Mi Ultimo Adiós by Jose Rizal

Adios, Patria adorada, region del sol querida,

Perla del Mar de Oriente, nuestro perdido Eden!
A darte voy alegre la triste mustia vida,
Y fuera más brillante más fresca, más florida,
Tambien por tí la diera, la diera por tu bien.

En campos de batalla, luchando con delirio

Otros te dan sus vidas sin dudas, sin pesar;
El sitio nada importa, ciprés, laurel ó lirio,
Cadalso ó campo abierto, combate ó cruel martirio,
Lo mismo es si lo piden la patria y el hogar.

Yo muero cuando veo que el cielo se colora

Y al fin anuncia el día trás lóbrego capuz;
Si grana necesitas para teñir tu aurora,
Vierte la sangre mía, derrámala en buen hora
Y dórela un reflejo de su naciente luz.

Mis sueños cuando apenas muchacho adolescente,

Mis sueños cuando joven ya lleno de vigor,
Fueron el verte un día, joya del mar de oriente
Secos los negros ojos, alta la tersa frente,
Sin ceño, sin arrugas, sin manchas de rubor.

Ensueño de mi vida, mi ardiente vivo anhelo,

Salud te grita el alma que pronto va á partir!
Salud! ah que es hermoso caer por darte vuelo,
Morir por darte vida, morir bajo tu cielo,
Y en tu encantada tierra la eternidad dormir.

Si sobre mi sepulcro vieres brotar un dia

Entre la espesa yerba sencilla, humilde flor,
Acércala a tus labios y besa al alma mía,
Y sienta yo en mi frente bajo la tumba fría
De tu ternura el soplo, de tu hálito el calor.

Deja a la luna verme con luz tranquila y suave;

Deja que el alba envíe su resplandor fugaz,
Deja gemir al viento con su murmullo grave,
Y si desciende y posa sobre mi cruz un ave,
Deja que el ave entone su cantico de paz.

Deja que el sol ardiendo las lluvias evapore

Y al cielo tornen puras con mi clamor en pos,
Deja que un sér amigo mi fin temprano llore
Y en las serenas tardes cuando por mi alguien ore
Ora tambien, oh Patria, por mi descanso á Dios!

Ora por todos cuantos murieron sin ventura,

Por cuantos padecieron tormentos sin igual,
Por nuestras pobres madres que gimen su amargura;
Por huérfanos y viudas, por presos en tortura
Y ora por tí que veas tu redencion final.

Y cuando en noche oscura se envuelva el cementerio

Y solos sólo muertos queden velando allí,
No turbes su reposo, no turbes el misterio
Tal vez acordes oigas de citara ó salterio,
Soy yo, querida Patria, yo que te canto á ti.

Y cuando ya mi tumba de todos olvidada

No tenga cruz ni piedra que marquen su lugar,
Deja que la are el hombre, la esparza con la azada,
Y mis cenizas antes que vuelvan á la nada,
El polvo de tu alfombra que vayan á formar.

Entonces nada importa me pongas en olvido,

Tu atmósfera, tu espacio, tus valles cruzaré,
Vibrante y limpia nota seré para tu oido,
Aroma, luz, colores, rumor, canto, gemido
Constante repitiendo la esencia de mi fé.

Mi patria idolatrada, dolor de mis dolores,

Querida Filipinas, oye el postrer adios.
Ahi te dejo todo, mis padres, mis amores.
Voy donde no hay esclavos, verdugos ni opresores,
Donde la fé no mata, donde el que reyna es Dios.

Adios, padres y hermanos, trozos del alma mía,

Amigos de la infancia en el perdido hogar,
Dad gracias que descanso del fatigoso día;
Adios, dulce extrangera, mi amiga, mi alegría,
Adios, queridos séres morir es descansar.
Huling Paalam ni Jose Rizal

Paalam na, sintang lupang tinubuan,

Bayang masagana sa init ng araw,
Edeng maligaya sa ami’y pumanaw
At perlas ng dagat sa dakong Silangan.

Inihahandog ko ng ganap na tuwa

Sa iyo yaring buhay na lanta na’t aba;
Naging dakila ma’y iaalay rin nga
Kung dahil sa iyong ikatitimawa.

Ang nanga sa digmaan dumog sa paglaban

Handog din sa iyo ang kanilang buhay,
Hirap ay di pansin at di gunamgunam
Ang pagkaparool o pagtagumpay.

Bibitaya’t madlang mabangis na sakit

O pakikibakang lubhang mapanganib,
Pawang titiisin kung ito ang nais
Ng baya’t tahanang pinakaiibig.

Ako’y mamamatay ngayong minamalas

Ang kulay ng langit na nanganganinag
Ibinababalang araw ay sisikat
Sa kabila niyang mapanglaw na ulap.

Kung dugo ang iyong kinakailangan

Sa ikadidilag ng iyong pagsilang,
Dugo ko’y ibubo’t sa isa man lamang
Nang gumigiti mong sinag ay kuminang.

Ang mga nasa ko, mulang magkaisip,

Magpahanggang ngayon maganap ang bait,
Ang ikaw’y makitnag hiyas na marikit
Ng dagat Silangan na nakaliligid.
Noo mo’y maningning at sa mga mata
Mapait na luha bakas ma’y wala na,
Wala ka ng poot, wala ng balisa,
Walang kadungua’t munti mang pangamba,

Sa sandaling buhay maalab kong nais

Ang kagalingan mo’t ang paiwang sulit
Ng kaluluwa king gayak ng aalis:
Ginhawa’y kamtan mo! Anong pagkarikit!

Nang maaba’t ikaw’y mapataas lamang,

Mamatay at upang mabigyan kang buihay,
Malibing sa lupang puspos ng karika’t
Sa silong ng iyong langit ay mahimlay.

Kung sa ibang araw ikaw’y may mapansin

Nipot na bulaklak sa aba kong libing,
Sa gitna ng mga damong masisinsin,
Hagka’t ang halik mo’y itaos sa akin.

Sa samyo ng iyong pagsuyong matamis,

Mataos na taghoy ng may sintang sibsib,
Bayang tumaggap noo ko ng init,
Na natatabunan ng lupang malamig.

Bayan mong ako’y malasin ng buwan

Sa liwang niyang hilano’t malamlam;
Bayan ihatid sa aking liwayway
Ang banaang niyang dagling napaparam.

Bayaang humalik ang simoy ng hangin;

Bayaang sa huning masaya’y awitin
Ng darapong ibon sa kurus ng libing
Ang buhay payapang ikinaaaliw.

Bayaang ang araw na lubhang maningas

Pawiin ang ulan, gawing pawang ulap,
Maging panganuring sa langit umakyat,
At ang aking daing ay mapakilangkap.

Bayaang ang aking maagang pagpanw,

Itangis ng isnag lubos na nagmamahal;
Kung may umalala sa akin ng dasal,
Ako’y iyo sanang idalangin naman.

Idalangin mo rin ang di nagkapalad,

Na nangamatay na’t yaong nanganhirap
sa daming pasakit, at ang lumalangap
naming mga ina luhang masaklap.

Idalangin sampo ng bawa’t ulila

at nangapipiit na tigib ng dusa;
idalangin mo ring ikaw’y matubos na
sa pagkaaping laong binata.

Kung nababalot na ang mga libingan

Ng sapot na itim ng gabing mapanglaw,
at wala ng tanod kundi pawing patay,
huwang gambalain ang katahimikan.

Pagpitagan mo ang hiwagang lihim,

at mapapakinggan ang tinig marahil,
ng isang saltero: Ito nga’y ako ring
inaawitanka ng aking paggiliw.

Kung ang libingan kong limot na ang madla

ay wala nang kurus at bato mang tanda
sa nangangabubukid ay ipaubayang
bungkali’t isabog ang natipong lupa.

Ang mga abo ko’y bago pailanglang

mauwi sa wala na pinaggalingan,
ay makalt munag parang kapupunanng
iyong alabok sa lupang tuntungan.
Sa gayo’y walaa ng anoman sa akin,
na limutin mo ma’t aking lilibutin
ang himpapawid mo kaparanga’t hangin
at ako sa iyo’y magiging taginting.

Bango, tinig, higing, awit na masaya

liwanag aat kulay na lugod ng mata’t
uulit-ulitin sa tuwi-tuwina.

Ako’y yayao na sa bayang payapa,

na walang alipi’t punoing mapang-aba,
doo’y di nanatay ang paniniwala
at ang naghahari Diyos na dakila.

Paalam anak, magulang, kapatid,

bahagi ng puso’t unang nakaniig,
ipagpasalamat ang aking pag-alis
sa buhay na itong lagi ng ligalig.

Paalam na liyag, tanging kaulayaw,

taga ibang lupang aking katuwaan,
paaalam sa inyo, mga minamahal;
mamatay ay ganap na katahimikan.
Last Farewell by Jose Rizal

Farewell, adored Fatherland, the sun’s beloved clime,

Pearl of the Orient seas, our lost Paradise;
Gladly now I give thee this faded, languid life:
If it were brighter, fresher, or more blest
Still would I give it thee; I would give it for thy sake.

On the fields of battle, madly struggling with frenzy,

Others give thee their lives, without doubts, without regrets;
The place matters not; cypress, laurel or lily,
Scaffold or open country, combat or cruel martyrdom,
All are alike if needed by home and country.

I die as I see dawn brighten the sky,

And at last herald the day behind this dismal night.
If you needst crimson to tinge thy dawn,
Shed my blood, pour it in the hour of need,
With it I give thee a likeness of thy own light.

My dreams, even in early adolescence,

My dreams, in youth, then overflowing with vigor,
Were one day, to see thee, gem of the Orient seas,
Dry they ebony eyes, hold thy brow serene,
Without frowns, without furrows, nor stigma of shame.

The dreams of my life, my ardent, living desire,

Hail to thee! greets the soul which hurriedly departs,
Hail to thee! oh, how lovely to fall that thou mayest rise,
To die to give thee life, to die underneath thy skies,
And to sleep all eternity in thy enchanted earth!

If over my tomb, one day thou seest grow,

Amidst dense weeds, a simple, humble flower,
Draw it to thy lips, ’tis the flower of my soul
And I shall feel on my brow, beneath the cold tomb,
The flow of thy tenderness, the warmth of thy breath.

Let the moon watch me with soft tranquil light,

Let the dawn send its swiftly fleeting brightness,
Let the wind moan its solemn murmurs,
And if a bird descends and on my cross alights,
Let the bird sing its canticle of peace!

Let the burning sun evaporate the rains,

In the sky let them turn pure with my pursuing anguish;
Let a friendly soul weep over my untimely end,
And in the still evenings, when someone prays for me,
Pray too, oh Fatherland, that in God I rest!

Pray for all who died without happiness,

For all those who perished in unequaled torments,
For our unhappy mothers who moan in bitterness,
For orphans and widows, for tortured prisoners,
and pray for thee, that thou mayest see thy liberty!

And when at night the graveyard is wrapped in darkness,

And only, only the dead remain there keeping watch,
Disturb not its peace, disturb not the mystery,
Perhaps thou mayest hear a zither or a rosary:
‘Tis I beloved Country, I, who sing unto thee!

And when alas! my tomb, forgotten by all,

Has neither cross nor stone to mark its place,
Let men plow it, let be scatter with spade,
And my remains, before they return to nothingness,
May they form the dust of thy earthly floor . . .

Then it matters not if I am consigned to oblivion,

In the air, through thy space, over thy vales shall I fly,
Vibrant and distinct sound shall I be to thy ears;
Fragrance, light, rainbow, murmur, song, groaning,
Constantly repeat the essence of my faith.

My idolized Country, grief of my griefs,

Beloved Philippines, hear now my last farewell!
Here I leave thee all: my parents, my loved ones,
I go whither there are no slaves, tyrants or oppressors,
Where faith never kills, where God alone Reigns.

Farewell, parents and brothers, torn from my own soul.

Friends of my childhood days in our home dispossessed,
Be grateful that I rest from the wearisome day!
Farewell to thee, sweet stranger, my friend, my happiness!
Farewell, beloved creatures all! to die is to rest!