Blije

	Blije
	Haadstrjitte
	Bestjoer
Lân	Nederlân
Provinsje	Fryslân
Gemeente	Noardeast-Fryslân
	Sifers
Ynwennertal	840 (1 jannewaris 2023)
Oerflak	12,73 km², wêrfan: ; lân: 12,67 km² ; wetter: 0,06 km² ;
Befolkingsticht.	65 ynw./km²
	Oar
Postkoade	9171
Tiidsône	UTC +1
Simmertiid	UTC +2
Koördinaten	53° 21' N 5° 51' E
	Offisjele webside
	Side fan Blije
	Kaart
	;

Blije is in doarp dat yn de gemeente Noardeast-Fryslân leit. Blije leit noardlik fan Ginnum, noardeastlik fan Ferwert, westlik fan Holwert en besuden de Waadsee. Blije hat 840 (1 jannewaris 2023)^[2] ynwenners. De doarpskearn leit by it sa neamde ‘pleintsje’, by de krusing fan de Unemastrjitte, Haadstrjitte, Farrewei, Foarstrjitte en Stasjonswei.

De buorskippen Boatebuorren, Farebuorren en Easterbeintum hearre ek by Blije. Earder hearde Tsjissebuorren ek by Blije, mar dy buorskip bestiet net mear.

Etymology

De âldst bekende namme fan it doarps is 'Blytha' yn de 13e iuwske libbensbeskriuwing fan abt Freark fan Hallum(† 1173). De betsjutting fan Blytha soe wêze: Doarp yn 't slyk. Oaren tinke oan "Blij" (rêstich) en "a" (wetter), doarp oan rêstich wetter. Neffens in oare ferklearring betsjut de namme blinkend slik.^[3]

Koarte skiednis

De âldst bekende grytman fan Ferwerderadiel hiet Tjaard fan Blije.

De tsjerke en it tsjerkhôf lizze op in tige lege terp. De âlde bebouwing fan it doarp leit wat ôfsidich fan de tsjerke oan in krúspunt fan wegen nei Holwert, Ferwert en ferspraad lizzende states. Oan dy diken is de measte bebouwing ûntstien. By dat krúspunt wie it haventsje fan de Blijer Feart. Op in ôfgroeven terpke leit Farebuorren oan de Blijer Feart dat op de Schotanuskaart fan 1684 al foarkomt.

Alear stie Blije bekend foar syn flaaksbou. Der waard wol sein dat der yn Blije foar it earst mei begûn wie. Teffens wie der in sûkereifabrykje dat yn 1927 tekene is troch Ids Wiersma.

Sûnt 2019 leit Blije yn de gemeente Noardeast-Fryslân. Foar dy tiid lei it doarp yn sawol de gritenij as de gemeente Ferwerderadiel.

De herfoarme tsjerke

De Wikipedy hat ek in side Nikolaastsjerke (Blije).

De tsjerke wie foar de reformaasje wijd oan Sint-Nikolaas. De toer moat yn 'e 13e iuw boud wêze. Yn 1741 is er ferhege of is der in nij sealtek opsetten. De letgoatyske tsjerke moat om 1540 hinne boud wêze as in ferfanging fan in eardere tsjerke. It meubilêr stamt út de 18e iuw. Yn de tsjerke lizze in pear sarken út de renêssânse. Dêrûnder falt ek de portretsark fan Vincent Lucas.

De Stinzen

Blije hat fjouwer stinzen hân: Aebinga State (Blije), Unema State, Scheltemastate en Monsma State. Fan de lêste twa is neat mear bekend. Fan Aebinga is bekend dat yn 1510 Sjoerd fan Aebinga troud is mei Beits Humalda. Sûnt dy tiid neamden se harren Aebinga fan Humalda. It slachte is útstoarn mei Idsert Aebinga van Humalda (1754-1834). Aebinga van Humalda wie yn 'e geunst by kening Willem I en sa waard er gûverneur fan Fryslân. Hy hie niget oan de Fryske taal.

Fan de Unema's is Janko fan Unema bekend. Hy hat him tige ward tsjin de Saksers en Karel V. Grutte Pier hat him sels noch ris út syn finzenskip befrije moatten. Letter hat er him ûnderwurpen oan Karel V. Dy betroude it net hielendal en hat Unema earst mar ris in skoft fêst setten. Yn 1547 binne de Unema's útstoarn en in Unema State yn hannen fan de Aylva's kommen. Ek dizze staten binne ôfbrutsen. It plak fan Aebinga en Unema is noch oan te wizen.

Blije Bûtendyks

Yn Blije hie it wetterskip "Blije Bûtendyks" in kantoar. Dat wetterskip wie it lytste fan Fryslân (en Nederlân) en hie sa'n 100 hektare lân oan de waadkant fan it doarp.

Mienskip

Under Blije falle Farebuorren (oan de Blijer Feart), Easterbeintum en Boatebuorren. It doarpsfeest mei optocht wurdt organisearre troch de Aktiviteitekommisje.

Befolking

In ynwenner fan Blije wurdt Blijer of Blijster neamd. Blijers waarden eartiids foar "Blijer Bellefleuren" útskolden. De namme Blijer bellefleur is ferbûn oan in apelras dat yn Blije tylt waard. It apelras ferdwûn yn de 20e iuw, mar is fan âld intmateriaal op 'e nij kweekt.^[4] Yn 2015 waarden yn it ramt fan it opfleurjen fan it doarp yn it sintrum in tal Bellefleur-fruitbeammen plante.^[5] In keunstwurk fan Frans Ram betinkt de eartiidske tylt fan de Blijster bellefleur.^[6]

Befolkingsferrin

Neffens de folkstelling fan 1744 wiene der 472 ynwenners. Van der Aa komt om 1840 hinne op 990. De "Ensyklopedy fan Fryslân" (1958) jout 1250 oan, op 1 jannewaris 2014 wiene dat 839 ynwenners. It ynwennertal fan Blije hat te lijen hân fan jimmeroan minder wurk yn 'e lânbou.

Jier	1954	1959	1964	1969	1974	2005	2008
Ynwenners	1228	1184	1103	1028	1065	850	870
Jier	2015	2020
Ynwenners	835	845

Tsjerklik libben

Blije hat trije tsjerken:

Herfoarme gemeente Blije-Hegebeintum (PKN)
Grifformearde tsjerke 'De Haven'
Grifformeard-frijmakke tsjerke

Blije hie eartiids ek in Fermanje. Dy tsjerke is yn 1935 sletten, mar likernôch trijefearn fan it gebou bestiet noch. Yn 1835 is der troch Hendrik de Cock in ôfskieden gemeente oprjochte, dy't yn 1843 gearfoege is mei dy fan Ferwert. Yn 1860 is der wer op 'e nij in ôfskieden gemeente oprjochte. Dy is letter wer opgien yn de Grifformearde Tsjerken. Sûnt 1946 is der yn Blije ek in Frijmakke Grifformearde Tsjerke. In protte foarmannen fan de frijmakken kamen út Blije of hienen dêr bannen mei.

Ferienings

Fuotbalferiening Blije - fuotbal
Follybalferiening Blije - follybal
De Slykstappers - shantykoar
Waza-ari - judo
Us Nocht - keatsen
SVKV - gymnastyk

Sport en rekreaasje

Troch it doarp rint de Jeropeeske kuierrûte E9, ek wol North Sea Trail of Frysk Kustpaad neamd. De E9 rint bylâns de kust fan Portugal nei de Baltyske steaten.

Strjitten

Alle strjitten yn Blije.

Sjoch ek

Fryske doarpen.

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Webstee fan Blije

↑ https://opendata.cbs.nl/statline
↑ https://opendata.cbs.nl/statline
↑ Karel F. Gildemachter, Friese Plaatsnamen (Fryske Akademy) ISBN 978 90 330 064 3
↑ RTV NOF, 24 maaie 2021
↑ Landschapsbeheer Friesland, 12 maaie 2015
↑ Keunstwurk, oproppen 15 maart 2022

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Blije fan Wikimedia Commons.

	Noardeast-Fryslân
Stêd: Dokkum
Doarpen en útbuorrens: Aldwâld • Burdaard • Blije • Boarnwert • Boerum • Brantgum • Ealsum • Eanjum • Easternijtsjerk • Eastrum • Feankleaster • Ferwert • Foudgum • Ginnum • Hallum • Hantum • Hantumerútbuorren • Hantumhuzen • Hegebeintum • Holwert • Ie • Ingwierrum • Jannum • Jislum • Jouswier • Kollum • Kollumersweach • Lichtaard • Lytsewâld • De Lytse Jouwer • Ljussens • Marrum • Mitselwier • Moarre • Moddergat • Muntsjesyl • Nes • Nijewier • Peazens • De Pomp • Raard • Reitsum • De Skâns • Sweagerbosk • Ternaard • De Trieme • Waaksens • Wânswert • Warfstermûne • Westergeast • Wetsens • Wierum
Buorskippen: Ald Terp • Aldwâldmersyl • Bartlehiem (foar in part) • Beintemahûs • Betterwurd • Boarnwerterhoeke • Boarnwerthuzen • Boatebuorren • Bollingwier • Brânbuorren • Bûnte Hûn • De Dellen • Dykshoarne • Dokkumer Nije Silen • Easterbeintum • Farebuorren • Fiifhuzen (Hallum) • Fiifhuzen (Ternaard) • Fiskbuorren • Fjildbuorren • Grut Midhuzen • Hallumerhoeke • Hanenburch • Hantumerhoeke • Healwei • Hústernoard • Iesumasyl • Jewier • Keatlingwier • De Kegen • Kletterbuorren • Kollumer Aldsyl • De Kolk • Krabbuorren • Leechlân • De Leechte • Lyts Midhuzen • Lytse Leard • Lytse Wier • Meddert • Mûnebuorren • Nijlân • It Paradyske • De Reidswâl • De Ryp • Sânbulten • Sânhuzen • Sibrandahûs • De Skâns • Skernehuzen • 't Skoar • Stienharst • It Stienfek • Stiem • Teard • Teyebuorren • Tergrêft (foar in part) • Ter Lune • De Tibben • Tilbuorren • Tiltsjebuorren • Trijeboerehuzen • Weardebuorren • Westerbuorren • Westernijtsjerk • Wie • De Wygeast • De Wurden
· ·

[1] ttps://opendata.cbs.nl/statline

[2] ttps://opendata.cbs.nl/statline

[3] Karel F. Gildemachter, Friese Plaatsnamen (Fryske Akademy) ISBN 978 90 330 064 3

[4] RTV NOF, 24 maaie 2021

[5] Landschapsbeheer Friesland, 12 maaie 2015

[6] Keunstwurk, oproppen 15 maart 2022

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]