Thomas Hobbes
.jpg)
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xullo de 2016.) |
Thomas Hobbes, nado o 5 de abril de 1588 e finado o 4 de decembro de 1679, foi un filósofo e político inglés do século XVII.
Traxectoria
Fixo estudos superiores en Oxford, a partir de 1608 foi nomeado preceptor dun dos fillos da poderosa casa dos Cavendish, dada a morte do seu alumno en 1628 marchou para Francia, en dito país permaneceu ata 1631 cando os Cavendish o reclamaron para ser preceptor doutro dos seus fillos. Tamén foi preceptor, a partir do ano 1646, de Carlos Estuardo, que despois sería o futuro rei Carlos II. Foi considerado ao longo da historia unha persoa escura, feito polo que en 1666 foron queimados os seus libros, sendo considerado un ateo. Foi un inimigo da Igrexa anglicana e da Universidade de Oxford.
Mostrouse contrario a Aristóteles e máis aínda á filosofía escolástica. Polo contrario entusiasmáronlle os Elementos de Euclides así como o racionalismo cartesiano, cos temas correspondentes a revolución científica, e Francis Bacon, coa súa concepción utilitarista do saber. Pero quen máis influíu sobre el foi Galileo coa súa física.
Foi un dos fundadores da filosofía política moderna e da ciencia política. A súa comprensión dos seres humanos como materia e movemento, obedecendo as mesmas leis físicas como a outra materia e o movemento, segue sendo influente. E a súa conta da natureza humana como a cooperación de intereses propios e das comunidades políticas baseadas nun "contrato social" segue sendo un dos grandes temas da filosofía política.
Non só era un campión do absolutismo para o soberano, senón que tamén desenvolveu algúns dos fundamentos do pensamento liberal europeo: os dereitos da persoa, a igualdade natural de todos os homes, o carácter artificial da orde política (que levou á posterior distinción entre sociedade civil e Estado), a opinión de que todo o poder político lexítimo debe ser "representativo" baséase no consentimento do pobo, e nunha interpretación liberal da lei que deixa á xente a liberdade de facer o que a lei non prohibe explicitamente.
Ademais da filosofía política, tamén contribuíu a unha ampla gama doutros campos, incluíndo historia, xeometría, física dos gases, teoloxía, ética e filosofía en xeral.
Filosofía
De acordo con Hobbes a filosofía débese dividir en tres partes: 1. O corpo en xeral, 2. O home e 3. O cidadán e o Estado. Para o que elaborou a súa célebre triloxía De corpore, De homine e De cive. Todo o que é a esencia espiritual, o que non é corpóreo, queda excluído da filosofía para Hobbes.
O corpo en xeral
Os modelos de tal ciencia son a xeometría de Euclides e a física de Galileo. Segundo Hobbes coñecemos á perfección o que nós mesmos establecemos, facemos e construímos, non obstante, non podemos coñecer coa mesma certeza as cousas naturais, porque nos non as construímos; como as cousas naturais xorden do movemento, descóbrese que esta é a súa causa principal. Tamén trata de explicar a mesma sensación en base ao movemento e máis en particular no movemento xerado polo obxecto no suxeito que sente, o cal á súa vez reacciona con outro movemento, do que xorde precisamente a imaxe. Tamén son movementos os sentidos de pracer e de dor, o apetito e o desexo, o amor, o odio e a vontade mesma. Por conseguinte, négase a liberdade, posto que os movementos e os nexos mecánicos que proceden destes, son rigorosamente necesarios. Neste horizonte, tampouco parece haber espazo para o ben (ou o mal) obxectivo, nin para os valores morais. Se o ben é relativo e non existen valores absolutos, como é posible construír unha moral e unha vida en sociedade? Como se fai posible a convivencia dos homes en sociedade? Estas dúas cuestións respóndense a través das obras principais de Hobbes, De cive e Leviatián.
O cidadán e o Estado
Na base do enfoque que Hobbes nos brinda acerca da sociedade e do estado hai dous supostos fundamentais. En primeiro lugar admite que, aínda que todos os bens sexan relativos, existe entre eles un ben primeiro e orixinario que é a vida e a súa conservación (polo tanto hai un primeiro Mal (filosofía), a morte). En segundo lugar nega que exista unha xustiza e unha inxustiza naturais, posto que non hai valores absolutos: Estes non son outra cousa que o froito de convencións establecidas por nós mesmos, cognoscibles de maneira perfecta e a priori.
O estado, non é algo natural, senón artificial. Os homes encóntranse nunha condición de guerra de todos contra todos. Cada un tende a apropiarse de todo o que lle serve para a súa propia supervivencia e conservación. Como todos teñen o dereito sobre todo e a natureza non colocou ningún límite, de aquí xorde o inevitable predominio duns sobre outros. Neste contexto Hobbes utiliza a frase de Plauto homo homini lupus, "o home é un lobo para o home", cousa que non obstante non posúe aquel pesimismo moral, radical e lúgubre, que moitos detectaron, porque se limita a ser un mero cualificativo estrutural, que indica unha situación á que hai que poñer remedio.
Nestas circunstancias o home arriscase a perder o ben primario, a vida, ao acharse exposto en todo momento ao perigo dunha morte violenta. O home pode superar tal situación grazas a dous elementos: determinados instintos e a razón. Os instintos son o desexo de evitar a guerra continua, para salvar a vida, e a necesidade de procurarse o necesario para a subsistencia. A razón enténdese aquí non como un valor en si, senón como un instrumento apto para realizar aqueles desexos fundamentais. Nacen así as leis de natureza, que non son máis que a racionalización do egoísmo, as normas que permiten satisfacer os instintos de autoconservación. Tres leis son as máis importantes:
1. A primeira regra, de carácter fundamental, ordena esforzarse por buscar a paz. Hobbes sostén: "Constitúe un precepto ou regra xeral que todos os homes deben esforzarse pola paz, sempre que haxa esperanza de obtela, e cando non sa poida obter, busque todas as axudas e vantaxes da guerra. A primeira parte desta regra conten a primeira e fundamental lei da natureza, que é defenderse con todos os medios posibles".
2. A segunda regra impón renunciar ao dereito sobre todo, a aquel dereito que se posúe no estado de natureza e que é o que desencadea todos os enfrontamentos.
3. A terceira lei manda, unha vez que se renunciou o dereito sobre todo, "que se cumpran os pactos establecidos". De aquí nace a xustiza e a inxustiza (a xustiza é aterse aos pactos realizados; a inxustiza consiste en transgredilos).
Estas leis non son suficientes por si mesmas para constituír a sociedade, xa que é preciso que tamén exista un poder que obrigue a respectalas. Por conseguinte, segundo Hobbes é preciso que todos os homes encarguen a un único home a súa representación. Posto que o soberano non entra no xogo dos pactos, unha vez que recibiu nas súas mans todos os dereitos dos cidadáns, deténtaos de maneira irreevocable. Tamén pode intervir en cuestión de opinións, xulgando, aprobando ou prohibindo determinadas ideas. Todos os poderes deben concentrarse nas súas mans. Mesmo a igrexa debe estarlle sometida. Polo tanto, o Estado tamén intervirá en materia de relixión. E como Hobbes cre na revelación e na Biblia, o Estado ao que se refire deberá arbitrar en materias de interpretación das Escrituras e dogmática relixiosa, evitando así todo motivo de discordia. Trátase da teoría máis radical do Estado absolutista, que non se deduce do dereito divino, senón do pacto social antes descrito.
Leviatán
Na Biblia, no libro de Job (caps. 40-41) descríbese ao Leviatán (que significa literalmente "crocodilo") como un monstro invencible. Hobbes utiliza o nome "Leviatán" para designar ao Estado como título da obra que sintetiza todo o seu pensamento. Ao mesmo tempo, non obstante, desígnao como "Deus mortal" porque a el, por debaixo do Deus inmortal, debémoslle a paz e a defensa da nosa vida. Esta dobre denominación resulta sumamente significativa: o Estado absolutista que Hobbes edificou é, en realidade, metade monstro e metade Deus mortal.
Hobbes establece a súa doutrina da fundación dos estados e os gobernos lexítimos e a creación dunha ciencia obxectiva da moralidade. Isto deu lugar á teoría do contrato social. Leviatán foi escrito durante a Guerra Civil Inglesa, gran parte del ocúpase da demostración da necesidade dunha autoridade central forte para evitar o mal da discordia e a guerra civil.
A partir dunha comprensión mecanicista dos seres humanos e as paixóns, Hobbes postula o que sería a vida sen goberno, unha condición que el chama o estado de natureza, gran parte disto baseabase nas obras de Hugo Grotius. Nese estado, cada persoa tería dereito ou licenza, a todo o mundo. Isto, argumenta Hobbes, conduciría a unha "guerra de todos contra todos" (bellum omnium erga contra). A descrición contén o que se chamou un dos pasaxes máis coñecidos da filosofía inglesa, que describe a humanidade tal é como sería en estado natural, se non fora pola comunidade política:
En tales condicións, non hai lugar para a industria, porque o seu froito é incerto, e en consecuencia, non hai cultura da terra, nin navegación, nin uso dos produtos que poden ser importados por mar; ningún edificio cómodo, non hai instrumentos de moverse, e a eliminación, cousas que requiren moita forza, sen o coñecemento da faz da terra; non ten en conta o tempo, non hai arte, nin cartas, nin sociedade, e o que é peor de todo hai medo continuo e perigo de morte violenta. A vida do home é solitaria, pobre, desagradable, brutal e curta. (Capítulo XIII: Da condición natural da humanidade en canto a súa felicidade e a miseria)
En tal estado, a xente teme a morte, e carecen tanto das cousas necesarias para unha vida confortable, como da esperanza de ser capaz de traballar duro para obtelas. Así que coa fin de evitar que as persoas accedan a un contrato social e establecer unha sociedade civil. Segundo Hobbes, a sociedade é unha poboación baixo unha autoridade soberana, á que todos os individuos desa sociedade ceden algúns dereitos de protección. Calquera abuso de poder por parte desta autoridade non se pode resistir, porque o poder soberano do protector ven a causa das persoas que renden o seu propio poder soberano para a protección e polo tanto eles son os autores de todas as decisións tomadas polo soberano. "O que se queixou da lesión da súa soberanía, queixouse do que el mesmo é o autor, e polo tanto non debería acusar a calquera home, senón a si mesmo, non a si mesmo das lesións xa que facer dano a un mesmo é imposible." Non hai doutrina de separación de poderes na discusión de Hobbes. Segundo el, o soberano debe controlar os poderes civís, militares, xudiciais, e os poderes eclesiásticos. No libro estableceu as bases para a maior parte da filosofía política occidental desde a perspectiva da teoría do contrato social.
Oposición
John Bramhall
Hobbes volveu para completar o tratado fundamental do seu sistema filosófico. Traballou de maneira constante en De Corpore que foi impreso por primeira vez en 1654. En 1654, un pequeno tratado, da liberdade e a necesidade, foi publicado polo bispo John Bramhall, dirixido a Hobbes. Bramhall, un arminiano forte, coñecera e debatera con Hobbes'e despois anotou o seu punto de vista enviounos de forma privada para ser respondido por Hobbes. O cal respondeu debidamente, pero non para a súa publicación. Pero un coñecido francés tomou unha copia da resposta e publicouna como "unha epístola extravagante laudatoria." Bramhall contraatacou en 1655, cando se imprimiu todo o que pasou entre eles (baixo o título de A Defence of the True Liberty of Human Actions from Antecedent or Extrinsic Necessity). En 1656 Hobbes estaba preparado con The Questions concerning Liberty, Necessity and Chance, no que respondeu "cunha forza asombrosa" ao bispo. Como a primeira exposición clara da doutrina do determinismo psicolóxico, de Hobbes propiciou dúas pezas importantes na historia da controversia do libre albedrío. O bispo volveu á carga en 1658 con Castigations of Mr Hobbes's Animadversions, e tamén se inclúe un apéndice titulado The Catching of Leviathan the Great Whale.
John Wallis
Hobbes opúxose aos acordos académicos existentes, e atacou o sistema das universidades orixinais en Leviatán. Despois pasou a publicar De Corpore, que contiña non só os puntos de vista tendenciosos sobre as matemáticas, senón tamén unha proba da inaceptable cuadratura do círculo. Todo isto levou aos matemáticos a unha polémica provocada por John Wallis para converterse nun dos seus opositores máis persistentes. Desde 1655, a data da publicación de De Corpore, Hobbes e Wallis tratando de refutar constantemente as posicións de cada un. Despois de anos de debate, a disputa sobre a proba da cuadratura do círculo gañou tal notoriedade que este conflito converteuse nun dos máis infames na historia das matemáticas.
Ateismo
Hobbes foi acusado de ateísmo, ou (no caso de Bramhall ) das ensinanzas que poderían levar ao ateísmo. Esta foi unha acusación importante, e o propio Hobbes escribiu, na súa resposta a Bramhall de "A captura do Leviatán ", que "o ateísmo, a impiedade, e similares son palabras da maior difamación posible".
Hobbes sempre se defendeu de tales acusacións. En tempos máis recentes tamén se falou moito dos seus puntos de vista relixiosos polos estudosos como Richard Meta e JGA Pocock, pero aínda hai un amplo desacordo sobre o significado exacto de puntos de vista infrecuentes de Hobbes sobre a relixión.
Como Martinich (1995) sinalou, nos tempos de Hobbes, o termo "ateo" aplícase con frecuencia á xente que cría en Deus, pero non na providencia divina, ou para xente que cría en Deus, pero tamén mantiña outras crenzas que eran incompatibles con tales crenzas. El di que este "tipo de discrepancia levou a moitos erros na determinación de que era un ateo na Idade Moderna". Neste sentido moderno temperán estendido do ateísmo, Hobbes tivo efectivamente as posicións que estaban en desacordo coas ensinanzas da igrexa do seu tempo. Por exemplo, argumentou en varias ocasións que non hai substancias incorpóreas, e que todas as cousas, incluíndo os pensamentos humanos, e incluso Deus, o ceo e o inferno son corpóreos, materia en movemento. Sostivo que "a pesar de que a Escritura recoñece espíritos, en ningunha parte din que son incorpóreos, significando con iso sen dimensións e cantidade"[1]. Tamén, ao igual que Locke, afirmou que a verdadeira revelación nunca pode estar en desacordo coa razón humana e a experiencia, aínda que tamén argumenta que a xente debe aceptar a revelación e as súas interpretacións tamén pola razón de que deben aceptar os comandos do seu soberano, coa fin de evitar a guerra.
Obras
- Tradución latina de Euripides' Medea (perdida) (1602)
- Tres dos discursos en Horae Subsecivae: Observacións e discursos (A Discourse of Tacitus, A Discourse of Rome e A Discourse of Laws) (1620)
- De Mirabilis Pecci, Being the Wonders of the Peak in Darby-shire, (poema publicado por primeira en 1636) (1626)
- Eight Books of the Peloponnesian Warre a tradución con unha introdución de Thucydides's History of the Peloponnesian War (1629)
- A Briefe of the Art of Rhetorique (na edición de Molesworth o título é The Whole Art of Rhetoric) (1637)
- Elements of Law, Natural and Politic (só en copias manuscritas, editada por primeira vez, sen o permiso de Hobbes en 1650) (1640)
- Objectiones ad Cartesii Meditationes (Terceira serie de Objections) (1641)
- De Cive (1642)
- De Motu, Loco et Tempore (primeira edición en 1973 co título de:Thomas White's De Mundo Examined) (1643)
- Parte de Praefatio to Mersenni Ballistica (in F. Marini Mersenni minimi Cogitata physico-mathematica. In quibus tam naturae quàm artis effectus admirandi certissimis demonstrationibus explicantur) (1644)
- Opticae, liber septimus (escrito en 1640) (1644)
- Tractatus opticus II (1644)
- A Minute or First Draught of the Optiques (1646)
- Of Liberty and Necessity (publicado sen o permiso de 'Hobbes en 1654) (1646)
- Elementorum Philosophiae Sectio Tertia De Cive (1647)
- Answer to Sir William Davenant's Preface before Gondibert (1650)
- Human Nature: or The fundamental Elements of Policie (1650)
- Pirated Edition of The Elements of Law (1650) dividido en dúas partes:
- Philosophical Rudiments concerning Government and Society (Tradución inglesa de De Cive) (1651)
- Leviathan, or the Matter, Forme, and Power of a Commonwealth, Ecclesiasticall and Civil (1651)
- Of Libertie and Necessitie, a Treatise (1654)
- De Corpore (1655)
- Elements of Philosophy, The First Section, Concerning Body (tradución anónima de De Corpore) (1656)
- Six Lessons to the Professor of Mathematics (1656)
- The Questions concerning Liberty, Necessity and Chance (reimpresión de Of Libertie and Necessitie) (1656)
- Stigmai, or Marks of the Absurd Geometry, Rural Language, Scottish Church Politics, and Barbarisms of John Wallis (1657)
- Elementorum Philosophiae Sectio Secunda De Homine (1658)
- Examinatio et emendatio mathematicae hodiernae qualis explicatur in libris Johannis Wallisii (1660)
- Dialogus physicus, sive De natura aeris (1661)
- Problematica Physica (traducido en inglés en 1682 como Seven Philosophical Problems) (1662)
- Seven Philosophical Problems, and Two Propositions of Geometru (1662)
- Mr. Hobbes Considered in his Loyalty, Religion, Reputation, and Manners. A modo de carta ao Dr. Wallis (autobiografía inglesa) (1662)
- De Principis & Ratiocinatione Geometrarum (1666)
- A Dialogue between a Philosopher and a Student of the Common Laws of England (publicado en 1681) (1666)
- Leviathan (tradución latina) (1668)
- Resposta a un libro publicado por Dr. Bramhall (publicado en 1682) (1668)
- Tres documentos presentados á Real Sociedade contra o Dr. Wallis. Xunto con consideracións sobre o Dr. Walllis e a súa resposta a eles (1671)
- Rosetum Geometricum, sive Propositiones Aliquot Frustra antehac tentatae. Cum Censura brevi Doctrinae Wallisianae de Motu (1671)
- Lux Mathematica. Excussa Collisionibus Johannis Wallisii (1672)
- Tradución inglesa de Homer's Iliad and Odyssey (1673)
- Principia et Problemata Aliquot Geometrica Antè Desperata, Nunc breviter Explicata & Demonstrata (1674)
- Decameron Physiologicum: Or, Ten Dialogues of Natural Philosophy (1678)
- Thomae Hobbessii Malmesburiensis Vita. Authore seipso (autobiografía latina, traducida en inglés en 1680) (1679)
- An Historical Narration concerning Heresie, And the Punishment thereof (1680)
- Behemoth, or The Long Parliament (escrita en 1668, publicado a petición do rei, primeira edición pirata en 1679) (1681)
- Seven Philosophical Problems (tradución inglesa de Problematica Physica, 1662) (1682)
- A Garden of Geometrical Roses (tradución inglesa de Rosetum Geometricum, 1671) (1682)
- Some Principles and Problems in Geometry (tradución inglesa de Principia et Problemata, 1674) (1682)
- Historia Ecclesiastica Carmine Elegiaco Concinnata (1688)
Notas
- ↑ Para este punto de vista, Hobbes afirmaba estar seguindo a Tertuliano, cuxos puntos de vista non foron condenados no credo de Nicea.
Véxase tamén
Bibliografía
- Reale, Giovanni; Antiseri, Dario (1995). Herder, ed. Historia del pensamiento filosófico y científico. Barcelona. pp. 413–425. ISBN 84-254-1590-X.
| Control de autoridades |
|
|---|
