Helpo:IFA
La IFA estas la Internacia Fonetika Alfabeto. (Angle IPA, International Phonetic Alphabet; france API, Alphabet phonétique international.)
La Internacia Fonetika Alfabeto estas alfabeto kiu celas povi reprezenti ĉiujn sonojn de ĉiu lingvo. Ĝi baziĝis sur la latina alfabeto, aldone de grekaj literoj kaj aliaj signoj.
 |
Estas atingita interkonsento pri jena regulo: IFA estu la sola elparola sistemo uzenda en ĉi tiu vikivortaro. Detaloj legeblas sube. La koncerna diskuto troveblas ĉi tie: oldid=892088. Bonvole respektu tion. Se vi havas demandojn aŭ volas proponi ŝanĝon aliru la diskutejon. |
Uzu la ŝablonon {{IFA}}, kaj ne enkonduku aliajn sistemojn pri elparolo.
Elparolo de esperantaj literoj
[redakti]| Litero: | a | b | c | ĉ | d | e | f | g | ĝ | h | ĥ | i | j | ĵ | k | l | m | n | o | p | r | s | ŝ | t | u | ŭ | v | z |
| IFA: | a | b | ʦ | ʧ | d | e | f | g | ʤ | h | x | i | j | ʒ | k | l | m | n | o | p | ɾ | s | ʃ | t | u | w | v | z |
Krampoj
[redakti]Konsonantoj elpulmaj
[redakti]| Lipa | Langopinta | Langomeza | Gorĝa | |||||||||||||||||||||
| Dulipa | Lipo- denta |
Denta | Gingiva | Post- gingiva |
Retro- fleksa |
Gingiv- palata |
Palata | Vela | Uvula | Faringa/ epiglota |
Glota | |||||||||||||
| Plosivo | p | b | t̪ | d̪ | t | d | ʈ | ɖ | c | ɟ | k | g | q | ɢ | ʡ | ʔ | ||||||||
| Nazalo | m | ɱ | n̪ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | ||||||||||||||||
| Trilo | ʙ | r | ʀ | ʜ | ʢ | |||||||||||||||||||
| Frapeto | ⱱ | ɾ | ɽ | |||||||||||||||||||||
| Frap. flanka | ɺ | |||||||||||||||||||||||
| Frikativo | ɸ | β | f | v | θ | ð | s | z | ʃ | ʒ | ʂ | ʐ | ɕ | ʑ | ç | ʝ | x | ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | h | ɦ |
| Frik. flanka | ɬ | ɮ | ||||||||||||||||||||||
| Alproksimiĝo | ʋ | ɹ | ɻ | j | ɰ | h | ɦ | |||||||||||||||||
| (rondigita) | ɥ | ʍ | w | |||||||||||||||||||||
| Alp. flanka | l̪ | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||||||||
Noto 1: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas voĉan konsonanton.
Noto 2: Ombritaj areoj reprezentas artikulaciojn juĝitajn maleblaj.
Noto 3: Alia elpulma konsonanto, ne en la tabelo, estas IFA: [ɧ] ([ʃ] samtempe kiel [x] – nur teoria)
Konsonantoj neelpulmaj
[redakti]| Klakoj | Voĉaj implosivoj | Ejektivoj | |||
| ʘ | Dulipa | ɓ | Dulipa | ʼ | (kiel en:) |
| ǀ | Denta | ɗ | Gingiva | pʼ | Dulipa |
| ǃ | Gingiva | ʄ | Palata | tʼ | Gingiva |
| ǂ | Palata | ɠ | Vela | kʼ | Vela |
| ǁ | (Gingiva) flanka | ʛ | Uvula | sʼ | Gingiva frikativa |
Vokaloj kaj kvazaŭvokaloj
[redakti]| Antaŭa | Centra | Malantaŭa | ||||||||
| Kvazaŭvokala | j | ɥ | ɰ | w | ||||||
| Malvasta | i | y | ɨ | ʉ | ɯ | u | ||||
| ɪ | ʏ | ʊ | ||||||||
| Mezmalvasta | e | ø | ɘ | ɵ | ɤ | o | ||||
| Meza | e̞ | ø̞ | ə | ɤ̞ | o̞ | |||||
| Mezvasta | ɛ | œ | ɜ | ɞ | ʌ | ɔ | ||||
| ɐ | ||||||||||
| Vasta | æ | ɶ | ɑ | ɒ | ||||||
| a | ||||||||||
Noto: Kiam du signoj aperas en paro, la dekstra reprezentas rondigitan sonon.
Supersegmentaĵoj
[redakti]| ˈ | Akcento |
| ˌ | Duonakcento |
| ː | Longeco |
| ˑ | Duon-longeco |
| ˘ | Mallongegeco |
| . | Silaba limo |
| | | Malgranda akcentogrupo* |
| ‖ | Granda akcentogrupo* |
| ‿ | Kunligo** |
*Laŭ la prefero de la aŭtoro, la marko de malgranda akcentogrupo povas ekz-e limigi eĉ silaboparon, aŭ marki intonacion de vortogrupo malpli longa, ol tia de la marko de granda akcentogrupo. Ekz-e, malgranda enhavu silaboparo kaj granda havu ĉiun vortakcenton, aŭ malgranda havu unu vortoakcenton, kaj granda estu prozodia grupo da malgrandaj.
**Vorto-fina sono komencas posta silabo
Tonoj kaj akcentoj
[redakti]| e̋ or ˥ | Altega tono |
| é or ˦ | Alta tono |
| ē or ˧ | Meza tono |
| è or ˨ | Malalta tono |
| ȅ or ˩ | Malaltega tono |
| ě | Altiĝanta tono |
| ê | Malaltiĝanta tono |
| ꜜ | Tona malaltigo |
| ꜛ | Tona altigo |
| ↗ | Tutfraza tona altigo |
| ↘ | Tutfraza tona malaltigo |
Oni povas kunmeti la tonojn, ekz-e alta altiĝanta IFA: [e᷄] , malalta altiĝanta IFA: [e᷅] , alta malltiĝanta IFA: [e᷇] , malalta malaltiĝanta IFA: [e᷆] , altiĝanta-malaltiĝanta IFA: [e᷈] k malaltiĝanta-altiĝanta IFA: [e᷉] . Same per la tonoliteroj: IFA: [e˧˥, e˩˧, e˥˧, e˧˩, e˨˦, e˥˦, e˧˥˧, e˩˨˩, e˦˩˧, e˨˩˦] , ktp.
Aliaj diakritiloj
[redakti]| n̥ d̥ | Senvoĉa | b̤ a̤ | Spire voĉa | t̪ d̪ | Denta |
| s̬ t̬ | Norme voĉa | b̰ a̰ | Knare voĉa | t̺ d̺ | Langopinta |
| tʰ dʰ | Aspiracia | t̼ d̼ | Lango-lipa | t̻ d̻ | Langoplataĵa |
| ɔ̹ | Pli ronda | tʷ dʷ | Ronda veleco | ẽ | Nazaleco |
| ɔ̜ | Malpli ronda | tʲ dʲ | Palateco | dⁿ | Nazala malpremo |
| u̟ | Pli antaŭa | tˠ dˠ | Neronda veleco | tˡ | Flanka malpremo |
| i̠ | Pli malantaŭa | tˁ dˁ | Faringeco | k̚ | Sen aŭdebla malpremo |
| ë | Pli centra | l̴ | Aŭ veleco aŭ faringeco | ||
| e̽ | Pli mezocentra | e̝ | Pli malvasta | ||
| ɹ̩ | Silabokerno | e̞ | Pli vasta | ||
| e̯ | Ne silabokerno | e̘ | Langobazo antaŭigita | ||
| ə˞ | Roteco | e̙ | Langobazo malantaŭigita | ||