn, kaj la arto traduki disvolviĝis precipe en religiaj centroj nome kristanaj monaĥejoj, samkiel aliaj libro-rilataj taskoj. Danke al tiuj tradukoj, ekzemple, la grekaj filozofio kaj mitologio estis diskonigataj per latina lingvo por aliaj popoloj. En tiu epoko la tradukarto estis kvazaŭ nova aventuro ankoraŭ naskiĝanta, kaj tial ofte la tradukaĵoj estis malbonaj aŭ tiom liberaj ke oni ne konsideris malfido la reverkadon de libro sen detale sekvi la fluon de la originalo. Ekzistis, ekzemple, "laŭliteraj" tradukaĵoj el latina kiuj plimalpli konservis la latinan sintakson, anstataŭ ol respekti la sintakson propran de la cela lingvo. Kaj inverse.

Nur kiam la tradukantoj komencis analizi sian taskon, estis skribataj la unuaj verkoj pri tradukarto, kaj ankaŭ dulingvaj kaj plurligvaj vortaroj. En pluraj lokoj ankaŭ komenciĝis la trejnado de profesiaj tradukistoj.

Manuskripto de Kalila e Dimna.

La Tradukskolo de Toledo aŭ Toleda Lernejo de Tradukistoj (hispane: Escuela de Traductores de Toledo) estas la nomo kiu ofte priskribas la grupon de akademiuloj kiuj laborante kune en la grandurbo de Toledo dum la 12-a kaj 13-a jarcentoj, tradukis multajn el la filozofiaj kaj sciencaj verkoj de klasika araba, de klasika greka, kaj de antikva hebrea. La skolo kaj lernejo trairis du nuancitajn periodojn apartigitajn antaŭ transira fazo. La unua estis gvidita fare de ĉefepiskopo Rajmondo de Toledo en la 12-a jarcento, kiu helpis la tradukon de filozofiaj kaj religiaj verkoj, plejparte de klasika araba en la latina. Dum la epoko de la reĝo Alfonso la 10-a dum la 11-a jarcento, komencis periodo kiam tradukoj jam ne celis la latinan kiel la fina lingvo, sed reviziita versio de la kastilia, certigante tiel la fundamentojn de la moderna hispana lingvo.

Post la tradukado de filozofio kaj beletro, komenciĝis la tradukado de sciencaj kaj teknikaj verkoj. Ankaŭ la volo disvastigi religion puŝis la arton traduki.

Kelkfoje okazis malbonaj travivaĵoj por la tradukantoj: Malliberejo aŭ alia puno pro traduko farita (ĉu misfarita?); tiurilate estas tre konata en la mondo la itallingva onidiraĵo Traduttore, traditore ("Tradukisto, perfidulo"). Ankaŭ foje tradukantoj travivis malafablan etoson ĉar aliaj opiniis ke la tradukantoj ne estas kreivaj sed nur servemaj imitantoj.

La kreskanta graveco de scienco, teĥniko kaj komercaj rilatoj, same kiel la disvolvo de amasaj komunikiloj ankaŭ puŝis la praktikadon de lingvo-tradukado, precipe en la 19-a kaj 20-a jarcentoj, kaj verŝajne ankaŭ en la 21-a.

La franca tradukisto Pierre Leyris diris: "Traduire, c’est avoir l’honnêteté de s’en tenir à une imperfection allusive." [tʁadɥiʁ, s‿ɛ‿t‿avwaʁ l‿ɔnɛtte də s‿ɑ̃ təniʁ a yn ɛ̃pɛʁfɛksjɔ̃ alyziv] (Traduki, estas havi honestecon por sin teni je aluda malperfekteco).

Eŭropa Societo por Tradukaj Studoj

La Eŭropa Societo por Tradukaj Studoj (EST) estas internacia ne-profitcela organizaĵo kiu antaŭenigas esploron pri tradukado, interpretado kaj lokaĵigado. La celoj de la Societo kiel deklarita en ties Konstitucio estas jenaj:

La retejo pri rimedoj de la Societo (ekstera ligilo) inkluzivas ligilojn al listoj de konferencoj, asocioj de tradukistoj, retaj revuoj, esplorgrupoj, institucioj pri trejnado de tradukistoj, retaj bibliografioj kaj filmitaj intervjuoj kun tradukakademiuloj. La retejo ankaŭ donas ligilojn al esploroj en tradukaj studoj kaj al reta kolekto de konsiloj kaj gvidlinioj por junaj esploristoj.

Tradukado de beletraĵoj

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Literatura tradukado .

Kulturo de tradukado senĉese formas la lingvon laŭlonge de la tempo. Tradukado ofte estas interkultura ekzerco dum kiu oni estu konscia pri kulturaj kontekstoj[17].

Literatura traduko transigas al alia lingvo beletraĵojn, eseojn, kritikojn, ofte ankaŭ filozofiajn kaj religiajn tekstojn. Literatura teksto distingiĝas per originala aŭtora stilo kaj forta estetika kvalito, kiu klopodas efiki je fantazio kaj emocioj. La tradukisto devas peri ne nur ideojn kaj priskribojn, sed ankaŭ la menciitajn originalecon kaj estetikon.

Tradukhelpiloj por Esperanto

Esperanto-tradukoj

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de Esperanto-tradukoj .

El konataj Esperantigitaj literaturaj verkoj menciindas ekzemple La oldulo kaj la maro de Hemingway, La Mastro de l' Ringoj de John Ronald Reuel Tolkien, Cent jaroj da soleco de Gabriel García Márquez, La lada tambureto de Günter Grass, La Libro de la mirindaĵoj de Marco Polo aŭ granda familia sagao de Cao Xueqin Ruĝdoma sonĝo. Por infanoj ekzistas krom Asteriks aŭ Tinĉjo ankaŭ Esperantigita Pipi Ŝtrumpolonga kaj la tuta novelaro Muminvalo fare de la Suoma aŭtorino Tove Jansson; la tekstoj de iuj tradukoj atingeblas ankaŭ enrete.

La unuaj provoj traduki literaturaĵojn en Esperanton havis plej ofte la karakteron de lernejekzerco; la verkintoj sendis siajn manuskriptojn al Zamenhof (tiam ĉefredaktoro de La Esperantisto) kiu, antaŭ ol aperigi ilin en la gazeto, korektis erarojn stilajn kaj gramatikajn. Multaj el la regulaj kontribuantoj al la gazeto dum tiu periodo (1889-95) iĝis ĝenerale konataj pro sia tradukagado; inter ili troviĝis Antoni Grabowski, Edgar von Wahl, Vasilij Devjatnin, Abram Kofman kaj Ludwig Emil Meier.

Ĝis 1904 aperis libroforme nur malmultaj tradukoj, ĉar la Esperanto-publiko estis tro malgranda. Plej interesaj el la ĝis tiam aperintaj verkoj estas: La Gefratoj (Goethe) kaj La neĝa blovado (Puŝkin) de Antoni Grabowski; Hamleto (Shakespeare) de Ludwik Lejzer Zamenhof; Demono (Lermontov) kaj Boris Godunov (Puŝkin) de Vasilij Devjatnin; Iliado (Homero) kaj Kain (George Byron) de Abram Kofman; Princino Mary (Lermontov) de Edgar von Wahl. En tiu tempo oni plej ofte tradukis el la lingvoj rusa, pola kaj germana: afero klarigebla per tio, ke tiuj estis la gepatraj lingvoj de la plimulto de Esperantistoj.

Kun la plivastiĝado de la Esperanto-movado kaj la sekva plioftiĝo de internaciaj renkontiĝoj, plivastiĝis kaj plioftiĝis ankaŭ la tradukoj el la naciaj literaturoj. Sur la titolpaĝoj aperis novaj nomoj: Frederic Pujulà i Vallès, Vicente Inglada Ors, Clarence Bicknell, Boris Kotzin, Paŭlo Lengyel, Hector Hodler, Samuel Meyer, Eugène Noël, Achille Motteau, Roksano (Jeanne Flourens), Hilda Thisell, Henri Vallienne. Plimultiĝis klasikaj verkoj el la okcidenteŭropaj literaturoj; reprezentiĝis Shakespeare per La ventego (tradukis Achille Motteau), Julio Cezaro (Daniel Henry Lambert), Makbeto (Lambert); Lord Macauley - Horacio (Bicknell); Tennyson - Gvinevero (Bicknell); Molière - L'Avarulo (Meyer), Edziĝo kontraŭvola (Dufeutrel), Don Juan (Boirac), Georgo Dandin (Z); Conscience - Blinda rozo (van Melckebeke kaj van Hove), Rikke - Tikke - Tak (Maria Elworthy-Posenaer), Kion patrino povas suferi (Frans Schoofs); Racine - Athalie kaj Esther (Noei), Prévost - Manon Lescaut (Vallienne); Goethe - Ifigenio en Taŭrido (Z); Schiller - La Rabistoj (Z), Wilhelm Tell (L. E. Meier); Grimm - Elektitaj fabeloj (Kabe). Krome aperis pluraj verkoj (verketoj) de Musset, Maupassant, Balzac, Vigny, kaj aliaj tiaj mondkonataj verkistoj.

La alfluo de ĉi tiu flanko neniel ĉesigis la orienteŭropan agadon; tie aktivis: Zamenhof mem (La revizoro de Gogol, Marta de Orzeszkowa), Grabowski (verkoj de Slowacki kaj Sienkiewicz), Kabe (Pola Antologio kaj verkoj de Sierozewski, Orzeszkowa, Prus, Reymont kaj Turgenev), kaj Devjatnin (verkoj de Puŝkin, Gogol, Krilov). Ankoraŭ maloftis verkoj el la literaturoj hispana, hungara, itala, sveda, dana kaj japana; aliflanke ne mankis tradukoj el la klasikaj lingvoj - latina, greka, hebrea. El la lasta Zamenhof tradukis jam antaŭ la mondmilito la pliparton de la Malnova Testamento.

Malgraŭ la plivastiĝo de la Esperantistaro, ankoraŭ persistis en tiuj rondoj la ĝenerale malaprobinda kutimo traduki el lingvoj fremdaj al la tradukantoj. En la fruaj tagoj tiu kutimo estis almenaŭ tolerinda, ĉar kondiĉita de la eksteraj cirkonstancoj, sed oni rajtas bedaŭri, ke ankaŭ post ŝanĝo de la cirkonstancoj, kelkaj personoj ne limigis sian laboron al tiu kampo, sur kiu ili estis nedubeble plej fidindaj. El la malmultaj, kiuj sukcese kontraŭagis tiun principon, Grabowski elstaras pro sia poemaro El Parnaso de l' popoloj, kiu enhavas krom poemoj originalaj ankaŭ tradukojn el tridek lingvoj.

Antaŭ la eksplodo de la unua mondmilito aperis la jenaj verkoj diverskiale interesaj:

Bibliografio

  • Balcerzan, Edward, eld., Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440-1974: Antologia (Polaj verkistoj pri Arto de Tradukado, 1440-1974: Antologio), Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, 1977.
  • Berman, Antoine, L'épreuve de l'étranger. Culture et traduction dans l'Allemagne romantique: Herder, Goethe, Schlegel, Novalis, Humboldt, Schleiermacher, Hölderlin., Paris, Gallimard, Essais, 1984, ISBN 978-2-07-070076-9. Resumo en aEngla en Lawrence Venuti, eldonisto, The Translation Studies Reader, 2002 (2a eldono, 2004).
  • Berman, Antoine, Pour une critique des traductions: John Donne. Paris: Gallimard, 1995. Tradukita anglen de Françoise Massardier-Kenney kiel Toward a Translation Criticism: John Donne. Kent, OH: Kent State University Press, 2009.
  • Billiani, Francesca, Ethics. En: Routledge Encyclopedia of Translation Studies. New York & London: Routledge, 2001.
  • Cohen, J.M., "Translation", Encyclopedia Americana, 1986, vol. 27, pp. 12–15.
  • Darwish, Ali, "Towards a Theory of Constraints in Translation," 1999. (@turjuman Online)
  • Galassi, Jonathan et al., "Como Conversazione: On Translation," The Paris Review, 2000, no. 155, ISSN 0031-2037, pp. 255–312. Poets and critics Seamus Heaney, Charles Tomlinson, Tim Parks and others discuss the theory and practice of translation.
  • Gouadec, Daniel, Translation as a Profession, Amsterdam, John Benjamins, 2007, ISBN 978-90-272-1681-6.
  • Kasparek, Christopher, "The Translator's Endless Toil", The Polish Review, vol. XXVIII, no. 2, 1983, pp. 83–87.
  • Kasparek, Christopher, "Prus' Pharaoh and Curtin's Translation," The Polish Review, vol. XXXI, nos. 2–3 (1986), pp. 127–35.
  • Miłosz, Czesław, The History of Polish Literature, 2nd ed., Berkeley, University of California Press, 1983, ISBN 0-520-04477-0.
  • Najder, Zdzisław, Joseph Conrad: A Life, translated by Halina Najder, Rochester, New York, Camden House, 2007, ISBN 1-57113-347-X.
  • Parks, Tim, Translating Style: A Literary Approach to Translation-A Translation Approach to Literature, Manchester, St. Jerome, 2007, ISBN 1-905763-04-2.
  • Pei, Mario, The Story of Language, kun Enkonduko de Stuart Berg Flexner, revixiita eld., New York, New American Library, 1984, ISBN 0-452-25527-9.
  • Piron, Claude, Le défi des langues — Du gâchis au bon sens (The Language Challenge: From Chaos to Common Sense), Paris, L'Harmattan, 1994.
  • Rose, Marilyn Gaddis, guest editor, Translation: Agent of Communication (speciala numero de Pacific Moana Quarterly, 5:1), 1980.
  • Routledge Encyclopedia of Translation Studies (2008), eld. Mona Baker, Gabriela Saldanha, Routledge ISBN 978-0-415-36930-5
  • Schleiermacher, Friedrich, "Über die verschiedenen Methoden des Übersetzens", 1813, represita kiel "On the Different Methods of Translating" en Lawrence Venuti, editor, The Translation Studies Reader, 2002, 2nd edition 2004.
  • Snell-Hornby, Mary kaj Jürgen F. Schopp, "Translation", European History Online, Mainz, Institute of European History, 2013, konsultita la 29an de Aŭgusto 2013.
  • Tatarkiewicz, Władysław, A History of Six Ideas: an Essay in Aesthetics, tradukita el la pola de Christopher Kasparek, The Hague, Martinus Nijhoff, 1980, ISBN 83-01-00824-5.
  • Alexander Fraser Tytler, Essay on the Principles of Translation, London, 1791

Bibliografio pri tradukarto en Esperanto

  • Andreo Andrio, Kiel traduki 80 franclingvajn vortojn kaj kiel esperantigi proprajn nomojn, SAT-Amikaro, Parizo, 2011, 280 p. ISBN 13978-2-9525753-3-1
  • István Ertl, Pontoj inter la gentoj. Disaj pensoj pri Esperanto kaj tradukado - en: 'Abunda fonto. Memorlibro omaĝe al prof. dr. István Szerdahelyi, 2009, Eld. Pro Druk.8Steleto, Poznán, p. 335-39.
  • André Cherpillod: La tradukarto kaj ties problemoj, Courgenard, 2003, 36 p.
  • Kalmán Kalocsay: Kiel verki kaj traduki poemojn Budapeŝto, eld. HEA, 1979, 28 p.
  • Fernando de Diego: Pri Esperanta tradukarto, Saarbrücken, eld. Arthur E. Iltis, 1979, 71 p.
  • William Auld: La Internacia Lingvo kiel Belarta Tradukilo, 1978.

Noto kaj referencoj

En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Translation en la angla Vikipedio, listo de aŭtoroj.

  1. ↑ The Oxford Companion to the English Language, Namit Bhatia, eld., 1992, pp. 1,051–54.
  2. ↑ J.M. Cohen, "Translation", Encyclopedia Americana, 1986, vol. 27, p. 12.
  3. ↑ Christopher Kasparek, "The Translator's Endless Toil", The Polish Review, vol. XXVIII, no. 2, 1983, pp. 84-87.
  4. ↑ Andrew Wilson, Translators on Translating: Inside the Invisible Art, Vancouver, CCSP Press, 2009.
  5. ↑ W.J. Hutchins, Early Years in Machine Translation: Memoirs and Biographies of Pioneers, Amsterdam, John Benjamins, 2000.
  6. ↑ M. Snell-Hornby, The Turns of Translation Studies: New Paradigms or Shifting Viewpoints?, Philadelphia, John Benjamins, 2006, p. 133.
  7. ↑ (angla) A common language[rompita ligilo] (komuna lingvo), Qatar Foundation, la 7-an de julio 2016, alirite la 8-an de decembro 2018.
  8. ↑ (en) Zaure Batayeva, On translating Central-Asian literature: Interview with three translators,
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 84.
  10. ↑ Tipe, analizaj lingvoj.
  11. ↑ Tipe, sintezaj lingvoj.
  12. ↑ 12,0 12,1 Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 85.
  13. ↑ L.G. Kelly, citita en Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 86.
  14. ↑ Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 86.
  15. ↑ Citita de Kasparek, "The Translator's Endless Toil", p. 87, el Ignacy Krasicki, "O tłumaczeniu ksiąg" ("Pri tradukado de libroj"), en Dzieła wierszem i prozą (Verkoj en verso kaj prozo), 1803, represita en Edward Balcerzan, eld., Pisarze polscy o sztuce przekładu, 1440–1974: Antologia (Polaj verkistoj pri la tradukarto, 1440–1974: Antologio), p. 79.
  16. ↑ Vladimir S. Vinogradov "La historio de traduko" (en la rusa) neplu trovebla
  17. ↑ (en) Adapt your translation for a better understanding of interculure (Adaptu vian tradukon por pli bona kompreniĝo de interkulturo), Universalis Translation.

Vidu ankaŭ

Rilataj artikoloj

Eksteraj ligiloj

En Esperanto

Alilingve

Portala ikonoPortalo pri Lingvoj
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Traduko&oldid=7631276"