Wšědna sćinowa jědla
| |
| Wšědna sćinowa jědla (Sciadopitys verticillata) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| podwotrjad: | Symjeńcy (Spermatophytina) |
| rjadownja: | Coniferopsida |
| rjad: | Konifery (Coniferales) |
| swójba: | (Sciadopityaceae) |
| ród: | Sćinowa jědla (Sciadopitys) |
| družina: | Wšědna sćinowa jědla |
| wědomostne mjeno za swójbu | |
| Sciadopityaceae | |
| Luerss. | |
| wědomostne mjeno za ród | |
| Sciadopitys | |
| Sieb. & Zucc. | |
| wědomostne mjeno za družinu | |
| Sciadopitys verticillata | |
| (Thunb.) Siebold & Zucc. | |
Wšědna sćinowa jědla (Sciadopitys verticillata) je rostlina ze swójby (Sciadopityaceae). Wona je jenička družina roda (Sciadopitys).
Po někotrych žórłach so do swójskeje swójby ćisowcowych rostlinow (Taxodiaceae) přirjaduje.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wšědna sćinowa jědla je pomału rosćacy, zrunany štom, kotryž docpěje wysokosć wot 10 hač do 15 m. Króna je wuska a kehelojta. Skora je zwjetša načerwjeń bruna. Hałuzy su krótke a ćeńke a w delnim wobłuku dele wisaja.
Jehły
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łopjena dołhich wurostkow su małke. Dwójne jehły su ćmowozelene a płone a rostu w rozporach krótkich wurostkow. Wone docpěja dołhosć wot 5 hač do 15 cm a su po 20 hač po 40 w mutličkach wokoło wurostkow rjadowane.
Kćenja a hable
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje w meji. Muske kwětnistwa su žołte a kulowate. Žónske kćenja su njenapadne.
Zrunane hable su jejko-dołhojte a docpěja dołhosć wot 6 hač do 10 cm. Jich šupizny su šěroke a šěroko-kulojte. Hable za čas 2 lětow dozrawja.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće na słónčnych, w młodosći lochko zasćinjenych městnach. Ma radšo wutkate, hłubokosahace, čerstwe hač włóžne, bjezwapnite pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Pochadźa z Japanskeje, hdźež docpěje wysokosć wot hač do 30 m.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Štom so při składnosći w parkach ale rědko w zahrodach plahuje.
Systematika
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Swójba Sciadopityaceae bu w lěće 1877 wot Christian Luerssen w Grundzüge der Botanik, Leipzig nastajena. Synonym za swójbu Sciadopityaceae je Taxodiaceae subfam. Sciadopityoideae Silba, wona bu tuž jako dźěl swójby Taxodiaceae hódnoćena. Steven J. Brunsfeld et al. pokazowaše w lěće 1994, zo je samostatna swójba [1].
Ród Sciadopitys bu w lěće 1842 wot Philipp Franz von Siebold a Joseph Gerhard Zuccarini w Flora Japonica, 2: 1 nastajeny. Prěni wopis tuteje družiny činješe hižo w lěće 1784 jako Taxus verticillata Carl Peter Thunberg w Johan Andreas Murray: Systema Vegetabilium, 14. nakład, S. 895. Dalši synonym za Sciadopitys verticillata (Thunb.) Siebold & Zucc. je Podocarpus verticillatus(Thunb.) Wall. ex Steud..
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Steven J. Brunsfeld, Pamela E. Soltis, Douglas E. Soltis, Paul A. Gedek, Christopher J. Quinn, Darren D. Strenge & Tom A. Ranker: Phylogenetic relationships among the genera of Taxodiaceae and Cupressaceae: evidence from rbcL sequences., w Systematic Botany, 19(2), 1994, S. 253-262.
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 863 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 266 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Wšědna sćinowa jědla – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow