Grupo farmacolóxico
Unha clase de fármacos ou grupo farmacolóxico é un grupo de medicamentos e outros compostos que teñen estruturas químicas similares, o mesmo mecanismo de acción (é dicir, unirse á mesma diana biolóxica terapéutica), modos de acción similares e/ou que se usan para tratar enfermidades similares.[1] [2]
Nos EUA, a Food and Drug Administration (FDA) traballou na clasificación e licenza de novos medicamentos durante moitos anos. Con todo, o Centro de Investigación e Avaliación de Medicamentos da FDA clasifica os novos medicamentos en función tanto da súa clase química como terapéutica.[3]
En varios sistemas de clasificación de fármacos, estes catro tipos de clasificacións forman unha xerarquía.[4] Por exemplo, os fibratos son unha clase química de fármacos (ácidos carboxílicos anfipáticos) que comparten o mesmo mecanismo de acción (agonista de PPAR) e modo de acción (redución dos triaglicéridos no sangue), e que se usan para previr e tratar a mesma enfermidade (aterosclerose). Pola contra, non todos os agonistas de PPAR son fibratos, non todos os axentes que reducen os triglicéridos son agonistas de PPAR e non todos os medicamentos utilizados para tratar a aterosclerose son axentes que reducen os triglicéridos.
Unha clase de fármacos defínese normalmente por un fármaco protótipo, o máis importante, e normalmente o primeiro fármaco desenvolvido dentro da clase, que se usa como referencia para a comparación.
Sistemas integrais
[editar | editar a fonte]- Sistema de clasificación de produtos químicos terapéuticos anatómicos (ATC): combina a clasificación por sistema de órganos e as propiedades terapéuticas, farmacolóxicas e químicas en cinco niveis.[5]
- Nomenclatura Sistematizada de Medicina (Systematized Nomenclature of Medicine, SNOMED) - inclúe unha sección dedicada á clasificación de medicamentos.
Clase química
[editar | editar a fonte]Este tipo de categorización de fármacos é desde unha perspectiva química e clasifícaos pola súa estrutura química. Exemplos de clases de medicamentos que se basean en estruturas químicas inclúen:
Mecanismo de acción
[editar | editar a fonte]Este tipo de categorización é desde unha perspectiva farmacolóxica e clasifícaos pola súa diana biolóxica. As clases de fármacos que comparten un mecanismo molecular de acción común modulan a actividade dunha diana biolóxica específica.[6]
A definición dun mecanismo de acción tamén inclúe o tipo de actividade nesa diana biolóxica. Para os receptores, estas actividades inclúen agonista, antagonista, agonista inverso ou modulador. Os mecanismos diana enzimáticos inclúen activadores ou inhibidores. Os moduladores de canles iónicas inclúen o abridor ou o bloqueador. Os seguintes son exemplos específicos de clases de fármacos cuxa definición se basea nun mecanismo de acción específico:
- Antagonista do receptor de anxiotensina II
- Bloqueador beta
- Colinérxico
- Dopaminérxico
- GABAérxico
- Antiinflamatorio non esteroideo − inhibidor da ciclooxixenase
- Inhibidor da bomba de protóns
- Estatina – inhibidor da HMG-CoA redutase
Modo de acción
[editar | editar a fonte]Este tipo de categorización de fármacos faise desde unha perspectiva biolóxica e categorízaos polo cambio anatómico ou funcional que inducen. As clases de fármacos que se definen por modos de acción comúns (é dicir, o cambio funcional ou anatómico que inducen) inclúen:
- Antimicrobianos (inclúen antivirais, antifúnxicos, antibióticos, quimioterapia antimicrobiana e antiparasitarios)[7]
- Antitrombóticos
- Broncodilatadores
- Cronotropo (positivo ou negativo)
- Desconxestionantes
- Diuréticos ou antidiuréticos
- Inotropos (positivos ou negativos)
Clase terapéutica
[editar | editar a fonte]Este tipo de categorización de fármacos faise desde unha perspectiva médica e clasifícaos pola patoloxía para a que se utilizan. As clases de fármacos que se definen polo seu uso terapéutico ou indicación (a patoloxía que pretenden tratar) inclúen:
- Analxésicos
- Antibiótico
- Anticanceríxeno (quimioterapéuticos, inmunoterapéuticos, CRISPR...)
- Anticoagulante
- Antidepresivo
- Antidiabético
- Antiepiléptico
- Antiespasmódico
- Antipsicótico
- Antiviral
- Cardiovascular
- Depresor
- Estimulante
- Sedante
Clases amalgamadas
[editar | editar a fonte]Algunhas clases de drogas fusionáronse a partir destes tres principios para satisfacer necesidades prácticas. A clase de fármacos antiinflamatorios non esteroides (AINE) é un destes exemplos. En rigor, e tamén historicamente, a clase máis ampla de medicamentos antiinflamatorios tamén comprende os antiinflamatorios esteroides. Estes fármacos foron de feito os antiinflamatorios predominantes durante a década previa á introdución do termo "fármacos antiinflamatorios non esteroides". Debido á desastrosa reputación que tiñan os corticosteroides na década de 1950, o novo termo, que ofrecía indicar que un medicamento antiinflamatorio non era un esteroide, gañou rapidamente aceptación.[8] A clase de fármacos dos "fármacos antiinflamatorios non esteroideos" (AINE) está composta por un elemento ("antiinflamatorio") que designa o mecanismo de acción e un elemento ("non esteroide") que o separa doutros fármacos con ese mecanismo. mesmo mecanismo de acción. Do mesmo xeito, pódese argumentar que a clase de fármacos antirreumáticos modificadores da enfermidade (disease-modifying anti-rheumatic drugs, DMARD) está composta por un elemento ("modificador da enfermidade") que, aínda que vagamente designa un mecanismo de acción, e un elemento ("fármaco antirreumático") que indica o seu uso terapéutico.
- Fármaco antirreumático modificador da enfermidade (DMARD) [9]
- Medicamento antiinflamatorio non esteroide (AINE)
Outros sistemas de clasificación
[editar | editar a fonte]Existen outros sistemas de clasificación de fármacos, por exemplo o Sistema de clasificación de biofarmacéuticos que determina os atributos dun fármaco pola solubilidade e a permeabilidade intestinal.
Outro xeito de diferenciar uns fármacos doutros é a listaxe de medicamentos esenciais, que tal como os define a Organización Mundial da Saúde (OMS), son os medicamentos que "satisfán as necesidades para os coidados sanitarios prioritarios da poboación".[10] Trátase de medicamentos aos que a xente debería ter acceso en todo momento en suficiente cantidade. Os seus prezos deberían ser en xeral accesibles.[11]
Clasificación xurídica
[editar | editar a fonte]- Para a clasificación legal canadense, consúltese Controlled Drugs and Substances Act
- Para a clasificación legal do Reino Unido, consúltese Drugs controlled by the UK Misuse of Drugs Act.
- Para a clasificación legal dos EUA, consulte Controlled Substances Act § Listas de substancias controladas
- As categorías farmacolóxicas no embarazo defínense mediante unha variedade de sistemas por diferentes xurisdicións.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Mahoney, Anne; Evans, Jonathan (2008-11-06). "Comparing drug classification systems". AMIA ... Annual Symposium proceedings. AMIA Symposium: 1039. ISSN 1942-597X. PMID 18999016.
- ↑ "World Health Organization (WHO)". www.who.int (en inglés). Consultado o 2024-03-24.
- ↑ Michael D. Sanborn, Harold N. Godwin, James D. Pessetto, FDA drug classification system, American Journal of Hospital Pharmacy, Volume 48, Issue 12, 1 December 1991, Pages 2659–2662, https://doi.org/10.1093/ajhp/48.12.2659
- ↑ Mahoney, Anne; Evans, Jonathan (2008-11-06). "Comparing drug classification systems". AMIA ... Annual Symposium proceedings. AMIA Symposium: 1039. ISSN 1942-597X. PMID 18999016.
- ↑ "Anatomical Therapeutic Chemical (ATC) Classification". www.who.int (en inglés). Consultado o 2024-03-24.
- ↑ Imming, Peter; Sinning, Christian; Meyer, Achim (2006-10). "Drugs, their targets and the nature and number of drug targets". Nature Reviews Drug Discovery (en inglés) 5 (10): 821–834. ISSN 1474-1784. doi:10.1038/nrd2132.
- ↑ Outra clasificación non inclúe os antifúnxicos nos antimicrobianos. Véxase o apartado seguinte.
- ↑ Buer, Jonas Kure (2014-10-01). "Origins and impact of the term ‘NSAID’". Inflammopharmacology (en inglés) 22 (5): 263–267. ISSN 1568-5608. doi:10.1007/s10787-014-0211-2.
- ↑ Buer, Jonas Kure (2015-08-01). "A history of the term “DMARD”". Inflammopharmacology (en inglés) 23 (4): 163–171. ISSN 1568-5608. PMC 4508364. PMID 26002695. doi:10.1007/s10787-015-0232-5.
- ↑ "Essential medicines". World Health Organization. Consultado o 20 January 2017.
- ↑ "The Selection and Use of Essential Medicines (ss 4.2)". Essential Medicines and Health Products Information Portal. WHO Technical Report Series. WHO. 2003. p. 132.
