قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء
 | |
| نوع | شبه‌دولتی |
|---|---|
| صنعت | مهندسی و اجرا |
| بنا نهاده | ۲۳ آذر ۱۳۶۸ |
| بنیانگذاران | محسن رضایی |
| دفتر مرکزی |  تهران، ایران |
| محدودهٔ فعالیت | ایران |
| مدیر عامل اجرایی | عبدالرضا عابد |
| رئیس هیئت مدیره | حسین سلامی |
| محصولات | خدمات پیمانکاری |
| خدمات | ساخت‌وساز |
| مالک | سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
| تعداد کارکنان | ۱۵۰٫۰۰۰ نفر (۲۰۱۶) |
| وبگاه | |
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء سازمان شبه‌دولتی و یکی از بازوهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌باشد و هم‌اکنون به‌عنوان «بزرگ‌ترین پیمانکار پروژه‌های دولتی ایران» محسوب می‌شود.[۱] قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء پس از پایان جنگ ایران و عراق، با دستور سید علی خامنه‌ای و با حکم محسن رضایی تشکیل شد و هدف از تأسیس آن «آبرسانی، صدور نفت و گاز، اجرای پروژه‌های سدسازی، انتقال آب، نیرو و راه‌سازی» بود. این سازمان تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد.
گروه‌های اصلی
[ویرایش]- گروه هلدینگ دریایی نوح
- هلدینگ راه و شهرسازی قرب کربلا
- هلدینگ نفت و گاز و پتروشیمی خاتم
- گروه سپاسد
- هلدینگ سپانیر
- گروه نیروگستر
- مؤسسه شهید رجایی
- گروه هلدینگ ارتباطات سماوات
- گروه کوثر
- گروه عاشورا
- گروه تخصصی هلدینگ نیرو
شرکت‌ها و مؤسسات وابسته
[ویرایش]- مؤسسه امین
- مؤسسه دریا ساحل
- مؤسسه اروندان
- مؤسسه بعثت
- مؤسسه ثارالله
- مؤسسه عمران صنعت
- مؤسسه عمران ساحل
- مؤسسه ریل گستر
- مؤسسه راه سازه
- شرکت مهندسی نفت و گاز سپانیر
- مؤسسه پایدارسازان
- شرکت مهندسی سپاسد[۲]
- مؤسسه نور[۳]
- مؤسسه سماء[۴]
- مؤسسه مهندسین مشاور ایمن‌سازان
- مؤسسه ویژه حرا
- مؤسسه نوین ابنیه
- مؤسسه سازندگی نصر
فساد و اختلاس
[ویرایش]فرماندهان
[ویرایش]از زمان تأسیس تا زمان تفویض فرماندهی به رستم قاسمی، فرماندهی قرارگاه توسط فرمانده کل سپاه انجام می‌شد.[۵]
| ر. | تصویر | فرمانده | آغاز تصدی | پایان تصدی | طول دوران | منبع | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جانشین فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء[۶] به عنوان جانشین فرمانده کل سپاه در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء[۷] | ||||||||
| ۱ | –[الف] محمد ستاری وفایی (زادهٔ ۱۳۲۵) | ۱۳۶۸ | ۱۳۷۳ | ۴–۵ سال | [۸] | |||
| ۲ | سرتیپ پاسدار[۹] محمدباقر قالیباف (زادهٔ ۱۳۴۰) | ۱۳۷۳ | ۱۳۷۵ | ۱–۲ سال | [۸] | |||
| ۳ | سرتیپ پاسدار حسن دانایی‌فر (زادهٔ ۱۳۴۱) | ۱۳۷۵ | ۱۳۷۷ | ۱–۲ سال | [۱۰] | |||
| (۱) | سرتیپ پاسدار محمد ستاری وفایی (زادهٔ ۱۳۲۵) | ۱۳۷۷ | ۱۳۸۴ | ۶–۷ سال | [۱۱] | |||
| ۴ | سرتیپ پاسدار عبدالرضا عابد (زادهٔ ؟) | ۲۹ مرداد ۱۳۸۴ | دی ۱۳۸۶ | ۲ سال و ۴ یا ۵ ماه | [۱۲] | |||
| ۵ | دریادار پاسدار رستم قاسمی (۱۴۰۱–۱۳۴۳) | دی ۱۳۸۶ | حدود ۱۳۸۸ | ۱–۲ سال | [۸] | |||
| فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء | ||||||||
| (۵) | دریادار پاسدار رستم قاسمی (۱۴۰۱–۱۳۴۳) | حدود ۱۳۸۸ | ۱۶ مرداد ۱۳۹۰ | ۱–۲ سال | ||||
| ۶ | سرتیپ دوم پاسدار ابوالقاسم مظفری شمس (زادهٔ ۱۳۴۶) | ۱۶ مرداد ۱۳۹۰ | ۱۴ اسفند ۱۳۹۱ | ۱ سال، ۷ ماه و ۷ روز | [۱۳] | |||
| ۷ | سرتیپ دوم پاسدار[ب] عبادالله عبداللهی (زادهٔ ۱۳۳۹) | ۱۴ اسفند ۱۳۹۱ | ۱۵ مهر ۱۳۹۷ | ۵ سال، ۶ ماه و ۲۳ روز | [۱۴] | |||
| ۸ | سرتیپ دوم پاسدار سعید محمد (زادهٔ ۱۳۴۷) | ۱۵ مهر ۱۳۹۷ | ۱۷ اسفند ۱۳۹۹ | ۲ سال و ۵ ماه | [۱۵] | |||
| ۹ | سرتیپ دوم پاسدار[ب] سید حسین هوش‌السادات (زادهٔ ؟) | ۱۷ اسفند ۱۳۹۹ | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ | ۲ سال، ۱ ماه و ۲۴ روز | [۱۶] | |||
| (۴) | سرتیپ پاسدار عبدالرضا عابد (زادهٔ ؟) | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ | در حال تصدی | ۱ سال، ۶ ماه و ۱۴ روز | [۱۷] | |||
کارکنان
[ویرایش]بنا به گفته فرمانده قرارگاه در سال ۱۳۹۳، قرارگاه خاتم ۱۳۵ هزار نفر نیرو دارد، که صد هزار و ۵۶۰ نفر از آنها، نیروی رسمی قرارگاه می‌باشند.[۱۸]
پروژه‌ها
[ویرایش]
برخی پروژه‌های در دست اجرا یا تکمیل شدهٔ قرارگاه در حیطه‌های مختلف عبارت‌اند از:
نفت، گاز و پتروشیمی: طرح توسعه فازهای ۱۳، ۱۵، ۱۶، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ پارس جنوبی - پالایشگاه ستاره خلیج فارس - خطوط انتقال نفت، گاز، فراورده و تلمبه‌خانه و خطوط انتقال آب مجموعاً به طول بیش‌از ۱۱ هزار کیلومتر - مخازن ذخیره‌سازی با ظرفیت بیش‌از ۶ میلیارد لیتر - پتروشیمی فیروزآباد (الفین ۱۴)، پتروشیمی دماوند، آفسایت فاز ۲ در عسلویه و آناهیتا - کارخانه NGL1200 خارگ و NGL 3200 اهواز - سازه‌های فراساحل از جمله ساخت ۱۰ سکوی دریایی با وزن ۲۳ هزار تن، یک سکوی حفاری نیمه‌شناور آبهای عمیق و حفاری ۸۸ حلقه چاه به طول جمعاً ۴۰۰ کیلومتر[۱۹]
صنعت و معدن: احداث کارخانه‌های تولید کنسانتره مس سونگون فاز ۲، کارخانه تغلیظ مس درآلو، کارخانه پالایشگاه مس سونگون و کارخانه تولید آهن اسفنجی بافت به روش احیاء مستقیم - مجتمع معدنی فسفات اسفوردی - معدن سرب و روی انگوران، معادن مس نائین، معدن سنگ آهن چاه گز، معدن ناریگان و معدن جنوب کرمان - حفاری مغزه‌گیری اکتشافی - توسعه نیروگاه سیکل ترکیبی سبلان[۲۰]
راه و شهرسازی: آزادراه و بزرگراه‌هایی ازجمله آزادراه حرم تا حرم - چهار باند نمودن محور اردبیل-مشکین شهر-آزادراه کنارگذر جنوبی تهران (غدیر) - آزادراه اراک/خرم‌آباد -آزادراه مراغه/هشترود - آزادراه اهواز/بندر امام خمینی - آزادراه تهران/ساوه - آزادراه ساوه/همدان - بزرگراه اهرم/برازجان/گناوه/دیلم - بزرگراه دیر/بوشهر - بزرگراه زابل/زاهدان - بزرگراه تهران/آبعلی - بزرگراه جم/طاهری. راه‌آهن‌هایی از جمله چابهار/زاهدان - کرمانشاه/خسروی - دورود/خرم‌آباد - یزد/اقلید - گرگان/اینچه برون - اهواز/سربندر - اهواز/اندیمشک - گلگهر/شیراز - شیراز/اصفهان - کرمان/زاهدان - بافق/مشهد - همدان/سنندج - قم/ساقه. بناهایی از جمله بیمارستان رازی تهران - بیمارستان رهنمون یزد - بیمارستان بهشتی ارومیه - بیمارستان باهنر کرمان - بیمارستان دیر - پارک موزه دفاع مقدس - پل طبیعت. همچنین چندین پروژهٔ راه‌آهن‌های شهری، تونل‌ها و تقاطع‌ها[۲۱]
فناوری اطلاعات و ارتباطات: ایجاد بستر بیش از ۱۰۰۰۰ شبکه فیبر نوری زیرساخت مخابراتی - پروژه اپتیک اصفهان - سیستم هوشمند ترافیک اهواز - سامانه کنترل امنیتی شهر کرمانشاه - طرح و ساخت شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی پایاب طرح گرمسیری - سامانه زهکشی اراضی استان گلستان و آب‌بندان‌های مرتبط[۲۲]
طراحی و مهندسی: تونل آب کرج - تونل آب طرح گرمسیری - خط انتقال آب به شهرهای شمالی استان کرمان - طرح آبرسانی غدیر - نیروگاه سیکل ترکیبی پارس جنوبی - مترو تهران/پردیس - بیمارستان ۱۰۰۰ تختخوابی تدبیر تبریز - مطالعه و طراحی بندر پتروشیمی پارس - مطالعه و طراحی مجتمع بندری اسکله شهید رجایی[۲۳]
رابطه با نهادهای دولتی
[ویرایش]محمود احمدی‌نژاد، در بهمن ۱۳۸۲ در مقام شهرداری تهران، چند قرارداد با سپاه بست[۲۴] و در پاسخ به خبرنگارانی که علت چنین تصمیمی را بدون برگزاری تشریفات مناقصه می‌پرسیدند گفت: پیمانکاران دولتی به دلیل داشتن تجربه در کار و ارائه قیمت پایین، مورد قبول شهرداری هستند.
سال ۱۳۸۵ نیز شرکت اورینتال اویل با تمام تجهیزات و سرمایه به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء واگذار شد. ارزش دارائی‌های این شرکت ۹۰ میلیون دلار بود. یک سال پیش از آن مدیرعامل این شرکت خصوصی، تحت پیگرد قضایی قرار داشت، اما در دادگاه تجدید نظر تبرئه و شرکتش در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء ادغام شد.
طرح توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی در مرداد ۱۳۸۵ به صورت ترک تشریفات قانونی، به قرارگاه خاتم‌الانبیاء واگذار شد. ارزش مالی این قرارداد ۲ میلیارد و ۹۷ میلیون دلار بود. رویکرد دولت نهم (احمدی‌نژاد) در واگذاری پروژه‌های بزرگ کشور به نهادهای نظامی، قرارگاه خاتم‌الانبیاء را به یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران ایران بدل کرده‌است.[۲۴] بخش خصوصی پیوسته به این رویکرد دولت انتقاد و اعتراض داشته‌اند.
رستم قاسمی، فرمانده پیشین قرارگاه خاتم‌الانبیاء (وزیر نفت سابق) گفته‌است که تأمین مالی عملیات در فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان مشترک گازی پارس جنوبی در گرو برداشت یک میلیارد دلاری از حساب ذخیره ارزی است.
شرکت ملی گاز ایران در یک قرارداد ساخت خط لوله ۲۷۰ کیلومتری با ارزش حدود ۲۵۰ میلیون دلار را به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء واگذار نمود. بخش اول این خط لوله در سال ۱۳۸۵ به ارزش ۱ میلیارد ۳۰۰ میلیون دلار نیز به این قرارگاه واگذار شده بود.[۲۵]
بر اساس طرحی از دولت محمود احمدی‌نژاد برای آب دریای خزر به استان سمنان قرارگاه خاتم‌الانبیاء به عنوان پیمانکار این طرح انتخاب شد. در این طرح که ۱۵۰ میلیون اعتبار برای آن در نظر گرفته شده، سالانه ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب دریای خزر از طریق لوله‌کشی و کانال به استان سمنان و کویر لوت منتقل می‌شود.[۲۶]
مسئول قرب در پاسخ به سؤالی در خصوص نحوه واگذاری پروژه‌های عمرانی به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء گفت: قبول دارم که در دولت آقای احمدی‌نژاد که خودش هم به پرکاری معروف بود، به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء پروژه‌های بیشتری واگذار شد، اما این پروژه‌ها به دلیل این که دیگران نمی‌توانستند آن را انجام دهند به ما سپرده می‌شد.[۲۷]
با روی کار آمدن دولت حسن روحانی بخش عمده‌ای از پروژه‌های مهم گازی و نفتی از قرارگاه بازپس گرفته شد و به شرکت‌های پیمانکاری داخلی و خارجی واگذار گردید؛ که به همین منظور نیز قرارگاه اقدام به تسویه حساب با خیل کثیری از پرسنل خود نمود.[۲۸] در این راستا در وزارت کار بخشی به همین عنوان جهت بررسی شکایت‌های پرسنل قرارگاه ایجاد و با اولویت به موضوع رسیدگی می‌گردد.[نیازمند منبع] از جمله دلایل عدم تمایل دولت روحانی با این شرکت را می‌توان عدم توانایی مالی دولت در دوران پسابرجام در تأمین منابع کافی برای پیمانکاران پروژه‌های عمرانی، از جمله این شرکت دانست؛ از اینرو؛ مشارکت دادن شرکت‌های بزرگ عمرانی بین‌المللی همچون دوو که با کمک هزینه‌های مالی، در پروژه‌های دولتی ایران مشارکت می‌کنند، در دستور کار قرار گرفت.[۲۹] عبداللهی، از قرارداهای خارجی روحانی مانند واگذاری فاز ۱۱ میدان گازی پارس جنوبی به شرکت توتال بدون تشریفات و برگزاری مناقصه انتقاد کرد و مدعی شد قرارداد ۷۰۰ میلیون دلاری با شرکت کره جنوبی برای ساخت ده فروند کشتی خیانت است و خواستار لغو آن شد. پیش تر روزنامه کیهان این قرارداد را «مصداق وطن‌فروشی» نامید.[۳۰]
تحریم‌های بین‌المللی
[ویرایش]در ماه مه ۲۰۱۰ قرارگاه خاتم‌الانبیاء، شرکت‌های زیرمجموعه آن و فرمانده آن رستم قاسمی، تحت تحریم دولت ایالات متحده آمریکا قرار گرفتند. در ۹ ژوئن همین سال نیز شورای امنیت سازمان ملل با صدور قطعنامه‌ای این قرارگاه و چهار مؤسسه زیرمجموعه آن به‌نام‌های مکین، رهاب، فاطر و مهندسین مشاور ایمن‌سازان را به همراه ۴۰ شرکت و مؤسسه ایرانی دیگر، در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. بر اساس این قطعنامه دارایی‌های این شرکت‌ها در بانک‌های خارجی باید مسدود شود و مسئولان آنها حق مسافرت بین‌المللی ندارند.[۳۱]
جستارهای وابسته
[ویرایش]یادداشت
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ سپاه پاسداران اموال دولتی را تصاحب می‌کند؟، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۳.
- ↑ http://m-noor.ir
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۱۳.
- ↑ «سردار صفوی در همایش مدیران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء: سپاه در بعد سازندگی می‌تواند الگوی ارتش‌های جهان باشد». ایرنا. ۱۱ آذر ۱۳۸۴.
سردار سرلشکر دکتر سید یحیی صفوی فرمانده کل سپاه و فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء
- ↑ «مدیریت دینی، ضامن موفقیت فعالیت‌های سپاه در بخش سازندگی است». ایرنا. ۳ اسفند ۱۳۸۳.
- ↑ «۱۸۵ طرح توسط قرارگاه سازندگی سپاه در دست انجام است». ایرنا. ۷ اسفند ۱۳۸۲.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ نجمی، محمدحسن (۱۱ دی ۱۳۹۵). «همه چیز درباره قرارگاه خاتم». شرق (۲۷۶۴): ۱ – به واسطهٔ مگ‌ایران.
- ↑ «سفرا، کارداران و وابستگان نظامی از نمایشگاه فتح سپاه پاسداران در تهران بازدید کردند». ایرنا. ۱۰ دی ۱۳۷۴.
سردار سرتیپ قالیباف جانشین قرارگاه بازسازی سپاه پاسداران در سخنانی در جمع میهمانان خارجی به تشریح فعالیت‌های سپاه در امر بازسازی و سازندگی کشور به ویژه پس از خاتمه جنگ تحمیلی پرداخت.
- ↑ «رئیس مجلس: حضور فعال سپاه در عرصه سازندگی بر ادعای دشمنان خط بطلان کشید». ایرنا. ۲۱ آذر ۱۳۷۵.
سردار دانایی‌فر جانشین فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء نیز در گزارشی به فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نقش قرارگاه بازسازی خاتم‌الانبیاء در امر بازسازی و عمران و آبادانی کشور اشاره کرد.
- ↑ «خاتمی: "ترانزیت کالا" نقش مهمی در اقتصاد بدون نفت خواهد داشت». ایرنا. ۲۵ بهمن ۱۳۷۷.
در این مراسم، سرتیپ "وفایی" جانشین قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء نیز گزارشی از فعالیت‌های انجام شده در این قرارگاه را به اطلاع آقای خاتمی رساند.
- ↑ «فرمانده کل سپاه: جمهوری اسلامی تنها حکومت علوی و فاطمی در جهان است». ایرنا. ۲۹ مرداد ۱۳۸۴.
در این مراسم، سردار "عابد" به سمت جانشین فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء سپاه… معرفی شد.
- ↑ ««مظفری شمس» فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء شد». همشهری‌آنلاین. ۱۶ مرداد ۱۳۹۰.
- ↑ «سردار عبداللهی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء شد». خبرگزاری فارس. ۱۴ اسفند ۱۳۹۱.
- ↑ «فرمانده جدید قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء سپاه را بیشتر بشناسید + سوابق». خبرگزاری تسنیم. ۱۵ مهر ۱۳۹۷.
- ↑ «سعید محمد استعفا داد/ سردار هوش‌السادات فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء شد». خبرگزاری تسنیم. ۱۷ اسفند ۱۳۹۹.
- ↑ «سردار عبدالرضا عابد فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء شد». خبرگزاری فارس. ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲.
- ↑ «همه‌چیز دربارهٔ قرارگاه خاتم». شرق. ۱۳ دی ۱۳۹۵.[پیوند مرده]
- ↑ «پروژه‌های نفت و گاز». قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا. ۷ اسفند ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۰.
- ↑ «پروژه‌های صنعت و معدن». قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا. ۷ اسفند ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۰.
- ↑ «پروژه‌های راه و شهرسازی». قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا. ۷ اسفند ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۰.
- ↑ «پروژه‌های فناوری اطلاعات». قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا. ۷ اسفند ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
- ↑ «پروژه‌های مشاورین». قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا. ۷ اسفند ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ مه ۲۰۱۱.
- ↑ «قرارداد ۲۵۰میلیون دلاری شرکت ملی گاز با قرارگاه خاتم‌الانبیاء». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۰ مرداد ۱۳۸۹.
- ↑ «طرح دولت ایران برای انتقال آب از خزر به سمنان». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۹ مهر ۱۳۸۹.
- ↑ «پروژه‌هایی واگذار شدند که دیگران نمی‌توانستند، انجام دهند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۳.
- ↑ «اعتراف قرارگاه خاتم به بیکاری ۶۰۰۰ نفر در پارس جنوبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۱۰.
- ↑ رویترز:گرایش دولت روحانی به شرکت‌های خارجی منافع سپاه را به خطر انداخته‌است العربیه
- ↑ «فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا: از دولت روحانی گلایه شدید دارم». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ تیر ۱۳۹۶.
- ↑ قطعنامه جدید شورای امنیت علیه ایران تصویب شد بی‌بی‌سی فارسی، ۹ ژوئن ۲۰۱۰
پیوند به بیرون
[ویرایش]- وبگاه رسمی بایگانی‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
| فرماندهی |  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| نیروها |
| ||||
| نیروهای ویژه |
| ||||
| نهادهای امنیتی | |||||
| بسیج |
| ||||
| قرارگاههای مرکزی | |||||
| شاخههای منطقهای | |||||
| مراکز علمی و آموزشی | |||||
| رسانهها | |||||
| نهادهای اقتصادی | |||||
