Saltu al enhavo

Ĥaredoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita el Haredio)
Ĥaredoj
juda religia movado
ortodoksa judismo
Ŝtatoj kun signifa populacio
Religio
judismo
vdr
Parto de serio

stelo de Davido  
Judismo

Portalo | Kategorio
Judoj · Judismo · Kiu estas judo
Ortodoksaj · Konservema judismo
Progresiva (Reforma - Liberala) · Ultraortodoksaj
Samarianoj · Falaŝoj · Karaimoj
Etnaj grupoj kaj lingvoj
Aŝkenazoj · Sefardoj · Mizraĥoj
Hebrea · Jida · Judhispana · Geeza
Religio
Dio · Principoj de kredo en judismo · Diaj nomoj
613 micvot · Halaĥa · Leĝaro de Noe
Mesio · Eskatologio
Juda pensado, filozofio kaj etiko
Juda religia filozofio
Cedaka · Musar · Elekteco
Ĥasidismo · Kabalo · Haskala
Religiaj tekstoj
Torao · Tanaĥo · Miŝno · Talmudo · Midraŝo
Tosefta · Miŝne Tora · Ŝulĥan Aruĥ
Siduro · Maĥzoro · Pijuto · Zoharo
La vivciklo, tradicioj kaj kutimoj
Brit mila · Brit ŝalom · Pidjon ha-ben · Simĥat Bat · Bar-micvo
Ŝiduĥ · Nupto · Divorco (Get) · Sepulto
Kaŝrut · Juda kalendaro · Judaj festotagoj
Talito · Tfilino · Cicito · Kipao
Mezuzo · Menorao · Ŝofaro · Sefer Tora
Signifaj figuroj de judismo
Abraham · Isaak · Jakobo · Moseo
Salomono · Davido · Elija · Aaron
Majmonido · Naĥmanides · Raŝi
Baal Ŝem Tov · Gaon de Vilno · Maharal
Religiaj konstruaĵoj kaj institutoj
Templo · Sinagogo · Jeŝivo · Bejt midraŝ
Rabeno · Ĥazan · Dajan · Gaon
Kohen (pastro) · Maŝgiaĥ · Gabaj · Ŝoĥet
Mohel · Bejt din · Roŝ jeŝiva
Juda liturgio
Ŝema · Amida · Kadiŝ
Minhag · Minjan · Nosaĥ
Ŝaĥarit · Minĥa · Ma’ariv · Ne’ila
Historio de judoj
Antikva historio de Izraelo
Historio de judoj en mezepoko
Historio de judoj en novepoko
Proksimaj temoj
Antisemitismo · Holokaŭsto · Israelo
Filosemitismo · Cionismo
Abrahama religio

Ĥaredoj estas praktikantoj de la plej strikta kaj konservativa branĉo de judismo. Ili ofte ankaŭ estas nomataj ultra-ortodoksuloj, kvankam tiun vorton kelkaj konsideras pejorativa.

Ĥared- (חֲרֵדִי) devenas el "ĥarada", kiu signifas timon aŭ anksiecon, kio en ĉi tiu kunteksto interpreteblas kiel "Tiu kiu tremas pro timo je Dio".

La ĥareda judismo, same kiel aliaj ortodoksaj judoj konsideras sian religiajn tradiciojn kaj kredojn kiel seninterrompan ĉenon ekde Moseo en la monto Sinajo kaj rigardas ne-ortodoksulojn kiel devojiĝantojn.

La juda leĝo (halaĥo) estas konsiderata kiel ordonoj donitaj de Dio por spirita, morala, religia kaj persona perfekto. Kiel tio, ĝi inkludas normojn pri preskaŭ ĉiu imagebla cirkonstanco. La reguloj estis disvolvigitaj tra la generacioj en kreskanta kolekto de religia literaturo. La Talmudon, malnova kompilado de leĝoj, ili rigardas kiel aŭtoritaton. Halaĥa estas gvidilo por ĉio kion judo faras dum la tago. Multaj el ĝiaj normoj komenciĝis unue kiel tradicioj antaŭ ol fariĝi reguloj. En religiaj lernejoj (jeŝiva) ĝi estas intense studata fako. La ĥaredoj kutime komprenas la normojn laŭ pli konservemaj kriterioj ol la modernaj ortodoksuloj. La reguloj ankoraŭ disvolviĝas en la nuntempa epoko, ekzemple pri uzo de elektro dum sabato aŭ festoj.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]