Powhatan
| Mota | etnia |
|---|
Powhatan (Powatan edo Powhaten ere idatzia) Ameriketako tribu baten izena da, beraiek menperatzen zuten tribuen konfederazio boteretsu baten nagusia, Tsenacomoco izenekoa. Algonkin hizkuntza hitz egiten zuten eta gaur egungo Virginia estatuan bizi ziren bertakoen eta ingelesen arteko lehen topaketen garaian.
Powhatan Wahunsunacock, erregea edo Powhatan buruzagia, sortu zen hiriaren jatorrizko izena ere bada (eta bertan dagoen Richmond, Virginia hiria gaur egun), baita kokatuta zegoen ibaiaren izena ere (egun James ibaia deitua). Encyclopedia of Native American Tribes entziklopediaren arabera, Powhatan "jauzietan" esan nahi duen algonkin hitza da; Powhatanen asentamendua James ibaiaren jauzietan zegoen.
Wahunsunacockek inperio indartsu bat sortu zuenean Virginiaren zatirik handiena konkistatuz, bere lurrak Tenakomakah deitu zituen eta bera Powhatan. Powhatan hiriaren ondoan, Werowocomoco izeneko konfederazio honen beste asentamendu bat zegoen.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Tsenacomoco konfederazioa osatzen zuten jatorrizko sei tribuak Powhatanak, Arrohatecks, Appamattucks, Pamunkeys, Mattaponis eta Chiskiacks izan ziren. Talde horri 1598an kecoughtarrak gehitu zitzaizkion. Hauekin guztiekin oso lotuta dagoen beste tribu bat, hizkuntza bera mintzatzen zena, txickahominy-ak ziren, konfederazio honetan beren autonomia mantentzea lortu zutenak.
Europarekiko lehen harremanetako bat Juan Ortiz marinel espainiarraren 1528ko istorio ospetsuan gertatu zen, Narvaez espedizioaren zantzuak bilatzen ari zen espedizio espainiar bateko kidea. Juan eta beste lagun batzuk preso hartu zituzten uzitarrek eta bera bakarrik salbatu zen tribuko buruzagiaren alabaren esku-hartzeari esker, azkenik, Mucozo buruzagiaren tribuan sartuz, 1539an, hamaika urte gatibu egon ondoren, harik eta. Hernando de Sotoren espedizioak erreskatatu zuen arte.
1570. urtearen inguruan, Juan Bautista Segura apaiz espainiarrak, Floridatik abiatuta, ebanjelizatzeko misio bat zuzendu zuen beste hiru pertsonarekin gaur egungo Virginian. Misiolariak hil eta misioa suntsitu zuten. Pare bat urte geroago, espainiarrek zigor espedizio bat bidali zuten powatandarren aurka, baina iparralderako konkista uztea erabaki zuten, ingelesek Virginia eta Maryland kolonizatzeko utziz. [1] [2]
1607an, John Smith ingeles soldadu eta aitzindaria Virginiako kostaldera iritsi zenean, Opchanacanough-ek harrapatu zuen, Powhatan buruzagiaren anaia gazteak. Smith-en bertsioaren arabera (XIX. mendearen amaieran ez zen egiazkoa uste, eta gaur egun oraindik ere zalantzan hartzen dena, hainbat bertsio erromantiko ezagunek gaia lausotu duten arren, susmo argiak daude: Juan Ortiz espainiarraren historian oinarrituta dago), Pocahontasek, Powhatanen alabak, bere aitari Smith hiltzea eragotzi zion. Uste da Smith tribuan sartzeko xedea zuen erritual bat zela.
Smithek Virginia 1609an Ingalaterrara joateko utzi ondoren, bolboraren maneiuak eragindako lesio baten ondorioz, tribuak Jamestowneko zenbait egoiliar eraso eta hil zituen. Handik urte gutxira, bai nagusia eta bai Pocahontas gaixotasunagatik hil ziren, baina nagusia Virginian hil zen bitartean, Pocahontas Ingalaterran hil zen, harrapatu egin baitzuten eta John Rolfe tabako-ekoizlearekin borondatez ezkondu ondoren.
Bien bitartean, ingelesek Powhatanen lurraldea hartzen jarraitu zuten. Wahunsunacock hil ondoren, bere anaia gaztea Opitchapam bihurtu zen buruzagi, eta ondoren bere anaia gaztea Opchanacanough-ek, 1622an eta 1644an ingelesak beren lurraldeetatik kanporatzen saiatu zen. erasoaldi horiek ingelesen errepresalia gogorrak eragin zituzten, tribuaren ia erabateko suntsipena ekarriz.
Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Powhatanak Virginiako eremu alubialetan bizi ziren. Haien etxeak zutoinez, kanaberaz eta zuhaitz-azalez eginak ziren. Haien bizibidea, funtsean, labore propioak ziren, batez ere artoa, baina baita ehiza eta arrantza ere. Hiribilduak tribuetan antolatutako senideen talde batek eratzen zituen, errege edo erregina batek zuzentzen zituena, eta, aldi berean, buruzagi nagusi baten eta bere kontseiluko kide baten menpe zegoen.
Powhatanak gaur egun
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Virginian 3.001 Powhatan geratzen dira gutxi gorabehera. Horietako batzuk oraindik bi erreserba txikitan bizi dira, Mattaponi eta Pamunkey, King William konderrian (Virginia) sortutakoak. Hala ere, Powhatan hizkuntza desagertu egin zen. Hiztegia berreraikitzen saiatu da, iturri bakarrak Smith-ek eta William Strachey-k emandako hitzen zerrenda izanik.
Wayne Newton umorista estatubatuarra (Norfolk, Virginia, 1942 jaioa) Powhatan, Cherokee, Irlandar eta Alemaniar jatorrikoa da.
Powhatan konderria buruzagiaren eta bere tribuaren omenez jarri zen izena, bere kontrolpean zeuden lurretatik 60 kilometrora dagoen arren. Richmond hirian, tradizionalki Powhatan mendixka Powhatan buruzagiaren jatorrizko herritik gertu zegoela uste izan da, baina herriaren kokapen zehatza ezezaguna izan da beti.
2007an, Fredericksburgen, Powhatan Indiar Nazioak eta Espainiak barkamenak trukatu zituzten. Espainiak Washingtonen duen enbaxadako funtzionario batek adierazi duenez, Espainia damutzen da "koloniizazioak [amerikar natiboen] gizartean izan zuen eragin izugarriaz". Orduan, Powhatan nazioak barkamena eskatu zuen 1571n lau jesuita espainiar misiolarien heriotzagatik. [1] [3]
Powhatan filmetan eta serieetan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Powhatan herria Disneyko Pocahontas animaziozko filmean agertzen da. Terrence Malick-en The New World filmean ere ageri dira. Pocahontas izena aipatzen duen "Jamestown" telesailean ere agertzen dira.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b Corridors of Power: Bush's Visit to Rome and a Native American Apology. WPR World Politics Review 11 de junio de 2007.
- ↑ Who were the first people to contact the Powhatans?. The Mariners' Museum.
- ↑ 7 Apologies Made to American Indians. Indian Country Today 1 de julio de 2015.
