غار لوماس ریشی

غار لوماس ریشی
ورودی غار لوماس ریشی
دین
وابستگی	آجیویکاها یا بودیسم، بعد هندوئیسم (قرن پنجم میلادی)
بخش	بخش جهان‌آباد
مکان
مکان	سلطانپور
ایالت	بیهار
کشور	هند
موقعیت در هند غار لوماس ریشی (بیهار)
مختصات	۲۵°۰۰′۲۳٫۲″ شمالی ۸۵°۰۳′۵۲٫۳″ شرقی
معماری
سبک	غار سنگ‌تراشی صخره‌ای

غار لوماس ریشی (به انگلیسی: Lomas Rishi Cave) یکی از غارهای دست‌ساز بارابار در تپه‌های بارابار و ناگارجونی در بخش جهان‌آباد، ایالت بیهار، هند است. این غار سنگ‌تراشی صخره ای به عنوان ایجاد مکانی امن، کنده‌کاری شده است. این بنا در دوره آشوکان در امپراتوری موریا در قرن سوم قبل از میلاد، به عنوان بخشی از معماری مقدس آجیویکاها، یک گروه مذهبی و فلسفی باستانی هند که رقیب جینیسم بود و با گذشت زمان منقرض شد، ساخته شد. آجیویکاها آتئیست بودند و مناسک پورانیک کارما کاندا و همچنین عقاید بودایی را قبول نداشتند. آنها گروهی زاهد بودند و در غارهای بارابار مراقبه می‌کردند. با این حال، غار لوماس ریشی برخلاف بیشتر غارهای دیگر بارابار، فاقد کتیبه‌ای صریح، مختص به آجیویکاها است و ممکن است توسط آشوکا برای بودایی‌ها ساخته شده باشد.

نمای کومه‌ای در ورودی غار، قدیمی‌ترین شکل اوجی موجود از "طاق چایتیا " یا چاندراشالا است که قرار بود برای قرن‌ها یکی از ویژگی‌های مهم معماری سنگ‌تراشی صخره‌ای هندی و تزئینات تندیس سازی باشد. این فرم به وضوح یک بازتولید سنگ ساختمانی از ساختار چوبی و سایر مواد گیاهی بود.

به گفته پیا برانکاچیو، غار لوماس ریشی، همراه با غار سوداما که در نزدیکی آن واقع شده، توسط بسیاری از پژوهشگران به عنوان نمونه اولیه غارهای بودایی در غرب دکن، به ویژه گونه ساختار تالار چایتیا که بین قرن دوم پیش از میلاد و قرن دوم پس از میلاد ساخته شده است، در نظر گرفته می‌شود.

نخست یک تالار بزرگ است که بعد از ورود در کنار آن به شکل مستطیل به ابعاد ۹٫۸۶x۵٫۱۸ متر بوده و به عنوان سالن اجتماعات عمل می‌کرد. داخل تالار دوم کوچکتر است که اتاقی نیمکره به قطر ۵ متر با سقفی به شکل گنبد است و از اتاق مستطیل شکل با راه‌گذر باریک مستطیل شکل به آن راه پیدا می‌کند. سطوح داخلی اتاقک‌ها بسیار ظریف ساخته شده‌اند.

موقعیت

غارهای لوماس ریشی و سوداما (سمت چپ)

غار لوماس ریشی درون صخره گرانیتی یکپارچه سخت تپه‌های بارابار کنده‌کاری شده است که در سمت چپ آن غار کوچکتر سوداما قرار دارد. این سایت به رودخانه فالگو نزدیک است و مرکز اطلاعات غارهای بارابار در نزدیکی آن واقع شده است. غار در فاصله ۳۰ کیلومتر (۱۹ مایل) از سمت شمال گایا در ایالت بیهار در هند، و حدود ۱٬۵۰۰ کیلومتر (۹۳۰ مایل) از غارهای آجانتا قرار گرفته است. این مکان از دیگر سایت‌های باستان‌شناسی اصلی مرتبط با هنر و معماری، در فاصله دوری قرار دارد. برای مثال، این مکان در فاصله‌ای حدود ۱٬۰۰۰ کیلومتر (۶۲۰ مایل) از ماتورا و حدود ۲٬۲۰۰ کیلومتر (۱٬۴۰۰ مایل) از گنداره واقع شده است.

تاریخچه

در طی حکمرانی آشوکا در امپراطوری مائوریان، غار لوماس ریشی کنده‌کاری شد و به راهبان آجیویکا اهداء گردید. قدمت آن به قرن سوم قبل از میلاد بازمی‌گردد. تعدادی غار دیگر در همان تپه‌های از جنس گرانیت، که همگی به قرن سوم قبل از میلاد تعلق داشتند، بر اساس کتیبه‌های یافت شده در غارها منتج شدند. نام شش غار دیگر کاران چاوپار، غار سوداما، غار ویشمیترا، غار گوپی، غار واپیاکا و غار واداتیکا هستند. سه غار آخری در تپه ناگارجونی واقع شده‌اند که در شرق تپه بارابار قرار گرفته است.

درگاه دارای نقش و نگار.

برجس در پژوهش‌های خودش مربوط به غار معبد در قرن نوزدهم، غار آجیویکا لوماس ریشی را یک نقطه عطف تثبیت کننده برای گاه‌شماری غار مطرح کرد. به گفته پیا برانکاچیو، غار لوماس ریشی، همراه با غار سوداما که در نزدیکی آن واقع شده، توسط بسیاری از پژوهشگران به عنوان نمونه اولیه غارهای بودایی در غرب دکن، به ویژه گونه ساختار تالار چایتیا که بین قرن دوم پیش از میلاد و قرن دوم پس از میلاد ساخته شده است، در نظر گرفته می‌شود.

طبق گفته آرتور باشام، فیل و سایر نقوش حکاکی شده در طاق خاطرنشان درگاه ورودی و دیوار غار لوماس ریشی از آجیویکا است، و این امر از کتیبه آشوکا که غارهای اینجا را به آنها داده است متصور است و به این نکته اشاره دارد که آنها ساکنان اصلی و اولیه آن بوده‌اند. آجیویکاها برای مدتی غار را رها کردند که بودایی‌ها مبادرت به استفاده از آن کردند و این امر به این دلیل است که کتیبه‌های بودیمولا (Bodhimula) و کلسا-کانتارا (Klesa-kantara) در چارچوب درگاه وجود دارد. مدتی بعد در قرن پنجم یا ششم، یک پادشاه هندو به نام آنانتاوارمان از دودمان ماوکاری (Maukhari)، یک تمثال کریشنا به غار اهداء کرد. دلیل این امر یک کتیبه سانسکریت موجود روی طاق است.

ویژگی

فضای درونی (سقف و کف) غار لوماس ریشی که تکمیل نگردید.

این غار دارای سر در قوسی شکل است که از معماری چوبی هم دوره خود نسخه برداری کرده است. روی درگاه ردیفی از فیل نقش بسته است که به نظر می‌رسد در مسیر نماد استوپا، در امتداد فرسب منحنی، از دو سمت به سوی بالا و راس طاق در حال پیشروی هستند. این از مشخصه فرم «طاق چایتیا» یا چاندراشالا است که برای قرن‌ها یک ویژگی با اهمیت در معماری و تندیس‌سازی صخره‌ای بوده است. آن به‌طور واضح بازتولید سنگی از بناهای چوبی و دیگر مواد گیاهی است. بنا بر اظهارات سواراج پراکاش گوپتا، غارهای کوندیویت و گونتوپالی (Guntupalli) وارث بلافصل غارهای لوماس ریشی هستند. نمای غار سنگ‌تراشیده صخره‌ای به شکل کاشانه گالی پوش شده است که توسط چارچوب‌های چوبی نگه داشته شده و یک درگاه ورودی دارد که همانند معماری چوبی با ظرافت کنده‌کاری شده است. پیش‌آمدگی آن به صورت منحنی است و انتهای آن به شکل استوانه مدور (pot) است. آذین بندی روی «فرسب منحنی» شامل فیل‌های حکاکی شده است که از دو سمت به سوی بالای ساختاری شبیه استوپا در حال پیشروی هستند.

غار لوماس ریشی هیچ گونه کتیبه‌ای از آشوکا در خود ندارد، شاید به خاطر این بوده که غار به علت مخاطرات لغزش ساختار صخره هیچگاه تکمیل نشده است. هر چند به‌طور کلی نظر بر این است که به دلیل شباهت ساختار داخلی و میزان صیقل کاری سطوح سنگی، همچون دیگر غارها در حدود سال ۲۵۰ قبل از میلاد ایجاد شده باشد، دیوارها به جز طاق که در کنده‌کاری آن وقفه ایجاد شد، به‌طور کامل صیقل‌کاری شده‌اند. کتیبه‌ای از آنانتاوارمان که مربوط به قرن پنجم بعد از میلاد است در بالای درگاه ورودی قرار دارد.

نتیجه نهایی

طبق اظهارات گوپتا، این فرضیه که غار لوماس ریشی به دلیل وضعیت عدم اتمام کار ساخت غار موفق به دریافت کتیبه آشوکا نگردیده است با در نظر گرفتن این واقعیت که غار ویواشکارما (Vivaskarma) هر چند هنوز تکمیل نشده بود ولی توسط آشوکا تقدیس سازی (وقف کردن) برای آن صورت گرفته بود، باعث تضعیف این فرضیه می‌شود؛ بنابراین تقدیس سازی (وقف کردن) یک غار می‌تواند در طی ساخت آن صورت پذیرد. این می‌تواند بر این امر دلالت کند که غار لوماس ریشی به همراه نقوش برجسته‌اش، در واقع به دوران بعد از حکمرانی آشوکا بازمی‌گردد.

در واقع گوپتا اعتقاد دارد که قدمت غار لوماس ریشی به بعد از دوران حکمرانی آشوکا و نوه‌اش داشاراتا بازمی‌گردد و در انتهای دوره امپراطوری مائوریا، آخرین حکمران این امپراطوری، امپراتور بریهادراتا ساخته شد و در پی قتل بریهادراتا طی کودتای پوشیامیترا شونگا، بنیانگذار سلسله شونگا، در سال ۱۸۵ قبل از میلاد ادامه ساخت غار به‌طور غیرمنتظره متوقف گردید. همچنین پوشیامیترا شونگا به آزار و اذیت بودایی‌ها و آجیویکاها معروف است که همین امر بر توقف فوری و عدم ادامه ساخت غار دلالت دارد.

ورودی غار سوداما که همجوار آن غار لوماس ریشی قرار دارد.

نمایش سه بعدی از غار لوماس ریشی. کنده‌کاری طاق غار هیچگاه تکمیل نشد.

درگاه ورودی غار.

کتیبه آنانتاوارمان (قرن پنجم-ششم میلادی)

تعدادی کتیبه هندو مربوط به سلسله ماوکاری، پادشاه آنانتاوارمان در قرن پنجم-ششم میلادی در غارهای بارابار وجود دارد: یک کتیبه از آنانتاوارمان در بالای درگاه غار لوماس ریشی، کتیبه غار گوپیکا و کتیبه غار واداتیکا که در گروه غارهای ناگارجونی هستند، همان غارهایی که کتیبه وقفی نوه آشوکا، داشاراتا در آن قرار دارد.

کتیبه آنانتاوارمان (غار لوماس ریشی)

ترجمه به انگلیسی

زبان اصلی سانسکریت (متن اصلی در غار لوماس ریشی)

Om! He, Anantavarman, who was the excellent son, captivating the heart of mankind, of the illustrious Sardaula, and who, possessed of very great virtues, adorned by his own (high) birth in the family of Maukhari kings, - him, of unsullied fame, with joy caused to be made, as if it were his own fame represented in bodily form in the world, this beautiful image, placed in (this) cave of the mountain Pravaragiri, of the (god) Krishna. (Line 3.) - The illustrious Sardula, of firmly established fame, the best among chieftains, became the ruler of the earth, he who was a very death to hostile kings; who was a tree the fruits of which were the (fulfilled) wishes of his favourites; who was the torch of the family of the warrior caste, which is glorious through waging many battles; (and) who, charming the thoughts of lovely women, resembled (the god) Smara. (L. 5.) - On whatsoever enemy the illustrious king Sardula casts in anger his scowling eye, the expanded and tremulous and clear and beloved pupil of which is red at the comers between the uplifted brows,— on him there falls the death-dealing arrow, discharged from the bowstring drawn up to (his) ear, of his son, the giver of endless pleasure, who has the name of Anantavarman. Corpus Inscriptionum Indicarum, Fleet p.223