Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Հին Ղրիմ)
| Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | քանդված եկեղեցի |
| Երկիր |  Ղրիմ |
| Տեղագրություն | Հին Ղրիմ |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Հիմնական ամսաթվերը | 1410 |
| Հիմնադրված | 1410 |
 | |
 | |
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (այլ կիրառումներ)
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, Հին Ղրիմ քաղաքում գոյություն ունեցած կրոնական կառույց։ Համակարգում էր Հին Ղրիմում բնակվող առաքելական ղրիմահայության հոգևոր կյանքը։ Եղել է քաղաքի երբևէ գոյություն ունեցած հինգ եկեղեցիներից մեկը՝ սուրբ Աննա, սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ, սուրբ Նշան և սուրբ Ստեփանոս եկեղեցիների հետ միասին։ Ներկայումս ամբողջությամբ ոչնչացվել է[1]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ըստ հայ հնագետների՝ սկզբնական շենքը կառուցվել է 1375-1410 թվականներին։ Դա խաչաձև գմբեթավոր կառույց էր, այսինքն՝ ուղղանկյուն կառույց, ներսից խաչի ձևը կրկնող, որի ներսում գմբեթ կար։ Արևելյան մասում կար բարձր խորան՝ կենտրոնական և երկու կողային ասպներով։ Պահպանվել են դասական նկարի մնացորդներ՝ Հիսուս Քրիստոսը Կենաց Գիրքը ձեռքին, Աստվածամայրը իր փոքրիկի հետ։ Տաճարը պատկանում էր փոքր եկեղեցիների տիպին, մուտքի դիմաց կար Աստվածածնի սրբապատկեր և անընթեռնելի գրություններ։ Մինչև 1685 թվականը տաճարը ավերակ էր, այնուհետև սկսեցին նորից վերակենդանացնել այն։ Գագաթը պսակված էր զանգակատանով, որն ուներ կանոնավոր վեցանկյուն ձև։ Տաճարը վերակառուցվել է 1731 և 1779 թվականներին։ 1826 թվականին տաճարի մոտ գտնվող գերեզմանատանը թաղվել է ֆրանսիացի կոմսուհի Դը Գոշերը (Ժաննա Դե Լա Մոտ)։
Եկեղեցին վերածնվել է 19-րդ դարի սկզբին և ենթարկվել զգալի վերակառուցման։ Տաճարի ներքին հարդարանքը նկարագրում է հնագետ Գ. Սպասկին «Խորանի վերևում պատկերված էր սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի պատկերը փոքր-ինչ առանձնահատուկ տեսքով, իսկ աջում՝ սուրբ Նիկողայոսը։ Եկեղեցու գավթի քարե աստիճանները տանում են դեպի եկեղեցու երգչախումբը և տանիքը, որտեղ երևում է Հովհաննես Ավետարանիչի գլխի վերևում գտնվող արձանագրությունը. մնացած ամեն ինչ պարզապես անհնար է կարդալ»: Գմբեթի ոսկեզօծումը նորացվել է, կամարները նորից ներկվել, իսկ զանգակատունը դարձել է առանձին շինություն։ 1921 թվականից տաճարը դարձավ ուղղափառ։ Վերափոխման տաճարից, որը ավերվել է 1935 թվականին, մասամբ տեղափոխվել են սրբապատկերներ և եկեղեցական սպասք։ Այստեղ են տեղափոխվել նաև 1926 թվականին ավերված սուրբ Աննա եկեղեցու սրբապատկերները։ 1936 թվականին ստեղծվել է եկեղեցական համայնք։ 1938 թվականից շենքը փոխանցվել է նրա սեփականությանը և թույլատրվել է կրոնական ծառայություններ, որոնք չեն դադարել անգամ Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ։
Տաճարը գոյություն է ունեցել մինչև 1958 թվականը, երբ, ըստ Ստարոկրիմսկի քաղաքային խորհրդի ակտի, առաստաղների քայքայման պատճառով այն ճանաչվել է օգտագործման համար ոչ պիտանի։ Այնտեղ մնալը, ըստ այս փաստաթղթի, կապված է եղել կյանքին սպառնացող վտանգի հետ։ Նրանք որոշել են քանդել շենքը։ Տեղի բնակիչները փորձել են առգրավումից փրկել սրբապատկերների և եկեղեցական սպասքի մի մասը։ «Անհարմար տաճարի» քանդումը երկար ժամանակ պահանջվեց։ Մոտ մեկ մետր հաստությամբ դարավոր պատերը քարշ են տվել տրակտորներով։ Տաճարի շրջակայքում գտնվող հնագույն գերեզմանոցը հարթեցվել է, իսկ գերեզմանաքարերը օգտագործվել են քաղաքում սահմաններ ստեղծելու համար։ Թաղման վայրում այժմ կա քաղաքային շուկա և վառելիքի պահեստներ։
Արհեստանոցի շենքը, որտեղ կարվում էին մորթյա իրեր, հանձնվեց բուժիչ Պանտելեյմոնի վերակենդանացած եկեղեցուն։ Նույն տարածքում են գտնվում ամենահին ուղղափառ եկեղեցիներից մեկի՝ Հովհաննես Մկրտչի ավերակները։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Старый Крым. Храм Пресвятой Богородицы». www.armk.info. Армяне Крыма. Октябрь 02, 2021.
