An Hásais

An Hásais

Hausa
Cineál	teanga nádúrtha agus teanga bheo
Úsáid
Cainteoirí dúchais	43,900,000 (2019)
Á labhairt	an Afraic Thiar
Dúchasach do	an Nígir agus an Nigéir
Stáit	Beinin, Buircíne Fasó, Gána, Camarún, an Nígir, an Nigéir, Tóga agus Sead
Aicmiú teangeolaíoch
teanga dhaonna teangacha Afra-Áiseacha Chadic (en) West Chadic (en) West Chadic A (en) Hausa–Gwandara (en)
Tréithe
Córas scríbhneoireachta	aibítir Laidineach agus aibítir Arabach
Cóid
ISO 639-1	ha
ISO 639-2	hau
ISO 639-3	hau
Glottolog	haus1257
Ethnologue	hau
ASCL	9222
IETF	ha

Teanga Sheadach í an Hásais a labhraítear san Afraic Thiar. Sa bhliain 1991 bhí breis is seacht milliún is fiche ag labhairt na teanga, ach tá teacht ar fiche milliún duine, a bheag nó a mhór, a d'fhoghlaim mar dhara teanga í agus a bhaineann úsáid an fhrancbhéarla aisti. Teanga thonúil í an Hásais don chuid is mó, ach i dtuaisceart an réigiúin ina labhraítear í chuaigh an tonúlacht in éag faoi thionchar na dteangacha Beirbeireacha.

Tá dhá inscne ghramadúla ag na hainmfhocail Hásaise, agus cuirtear an uimhir iolra in iúl le hiarmhíreanna ina n-eamhnaítear consan deiridh an tamhain: teebùr "bord, tábla", teeburoorii "boird, táblaí"; ƙoofàà "doras", ƙoofoofii "doirse". Tabhair faoi deara an dóigh a n-eamhnaítear an -r sa chéad fhocal agus an -f- sa dara focal acu. Maidir leis an mbriathar, tá a lán foirmeacha aige, ach ní chuirtear iar- ná réimíreanna leis an mbriathar féin, ach bíonn mír scoite ag teacht roimhe leis an bhfoirm a chur in iúl: yanàà tàfiyaa "tá sé ag siúl", yakàn tàfi "siúlann sé, bíonn sé ag siúl", yà tàfi "caithfidh sé siúl". Tabhair faoi deara an fhoirm eisceachtúil tàfiyaa: is ainmfhocal briathartha é, cosúil le "siúl" na Gaeilge. Sna foirmeacha eile áfach úsáidtear tàfi, arb é an fhoirm orduitheach é, cosúil le "siúil!" na Gaeilge.