Aleksanderje

	Aleksanderje; اسكندرية
	Bestjoer
Lân	Egypte
	Sifers
Ynwennertal	6.100.000 (2023)
Oerflak	2.679 km²
Befolkingsticht.	4.548,7 / km² (2017)
Hichte	5 m
	Oar
Stifting	331 f.Kr.
Tiidsône	EST UTC+2
	Offisjele webside
	www.alexandria.gov.eg

Aleksanderje of Aleksandrje (Arabysk: الإسكندرية / al-ʼIskandariyyah; Ald-Gryksk: ̉Αλεξάνδρεια) is in stêd yn it noarden fan Egypte, oan de Midlânske See en de op ien nei grutste stêd fan dat lân. It leit oan de noardwestpunt fan de Nyldelta.

De stêd is ferneamd nei Aleksander de Grutte, dy't in wrâldryk festige dêr't ek Egypte part fan wie. Fanwege Aleksander boude de Grykske arsjitekt Dinokrates om-ende-by 330 f.Kr. de stêd. Aleksanderje wie ien fan de protte stêden dy't yn opdracht fan Aleksander stifte waarden en allegearre nei him ferneamd.

Tsjintwurdich is Aleksanderje in grutte stêd mei in befolking fan om-ende-by 4 miljoen ynwenners. Der is in wichtige gemyske yndustry festige mei ferskate technologyske bedriuwen. Yn de simmer komme in soad begoedige Egyptenaren nei de stêd fanwege it relative koele en noflike seeklimaat.

Nijsgjirrichheden yn en om Aleksanderje

Gryksk-Romeinsk Museum
Pylder fan Pompejus
Romeinsk amfiteater
Jachthaven
Ferskate moskeeën
El Alamein
Bibliotheca Alexandrina

Oare stêden mei de namme Aleksanderje

Der binne op de wrâld in soad stêden dy't Aleksanderje hjitte of hjitten hawwe. Aleksander de Grutte ferneamde by syn fjildtochten in protte stêden nei himsels.

De Turkske foarm fan de namme Aleksanderje is Iskenderiye, en de Turkske stêd Iskenderiye (modern Turksk İskenderun is dus ien fan de Aleksanderjes. Yn it Arabysk is al- in foarheaksel, fandêr dat se Aleksander "Eksander" neamden, of mei ferwikseling fan de twalûden Eskander of Iskander of Iskender. Ek it Albaneeske Shkodër hie eartiids de namme Iskenderiye. En yn Irak leit ek in Iskanderia. Oare stêden dy't as Aleksanderje stifte binne, binne Herat, Farah, Kandahar, Chodzjand, Gazhni, Charikar, Bagram en Termiz. De Feriene Steaten fan Amearika hawwe ek ferskate stêden mei de namme Aleksanderje.^[1]

Berne yn Aleksanderje

Euclides fan Alexandrië (3e iuw f.Kr.), wiskundige en filosoof
Konstantínos Kaváfis (1863-1933), Gryksk dichter
Filippo Marinetti (1876-1944), stifter en foaroanman fan it futurisme
Abdul Badawi (1887-1965), politikus en rjochter
Rudolf Hess (1894-1987), nazyfoaroanman
Riccardo Freda (1909-1999), Italjaansk filmregisseur en akteur
Eric Hobsbawm (1917-2012), Britsk yntellektueel, marksistysk histoarikus en auteur
Alex Joffé (1918-1995), Frânsk senarioskriuwer en filmregisseur
Gamal Abdel Nasser (1918-1970), kolonel en presidint fan Egypte
Eli Cohen (1924-1965), Israelysk spion
Youssef Chahine (1926-2008), filmregisseur
Omar Sharif (1932), filmakteur
Mohamed Al-Fayed (1933), sakeman
Georges Moustaki (1934-2013), Gryksk-Frânsk sjonger en komponist
Demis Roussos (1946-2015), Gryksk sjonger
Dodi Al-Fayed (1955-1997), sakeman, freon fan prinsesse Diana