محله سر دزک

نقشه شیراز قدیم

محله سر دزک، نام یکی از محله‌های شیراز قدیم می‌باشد که در جنوب شهر قرار داشته‌است. وقتی که کریم خان زند حصار شیراز را کوچک‌تر کرد و محلات را در هم ادغام نمود، محلۀ سردزک و محله دشتک به صورت یک محله درآمد که هر دو سردزک نامیده شد.

وجه تسمیه

دز (دِ زَ) (اِمصغ .) به معنای قلعة و دزک ، دز کوچک به معنای قلعة کوچک می‌باشد (فرهنگ معین و دهخدا) . در بین عوام و به اشتباه رایج است که چون سابقاً در این محله، دزدان به مردم و خانه‌ها و حتی کاروان‌ها حمله می‌کردند به همین منظور این نام را برای این محل برگزیدند.

موقعیت جغرافیایی

این محله از شمال به محله بازار مرغ، از غرب به محله سنگ سیاه، از جنوب به محله شاهزاده قاسم و از شرق به محله لب آب محدود میشده‌است.

بناهای شاخص محله

از بناهای شاخص محله می‌توان به مسجد حاج باقر، مسجد بغدادی و بقعه سیدمیرآخور اشاره کرد.

تقسیم‌بندی محلات شیراز قدیم

در کل محلات شیراز به دو دسته بزرگ حیدری و نعمتی تقسیم شده بودند. حیدری به محلاتی گفته می شد که افراد آن محلات، خود را پیرو سلطان حیدر که از مشایخ عرفان بود، می‌دانستند.

نعمتی به محلاتی اطلاقی می‌شد که ساکنان آن خود را پیرو شاه نعمت‌الله ولی که او نیز از بزرگ‌ترین و شاخص‌ترین عرفای عصر بودمی‌دانستند. درگیری‌ها و مخاصماتی که بین این دو دسته در سال‌های متمادی صورت گرفته هنوز هم مورد بحث است و حتی به صورت ضرب‌المثل جنگ حیدری، نعمتی در زبان‌هاست.

پنج محله‌ محله اسحاق بیگ، محله درب شاهزاده، محله بالا کفت، محله میدان شاه و محله بازار مرغ را حیدری خانه و پنج محله محله سرباغ، محله سنگ سیاه، محله درب مسجد، محله لب آب و محله سر دزک را نعمتی خانه می گفتند. البته محله ارمنی‌ها و محله کلیمی‌ها جزء محلات بی‌طرف بودند و کاری به درگیری‌ها و مخاصمات نداشتند.

جستارهای وابسته

شیراز

حرم شاهچراغ

منابع

• روزنامه افسانه
• شهرداری شیراز بایگانی‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine