Edukira joan

Alicia Herrera Rivera

Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Alicia Herrera Rivera

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakAlicia Herrera Rivera
JaiotzaValparaíso, 1928ko maiatzaren 12a
Herrialdea Txile
HeriotzaSantiago, 2013ko apirilaren 6a (84 urte)
Hezkuntza
HeziketaTxileko Santiagoko Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakabokatua eta giza eskubideen aldeko ekintzailea

Alicia Herrera Rivera (Valparaíso, Txile, 1928ko maiatzaren 12a – Santiago, Txile, 2013ko apirilaren 6a) abokatu feminista izan zen, Txileko Santiagoko Apelazioen Gorteko ministroa.[1]

1973an Augusto Pinocheten estatu-kolpearen ondoren, diktadura-zapalkuntza jasan zuen, Adimen Nazionaleko Zuzendaritzako (DINA) agenteek bahitu zuten, eta, ondorioz, Europan erbesteratu zen, Errumanian, Ekialdeko Alemanian eta, azkenik, Espainian.

Emakumeen tratu txarren eta bereizkeriaren aurkako eskubideen aldeko borrokan aitzindaria izan zen, eta 1987an —abokatu-talde batekin batera— Themis Emakume Juristen Elkartea sortu zuen, genero-berdintasuna sustatzeko eta emakumeen eskubideen babes juridikoaren printzipio konstituzionala egia bihurtzeko.[2]

2000. urtean, Themiseko ohorezko presidente gisa, Lan Ministerioko Gizarte Elkartasunaren Ordena Zibileko Zilarrezko Gurutzea jaso zuen.[3]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alicia Herrera Riverak harrotasunez eta esker onez esaten zuen bere jatorriak erabat baldintzatu zuela bere izaera eta bere historia. Elkarrizketazalea zen familia batean hazi zen, irakurketaz, musikaz eta ikasketez gozatuz. Bai bera, bai bere hiru ahizpak eta bi nebek errespetu, elkartasun eta humanismo giroan hezi ziren, non gurasoek emandako askatasunak eta konfiantzak nortasun sendo eta independentea izaten lagundu zion.

Zuzenbidea ikasi zuen Txileko Santiago Unibertsitatean, eta bertan lizentziatu zen 1954an.[4] Handik hilabetera, Alejandro Jiliberto Zepeda abokatu eta politikari sozialistarekin ezkondu zen.

Lan ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen izendapena La Serenako lan-epaile jarduteko izan zen. Bere memorietan zioenez, oso hasiera zaila izan zuen, bere izendapena ez baitzen oso ondo hartu emakumea eta, gainera, gaztea izateagatik. Pixkanaka jendea irabaziz joan zen, bere lanbidearen jarduna ikasiz eta aurretiazko dokumentazio-lan itzel batekin konponduz. La Serenan bost urte eman ondoren, Alicia Herrerak esan zuen ulertzen zuela epaileak zergatik ez zituen aukeratzen herriak, eta ondorioztatu zuen era horretan jarduteko asmoa legearen eta ebazpen judizialen arteko berdintasun-printzipioan ez eragiteko borondatearen ondorio zela.

1960an Valparaísora joan zen, hiri horretako Lan Gorteko Idazkaritzan lan egitera. Kargu berrian lan gutxi zegoenez, auziak magistratuei kontatzeko ardura hartu zuen —bere proposamenez—, epaile-jarduna ez galtzeko. Lan horri esker, esperientzia handia lortu zuen, eta titularren udako oporretan ordezko epailea ere izan zen.

Handik urte batzuetara, Santiagoko Lan Gortera joatea eskatu zuen, eta han berrantolaketa sakonari ekin zion. Espedienteen tramitazioa azkartu, funtzionamendu egokia lortu eta Idazkaritzaren kontrola hartu zuen. Zenbait urtetan, Botere Judizialaren Soldata Eskalan soldatak parekatzeko borrokaren protagonista izan zen, eta azkenean lortu egin zen.

Giro haren ondorioz, 1967an Magistratuen Elkarte bat sortu zen, ordainsariak gehitzeko eta epailetzaren nahiak eta kritikak jasotzeko. Egoera horren ondorioz, Txile osoko epaileen Batzar Nagusiak Botere Judiziala greba orokorrera joatea erabaki zuen 1969an, eta lehen aldiz herrialdearen historian.[5] Mobilizazioak arrakastatsuak izan ziren, eta Alicia Herreraren parte-hartzeak, Abokatuen Elkargoaren bitartekotzarekin batera, alde guztientzako konponbide egokia lortu zuen.

Handik gutxira, Gorteko lehendakariak, Ramiro Méndezek, Gorte Goreneko Kontalari-kargua proposatu zion, eta goi-mailako epaimahai horretako lehen emakumea izan zitekeen. Hala ere, Alicia Herrerak ez zuen eskaintza onartu, ez baitzuen alde batera utzi nahi egitura judiziala eta justizia ardatz haietan gehien kezkatzen zuen horretan lan egiteari.

Pinocheten estatu-kolpearen ondoren, 1973ko irailaren 11n, Gorte Gorenak funtzionarioen lekualdatzea agindu zuen, eta Langile Judizialen Federazioko kideak Santiagotik oso urrun zeuden lekuetara eraman zituzten, eta Alicia Herrera Riveraren kasuan, Concepcióngo Lanaren Gortera. Haren senarra, Alejandro Jiliberto diputatu sozialista, poliziaren helburua zen eta ezkutuan egon behar zuen. Berak zioenez, garai hartan hasi ziren erortzen bizitzan zehar eraikitako zutabe guztiak.

Urte hartako abenduan, senarra atxilotu zuten, eta Aliciak apelazio-baliabide bat aurkeztu zuen, eta, hari esker, fusilatu behar zutenean, bizitza salbatzea lortu zuten. Hainbat atxiloketa-zentrotatik igaro ondoren, Dawson uharteko kontzentrazio-eremura eraman zuten. Handik hilabete batzuetara, Inteligentzia Nazionaleko (DINA) Zuzendaritzako agenteek bahitu zuten Alicia Herrera. Ordu batzuetan, mehatxu ugari jasan zituen harekiko eta familiarekiko. Askatu ondoren, jazarri eta zaintzen jarraitu zuten. Gertaerak salatu zituen arren, azkenean herrialdea utzi behar izan zuen. Nazio Batuen Migrazio Batzordearen (CIME) laguntzarekin, Txiletik ateratzeko prestatu zen.

Erbestealdia: Errumania eta Ekialdeko Alemania

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alicia Herrera 1975eko apirilean iritsi zen Errumaniara, eta berak bere oroitzapenetan kontatu zuenez, hilabete gogorrak bizi izan zituen. Hala ere, berehala jarri zen martxan Txileko preso sozialistei askatzen laguntzeko eta bere herrialdean Europa osoan bizi zen egoera ezagutarazteko.

Europako pertsona ospetsuei dei egin zien, Vatikanora joan zen, Nazio Batuen Erakundean parte hartu zuen Txileko egoera ikertzeko, nazioarteko bileretan parte hartu zuen, eta hainbat legelari ospetsu ezagutu zituen, hala nola Neal Mac Dermont, Juristen Nazioarteko Batzordeko idazkari nagusia; Cassamayor irakaslea, magistratu ohia; Louis Joinet, Frantziako Magistratu Elkarteko Presidentea; Salbatore Senésse, Italiako Magistratuen Elkarteko Presidentea.

Alemaniara joan baino bi hilabete lehenago, eta denbora horretan guztian egin zituen kudeaketei esker, senarra askatu egin zuten, eta harekin eta familiarekin elkartu zen Bukaresten.

Alemanian bizi eta alderdi sozialistaren bitartez giza eskubideen aldeko lanari ekin zion. Txileko errepresioari buruzko dokumentazio guztia ordenatu zuen, eta atzerritik, jazarritakoak eta presoak defendatzea helburu zuen jarduera bati ekin zion. Europako abokatutzako pertsona ospetsuekin bilerak egin ziren: Joaquín Ru-Giménez, Hans Göran Franck, Marie Thérèse Cuvillié, Sergio Insunza, Sergio Politoff eta Waldo Fortin.

1976ko martxoaren 26an bilera garrantzitsu bat egin zen Parisen, Alicia Herrera bertan zela. Bilera horretan defentsa-estrategia azaldu zuen, Txileko konstituzio- eta lege-xedapenetan oinarrituta. Txileko presoen defentsarako Abokatu Sozialisten Batzordea osatu zen, eta Alejandro Dumas, Robert Badinter, Collete Auger eta Jean Paul Levy nabarmendu ziren. Collete Auger abokatu frantsesak salaketa prestatu zuen Nazio Batuen aurrean, eta aurkeztu zituen datuak bereziki garrantzitsuak izan ziren eta urte hartako Ad-Hoc Batzordearen Txostenean aipatu ziren.

Espainiako Alderdi Sozialistaren Felipe González idazkari nagusia Parisen ezagutu ondoren, berehala izan zuen babesa eta Espainiara bidaiatu zuen Europatik Txileko defentsaren programan lan egingo zuen abokatu espainiarren taldea osatzeko.

Frantziako eta Espainiako abokatutzaren laguntzarekin egindako lan guztiari esker, Txileko errepresioari buruzko aurrekari asko biltzea lortu zen, eta 1976 eta 1977 urteetan Alicia Herrerak legelari gisa Nazio Batuen aurrean deklaratu ahal izan zuen.

Alicia Herrerak Justizia Auzitegiek Txileko diktaduran izandako jardunari buruzko azterketa osoenetako bat egin zuen eta Botere Judizialaren independentzia delakoari buruzko teoria garatu zuen.

Espainia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1977. urtean Espainian finkatu zen. Tratu txarrak jasandako emakumeen egoera bertatik bertara ezagutu zuenean, ahalegin guztiak egin zituen Espainian emakumeek pairatzen zuten babesgabetasunetik irteteko aukera emango zieten lege-aldaketak bultzatzeko.[6]

"Eguneroko tragedia justiziaren aurrean garrasika egitera ausartzen ez ziren emakumeen isiltasun lazgarriak eta tratu txarrak jasandako emakumeek salatzeko duten beldurrak bultzatu ninduen haien alde lan egitera". (Alicia Herrera Rivera)

Horrela hasi zen Kolektibo juridiko feministak koordinatzen zituen lanetan parte hartzen. Beste abokatu batzuekin batera, Espainiako Konstituzioak, orduan parlamentuan izapidetzen ari zela, gizonen eta emakumeen eskubideen berdintasuna jasotzea sustatu zuen.[6][7]

1977an, Emakumeekiko Tratu Txarrak Ikertzeko Batzordearen sorreran parte hartu zuen. 1983an eratu zen Gobernuz Kanpoko Erakunde (GKE) hori, eta lehen presidentea izan zen.[8] Joaquín Ruiz Giménez Arartekoarekin batera, Espainiako legearen aurrean emakumeek jasaten zuten babesgabetasunari buruzko esperientzia handia partekatu zuen. Aditu gisa parte hartu zuen Senatuan, eta Arartekoarekiko eta Giza Eskubideekiko Harremanetarako Batzordeko kidea izan zen, tratu txarrak jasan dituen emakumea aztertzeko arduraduna.[9]

Urte horietan, Txileko diktadurak jazarritako pertsonen defentsan, jarduera handia izan zen Europa osoan. Herrera kongresu eta bileretara joan zen, eta bertan parte hartu eta giza eskubideen 'lapurretari' buruz eztabaidatu zuen. Nazio Batuek sortutako Ad-Hoc Taldera joan zen, Txileko egoerari buruzko informazioa jasotzera, eta salatu zuen kartzelan zeuden pertsonek ez zutela defentsarik, epaileek justizia-eginbeharra betetzeari uko egiten zioten eta.

1983ko urrian, tratu txarren salaketa publikoa egin zuen, Gobernuko presidenteari, lehendakariordeari, Arartekoari, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiari, Senatuari, Diputatuen Kongresuari eta Iritzi Publikoari zuzendua. Arazo horrekin sentsibilizatutako emakume abokatu-talde baten sinadura lortu zuen eta aipatutako erakundeetan aurkeztu zuen. Hilabete batzuk geroago, 1984ko otsailaren 16an, Senatura joateko eta Arartekoarekiko Harremanetarako eta Giza Eskubideen Batzorde Bereziaren Bilkuran aurkezteko gonbita jaso zuen. Senatu osoa ados egon zen tratu txarren azterketari garrantzi handiena ematearekin, eta gai horri buruzko ikerketa-ponentzia bat sortu zen.

Themis Emakume Juristen Elkartea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1987an, letradu-talde batekin lankidetzan, Themis Emakume Juristen Elkartea sortu zuen.[10] Elkartearen helburua emakumeen defentsa-gabezia salatzea eta haien babes judizial eraginkorra aldarrikatzea zen. Herrera Themis taldeko lehen presidente hautatu zuten.

Garai hura gogoratzean, bere oroitzapenetan kontatzen ditu tratu txarren eta inpotentzia handiaren aurka borrokatzeko zeuden zailtasunak, agintariek ezer egiten ez zutela ikustean. Hain zuzen ere, hori guztia zela eta, aurrera egiteko gogoa handiagoa eta energia handiagokoa izan zen.[2]

1989ko maiatzaren 24an, Senatuaren Osoko Bilkurara joateko deitu zioten. Bertan, tratu txarrak jasandako emakumea aztertzeko ardura zuen Herriaren eta Giza Eskubideen Defendatzailearekin Harremanetarako Batzordeak egindako txostenaren berri eman zen.[11] [12]Oso saio garrantzitsua izan zen, Parlamentuko erakunde batek etxeko tratu txarren gaia zorroztasunez eta adostasun handiz landu zuen lehen aldia izan zen eta.

"Etxeko tratu txarren arazoa esparru pribatukoa izateari uzten dio, eta arlo publikoan, gure gizarteko gizarte harremanen esparruan, garrantzi handiko gaia da". (Emakumeentzako tratu txarren ponentziaren txostena. Senatua. 1989ko maiatza)

Txostenaren ondorioz, bi delitu berri tipifikatu ziren Zigor Kodean: ohiko tratu txarrak eta elikadura-pentsioak ez ordaintzeagatik familia abandonatzea.[13]

1999an Themisen ohorezko lehendakari gisa, Lan Ministerioko Gizarte Elkartasunaren Ordena Zibileko Zilarrezko Gurutzea eman zioten, Emakumeen eskubideak defendatzeko egindako ahaleginengatik. Sari horrekin bereziki harro sentitzen zen, zeren, adierazi zuenez, “argi uzten baitzuen emakumeok tratu txarren zirkulua hautsi eta aske garen aire garratza hautsi genezakeela”.[6]

2007an, Osasun, Gizarte Zerbitzu eta Berdintasun Ministerioak –azaroaren 25ean– Emakumeen aurkako Indarkeria Ezabatzeko Nazioarteko Eguna zela eta, ematen duen aintzatespena jaso zuen.[14]

Txilera itzuli

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1987ko martxoan, Pinochetek zenbait dekretu eman zituen erbesteratu batzuei Txilera itzultzeko baimena emateko. Zerrenden artean Alicia Herrera Rivera izena agertu zen. Apirilaren 3an Santiagora itzuli zen, erbestera abiatu eta hamabi urtera. Denboraldi bat han eman ondoren, 1988ko Txileko Plebiszitu Nazionalean parte hartzeko itzuli zen. Han, "No a Pinochet" delakoak irabazi zuen. Horren ondoren, Alicia Herrera Espainiara itzuli zen, ziur baitzegoen laster itzuliko zela Txilera eta betiko.

Alicia Herrera Rivera 2013ko apirilaren 6an hil zen Txileko Santiagon.[15]

Argitalpenak eta artikuluak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauexek dira bere lan batzuk:[16][17]

  • La mujer, objeto y sujeto de culturización, en Jornadas de feminismo socialista. Mariarce argitaletxea, Madrid. (1984)
  • La mujer chilena ante el derecho. Araucaria de Chile. 30 zk. Madril. (1985)

Sariak eta aintzatespenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • 1999an Themisen ohorezko lehendakari gisa, Lan Ministerioko Gizarte Elkartasunaren Ordena Zibileko Zilarrezko Gurutzea eman zioten, Emakumeen eskubideak defendatzeko egindako ahaleginengatik.[6]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «Alicia Herrera Rivera, abogada chilena que luchó por los derechos de las mujeres españolas - Mujeres Juristas Themis» www.mujeresjuristasthemis.org (Noiz kontsultatua: 2023-12-03).
  2. ↑ a b «Desde el tejado. Memorias · Repositorio HISREDUC» repositorio.historiarecienteenlaeducacion.com (Noiz kontsultatua: 2023-12-03).
  3. ↑ «ORDEN de 27 de diciembre de 1999 por la que se concede la Cruz de Plata de la Orden Civil de la Solidaridad Social a la Asociación de Mujeres Juristas Themis.» Boletín Oficial del Estado.
  4. ↑ "Alicia Herrera Rivera, abogada chilena que luchó por los derechos de las mujeres españolas" Themis
  5. ↑ «Libro Negro de la Justicia en Chile» www.derechos.org.
  6. ↑ a b c d Ángela Cerrillos. «Alicia Herrera Rivera, una luchadora por los derechos de la mujer» www.elpais.com.
  7. ↑ [Esteka hautsia]
  8. ↑ «» ¿Quiénes somos?» malostratos.org.
  9. ↑ Boletín Oficial de las Cortes Generales. Senado. III Legislatura. (12 de mayo de 1989). Informe de la comisión de relaciones con el defensor del pueblo y de los derechos humanos encargada del estudio de la mujer maltratada. .
  10. ↑ Ángela Cerrillos. (23 de abril de 2013). Alicia Herrera Rivera, una luchadora por los derechos de la mujer. .
  11. ↑ «Sesión Plenaria nº 122» Diario de Sesiones del Senado 24 de mayo de 1989. III Legislatura..
  12. ↑ España, Senado de. «Diario de Sesiones. Senado» www.senado.es (Noiz kontsultatua: 2023-12-03).
  13. ↑ «http://www.abogacia.es/2017/03/07/amalia-fernandez-presidenta-de-la-asociacion-de-mujeres-juristas-themis-es-momento-de-visibilizar-a-las-abogadas-y-reconocer-su-peso-especifico-en-el-ambito-profesional/#» www.abogacia.es.
  14. ↑ a b Conmemoración del 25 de noviembre. .
  15. ↑ THEMIS. Alicia Herrera, abogada chilena que luchó por los derechos de las mujeres españolas. .
  16. ↑ «Egilearen liburu guztiakRivera Alicia» www.todostuslibros.com (Noiz kontsultatua: 2023-12-03).
  17. ↑ (Gaztelaniaz) «Buscalibre Chile - Libros del Autor Alicia Herrera Rivera» www.buscalibre.cl (Noiz kontsultatua: 2023-12-03).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Alicia_Herrera_Rivera&oldid=9665425"(e)tik eskuratuta