Jump to content

«Բանկոմատ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 74. Տող 74.


Բացի դրանից, անհրաժեշտ է հատուկ կիրառական ծրագրային ապահովում՝ բոլոր բլոկերի աշխատանքի կառավարման համար, և հեռահաղորդակցման սարքավորում՝ համակարգչային ցանցին միանալու համար։
Բացի դրանից, անհրաժեշտ է հատուկ կիրառական ծրագրային ապահովում՝ բոլոր բլոկերի աշխատանքի կառավարման համար, և հեռահաղորդակցման սարքավորում՝ համակարգչային ցանցին միանալու համար։



== Արտաքին հղումներ ==
== Արտաքին հղումներ ==
⚫
{{Արտաքին հղումներ}}
* Кондрашов Ю.Н. «Введение в проектирование автоматизированных банковских систем»
* Кондрашов Ю.Н. «Введение в проектирование автоматизированных банковских систем»


⚫
{{Արտաքին հղումներ}}


== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
[[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]]
[[Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ]]
[[Կատեգորիա:Բանկային գործ]]
[[Կատեգորիա:Բանկային գործ]]

11:33, 28 Ապրիլի 2024-ի տարբերակ

Բանկոմատ ԱՄՆ֊ում

Բանկոմատ, էլեկտրոնային հեռահաղորդակցման սարք, որը ֆինանսական հաստատությունների հաճախորդներին հնարավորություն է տալիս ցանկացած պահի և առանց բանկի անձնակազմի հետ անմիջական շփման անհրաժեշտության իրականացնել ֆինանսական գործարքներ, ինչպիսիք են կանխիկի դուրսբերումը, ավանդները, դրամական միջոցների փոխանցումները, մնացորդի հարցումները կամ հաշվի տեղեկատվության հարցումները:

Բանկոմատները հայտնի են տարբեր անուններով, ներառյալ ավտոմատ գանձապահ մեքենաները (ATM) Միացյալ Նահանգներում[[1][2][3]: Կանադայում օգտագործվում է նաև ավտոմատ բանկային մեքենա (ABM) տերմինը[4][5], չնայած բանկոմատ եզրը նույնպես շատ տարածված է Կանադայում, որտեղ կանադական շատ կազմակերպություններ օգտագործում են բանկոմատը ABM-ի փոխարեն[6][7][8]։

Օգտագործելով բանկոմատ՝ հաճախորդները կարող են մուտք գործել իրենց բանկային ավանդի կամ վարկային հաշիվները՝ իրականացնելու մի շարք ֆինանսական գործարքներ, հատկապես կանխիկի դուրսբերում և մնացորդի ստուգում, ինչպես նաև վարկեր փոխանցել բջջային հեռախոսներից։ Բանկոմատները կարող են օգտագործվել նաև օտար երկրում կանխիկացման համար: Եթե բանկոմատից հանվող արժույթը տարբերվում է այն արժույթից, որով արտահայտված է բանկային հաշիվը, ապա գումարը կփոխարկվի ֆինանսական հաստատության փոխարժեքով[9]։ Հաճախորդները սովորաբար նույնականացվում են բանկոմատում պլաստիկ բանկոմատային քարտ (կամ այլ ընդունելի վճարային քարտ) տեղադրելով, իսկ իսկությունը հաստատվում է հաճախորդի կողմից՝ մուտքագրելով անձնական նույնականացման համարը (PIN), որը պետք է համապատասխանի քարտի չիպի մեջ պահված PIN-ին թողարկող ֆինանսական հաստատության տվյալների բազայում:

Ըստ բանկոմատների արդյունաբերության ասոցիացիայի (ATMIA), 2015 թվականի դրությամբ ամբողջ աշխարհում տեղադրված է եղել մոտ 3,5 միլիոն բանկոմատ[10][11]։ Այնուամենայնիվ, բանկոմատների օգտագործումը աստիճանաբար նվազում է անկանխիկ վճարումների համակարգերի աճի հետ մեկտեղ[12]։

Պատմություն

Ազատ ժամային գրաֆիկով կանխիկ դրամի բաշխման գաղափարն առաջին անգամ կիրառվեց Ճապոնիայում, Միացյալ Թագավորությունում և Շվեդիայում[13][14]։

1960 թվականին Լյութեր Ջորջ Սիմջյանը հայտնագործեց ավանդների ավտոմատացված մեքենա (ընդունում էր մետաղադրամներ, կանխիկ գումար և չեկեր), այն չուներ կանխիկացման գործառույթներ[15]։ Նրա Ամերիկյան արտոնագիրը առաջին անգամ ներկայացվել է 1960 թվականի հունիսի 30-ին և շնորհվել է 1963 թվականի փետրվարի 26-ին[16]:

Բանկոգրաֆ կոչվող այս մեքենայի թողարկումը հետաձգվեց մի քանի տարով, Սիմջյանի Reflectone Electronics Inc.-ի ընկերությունը Universal Match Corporation-ի կողմից ձեռք բերվելու պատճառով[17]: Փորձարարական Bankograph-ը տեղադրվել է Նյու Յորքում 1961 թվականին Նյու Յորքի City Bank-ի կողմից, սակայն հեռացվել է վեց ամիս հետո՝ հաճախորդների կողմից չընդունվելու պատճառով[18]։

1962 թվականին Ադրիան Էշֆիլդը հորինեց քարտային համակարգի գաղափարը, որն ապահով կերպով նույնականացնում է օգտագործողին և վերահսկում և վերահսկում է ապրանքների կամ ծառայությունների տրամադրումը: 1964 թվականի հունիսին տրվել է Մեծ Բրիտանիայի արտոնագիր 959,713 և հատկացվել է Kins Developments Limited-ին[19]։

"Computer Loan Machine" («Համակարգչային վարկի մեքենա») կոչվող ճապոնական սարքը տրամադրում էր կանխիկ գումար՝ որպես եռամսյա վարկ՝ տարեկան 5%-ով վարկային քարտ տեղադրելուց հետո: Սարքը գործարկվել է 1966 թվականին[20][21]։ Սարքի մասին քիչ բան է հայտնի[13]։

Դերասան Ռեգ Վարնին օգտագործել է աշխարհի առաջին դրամարկղը Barclays Bank-ում (Էնֆիլդ, Հյուսիսային Լոնդոն) 1967 թվականի հունիսի 27-ին։ Այն ճանաչվել է որպես աշխարհի առաջին բանկոմատը[22][23][24]։ Այս գյուտը վերագրվում է De La Rue տպագրական ֆիրմայի Ջոն Շեփերդ-Բարոնի գլխավորած ինժեներական թիմին[25], որը արժանացել է Order of the British Empire (OBE) 2005 թվականի Ամանորյա մրցանակի [26][27]։

Գործարքները սկսվում էին գանձապահի կամ գանձապահի կողմից տրված թղթային չեկերի տեղադրմամբ, որոնք նշված էին carbon-14-ով մեքենայական ընթեռնելիության և անվտանգության համար, որոնք ավելի ուշ մոդելում համընկնում էին քառանիշ անհատական ​​նույնականացման համարի (PIN) հետ[25][28]։

Ինձ ապշեցրեց, որ պետք է լինի մի միջոց, որով ես կարող էի ստանալ իմ սեփական գումարը՝ աշխարհի ցանկացած կետում կամ Մեծ Բրիտանիայում: Իմ գլխում ծագեց շոկոլադե սալիկի դիսպենսեր ստեղծելու գաղափարը, միայն թե շոկոլադը փոխարինեցի կանխիկով
- Շեֆերդ Բարրոն[25]

Barclays–De La Rue մեքենան (կոչվում է De La Rue Automatic Cash System կամ DACS)[29] հաղթեց շվեդական խնայողական բանկերին և Metior's machine կոչվող ընկերությանը ընդամենը ինը օրով և բրիտանական Westminster Bank-ի Smith Industries-ին։

Chubb համակարգը (կոչվում է Chubb MD2) մեկ ամսով[30]։ Շվեդական մեքենայի առցանց տարբերակը գործարկվել է 1968 թվականի մայիսի 6-ին, մինչդեռ հավակնում էր լինել առաջին առցանց բանկոմատը աշխարհում՝ առաջ անցնելով IBM-ի և Lloyds Bank-ի նմանատիպ տարբերակներից 1971 թվականին[31] և Oki-ին՝ 1970 թվականին[32]։

Speytec կոչվող փոքր նորաստեղծ ընկերության և Midland Bank-ի համագործակցությամբ մշակվել է չորրորդ մեքենան, որը 1969 թվականից հետո վաճառվել է Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում Burroughs Corporation-ի կողմից: Այս սարքի (GB1329964) արտոնագիրը ներկայացվել է 1969 թվականի սեպտեմբերին ( շնորհվել է 1973 թվականին) Ջոն Դեյվիդ Էդվարդսի, Լեոնարդ Պերկինսի, Ջոն Հենրի Դոնալդի, Փիթեր Լի Չափելի, Շոն Բենջամին Նյուքոմբի և Մալքոմ Դեյվիդ Ռոուի կողմից։

Ե՛վ DACS-ը, և՛ MD2-ն ընդունում էին միայն մեկանգամյա օգտագործման նշան կամ վաուչեր, որը պահվում էր մեքենայի կողմից, մինչդեռ Speytec-ն աշխատում էր մագնիսական շերտ ունեցող քարտով: Նրանք օգտագործում էին տարբեր սկզբունքներ, ներառյալ ածխածնի-14-ը և ցածր հարկադրական մագնիսականությունը՝ զեղծարարությունները դժվարացնելու նպատակով:

Քարտում պահվող PIN-ի գաղափարը մշակվել է մի խումբ ինժեներների կողմից, որոնք աշխատում էին Smiths Group-ում և Chubb MD2-ում 1965 թվականին, և որը վերագրվել է Ջեյմս Գուդֆելլոյին[33] (արտոնագիր GB1197183, որը ներկայացվել է 1966 թվականի մայիսի 2-ին Էնթոնի Դեյվիսի հետ)։ Այս համակարգի էությունն այն էր, որ այն հնարավորություն էր տալիս հաճախորդի ստուգումը դեբետագրված հաշվի միջոցով՝ առանց մարդու միջամտության: Այս արտոնագիրը նաև ամբողջական «արժույթի դիսպենսերային համակարգի» ամենավաղ օրինակն է արտոնագրային գրառումներում: Այս արտոնագիրը ներկայացվել է 1968 թվականի մարտի 5-ին ԱՄՆ-ում (ԱՄՆ 3543904) և տրվել է 1970 թվականի դեկտեմբերի 1-ին: Այն մեծ ազդեցություն է ունեցել արդյունաբերության վրա որպես ամբողջություն: NCR Corporation-ը և IBM-ը լիցենզավորել են Goodfellow's PIN համակարգը, ավելի ուշ մի շարք արտոնագրեր այն նշում են որպես «Prior Art Device»[24]։










Ընդհանուր առմամբ՝ բանկոմատը իրենից ներկայացնում է մի սարք, որը կատարում է հետևյալ տիպի ֆինանսական գործառնություններ՝

  • Զանազան հաշիվներից կանխիկ թղթադրամի

տրամադրում

  • Ընթացիկ, ժամկետային և այլ հաշիվների վրա ավանդի ընդունում
  • Ընթացիկ հաշվից գումարի փոխանցում դեպի ժամկետային, և հակառակը, կրեդիտային քարտից՝ ընթացիկ։

Բանկոմատների օգտագործումը բավական մեծ ներդրված կապիտալներ է պահանջում, որովհետև բանկոմատներ օգտագործում են միայն խոշոր բանկերը։ Բանկոմատների օգտագործման արդյունավետության գնահատման ցուցանիշ կարելի է համարել մեկ օրվա ընթացքում օգտագործվող պլաստիկ քարտերի քանակը։ Անգլիայում, ԱՄՆ-ում այս ցուցանիշը հասնում է 2-4 հազար քարտ բանկոմատ։ Դրա հետ մեկտեղ՝ յուրաքանչյուր բանկոմատ միջին հաշվարկով մեկ շաբաթում օգտագործվում է 1750 անգամ, կամ մեկ օրում՝ 250 անգամ (ըստ 2007 թ. տվյալների)։ Իսկ մեր երկրում յուրաքանչյուր բանկոմատ միջին հաշվարկով մեկ շաբաթում օգտագործվում է 250-300 անգամ, կամ մեկ օրում՝ 40-50 անգամ։ Հիմնականում բանկոմատները հասանելի են լինում փողոցում կամ տեղադրված են լինում բանկի ներսում։

Սովորաբար բանկոմատը բաղկացած է՝

  • PC, պարզ PC՝ i286 կամ i386 պրոցեսորներով,
  • Մոնիտոր կամ հատուկ ցուցատախտակ
  • Ստեղնաշար
  • Հատուկ նեղ տպող սարք՝ անցկացվող գործառնությունների վերաբերյալ անդորրագիր տրամադրելու համար
  • Հաշվիչ սարք,
  • Դրամական միջոցների պահեստ և դրանց կեղծությունը ստուգելու համապատասխան մեխանիզմ,

Բացի դրանից, անհրաժեշտ է հատուկ կիրառական ծրագրային ապահովում՝ բոլոր բլոկերի աշխատանքի կառավարման համար, և հեռահաղորդակցման սարքավորում՝ համակարգչային ցանցին միանալու համար։


Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բանկոմատ» հոդվածին։
  • Кондрашов Ю.Н. «Введение в проектирование автоматизированных банковских систем»


Ծանոթագրություններ

  1. ↑ Merriam-Webster Dictionary. Springfield, MA: Merriam-Webster. Արխիվացված օրիգինալից 12 August 2017-ին. Վերցված է 7 January 2017-ին.
  2. ↑ «FNSRTS307A - Maintain Automatic Teller Machine (ATM) services». training.gov.au. Արխիվացված օրիգինալից 7 April 2014-ին.
  3. ↑ Cambridge Dictionary Automatic Teller Machine Արխիվացված 7 Ապրիլ 2014 Wayback Machine
  4. ↑ «Interac FAQ». Interac Association. Վերցված է 28 January 2018-ին.
  5. ↑ «Automated Banking Machine (ABM)». Scotiabank. Արխիվացված օրիգինալից Nov 26, 2022-ին.
  6. ↑ Financial Consumer Agency of Canada (8 June 2018). «ATM fees». Canada.ca (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018-07-29-ին. Վերցված է 2018-07-29-ին.
  7. ↑ «ATM and Banking Centre Network». CIBC (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018-07-29-ին. Վերցված է 2018-07-29-ին.
  8. ↑ «TD Green Machine ATM Machines». TD Canada Trust (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից Jul 19, 2019-ին. Վերցված է 2018-07-29-ին.
  9. ↑ Schlichter, Sarah (2007-02-05). «Using ATM's abroad - Travel - Travel Tips». NBC News. Արխիվացված է օրիգինալից Mar 1, 2014-ին. Վերցված է 2011-02-11-ին.
  10. ↑ «ATM Industry Association». Արխիվացված օրիգինալից 16 October 2015-ին.
  11. ↑ Morrison, David (July 28, 2014). «3 Million ATMs Worldwide By 2015: ATM Association». Credit Union Times. Արխիվացված օրիգինալից 26 June 2015-ին.
  12. ↑ Cummins, Carolyn (2017-12-01). «Shopping centres prepare to go cashless as ATMs disappear». The Age (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 4 December 2017-ին. Վերցված է 2023-03-27-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «A Brief History of the ATM». The Atlantic. 26 March 2015. Արխիվացված օրիգինալից 28 April 2015-ին. Վերցված է 26 April 2015-ին.
  14. ↑ Batiz-Lazo, Bernardo (27 March 2013). «How the ATM Revolutionized the Banking Business». Bloomberg. Արխիվացված օրիգինալից 9 February 2014-ին.
    «ATMIA 50th Anniversary Factsheet» (PDF). www.atmia.com. ATM Industry Association. October 2015. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 18 August 2016-ին. Վերցված է 29 June 2016-ին.
  15. ↑ "Machine Accepts Bank Deposits", The New York Times, 12 April 1961
  16. ↑ US patent 3079603, Luther G Simjian, "Depository machine combined with image recording means", issued 1963-02-26 
  17. ↑ "Universal Match Maps Acquisition", The New York Times, 22 March 1961
  18. ↑ «From punchcard to prestaging: 50 years of ATM innovation». ATM Marketplace. 31 July 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 15 August 2013-ին. Վերցված է 27 September 2013-ին.
  19. ↑ GB patent 959713, Adrian Walter Francis Ashfield, "Access Controller", published 1962-02-15, issued 1964-06-03, assigned to Kins Developments Ltd 
  20. ↑ 'Fast Machine With a Buck', "Pacific Star and Stripes", 7 July 1966
  21. ↑ 'Instant Cash with a Credit Card', "ABA Banking Journal", January 1967
  22. ↑ «1967: First Cash Dispenser». Guinness World Records (բրիտանական անգլերեն). 2015-08-19. Վերցված է 2023-04-10-ին.
  23. ↑ Murray, Amelia (2017-06-25). «The story behind the world's first cashpoint». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Վերցված է 2023-04-10-ին; Alberge, Dalya (2023-04-10). «Bank that opened world's first ATM given heritage status». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Վերցված է 2023-04-10-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 Batiz-Lazo, Bernardo; Reid, Robert J. K. (30 June 2008). «Evidence from the Patent Record on the Development of Cash Dispensing Technology» (PDF). Munich Personal RePEc Archive. էջ 4. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 4 September 2015-ին. Վերցված է 27 April 2015-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Milligan, Brian (25 June 2007). «The man who invented the cash machine». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 26 December 2009-ին. Վերցված է 26 April 2010-ին.
  26. ↑ «ATM inventor honoured». BBC News. 31 December 2004. Արխիվացված օրիգինալից 8 June 2010-ին. Վերցված է 26 April 2010-ին.
  27. ↑ Harper, Tom; Batiz-Lazo, Bernardo (2013). Cash Box: The Invention and Globalization of the ATM. Networld Media Group. ISBN 978-1935497622.
  28. ↑ «ATM inventor John Shepherd-Barron dies at age of 84 on 20th May 2010». Los Angeles Times. 19 May 2010. Արխիվացված օրիգինալից 23 May 2010-ին.
  29. ↑ Bellis, Mary (15 April 2019). «History of Automatic Teller Machines or ATM». ThoughtCo (անգլերեն). Վերցված է 2023-03-27-ին.
  30. ↑ B. Batiz-Lazo (June 2007). «The emergence and evolution of ATM networks in the UK, c. 1967–2000». Mpra Paper. Business History, 2009 (51:1). Taylor and Francis, 2009. Արխիվացված օրիգինալից 3 November 2014-ին.
  31. ↑ B. Batiz-Lazo, T. Karlsson and B. Thodenius (24 April 2014). «The origins of the cashless society: cash dispensers, direct to account payments and the development of on-line real-time networks, c. 1965–1985». Essays in Economic & Business History. Essays in Economic and Business History, 2014 (32). The Economic and Business History Society, 2014. 32: 100–137. Արխիվացված օրիգինալից 14 July 2014-ին.
  32. ↑ «Automated Teller Terminal AT-20P». IPSJ Computer Museum. Information Processing Society of Japan. Վերցված է 22 July 2019-ին.
  33. ↑ «James Goodfellow, Series 2, Pioneers - BBC Radio 4 Extra». BBC. Վերցված է 29 March 2018-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բանկոմատ&oldid=9916383» էջից