Àird nam Murchan

Àird nam Murchan
Cineál	Leithinis
Suíomh
Limistéar riaracháin	Comhairle na Gàidhealtachd, Scotland agus Àird nam Murchan, Scotland
Suíomh	Loch Abar
	56° 44′ N, 5° 59′ O / 56.73°N,5.98°W
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Muir Inse Ghall agus an tAigéan Atlantach
Tréithe
Achar	400 km²

Is leithinis é Àird nam Murchan,^[1] i gComhairle na Gàidhealtachd. Tá sé thart ar 50 km ar fhad. Tá thart ar 2000 duine ina gcónaí ann. Deir daoine go minic gurb é Àird nam Murchan an pointe is faide siar ar mhórthír na Breataine Móire. Ach de réir an taighde nua atá déanta ag an tSuirbhéireacht Ordanáis in Albain, is é an Corrachadh Mòr an áit is faide siar. Tá Teach Solais Àird nam Murchan suite ag Rubha Àird nam Murchan.

Ón bhliain 1930 go 1975 thugadh 'Àird nam Murchan' freisin do cheantar ar an taobh tíre in Earra-Ghàidheal, a chlúdaigh limistéar i bhfad níos leithne, lena n-áirítear ceantair A' Mhorbhairne, Suaineart agus Àird Ghobhar.

Tíreolaíocht

Ó cheart, ní chlúdaíonn Àird nam Murchan ach an leithinis níos faide i gcéin ná sráidbhailte an t-Sàilein (sa deisceart) agus Àth Tharracail (sa tuaisceart), ach sa lá atá inniu ann úsáidtear an téarma níos ginearálta freisin chun ceantair chomharsanacha A' Mhorbhairne, Suaineart agus Àird Ghobhar, agus fiú Mùideart a áireamh (a bhí mar chuid d'iar-chontae Siorrachd Inbhir Nis, ní Earra-Ghàidheal . Déantar cur síos go coitianta ar Rubha Àird nam Murchan, a bhfuil Teach Solais Àird nam Murchan 36 méadar ar airde ann, mar an pointe is faide siar ar mhórthír na Breataine Móire, cé go bhfuil an Corrachadh Mòr, ciliméadar ó dheas, cúpla méadar níos faide siar.

Geolaíocht

Is éard atá sa choirnéal thiar thuaidh d'Àird nam Murchan ná lopailit (a léirmhíníodh roimhe seo mar dhingeán fáinneach) atá nochta ar an dromchla.^[2] Is féidir fianaise maidir le struchtúr den sórt sin a aithint ó na lomáin sna carraigí timpeall an limistéir spéise a thaispeánann criostail phlagaclásacha ailínithe i dtreo lár an choimpléisc, ailíniú de bharr sreabhadh magmatach laistigh de lopailit. Faightear achair measartha beag laibhe a caitheadh amach ar an dromchla i gcodanna áirithe den leithinis, gar d’imill istigh den limistéar spéise. Is féidir fáinní fo-chomhlárnacha an struchtúir gheolaíochta a fheiceáil go héasca i ngrianghraif satailíte agus ar léarscáileanna topagrafacha, cé nach bhfuil siad chomh soiléir ar an talamh. Tá ar a laghad seacht gcinn de choimpléisc eile den chineál céanna den eipeasóid theicteonach chéanna le fáil feadh chósta thiar na Breataine, agus is suíomhanna coitianta iad seo do go leor cúrsaí oiliúna geolaíochta ollscoile.

Stair

Thug Naomh Adhamhnán cuntas ar chuairt a thug Naomh Colm Cille ar an leithinis sa 6ú haois, agus tugann sé le tuiscint go raibh Gaeil na hÉirinn socraithe síos ann ag an am sin.

Bailte in Àird nam Murchan

Ceantair

Tíreolaíocht

Tagairtí

↑ “Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland” (en). Ainmean-Àite na h-Alba. Dáta rochtana: 2023-06-29.
↑ B. O'Driscoll, V.R. Troll, R.J. Reavy and P. Turner; 2005, The Great Eucrite intrusion of Ardnamurchan, Scotland: Reevaluating the ring-dike concept, Geology, v. 34 no. 3 p. 189-192

Naisc Sheachtracha

Àird nam Murchan Curtha i gcartlann 2012-02-04 ar an Wayback Machine

[AAA-1] “Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland” (en). Ainmean-Àite na h-Alba. Dáta rochtana: 2023-06-29.

[2] B. O'Driscoll, V.R. Troll, R.J. Reavy and P. Turner; 2005, The Great Eucrite intrusion of Ardnamurchan, Scotland: Reevaluating the ring-dike concept, Geology, v. 34 no. 3 p. 189-192

[1]

[2]