Kontseilu pribatu

Kontseilu pribatu (ingelesez: Privy council) nazio bateko estatuburuari aholku ematen dion kidegoa edo organoa da, batez ere monarkia batean. Privy hitzak 'pribatua' edo 'sekretua' esan nahi du. Horrela, Kontseilu Pribatua, hasieran, monarkatik hurbilago zeuden aholkularien batzordea zen, eta estatu-gaietan aholku konfidentziala eman zezaketen.

Westminster sistemaren zati garrantzitsu bat da, eta jatorrizkoa Erresuma Batuko Erregearen Kontseilu Pribatu Ohoragarriena da. Beste zenbait kontseilu pribatuk subiranoari aholkua eman diote. Ingalaterrak eta Eskoziak Kontseilu Pribatu bana bereizia izan zuten, baina 1707ko Batasun Aktak, Britainia Handian bi herrialdeak batu zituenak, bien ordez kontseilu bakarra ezarri zuen. Irlandak, aldiz, Kontseilu Pribatua propioa izaten jarraitu zuen, 1800ko Batasun Aktaren ondoren ere. Irlandako Kontseilu Pribatua 1922an indargabetu zuten, Irlandako Estatu Librea Erresuma Batutik banandu zenean; Ipar Irlandarako Kontseilu Pribatuak ordezkatu zuen, baina 1972an Ipar Irlandako Parlamentua bertan behera geratu zenean, aipatu kontseilua bertan behera utzi zuten.

Kanadak bere Kontseilu Pribatua izan du —Erreginaren Kontseilu Pribatua Kanadarentzat— 1867az geroztik (Kanadako Kontseilu Pribatua espresuki «Kanadarentzat» da, baina arestian aipatutako Kontseilu Pribatua ez da «Erresuma Baturako»), Jamaikako gobernuak bezala, Kontseilu Pribatuko kideek Gobernadore Nagusia indultuaren erabileraren inguruan aholkatzen dute.

Kontseilu Betearazlea deitzen zaio Nazioen Mankomunitate Britainiarreko eta Nazioen Komunitate Britainiarreko Errepublika batzuetako erresuma gehienetan dagoen estatu-organo baliokideari. Britainia Handiko Kontseilu Pribatua botere judizialaren organorik gorena ere bada —Gorte Gorenaren baliokidea—, lehenago Inperio britainiarraren parte ziren Mankomunitateko herrialde askorentzat (adibidez, Jamaika, Belice) eta itsasoz bestaldeko lurralde britainiarrentzat (adibidez, Bermudas eta Malvina uharteak). Kontseilu Pribatuaren erabakiak ez dira lotesleak Ingalaterrako auzitegietarako, alabaina, epaileak, oro har, Lorden Ganberako epaile berak direnez, haien erabakiak eragin handikoak jotzen dira.

Danimarkak eta Tonga uharteak ere kontseilu pribatuak dituzte. Errusiak eta Suediak Kontseilu Pribatuak izan zituzten iraganean.

Kontseilu Pribatuko kideei kontseilari pribatu (ingelesez: Privy Counsellors edo Privy Councillors) deitu ohi zaie.

Kontseilu Pribatua, gutxi gorabehera, nazio ez-monarkikoetan, Estatu Batuetan bezala, kabinete deituko zenaren baliokidea da; hala ere, nazio batzuek Kontseilu Pribatu bat dute, erregearen inguruan antolatua, bai eta lehen ministroaren inguruan antolatutako kabinete bat ere. Erresuma Batuan, kabinetea Kontseilu Pribatuaren parte den batzorde bat da, eta, seguru asko, batzorde boteretsuena da.

Kanpo estekak

Datuak: Q6528244
Multimedia: Privy councils / Q6528244