Կարմիր բերդ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կարմիր բերդ (այլ կիրառումներ)
 | |
|---|---|
| Տեսակ | մշակութային արժեք, ամրոց և ավերակներ |
| Երկիր |  Հայաստան[1] |
| Բնակավայր | Զովունի[1] |
| Գտնվելու վայր | Դամբարանադաշտ, Դոլմեն, Միջնաբերդ, Արձանագրություն սեպագիր, Ժայռապատկեր` «Օձ» և Ժայռապատկեր`«Վիշապ» |
| ՀՀ ՊՄԱՀ | 6.29/1 |
Կարմիր բերդ, ամրոց - հնավայր Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի Նաիրի համայնքի Զովունի գյուղում[2]։
Հայտնի է վաղ երկաթի դարաշրջանի ամրոցով (պահպանվել է մինչև վաղ միջնադար), միջին բրոնզի և վաղ երկաթի դարաշրջանների խոշոր դամբարանադաշտով։ 1896 թվականին Կարմիր բերդում առաջին անգամ պեղումներ է կատարել գնդապետ Պ. Չարկովսկին, որը պեղված նյութերը հանձնել է Կովկասյան թանգարանին (այժմ՝ Վրաստանի պետական թանգարան)։ Այնուհետև, 1903 թվականին, Մ. Զաքարյանցը Մոսկովյան հնագիտական ընկերության անդամ, արքեպիսկոպոս Մեսրոպ Սմբատյանցի հանձնարարությամբ, առանց կարգ ու կանոնի, բացել է 17 դամբարան, կազմել կցկտուր ու թերի հաշվետվություն և միայն որոշ նյութեր հանձնելով Մոսկովյան հնագիտական ընկերությանը՝ մնացածը վաճառել է Հնագիտական հանձնաժողովին։
1909 թվականին Է. Ռեսլերը շարունակելով պեղումները՝ բացել է ևս 28 դամբարան։ Սովետական իշխանության օրոք Կարմիր բերդում պեղումներ են կատարել Բորիս Պիոտրովսկին (1934), Համլետ Մարտիրոսյանը (1962) և Աշոտ Եսայանը (1965-1967)։ Բացվել են երկու տիպի՝ հիմնահողային, տուֆե խոշոր սալերով ծածկված և կողքերից ու վերևից սալերով ծածկված դամբարաններ։ Հայտնաբերվել են մ.թ.ա. II հազարամյակի 1-ին կեսի (միջին բրոնզի դարաշրջան) կարմիր փայլեցված մակերևույթի վրա սև եռանկյունի, ցանցկեն, շախմատաձև, ալիքավոր նախշերով, անկանթ, մ. թ. ա. II հազարամյակի 2-րդ կեսի (ուշ բրոնզի դարաշրջան) սև փայլեցված՝ փայլանախշով կամ խորադիր նախշերով խեցեղեն, ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարերի բրոնզե և երկաթե զենքեր, պերճանքի առարկաներ և այլ իրեր, որոնց մեջ հատկապես արժեքավոր են նախշավոր խեցեղենի նմուշներ 12 բրոնզե գոտիները։
Գավառի Պետական համալսարանի հնագիտական և պատմագիտական թանգարանում
Կարմիր բերդից հայտնաբերված նյութերի վերաբերյալ փաստաթղթերը պահվում են ԽՍՀՄ ԳԱ հնագիտության ինստիտուտի արխիվում, իսկ նյութերը՝ Մոսկվայի պատմության, Վրաստանի պետական թանգարաններում և ԽՍՀՄ ԳԱ մարդաբանության և ազգագրության ինստիտուտներում (Լենինգրադ)։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ «Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը հաստատելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշում 24 դեկտեմբերի 2003 թվականի N 1793-Ն, վավերացված 15.01.2004 թվականին։
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 331)։ 
|