Vittorio Alfieri

Vittorio Alfieri
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Asti, 1749ko urtarrilaren 16a
Herrialdea	Sardiniako Erresuma
Heriotza	Florentzia, 1803ko urriaren 8a (54 urte)
Hobiratze lekua	Santa Croce
Heriotza modua	berezko heriotza: bihotz-gutxiegitasuna
Familia
Aita	Antonio Amedeo Alfieri
Ama	Monica Maillard de Tournan
Bikotekidea(k)	ikusi Princess Louise of Stolberg-Gedern (en) ;
Haurrideak	ikusi Giulia Alfieri (en) ;
Leinua	House of Alfieri (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera; frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	antzerkigilea, poeta, idazlea, aktorea, itzultzailea, antzerki aktorea, filosofoa, arte-historialaria eta aristokrata
Lan nabarmenak	ikusi Agamemnon (en) ; Antigone (en) ; Saul (en) ; Myrrha (en) ;
Kidetza	Accademia delle Scienze di Torino
Mugimendua	klasizismoa
	fondazionealfieri.it

Vittorio Alfieri kondea (vitˈtɔrjo alˈfjɛri ahoskatua; Asti, Piemonte, 1749ko urtarrilaren 16a - Florentzia, 1803ko urriaren 8a) italiar antzerkigile eta olerkari izan zen. Europan zehar bidaiatu ondoren (1767-1772), Turina itzulirik literaturari lotu zitzaion behin betiko. Bere literatura-lanak Risorgimentoko giroa sortzen lagundu zuen. Plutarkoren Bizitza paraleloak eraginiko zirrarak tragediak idaztera bultzatu zuen (hemeretzi guztira, 1774tik 1787ra). Hasieran, Frantziako Iraultzaren aldekoa izan bazen ere, gerora haren aurka bihurtu zen, eta frantziarren aurkako kritika gogorra idatziz (Il Misogallo). Maitasunezko bizitza eta idazle-kezkak zuzenki adierazi zituen bere lan lirikoan. Zenbait idazki politiko plazaratu zituen: Tiraniari buruz (1779), Printzea eta literaturari buruz (1786). Alfieriren literatura alderdirik behinena eta gaurkotasunik galdu ez duena antzerkia da: Saul, Felipe, Polinize, Antigona, Agamemnon, Virginia, Oreste, etab. Tragedia hauek harrera ezin hobea izan zuten Italian, antzerti nazional baten piztuera baitzekarten; gai klasikoak erabiliz, askatasun politiko eta moralaren defentsa aldarrikatzen dute, eta eragin handia izan dute erromantikoengan. Bere autobiografia, Vita (1803, Bizitza), hil ondoan argitaratua, da egile honen lan nagusia.

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Vittorio Alfieri

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q296244
Multimedia: Vittorio Alfieri / Q296244