มหาเสนาบดี
ตำแหน่งหัวหน้ารัฐบาลของรัฐต่างๆ ทั่วโลกอิสลาม

มหาเสนาบดี ( เปอร์เซีย : وزيرِ اعظم , โรมัน :  vazîr-i aʾzam ; ตุรกีออตโตมัน : صدر اعظم , โรมัน :  sadr-ı aʾzam ; ตุรกี : sadrazam ) เป็นตำแหน่งหัวหน้ารัฐบาล ที่มีประสิทธิภาพ ของรัฐอธิปไตยหลายแห่งในโลกอิสลาม ตำแหน่ง นี้ดำรงตำแหน่งครั้งแรกโดยเจ้าหน้าที่ในราชวงศ์อับบาซียะฮ์ ในเวลาต่อมา จากนั้นจึงดำรงตำแหน่งในจักรวรรดิออตโตมันจักรวรรดิโมกุล ราชวงศ์โซโกโตจักรวรรดิซาฟาวิดและจักรวรรดิเชอริฟแห่งโมร็อกโกในจักรวรรดิออตโตมัน มหาเสนาบดีเป็นผู้ถือตราประทับของจักรวรรดิและสามารถเรียกประชุมมหาเสนาบดี คนอื่นๆ เพื่อดูแลกิจการของรัฐได้ บรรดาเสนาบดีในที่ประชุมถูกเรียกว่า " เสนาบดี กุบเบลติ " ตามสถานที่ประชุมของพวกเขา ซึ่งก็คือกุบเบลติ ('ใต้โดม') ในพระราชวังท็อปกาปึสำนักงานของเขาตั้งอยู่ที่ประตูสุบลิมปัจจุบันนายกรัฐมนตรีของปากีสถานถูกเรียกในภาษาอูรดูว่าวาซีร์-เอ-อาซัมซึ่งแปลตรงตัวว่า เสนาบดีใหญ่

ในช่วงแรก มหาเสนาบดีมีเชื้อสายเติร์กในจักรวรรดิออตโตมันเท่านั้น อย่างไรก็ตาม หลังจากเกิดความขัดแย้งระหว่างมหาเสนาบดีชาวเติร์กÇandarlı Halil Pasha the Youngerกับสุลต่านMehmed II (ซึ่งสั่งประหารชีวิตเขา) ก็มีการเพิ่มขึ้นของผู้ดูแลทาส ( devshirme ) ซึ่งง่ายกว่ามากสำหรับสุลต่านเมื่อเทียบกับผู้ดูแลอิสระที่มีเชื้อสายขุนนางตุรกี[1]

ตัวอย่าง

จักรวรรดิออตโตมัน

คำว่า " วิ เซียร์" ถูกใช้ครั้งแรกในสมัยราชวงศ์อับบาซียะฮ์ในคริสต์ศตวรรษที่ 8 ต่อมาชาวออตโตมันได้ใช้ตำแหน่งนี้ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 14 โดยชาวเซลจุคแห่งอานาโตเลีย ในช่วงเริ่มต้นของรัฐออตโตมัน "วิเซียร์" เป็นตำแหน่งเดียวที่ใช้ อัครมหาเสนาบดีออตโตมันคนแรกที่ได้รับตำแหน่ง "อัครมหาเสนาบดี" (สะกดเป็นภาษาฝรั่งเศสว่าgrand-vézir [หมายเหตุ 1] ) คือÇandarlı Halil Pasha the Elderจุดประสงค์ในการสถาปนาตำแหน่ง "อัครมหาเสนาบดี" ก็เพื่อแยกแยะผู้ถือตราประทับของสุลต่านออกจากอัครมหาเสนาบดีคนอื่นๆ ตำแหน่งที่ใช้บ่อยในช่วงแรกคือvezir-ı a'zam ( وزیر اعظم ) ค่อยๆ ถูกแทนที่ด้วยตำแหน่งอื่น[ ต้องการอ้างอิง ] sadr-ı a'zam ( صدر اعظمมาจากภาษาอาหรับ صَدْر "ส่วนหน้า, หน้าอก, หน้าผาก, ผู้นำ, แถวหน้า" และأعْظَم "เหนือกว่า, สำคัญที่สุด, สูงสุด, ยิ่งใหญ่" ออกเสียงอย่างไม่เป็นทางการว่าsadrazam ) [3]ทั้งสองความหมายหมายถึง "มหาเสนาบดี" ในทางปฏิบัติ ตลอดประวัติศาสตร์ออตโตมัน ราชมนตรียังถูกเรียกว่าsadr-ı âlî ( صدر عالی , "ราชมนตรีผู้ประเสริฐ"), vekil-ı mutlak ( وكیل مصلق , "ทนายความสัมบูรณ์"), sâhib-ı devlet ( صاحب دولت , "ผู้ทรงอำนาจ"), serdar-ı ekrem ( سردار اكرم , "หัวหน้าผู้สูงศักดิ์ที่สุด [ผู้บัญชาการทหารสูงสุด"), เซอร์ดาร์-อี อาซัม ( سردار اعظم , "หัวหน้าผู้ยิ่งใหญ่ [ผู้บัญชาการทหารสูงสุด") และzât-ı âsafî ( ذات آصفی , "บุคคลระดับขุนนาง") [ จำเป็นต้องอ้างอิง ]

Halil Pasha ผู้อาวุโสได้ปฏิรูปบทบาทของเสนาบดีในหลายๆ ทาง เสนาบดีหลายคนก่อนหน้าเขาดำรงตำแหน่งเทียบเท่าแต่มีชื่อเรียกต่างกัน เขาเป็นคนแรกที่ดำรงตำแหน่ง "เสนาบดีใหญ่" ในรัชสมัยของMurad Iเขาเป็นที่ปรึกษาคนแรกที่มีภูมิหลังทางการทหาร ผู้บุกเบิกของเขามาจากชนชั้นที่มีความรู้มากกว่า[4]เป็นเรื่องสำคัญเช่นกันที่เขาเป็นคนแรกในตระกูลการเมืองที่ในเวลานั้นเทียบได้กับราชวงศ์ออตโตมันเอง ญาติของ Halil Pasha ผู้อาวุโสหลายคนดำรงตำแหน่งเสนาบดีใหญ่ในทศวรรษหลังจากที่เขาเสียชีวิต

Halil Pasha the Youngerหลานชายของ Pasha the Elder ก็มีอิทธิพลอย่างมากในการกำหนดบทบาทของมหาเสนาบดี ในรัชสมัยของ Mehmed II มหาเสนาบดีผู้เยาว์ต่อต้านการปิดล้อมกรุงคอนสแตนติโนเปิลและความขัดแย้งที่ยังคงดำเนินต่อไปกับคริสเตียน สองวันหลังจากที่Mehmed II ชนะการปิดล้อม มหาเสนาบดีผู้เยาว์ก็ถูกประหารชีวิตเนื่องจากการต่อต้านของเขา หลังจากที่เขาเสียชีวิต ตำแหน่งมหาเสนาบดีได้รับเลือกเกือบทั้งหมดจาก ระบบ kulบ่อยครั้งผู้ชายที่ได้รับเลือกมีพื้นเพเป็นชาวไบแซนไทน์หรือบอลข่าน ตามที่ Gábor กล่าวไว้ นี่มักจะเป็นการเคลื่อนไหวทางการเมืองที่ออกแบบมาเพื่อเอาใจกลุ่มที่มีอำนาจในยุโรปต่ออำนาจสูงสุดของออตโตมัน[5]ในความเป็นจริง มันง่ายกว่าสำหรับสุลต่านที่จะควบคุมผู้ดูแลระบบที่เป็นทาสและไม่ใช่ชาวเติร์ก ในจักรวรรดิออตโตมัน การประหารชีวิตมหาเสนาบดีที่มีเชื้อสายตุรกี (ในกรณีที่พวกเขาเป็นกบฏ) และทาสชาวต่างชาติก็จะทำให้เกิดปฏิกิริยาที่แตกต่างกันเช่นกัน นอกจากนี้ เหล่าเทพศิรเมยังได้รับอิทธิพลจากฝ่ายต่างๆ ในราชสำนักน้อยกว่า ตั้งแต่แรกเริ่ม ราชวงศ์เติร์กเมนถือเป็นภัยคุกคามที่บ่อนทำลายการสร้างรัฐที่เข้มแข็งของสุลต่าน[6] [7] [1]

มหาเสนาบดีมีอำนาจทางการเมืองอย่างมหาศาลในช่วงปลาย สมัยจักรวรรดิออตโตมัน อำนาจรวมศูนย์อยู่ที่ตำแหน่งมหาเสนาบดีในยุคเคอปรูลูเคอปรูลู เมห์เหม็ด ปาชาเป็นบุคคลสำคัญทางการเมืองในรัชสมัยของเมห์เหม็ดที่ 4 และได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งมหาเสนาบดีในปี ค.ศ. 1656 เขารวบรวมอำนาจไว้ภายในตำแหน่งและส่งสุลต่านออกไปจากเมืองเพื่อไปล่าสัตว์ ทำให้เมห์เหม็ดไม่สามารถบริหารรัฐโดยตรงได้ ต่อมา เขาบังคับไล่เจ้าหน้าที่ที่ต้องสงสัยว่าทุจริตออกทั้งหมด และผู้ที่ไม่ยอมออกไปก็จะถูกประหารชีวิต นอกจากนี้ เขายังรณรงค์ต่อต้านเวนิสและราชวงศ์ฮาพส์เบิร์ก รวมถึงปราบปรามการกบฏในอานาโตเลีย ห้าปีต่อมาเมื่อเขาสิ้นใจ เขาโน้มน้าวให้เมห์เหม็ดแต่งตั้งลูกชายของเขา (เคอปรูลู ฟาซิล อาห์เหม็ด ปาชา) ดำรงตำแหน่งมหาเสนาบดีคนต่อไป ทำให้ราชวงศ์ของเขาได้รับตำแหน่งมหาเสนาบดีสูงสุดในจักรวรรดิ ในยุคโคปรึลือ จักรวรรดิออตโตมันได้ขยายอาณาเขตไปทั่วทั้งทวีปยุโรป เอเชียไมเนอร์ และแอฟริกามากที่สุด[8]

ในทฤษฎีกฎหมายของออตโตมัน สุลต่านควรดำเนินการเรื่องของรัฐผ่านมหาเสนาบดีเท่านั้น แต่ในความเป็นจริง การจัดการดังกล่าวมักถูกเลี่ยงไป ดังที่คอลิน อิมเบอร์ นักออตโตมัน เขียนไว้ว่า สุลต่าน "มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับห้องส่วนตัว สำนักสงฆ์สำนักสงฆ์คิซลาร์หรือข้าราชสำนักคนอื่นๆ มากกว่าที่สุลต่านจะทำกับมหาเสนาบดี และบุคคลเหล่านี้สามารถยื่นคำร้องต่อสุลต่านในนามของตนเองหรือของบุคคลอื่นได้ สุลต่านอาจโน้มเอียงที่จะรับฟังคำแนะนำจากมารดา พระสนม หรือคนสวนหัวหน้าที่ถือหางเสือเรือพระราชพิธีมากกว่ามหาเสนาบดี" [9]

หลังจาก ยุค ทันซิมัตของจักรวรรดิออตโตมันในศตวรรษที่ 19 มหาเสนาบดีเริ่มมีบทบาทคล้ายกับนายกรัฐมนตรีของสถาบันกษัตริย์ตะวันตกในปัจจุบัน

มหาเสนาบดีชาวแอลเบเนียจำนวน 49 คนรับใช้จักรวรรดิในช่วงยุคออตโตมัน และส่วนใหญ่เป็นชาวแอลเบเนียตอนใต้ ( ทอสค์ ) [10]

จักรวรรดิมองโกล

Bairam Khanเป็นมหาเสนาบดีแห่งจักรวรรดิโมกุล ซึ่งเป็นผู้นำกองทัพของอักบาร์ไปสู่ชัยชนะในระหว่างการยุทธการปานิปัตครั้งที่สอง

อบู'ลฟาซล์ อิบน์ มูบารัคอัครมหาเสนาบดีแห่งจักรวรรดิโมกุลในรัชสมัยของจักรพรรดิอักบาร์

ซาดุลลาห์ข่าน มหาเสนาบดีแห่งจักรวรรดิโมกุลในรัชสมัยของชาห์จาฮันเป็นผู้มีส่วนสนับสนุนอย่างยิ่งใหญ่ที่สุดในการจัดตั้งและบริหารจักรวรรดิโมกุล เขาได้รับการยกย่องว่าเป็นมหาเสนาบดีที่ดีที่สุดจากบรรพบุรุษอันยาวนานของจักรวรรดิโมกุล[11]

ในรัชสมัยของออรังเซพอาลี กูลิ ข่านได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์นี้

ต่อมาพลเอกซุลฟิการ์ ข่าน นุสรัต จุงได้รับการแต่งตั้งเป็นมหาเสนาบดี โดยชื่อเสียงของเขาในฐานะผู้นำทางทหารที่ยิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งของจักรวรรดิมองโกลจะนำไปสู่การล่มสลายของเขาเมื่อนายพลนอกกฎหมายประหารชีวิตเขาในการดิ้นรนเพื่อแย่งชิงอำนาจหลังจากการสิ้นพระชนม์ของออรังเซพ

ในปี ค.ศ. 1718 Balaji Vishwanathผู้นำสมาพันธ์ Maratha ที่เป็นปฏิปักษ์ ได้รักษาสิทธิ์ในการยึดChauthและSardeshmukhiจากSubahsของจักรวรรดิ Mughalโดย Vizier Syed Hassan Ali Khan Barha ผู้ก่อกบฏ ซึ่งการยึดครองDeccan ของเขา ได้อ่อนแอลงอย่างมาก[12]อย่างไรก็ตาม Asaf Jah I ปฏิเสธที่จะมอบChauthให้กับสมาพันธ์ Maratha ในช่วงเริ่มต้นในปี ค.ศ. 1718 และในปี ค.ศ. 1721 หลังจากที่ขุนนางของจักรวรรดิ Mughal ได้สั่งลอบสังหาร พี่น้อง Sayyidทั้งสองอย่างไรก็ตาม Maratha ได้ขยายอาณาเขตไปจนถึงแม่น้ำ Narmada แล้ว และตั้งหลักปักฐานในภูมิภาคนั้นใน เวลาต่อมา Baji Rao Iได้ยุยงให้เกิดสงครามโดยการรวบรวมChauthในปี ค.ศ. 1723 และพยายามขยายการปกครองของ Maratha ใน Deccan และบริเวณอื่น ๆ ทำให้สงคราม Mughal-Maratha ปะทุขึ้นในเวลาต่อมา

กามารุดดิน ข่านได้รับการคัดเลือกให้เป็นประมุขแห่งจักรวรรดิโมกุลโดยอาซาฟ จาห์ที่ 1 เขาสามารถขับไล่บาจิ ราโอที่ 1 สำเร็จ ในระหว่างการรบที่เดลี (ค.ศ. 1737) และเจรจาสันติภาพหลังจากที่กองกำลังของนาเดอร์ ชาห์ ยึดครอง จักรวรรดิโมกุลได้ เขาเสียชีวิตในการสู้รบหลังจากถูกกระสุนปืนใหญ่ลูกหลงโจมตีในการต่อสู้กับ กองกำลัง อัฟกานิสถานในปีค.ศ. 1748

หลังจากเอาชนะAhmad Shah Durraniจักรพรรดิโมกุลองค์ใหม่Ahmad Shah Bahadurได้แต่งตั้งSafdarjungมหาเศรษฐีแห่งOudhเป็น Mughal Grand Vizier, Feroze Jung IIIเป็นMir BakshiและMuin ul-Mulk (Mir Mannu)บุตรชายของ Grand Vizier Qamaruddin Khan ผู้ล่วงลับ ในฐานะผู้ว่าราชการจังหวัดปัญจาบ[13]

ความพยายามของซัฟดาร์จุง ในการปกป้องรัชสมัยของ อาหมัด ชาห์ บาฮาดูร์จากพลเมืองผู้ทรยศล้มเหลว[14]

ชูจา-อุด-ดาวลาทำหน้าที่เป็นประมุขสูงสุดของจักรวรรดิโมกุลระหว่างยุทธการปานิปัตครั้งที่สามเขายังเป็นนาวับแห่งอวัธและเป็นพันธมิตรที่ภักดีของชาห์อาลัมที่ 2

มหาเสนาบดีชื่อดังในจินตนาการ

ดูเพิ่มเติม

หมายเหตุ

  1. ^ ในภาษาของชนกลุ่มน้อย : [2]

อ้างอิง

  1. ^ ab Aksin Somel, Selcuk (2010). The A to Z of the Ottoman Empire. Scarecrow Press . หน้า 67. ISBN 9780810875791การหายตัวไปของราชวงศ์นี้ ( ตระกูลอันดาลรึ ) เป็นการแสดงให้เห็นถึงการขึ้นสู่อำนาจของชนชั้นผู้ดูแลทาสซึ่งสุลต่านสามารถควบคุมได้ง่ายกว่าผู้ดูแลอิสระที่มีเชื้อสายขุนนางมาก
  2. ^ Strauss, Johann (2010). "รัฐธรรมนูญสำหรับจักรวรรดิหลายภาษา: การแปลKanun-ı Esasiและข้อความทางการอื่นๆ เป็นภาษาชนกลุ่มน้อย". ใน Herzog, Christoph; Malek Sharif (บรรณาธิการ). การทดลองครั้งแรกของออตโตมันในระบอบประชาธิปไตย. Würzburg . หน้า 21–51.{{cite book}}: CS1 maint: ตำแหน่งขาดผู้จัดพิมพ์ ( ลิงค์ )(หน้าข้อมูลเกี่ยวกับหนังสือที่มหาวิทยาลัย Martin Luther ) - อ้างจาก: หน้า 40 (PDF หน้า 42)
  3. ^ Strauss, Johann (2010). "รัฐธรรมนูญสำหรับจักรวรรดิหลายภาษา: การแปลKanun-ı Esasiและข้อความทางการอื่นๆ เป็นภาษาชนกลุ่มน้อย". ใน Herzog, Christoph; Malek Sharif (บรรณาธิการ). การทดลองครั้งแรกของออตโตมันในระบอบประชาธิปไตย. Würzburg : Orient-Institut Istanbul . หน้า 21–51.(หน้าข้อมูลเกี่ยวกับหนังสือที่มหาวิทยาลัย Martin Luther ) // อ้างอิง: หน้า 38 (PDF หน้า 40/338)
  4. ^ Wittek, Paul (2013-05-20). The Rise of the Ottoman Empire: Studies in the History of Turkey, thirteenth–fifteenth Century. Routledge. ISBN 978-1136513183-
  5. ↑ อาโกสตัน, กาบอร์ (2009) สารานุกรมของจักรวรรดิออตโตมัน . นิวยอร์ก รัฐนิวยอร์ก: ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับ File, Inc. หน้า 236 ISBN 9780816062591-
  6. ^ David Brewer. กรีซ ศตวรรษที่ซ่อนอยู่: การปกครองของตุรกีตั้งแต่การล่มสลายของคอนสแตนติโนเปิลจนถึงการประกาศเอกราชของกรีกหน้า 51. คนนอกจะต้องอยู่ในตำแหน่งและการดำรงอยู่ต่อไปนั้นต้องยกความดีความชอบให้กับสุลต่านเพียงผู้เดียว และจะจงรักภักดีได้อย่างน่าเชื่อถือมากกว่าชาวเติร์กที่อยู่ภายใต้อิทธิพลของกลุ่มต่างๆ ในราชสำนัก
  7. ^ Ahmad Feroz. The Making of Modern Turkey . Routledge . p. 1820. ตั้งแต่แรกเริ่ม ความสัมพันธ์ระหว่างผู้ปกครองและพันธมิตรชาวเติร์กเมนของเขาเต็มไปด้วยความตึงเครียด ซึ่งบั่นทอนความพยายามทั้งหมดของสุลต่านที่จะสร้างรัฐที่แข็งแกร่ง มหาเสนาบดีเป็นเจ้าหน้าที่บริหารระดับสูงสุดในจักรวรรดิออตโตมัน หัวหน้ารัฐบาลและรองสุลต่าน ประมวลกฎหมาย (kanunname) ของเมห์เหม็ดที่ 2 อธิบายถึงมหาเสนาบดีในลักษณะดังต่อไปนี้: "จงรู้ไว้ว่ามหาเสนาบดีนั้นเหนือกว่าหัวหน้ามหาเสนาบดีและผู้บัญชาการทั้งหมด เขายิ่งใหญ่กว่ามนุษย์ทุกคน เขา (มหาเสนาบดี) ในทุกกรณีเป็นรองโดยสมบูรณ์ของสุลต่าน Defterdar (เหรัญญิกหลัก) เป็นรองจากเหรัญญิกของฉัน และเขา (มหาเสนาบดี) เป็นผู้ควบคุมดูแล ในการประชุมและพิธีการทั้งหมด มหาเสนาบดีจะเข้ามาแทนที่ผู้อื่นทั้งหมด" วรรคนี้กำหนดอำนาจของมหาเสนาบดีเหนือเจ้าหน้าที่ออตโตมันคนอื่นๆ ตามกฎหมาย นอกจากนี้ การมอบอำนาจของสุลต่านได้รับการอนุมัติตามกฎหมายโดยคำอธิบายของมหาเสนาบดีในฐานะผู้แทนโดยชอบธรรมของสุลต่าน (เวกิล-อี มุตลัก) มหาเสนาบดีมีหน้าที่แต่งตั้งเจ้าหน้าที่ ดูแลคลัง และควบคุมราคาในตลาด เมื่อพิชิตบอลข่านได้แล้ว สุลต่านพบว่าตนสามารถลดการพึ่งพาบุคคลสำคัญในราชวงศ์เติร์กเมนได้โดยการสร้างกองกำลังต่อต้านจากคริสเตียนในดินแดนที่เพิ่งพิชิตได้
  8. ^ Mikaberidze, Alexander (2011-07-22). ความขัดแย้งและการพิชิตในโลกอิสลาม: สารานุกรมประวัติศาสตร์ [2 เล่ม]: สารานุกรมประวัติศาสตร์ ABC-CLIO ISBN 9781598843378-
  9. ^ Imber 2002, หน้า 175.
  10. ^ Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. ลอนดอน: IB Tauris. หน้า 23. ISBN 9781845112875-
  11. ^ Singh., Narang, Kirpal (1969). ประวัติศาสตร์ของแคว้นปัญจาบ 1500–1858. UC Kapur. หน้า 165–167. OCLC  8793622{{cite book}}: CS1 maint: หลายชื่อ: รายชื่อผู้เขียน ( ลิงค์ )
  12. ^ Sen, SN (19 มีนาคม 2018). ประวัติศาสตร์อินเดียสมัยใหม่. New Age International. ISBN 9788122417746. ดึงข้อมูลเมื่อวันที่ 19 มีนาคม 2018 – ผ่านทาง Google Books
  13. ^ เอชจี คีน (พ.ศ. 2409) จักรวรรดิโมกุล . อัลเลน แอนด์ โค วอเตอร์ลู เพลส พอล มอลล์ห้องสมุดดิจิทัลของอินเดีย เข้าถึงเมื่อ 7 มกราคม 2012 เก็บถาวรเมื่อ 2013-07-21 ที่เวย์แบ็กแมชชีน
  14. ^ "Marathas and the English Company 1707-1818 by Sanderson Beck". san.beck.org . สืบค้นเมื่อ19 มีนาคม 2018 .

แหล่งที่มา

  • อิมเบอร์, โคลิน (2002). จักรวรรดิออตโตมัน 1300–1650: โครงสร้างของอำนาจ พัลเกรฟ แมคมิลแลนISBN 0-333-61387-2-[ ลิงค์ตายถาวร ]
ดึงข้อมูลจาก "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=แกรนด์วิเซียร์&oldid=1252378162"