داتی‌یه

داتی‌یَه
تقابل میان داتی‌یَه و کالیماخوس در جریان نبرد ماراتون
زاده	ماد، شاهنشاهی هخامنشی
وفاداری	شاهنشاهی هخامنشی
جنگ‌ها و عملیات‌ها	شورش ایونیان نخستین تهاجم ایرانیان به یونان

داتی‌یَه (به پارسی باستان: *Dātiya؛ به زبان یونانی باستان: Δᾶτις؛ نویسه‌گردانی: Dátis)، از مردم ماد، یکی از سرداران سپاه ایران در زمان داریوش بزرگ در شاهنشاهی هخامنشیان و فرمانده ایران در جریان جنگ‌های ایران و یونان بود. عده‌ای بر این باورند، که او در نبرد ماراتون کشته شد، ولی این مسئله اثبات نشده‌است. ریشه داتی‌یَه از «دا»، که از «دادر» و به معنی داده خدا یا همان خداداد است. فرزندان او بعدها فرمانده سواره نظام خشایارشا شدند.

زندگی‌نامه

قبل از جنگ‌های پارسیان، داتی‌یَه یک فرمانده ایرانی در جریان شورش ایونی بود. داتی‌یَه در سال ۴۹۴ قبل از میلاد، ضد حمله‌ای علیه ایونی‌ها را رهبری کرد.

داتی‌یَه و افسر دیگری به نام آرتافرنه جایگزین فرماندهی به نام مردونیه شدند. به داتی‌یَه دستور داده شد که آتن و ارتریا را تصرف کند و بردگان یونانی را نزد پادشاه هخامنشی بیاورد. برای رسیدن به این هدف، داتی‌یَه به دنبال ایجاد یک پل در سواحل شرقی یونان بود.

در سال ۴۹۰ قبل از میلاد، داتی‌یَه از خط ساحلی ایونی به ساموس رفت و سپس از طریق دریای ایکاریا به جزایر دلوس و ناکسوس رفت. وقتی او به آن‌جا رسید، ساکنان جزایر فرار کردند. سپس داتی‌یَه برای ساکنان پیامی فرستاد و به آنها گفت که به دنبال آسیب رساندن به آنها نیست. داتی‌یَه مقادیر زیادی بخور در محراب آپولو سوزاند.

نیروهای داتی‌یَه در امتداد سواحل یونان حرکت کردند و شهرها را یک به یک تصورف کردند. شهری به نام کریستوس در مقابل داتی‌یَه مقاومت کرد؛ بنابراین ارتش او متشکل از ۸۰۰۰۰ سرباز و ۲۰۰ نیروی ویژه شهر را محاصره کردند. او محاصره را با از بین بردن محصولات اطراف شهر آغاز کرد و در نهایت، شهر تسلیم شد.

در طول محاصره اریتریا توسط داتی‌یَه در سال ۴۹۰ قبل از میلاد، ایرتری‌ها استراتژی‌های متفاوت زیادی داشتند. برخی از ارتریایی‌ها می‌خواستند شهر را تسلیم کنند و در کوه‌های یونان به جنگ چریکی بپردازند. برخی از ایرتری‌ها می‌خواستند شهر را به پارسیان تسلیم کنند. چهار هزار مستعمره آتنی برای کمک به دفاع از ارتریا از کالسیس وارد شدند. داتی‌یَه به ارتریان‌ها حمله کرد که منجر به تلفات زیادی شد. در روز هفتم محاصره، ایرتری‌ها تسلیم شدند و تمام معابد شهر به آتش کشیده شد تا انتقام سوزاندن ساردیس توسط یونانیان گرفته شود. به احتمال زیاد یکی از معابد تخریب شده معبد آپولو دافنفوروس بوده‌است.

داتی‌یَه در همان سال در نبرد ماراتون فرماندهی نیروی تهاجمی ایرانیان را بر ضد آتنی‌ها بر عهده داشت. کتزیاس نقل می‌کند که داتی‌یَه در ماراتون کشته شد و آتنی‌ها از تحویل جسد او خودداری کردند. با این حال، این با ادعای هرودوت مبنی بر زنده ماندن داتی‌یَه از نبرد در تضاد است.

منابع

• پرنیا، حسن. تاریخ ایران باستان. تهران: انتشارات افسون، ۱۳۸۰. شابک ‎۹۶۴-۹۲۹۴۷-۷-۵
• رضایی، عبدالعظیم. تاریخ ده هزار ساله ایران. تهران: انتشارات اقبال، ۱۳۸۰. شابک ‎۹۶۴-۴۰۶-۰۹۷-۰
• Rüdiger Schmitt (۲۰۱۱-۱۱-۱۸). «DATIS». دانشنامه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۲۴.