حمله به شمال غربی سوریه (۲۰۲۴)

حمله به شمال غربی سوریه (۲۰۲۴)
بخشی از جنگ داخلی سوریه
تحت کنترل جمهوری عربی سوریه   تحت کنترل اپوزیسیون سوریه   تحت کنترل توأمان جمهوری عربی سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه
تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ – تاکنون (۶ روز) موقعیت استان‌های حلب و ادلب، سوریه وضعیت در جریان آغاز نبرد حلب تغییرات قلمرو نیروهای اپوزیسیون سوریه بیش از ۱۰۰ شهرک و روستا را تصرف کردند، کنترل بخش اعظم حلب را به دست گرفتند، بزگراه ام۵ را قطع کردند، و به سمت حما پیش‌روی کردند. نیروهای دموکراتیک سوریه کنترل چندین روستا و بخشی از حلب را به دست گرفتند.
طرف‌های درگیر
دولت نجات سوریه ادارهٔ عملیات نظامی (فتح‌المبین) هیئت تحریر شام ارتش ملی سوریه فیلق الشام تیپ توفان شمال جنبش نورالدین زنکی جیش العزه جبهه ملی برای آزادی احرار الشام	جمهوری عربی سوریه نیروهای مسلح سوریه ارتش سوریه نیروی هوایی سوریه روسیه نیروی هوایی روسیه نیروی هوایی روسیه GRU نیروهای ویژهٔ روسیه ایران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اداره خودمختار شمال و شرق سوریه (از ۳۰ نوامبر) نیروهای دموکراتیک سوریه یگان‌های مدافع خلق
فرماندهان و رهبران
ابومحمد جولانی	سهیل سلمان الحسن سرتیپ کیومرث پورهاشمی † مظلوم عبدی
تلفات و خسارات
+5000 کشته	181کشته، ۲۱ نفر اسیر ۹ عراده تانک غنیمت ۱+ کشته ۱ کشته 3کشته
100 غیرنظامی

حمله به شمال غربی سوریه (۲۰۲۴) به حملهٔ ائتلافی از جناح‌های اپوزیسیون سوریه به نام فرماندهی عملیات نظامی به رهبری هیئت تحریر شام (HTS) به نیروهای ارتش عربی سوریه (SAA) طرفدار دولت در استان‌های حلب و ادلب سوریه اشاره دارد که از ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ آغاز شده است. هیئت تحریر شام اعلام کرده که این حمله به تلافی افزایش گلوله‌باران غیرنظامیان توسط ارتش در حومهٔ غربی حلب صورت گرفته و مدعی شده که با هدف «بازدارندگی از تجاوز» صورت می‌گیرد. این نخستین حملهٔ نیروهای مخالف از زمان اعلام آتش‌بس در ادلب در مارس ۲۰۲۰ است.

پس‌زمینه

مقاله‌های اصلی: درگیری‌های شمال غربی سوریه (دسامبر ۲۰۲۲–نوامبر ۲۰۲۴) و عملیات ارتش ترکیه در استان ادلب

از زمان توافق آتش‌بس ادلب در مارس ۲۰۲۰، عملیات‌های گسترده بین مخالفان و نیروهای طرفدار دولت در شمال غرب سوریه متوقف شد. از اواخر سال ۲۰۲۲، نیروهای هیئت تحریر شام زنجیره‌ای از حملات نفوذی و تک‌تیراندازی را علیه نیروهای دولتی انجام دادند که به حمله منجر شد. حلب از زمان حمله به حلب در سال ۲۰۱۶ تحت کنترل دولت بشار اسد و شبه نظامیان مورد حمایت ایران بوده است.

در اکتبر ۲۰۲۴، یک بسیج بزرگ توسط هیئت تحریر شام و نیروهای دولتی در حومهٔ حلب آغاز شد. شورشیان سوری گزارش داده‌اند که آن‌ها از ماه‌ها قبل برای یک حملهٔ گسترده علیه نیروهای دولتی در شهر حلب آماده شده بودند. در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴، توپخانهٔ نیروهای دولتی شهر اریحا را که تحت کنترل مخالفان بود هدف قرار داد که طی آن ۱۶ غیرنظامی کشته و زخمی شدند.

حمله

در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، هیئت تحریر شام اعلام کرد که تهاجمی را با نام بازدارندگی از تجاوز علیه نیروهای طرفدار دولت در غرب استان حلب آغاز کرده است. مخالفان سوری مدعی شده‌اند که این حمله در پاسخ به گلوله‌باران اخیر دولت بشار اسد علیه ادلب که تحت کنترل شورشیان قرار دارد و به کشته شدن حداقل ۳۰ غیرنظامی منجر شده، صورت گرفته است.

در ۱۰ ساعت اول حمله، هیئت تحریر شام ۲۰ شهر و روستا از جمله شهرهای آورم الکبری، انجاره، آورم الصغری، شیخ عقیل، باره، عجیل، آویجیل، الحوطه، تل الدبعه، حیر درکل، قُبطان الجبل، السلوم، القاسمیه، کفرباسین، حور، عناز و بصراطون را که در دست نیروهای طرفدار دولت بود، تصرف کرد. علاوه بر این، پایگاه هنگ ۴۶ نیروهای دولتی در محاصرهٔ هیئت تحریر شام قرار گرفت و چند ساعت بعد به تصرف درآمد. به گزارش دیدبان حقوق بشر سوریه ۳۷ سرباز دولت سوریه و شبه‌نظامیان متحد و ۶۰ جنگجو از نیروهای مخالف در این درگیری‌ها کشته شده‌اند. یک یگان نیروهای ویژهٔ روسیه در کمین شورشیان قرار گرفت که بعداً عکس‌های یک سرباز روسی کشته‌شده را منتشر کردند و تجهیزات را به غنیمت گرفتند. تعداد تلفات آن هنوز مشخص نیست. در پاسخ، نیروهای سوریه و روسیه حملات هوایی را به مناطق تحت کنترل گروه‌های شورشی آغاز کردند. در حالی که نیروهای دولتی ادلب، اریحا، سرمدا و سایر مناطق در جنوب استان ادلب تحت کنترل شورشیان بمباران می‌کردند، جنگنده‌های روسی نیز در اطراف اتارب، دارة عزة و روستاهای پیرامون آن به حملات هوایی دست زدند.

در ۲۸ نوامبر، هیئت تحریر شام حمله‌ای را به حومهٔ شرقی ادلب آغاز کرد و روستاهای دادیخ، کفر بطیخ و شیخ علی و همچنین یک محله در شهر سراقب را تصرف کرد. این پیشروی آنها را به ۲ کیلومتری بزرگراه ام۵ رساند که به عنوان مسیری استراتژیک در سال ۲۰۲۰ توسط نیروهای طرفدار دولت امنیتی‌سازی شده بود. هیئت تحریر شام همچنین به فرودگاه النیرب واقع در شرق حلب که شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در آن حضور دارند، حمله کرد. در نیمهٔ دوم روز، هیئت تحریر شام روستاهای کفرباسین، ارناز و الضربه در حومه غربی حلب را تصرف و بزرگراه ام۵ را قطع کرد. شورشیان سوری تا پایان روز در مجموع حدود ۴۰ شهر و روستا را تصرف کردند.

در حمله هوایی روسیه ۱۵ غیرنظامی در اتارب در حومه غربی حلب کشته شدند. چهار نفر دیگر نیز در حمله هوایی سوریه یا روسیه در دارة عزة کشته شدند. رسانه‌های حکومتی ایران گزارش دادند که کیومرث پورهاشمی سرتیپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به‌عنوان مستشار ارشد نظامی در سوریه خدمت می‌کرد، توسط شورشیان در حلب کشته شده است.

در ۲۹ نوامبر، هیئت تحریر شام روستاهای تل کراتبین، ابوقنصه و الطلحیه در حومه ادلب و المنصوره، جب کاس و البوابیه در حومه حلب را تصرف کرد. درگیری‌های شدید در اطراف شهر سراقب ادامه یافت.}}
بر اثر گلوله‌باران هیئت تحریر شام در محلهٔ الحمدانیه شهر حلب ۴ غیرنظامی کشته و ۲ تن دیگر زخمی شدند.

نبرد حلب

مقالهٔ اصلی: نبرد حلب (۲۰۲۴)

در ۲۹ نوامبر، نیروهای مخالف پس از انجام یک حملهٔ انتحاری مضاعف با دو خودروی بمب‌گذاری‌شده، وارد مناطق حمدانیه و حلب جدید شهر حلب شدند. در نیمه دوم روز، نیروهای مخالف ۵ منطقه شهر حلب به نام‌های الحمدانیه، حلب جدید، ۳۰۰۰ آپارتمان، الجمیلیه و صلاح‌الدین را تصرف کردند. درگیری در نقاط دیگر شهر از جمله در مرکز آن گزارش شد. در میان فروپاشی خطوط دفاعی نیروهای طرفدار دولت، ۲۰ شهر و روستای دیگر از جمله شهر استراتژیک سراقب به تصرف نیروهای مخالف درآمد. سایر شهرهایی که به تصرف نیروهای مخالف درآمدند عبارت‌اند از: خان‌السبیل، تلحیه، ترنبه و جوباس در حومهٔ ادلب و شهرک‌های خان‌طومان، شغیدله، خلاصه، الحادیر، القراسی، برنا، العیس، تل‌هادیه، زیتان، المنصوره و البوابیه در حومهٔ حلب.

تا اواخر ۲۹ نوامبر ۲۰۲۴، نیروهای مخالف بخش‌هایی از مناطق السکریه، الفرقان، الاعظمیه و سیف‌الدوله در شهر حلب را تصرف کردند و همچنین ادعا کردند که کنترل میدان اصلی آن را نیز به‌دست گرفته‌اند.

واکنش‌ها

ارتش سوریه این حمله را «یک حملهٔ تروریستی بزرگ و گسترده» توصیف کرد که طی آن «شمار زیادی از تروریست‌ها با استفاده از سلاح‌های متوسط و سنگین» روستاها، شهرک‌ها و اماکن نظامی را هدف قرار دادند.

حسن عبدالغنی، سخنگوی ائتلاف شورشیان سوریه، اعلام کرد که اهداف این عملیات نیروهای اسد و شبه‌نظامیان ایرانی هستند. او آن‌ها را متهم کرد که «ویرانی، مرگ و کشتار به منطقه» آورده و در عین حال «از جمعیت عرب و مسلمان» برای پیشبرد «طرح‌های خرابکارانه» شان تحت عنوان «مقاومت» استفاده می‌کنند.

سردار اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران، اظهار داشت که ایران در اتفاقاتی که در سوریه رخ می دهد دخالت خواهد کرد. به گفته کوثری «جبهه مقاومت باید به گونه‌ای وارد نبرد در سوریه شود که گروهک‌های تروریستی تکفیری را آن‌چنان سرکوب کند... البته این که مانند روزهای دفاع از حرم، مجددا نیروهایی از ایران اعزام شود، بسته به شرایط آینده سوریه و تصمیم مسئولان ارشد کشورمان بستگی دارد، اما جبهه مقاومت حتما در قضایای این روزهای سوریه فعال خواهد شد.»

تجزیه و تحلیل

حزب‌الله که در طول جنگ داخلی متحد اصلی دولت سوریه بود، در طول جنگ با اسرائیل به‌شدت تضعیف شد. کشته شدن سید حسن نصرالله و بسیاری از رهبران نظامی آن، همراه با بازگشت جنگجویان حزب‌الله از سوریه و استقرار مجدد در لبنان، خلاء قدرت بزرگی ایجاد کرد. با تمرکز ارتش روسیه بر تهاجم خود به اوکراین و قرار گرفتن ایران تحت فشاری قابل توجه، فرصتی برای گروه‌های شورشی فراهم آمد تا حمله‌ای را آغاز کنند.

نیک هِراس تحلیلگر مؤسسهٔ راهبرد و خط مشی نیولاینز گفته شورشیان در تلاش بودند تا از حملهٔ دولت سوریه که توسط حملات هوایی روسیه و سوریه به مناطق شورشیان شکل گرفته بود، جلوگیری کنند. وی همچنین اعتقاد دارد که حضور گروه‌های تحت حمایت ترکیه در این حمله هشداری از سوی ترکیه به روسیه و دولت سوریه است تا از هرگونه تهاجم در منطقه اجتناب کنند.

جستارهای وابسته

• حمله به شمال غربی سوریه (آوریل–اوت ۲۰۱۹)
• حمله به شمال غربی سوریه (دسامبر ۲۰۱۹–مارس ۲۰۲۰)
• عملیات سپر بهار
• حمله ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل
• حمله ۲۰۲۱ طالبان
• محور مقاومت