Século -XIX

O século XIX antes de nosa era comezou o 1 de xaneiro do ano 1900 a.C. e terminou o 31 de decembro de 1801 a.C.

Acontecementos relevantes

1900 a.C.: Transición do período heládico temperá III ao heládico medio en Grecia.^[1]^[2]
c. 1900 a.C.: comeza o período minoico no Palacio Antigo (Protopalatial) en Creta.
c. 1900 a.C.: caída da última dinastía Sumeria.
c. 1900 a.C.: Harappan tardío comeza a fase da Civilización do val do Indo
c. 1900 a.C.: os Mokaia ao longo da costa do Pacífico na actualidade Chiapas, México preparaban bebidas de cacao.^[3]
c. 1900 a.C.: o porto de Lothal é abandonado.

c. 1897 a.C.: Senwosret II (XII dinastía) comezou a gobernar. Construíu Kahun preto do complexo de pirámides en el-Lahun.
c. 1895 a.C.-1878 a.C.: fíxose o "Pectoral de Senwosret II", da tumba de princesa Sithathoryunet en el-Lahun. XII dinastía. Agora está no Museo Metropolitano de Arte, Nova York.
c. 1880 a.C.: o Faraón Senwosret II comeza a gobernar (outra data é o 1897 a.C.).
1878 a.C.: morre Senwosret II (XII dinastía)).
c. 1878 a.C.: Senwosret III (XII dinastía) comeza a gobernar.
1876 a.C.: os israelitas entran en Exipto despois de dous anos de fame (segundo unha interpretación da cronoloxía interna Bíblica; unha data alternativa é o 1986 a.C.).
c. 1874 a.C.: morre o Faraón Senwosret II (outra data é o 1878 a.C.).
c. 1874 a.C.: comeza a gobernar o faraón Senwosret III (outra data é o 1878 a.C.).
c. 1860 a.C.: Senusret III controla a fronteira Nubia, dirixiu catro campañas punitivas contra os pobos nubios.
c. 1860 a.C.: Amenemhat III comeza a gobernar
c. 1855 a.C.: morre o faraón Senwosret III (outra data é 1839 a. C.).
c. 1839 a.C.: morre Senwosret III (XII Dinastía).
1836 a.C.-1818 a.C.: escúlpese a cabeza de Senusret III. XII dinastía exipcia. Consérvase agora no Museo de Arte Nelson-Atkins, Kansas City, Missouri.

No val do río Indo (Paquistán), aparecen as primeiras aglomeracións urbanas (cultura de Harappa), que se poboan rapidamente. Realizan edificios de ladrillos e instalacións de canalización.
1890 a.C.: no mar Exeo, a 35 km ao nordés de Heraklion (capital de Creta) sucede un terremoto. Descoñecesee o número de mortos. Véxase Terremotos anteriores ó século XX.^[4]
1831a.C.: en Shandong (China) ocorre un terremoto. Morre un número non determinado de miles de persoas.

Anos 1900 a.C.: os habitantes de Hattusa aprenden un fundir o ferro.
En Exipto, baixo o reinado de Amenemhat III, realízanse obras para regular as augas do lago Moeris.

1900 a.C.: expansión de Mesoasiria.
1894 a.C.: a cidade de Babilonia forma un estado.
1878 a.C.: en Exipto, empeza a máxima expansión do Imperio Medio con Sesostris III no trono, pertencente á XI dinastía.
1841 a.C.: termina a máxima expansión do antigo Exipto coa morte de Sesostris III.
1812 a.C.: en Babilonia comeza o reinado de Sîn-Muballit, quinto rei da primeira dinastía de Babilonia.

A influencia exipcia chega ata a Baixa Nubia, abríronse rutas comerciais cara a Sinaí, Creta e Biblos.

En Hawara (Exipto) constrúe a pirámide e o templo funerario.
Na escultura exipcia desenvólvese o Novo Realismo, con obras como O xogador de dados, e as estatuas de Sesostris III, Amenemhat III e as esfinxes reais.
Literatura exipcia: Ensinanzas do rei Amenemhat e Historia de Sinué.
A cultura de Los Millares é substituída pola de El Argar.

↑ "The Bronze Age on the Greek Mainland: Early Bronze Age — Early Helladic III". Athens: Foundation of the Hellenic World. 1999–2000.
↑ "The Bronze Age on the Greek Mainland: Middle Bronze Age — Introduction". Athens: Foundation of the Hellenic World. 1999–2000.
↑ Terry G. Powis; W. Jeffrey Hurst; María del Carmen Rodríguez; Ponciano Ortíz C.; Michael Blake; David Cheetham; Michael D. Coe & John G. Hodgson (December 2007). "Oldest Chocolate in the New World". Antiquity 81 (314). ISSN 0003-598X. Arquivado dende o orixinal o 28 de xuño de 2011. Consultado o 07 de marzo de 2020.
↑ "eqmag = mmi_mode = eqmmi = profundidade_mode = eqdepth = vol = tsu = EarthQuakeDB.com". Arquivado dende o orixinal o 05 de xuño de 2020. Consultado o 07 de marzo de 2020.