Guaiapi
Guaiapi térã oiampi ha Waiãpi, avei, ha'éva hína ypyguakuéra aty tupi-guarani oikovéva tetãvore Para ha Amapape, Vrasilpe, ha Gujána Hyãsiapeguape. Ko´ãga Oikovéva ha´ekuéra ysyry Oiapoque, Jari ha Araguari apytépe, hákatu yma oikova'ekue ysyry xingurembe'y rehe. Ojapóva Mba'eporãnguéra guarani ta´ãnga rehegua hérava Mba'eporã kusiwa ojeipuruha omoporã haguã hete térã imba'ekuéra, ha umía ojedeklara Unescope "Patrimonio oral e inmaterial de la humanidad, avei ojedeklara hese "patrimonio cultural" Vrasilpe, ary 2002-pe. Oiva 905 guaiapikuéra Vrasilpe (ary 2008-pe) ha 710 Gujánape (ary 2002-pe). Oñe'ẽva ha'ekuéra Wayampi térã waiampiñe´ẽ. Ko'ã ha'e ñe'endymi umi ñe'ẽ mokoi rehegua:
- guahẽ - waen
- Yvytu - ywyto
- Panambi - panã
- Yvága - Iwang
- Jasy - Jay
- Mandiju - moneju