Jump to content

Վրաստանի հետընտրական բողոքի ցույցեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բողոքի ցույցեր Վրաստանում 2024 թվականի ընտրություններից հետո
Ընդդիմության առաջնորդները հոկտեմբերի 28-ի հանրահավաքում դիմում են ամբոխին
ԱմսաթիվՀոկտեմբերի 24ից մինչև հիմա
(1 ամիս և 3 օր)
ՎայրՎրաստան
Պատճառ
  • Ենթադրյալ ընտրական խարդախություն
  • Վարչապետի Իրակլի Կոբախիձեի հայտարարությունը Եվրամիությանը Վրաստանի ինտեգրումը մինչև 2028 թվականը հետաձգելու մասին
ՆպատակՆոր խորհրդարանական ընտրություններ
Հակամարտող կողմեր

Ընդիմություն

  • Վրաստանի նախագահ
  • Փոփոխությունների կոալիցիա
  • Միասնություն-ազգային շարժում
  • Ուժեղ Վրաստան
  • Վրաստանի համար
  • Նոր քաղաքական կենտրոն
  • Վրաստանի Լեյբորիստական կուսակցություն
  • Ֆեդերալիստներ
Ուսանողների և քաղաքացիական ակտիվիստների տարբեր խմբեր

Վրաստանի խորհրդարան

  • Ներքին Գործերի Նախարարություն
    • Իրավապահ մարմիններ
  • Վրաստանի պետական անվտանգության ծառայություն

Վրաստանի խորհրդարան / խորհրդարանականի մեծամասնությունը

Ղեկավարներ
Թվաքանակ
Ցուցարարներ: մոտավորապես 200,000[1]
Իրավապահ մարմինների աշխատակիցների թիվը շարունակում է անհայտ մնալ
Կորուստներ
Ձերբակալվածներ107 (28-30 November)[2]

Հոկտեմբերի 28-ին Վրաստանում բողոքի ցույցեր են սկսվել 2024 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքների դեմ՝ նախնական պաշտոնական արդյունքների հրապարակումից հետո։ Ցուցարարները պնդում են, որ ընտրությունները, որոնց արդյունքում իշխող «Վրացական երազանքը» ստացել է մանդատների մեծամասնությունը, եղել են կեղծ, և որպես այլընտրանք պահանջում էին վերահաշվարկ և նոր ընտրություններ: Հաջորդ բողոքի ակցիան անցկացվել է նոյեմբերի 4-ին խորհրդարանի շենքի մոտ, որտեղ ընդդիմադիր կուսակցությունները ներկայացրել են ընտրությունների արդյունքների դեմ պայքարի իրենց ռազմավարությունը։ Բողոքի ցույցերը շարունակվել են նոյեմբերի 17-ին, երբ վերջնական արդյունքները հաստատվեցին Վրաստանի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից։ Բողոքի ակցիաների շրջանակն ընդլայնվել է նոյեմբերի 28-ին, երբ կառավարությունը հայտարարել է, որ հետաձգելու է ԵՄ բանակցությունների գործընթացը մինչև 2028 թվականը։ Բողոքի ակցիաները կոչվում են նաև «Վրացական մայդան»[3]։

Ժամանակագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բողոքի առաջին ալիքը ընտրություններից հետո (հոկտեմբերի 25 – նոյեմբերի 25)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոկտեմբերի 28-ին Թբիլիսիում տասնյակ հազարավոր ցուցարարներ բողոքի ակցիա են կազմակերպել՝ բողոքելով վերջին խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքների դեմ, որոնք նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին քննադատել է որպես խախտումներով լի[4]։ Դիմելով ամբոխին՝ Զուրաբիշվիլին պնդել է, որ իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը կիրառել է մարտավարություն, որը նման է Ռուսաստանում կիրառվող մարտավարությանը, պնդելով, որ ընտրությունների արդյունքները ճշգրիտ չեն արտացոլում ընտրողների մտադրությունները: «Վրացական երազանքը» հավաքել է ձայների ավելի քան 54 տոկոսը՝ ապահովելով խորհրդարանական մեծամասնությունը[4]։ Նախագահ Զուրաբիշվիլին իր խոսքում հանգստացրել է ցուցարարներին՝ հայտարարելով. «Դուք չեք պարտվել ընտրություններում, նրանք գողացել են ձեր ձայնը և փորձել են գողանալ ձեր ապագան»[4]։

Վրաստանում ընտրությունների դիտորդները նկատել են ենթադրյալ խախտումներ՝ առաջարկելով «Վրացական երազանք»-ի օգտին հնարավոր սխեմա[5]։ Եվրամիությունը, նրա մի քանի անդամներ, ինչպիսիք են Գերմանիան, Ֆրանսիան և Միացյալ Նահանգները, կոչ են արել հետաքննել այս մեղադրանքները, ընդ որում Վրաստանում Եվրամիության դեսպան Պավել Հերչինսկին հայտարարել է, որ «միջազգային դիտորդները չեն հայտարարել ընտրությունների ազատ և արդար լինելու մասին։ Նրանք ոչ էլ հակառակն են հայտարարել»[6]։ Եվրահանձնաժողովը և Միության արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության գերագույն ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը կոչ են արել Վրաստանի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին (ԿԸՀ) «արագ, թափանցիկ և անկախ հետաքննել և դատել ընտրական խախտումները և դրանց վերաբերյալ պնդումները»[7]։ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը հայտարարել է, որ խախտումների մասին պնդումները «պետք է լրջորեն պարզաբանվեն և լուծվեն»[8]։ Մինչդեռ այլ երկրներ, ինչպիսիք են Հունգարիան, Չինաստանը և Թուրքիան, շնորհավորել են «Վրացական երազանքին» ընտրություններում տարած հաղթանակի կապակցությամբ[9][10]։ Հոկտեմբերի 30-ին Վրաստանի դատախազությունը հետաքննություն է սկսել ընտրակեղծիքների վերաբերյալ մեղադրանքների վերաբերյալ[11]։

Նոյեմբերի 4-ին Թբիլիսիում ընդդիմադիր կուսակցությունները հերթական հանրահավաքն են կազմակերպել Վրաստանի խորհրդարանի մոտ՝ բացահայտելով ընտրությունների արդյունքները վիճարկելու ռազմավարությունը: Ընդդիմությունը, մերժելով հոկտեմբերի 26-ի ընտրությունների օրինականությունը, պնդում էր, որ քվեարկությունը վտանգվել է համատարած կեղծիքներով, ինչը առաջացրել է ամենօրյա բողոքի ակցիաներ[12]։

Ընդդիմության առաջնորդները հայտարարել են, որ բողոքի ակցիաները կլինեն ամենօրյա և կուժեղանան ժամանակի ընթացքում, և կոչ արեցին կողմնակիցներին մեծ թվով հավաքվել Թբիլիսիում` խոչընդոտելու խորհրդարանի մուտքը և տեսանելի ճնշումը իշխանությունների վրա պահպանելու համար: «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ Վրաստանը» հաղորդել է ընտրական խախտումների մի քանի դեպքերի մասին, այդ թվում՝ առգրավված անձը հաստատող փաստաթղթերով չարտոնված քվեարկությունը, որը նրանք մասամբ վերագրել են Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի (ԿԸՀ) անփութությանը[13]։ Ընդդիմության գործողությունների ծրագիրը ներառում էր կրկնակի ընտրությունների պահանջներ, նոր խորհրդարանի լեգիտիմությունը չճանաչելու և համակարգված դիմադրության շարժման մեկնարկը, որը կսկսվի Թբիլիսիից և կընդլայնվի ամբողջ երկրում[14]։

Նոյեմբերի 12-ին հերթական բողոքի ակցիան անցկացվեց խորհրդարանի դիմաց, որտեղ ելույթներով հանդես եկան Գերմանիայի, Ֆինլանդիայի, Շվեդիայի, Ֆրանսիայի, Լիտվայի, Լատվիայի, Էստոնիայի և Լեհաստանի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովների նախագահները[15]։ Մինչ բողոքի ակցիան նրանք հանդիպումներ են անցկացրել նաև նախագահ Զուրաբիշվիլիի հետ[16]։

Նոյեմբերի 14-ին Բաթումիի պետական համալսարանի ուսանողները դասադուլ են հայտարարել՝ մեղադրելով ընտրական վարչակազմին «Վրացական երազանքի» հետ միավորվելու և նոր ընտրություններ պահանջելու մեջ։ Համերաշխության բողոքի ակցիաները տարածվել են Թբիլիսիում, որոնց միացան Իլիայի պետական համալսարանի, Թբիլիսիի պետական համալսարանի, Կովկասի համալսարանի, Բժշկական համալսարանի և ՎՀՊԻ-ի ուսանողները[17]։

Նոյեմբերի 15-ին Թբիլիսիի դատարանը մերժել է ընդդիմադիր կուսակցությունների և քաղաքացիական հասարակության խմբերի կողմից ներկայացված 11 հայցերը, որոնք կասկածի տակ էին դնում ընտրությունների անցկացումը, որի ընթացքում պատասխանող կողմը ԿԸՀ-ն էր[18]։ ԿԸՀ-ի նախագահ Գիորգի Կալանդարիշվիլի վրա սև ներկ է նետել ընդդիմադիր «Միացյալ ազգային շարժման» անդամ Դավիթ Կիրթաձեն, որը ասել է, որ քվեարկության պաշտոնական արդյունքները չեն արտացոլում ընտրազանգվածի «իսկական ընտրությունը»[19]։

Նոյեմբերի 17-ին խորհրդարանի շենքի մոտ տեղի է ունեցել մեծ ցույց, «Հանուն Փոփոխությունների» կոալիցիան զուգահեռ բողոքի ակցիա է նախաձեռնել Թբիլիսիի պետական համալսարանի մոտ՝ Ճավճավաձեի պողոտայում: Խումբը փակել է պողոտան, վրաններ տեղադրել, 24-ժամյա նստացույց հայտարարել։ Բողոքի ցույցը խաղաղ է մնացել, քանի որ ակտիվիստները վրաններ են կանգնեցրել, ոստիկանները ձեռնպահ են մնացել միջամտությունից: Երեկոյան ցուցարարները Ռուսթավելի պողոտայից միացել են համալսարանի խմբին[20]։

Ամեն ինչ սրվել է նոյեմբերի 19-ին, երբ լուսադեմին ոստիկանությունը ուժով ապամոնտաժել է բողոքի ճամբարը: Ձերբակալվել է առնվազն 16 մարդ, այդ թվում ընդդիմադիր «Մթավարի Արխի» հեռուստաալիքի օպերատորը: Չնայած նախնական անհաջողությանը, ցուցարարները վերախմբավորվել են և մինչև երեկո վերադարձել Ճավճավաձեի պողոտան[21]։

Նոյեմբերի 18-ին Զուրաբիշվիլին հայց է ներկայացրել Սահմանադրական դատարան՝ ընտրությունների արդյունքները չեղյալ հայտարարելու պահանջով։ Նրա գրասենյակի հայտարարությունում ընտրությունների արդյունքները «հակասահմանադրական» են համարվել՝ պատճառաբանելով համընդհանուրության և գաղտնիության սկզբունքների խախտումներ[22][23]։

Նոր խորհրդարանի անդրանիկ նիստը տեղի է ունեցել նոյեմբերի 25-ին, որին ներկա են եղել «Վրացական երազանք»-ի 88 պատգամավորը: Նախագահ Զուրաբիշվիլին բոյկոտել է նիստը, մինչդեռ խորհրդարանի շենքի մոտ բողոքի ցույցերը շարունակվել են[24]։ Սահմանադրական փորձագետներն ասում են, որ խորհրդարանի ինքնաբացարկն առանց նախագահի կողմից այս նստաշրջանը հրավիրելու, խախտում է սահմանադրությունը՝ վիճարկելով խորհրդարանի լեգիտիմությունը և այն անվանելով «իշխանության զավթում»[25][26]։ Վրաստանի սահմանադրության համաձայն՝ նախագահի խնդիրն է հրավիրել խորհրդարանի անդրանիկ նիստը։ Նա հրաժարվել է դա անել, քանի որ մերժել է ընտրությունների արդյունքները որպես կեղծված՝ կասկածի տակ դնելով խորհրդարանի լեգիտիմությունը[27]։ Նախագահ Զուրաբիշվիլին խորհրդարանի գումարումը անվանել է «հակասահմանադրական»[28], մինչդեռ խորհրդարանի նախագահ Շալվա Պապուաշվիլին ի պատասխան Զուրաբիշվիլիին մեղադրել է սահմանադրությունը խախտելու մեջ՝ ասելով, որ ըստ սահմանադրության՝ նոր խորհրդարանը պետք է գումարվի պաշտոնական հայտարարությունից ոչ ուշ, քան 10 օր հետո։ Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի արդյունքները[29]։

Իրակլի Կոբախիձեի հայտարարությունը ԵՄ-ին անդամակցության բանակցությունները հետաձգելու և բողոքի երկրորդ ալիք (նոյեմբերի 28 - ից առ այսօր)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նոյեմբերի 28-ին Վրաստանի նոր գումարման խորհրդարանը հաստատել է Իրակլի Կոբախիձեի կառավարությունը, որը մի քանի փոփոխություններ կատարել նրա կազմում[30]։ Պաշտոնական ծրագիրը վերնագրված է եղել որպես՝ «Դեպի Եվրոպա՝ խաղաղությամբ, արժանապատվությամբ և բարգավաճմամբ», որը իշխող կուսակցությունը որպես կարգախոս ընդունել է նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ՝ շեշտը դնելով «ԵՄ-ին անդամակցությունը հնարավոր է միայն վրացական կանոններով խաղալու, ռուս-ուկրաինական պատերազմի մեջ ներքաշվելուց խուսափելու և ավանդական արժեքները պահպանելու պայմանով»[31][32]։ Նույն օրը Եվրախորհրդարանը ընդունել է Վրաստանում «միջազգային վերահսկողության ներքո» նոր ընտրություններ անցկացնելու պահանջով բանաձևը։ Այն նաև կոչ է արել Եվրահանձնաժողովին պատժամիջոցներ կիրառել Վրաստանի կառավարության ղեկավարների նկատմամբ[33]։ Երեկոյան մամուլի ասուլիս է հրավիրել Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեն։ Նա հայտարարել է ԵՄ անդամակցության միակողմանի դադարեցման, ինչպես նաև ԵՄ-ից մինչև 2028 թվականը ցանկացած բյուջետային դրամաշնորհների և վարկերի մերժման մասին։ Կոբախիձեն ասել է, որ ԵՄ անդամակցությունը և դրամաշնորհները օգտագործվել են որպես «շանտաժի մերկ գործիք» ԵՄ այնպիսի կառույցների կողմից, ինչպիսին Եվրախորհրդարանն է՝ վկայակոչելով Վրաստանի վերաբերյալ վերջին տարիներին Եվրախորհրդարանի ընդունած բանաձևերը։ Դատապարտել է «որոշ եվրոպացի քաղաքական գործիչների և բյուրոկրատների միջամտությունը խորհրդարանական ընտրություններին», ինչպես նաև նրանց ենթադրյալ «Վրաստանում հեղափոխություն հրահրելու փորձերը»։ Կոբախիձեն ասել է, որ Վրաստանը կշարունակի իրականացնել Վրաստան-Եվրամիություն Ասոցացման համաձայնագիրը և կվերածնվի Եվրամիության հետ անդամակցության բանակցությունները սկսելու թեման 2028 թվականին՝ իր տնտեսության ամրապնդումից հետո[34]։ Որոշման դեմ բողոքի ցույցերը սկսվել են Վրաստանի խորհրդարանի մոտ նույն օրը և շարունակվել հաջորդ օրերին[35]։

Նոր գումարման խորհրդարանը նաև 2024 թվականի դեկտեմբերի 14-ին նշանակել է Վրաստանի նախագահական ընտրությունների ամսաթիվ։ 2017 թվականի սահմանադրական բարեփոխումների համաձայն՝ նախագահի ուղղակի ընտրությունը համաժողովրդական քվեարկությամբ վերացվել է և փոխարինվել անուղղակի ընտրության համակարգով՝ 300 հոգանոց Ընտրողների կոլեգիայի միջոցով, ներառյալ բոլոր 150 պատգամավորները, Աբխազիայի և բարձրագույն խորհուրդների բոլոր ներկայացուցիչները։ Աջարիայի ինքնավար հանրապետությունները և տեղական մարմինները[36][37]։ «Վրացական երազանքը», որը մեծամասնություն է կազմում ընտրողների կոլեգիայում, նախագահի պաշտոնում առաջադրել է իր դաշնակից «Ժողովրդական իշխանության» անդամ Միխեիլ Կավելաշվիլիին: Զուրաբիշվիլին ի պատասխան հերքել է նոր նախագահական ընտրությունների օրինականությունը և ասել, որ հրաժարական չի տա[38]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «Visioner: გასულ ღამეს აქციას 200 ათასამდე ადამიანი ესწრებოდა». Mtavari Arkhi (վրացերեն). 2024-12-01. Վերցված է 2024-12-01-ին.
  2. ↑ «MIA details 107 individuals during November 29 protest at parliament». 1tv.ge (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-30-ին.
  3. ↑ «Tbilisi protest crackdown: PM says no Ukrainian Maidan scenario in Georgia». RBC-Ukraine (անգլերեն). Վերցված է 2024-12-01-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Burrows, Emma (28 October 2024). «Tens of thousands rally in Georgia to denounce the parliamentary election they say was rigged». AP News (անգլերեն).
  5. ↑ Burrows, Emma (28 October 2024). «Tens of thousands rally in Georgia to denounce the parliamentary election they say was rigged». AP News (անգլերեն).
  6. ↑ «France joins calls for inquiry into alleged irregularities in Georgia election». RFI (անգլերեն). 2024-10-28. Վերցված է 2024-11-01-ին.
  7. ↑ «Joint Statement by High Representative Josep Borrell and European Commission on Parliamentary elections». 1tv.ge (ամերիկյան անգլերեն). 27 October 2024.
  8. ↑ «Joint Statement by High Representative Josep Borrell and European Commission on Parliamentary elections». Agenda.ge (ամերիկյան անգլերեն). 27 October 2024.
  9. ↑ «President of Türkiye congratulates Georgian PM on GD's winning elections». 1tv.ge (անգլերեն). Վերցված է 2024-10-29-ին.
  10. ↑ «'They Stole Your Vote,' Georgian President Says, As Tens Of Thousands Rally To Protest Elections». RadioFreeEurope/RadioLiberty (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-09-ին.
  11. ↑ «Prosecutor Launches Investigation into Election Fraud Allegations, Summons President for Questioning». Civil Georgia (անգլերեն). 2024-10-30. Վերցված է 2024-11-01-ին.
  12. ↑ Halligan, Ailis (4 November 2024). «Georgia's opposition announces daily protests as part of campaign of 'resistance'». bne IntelliNews (անգլերեն).
  13. ↑ «Transparency International Georgia: Widespread election misconduct enabled by CEC negligence». JAMnews. 4 November 2024.
  14. ↑ «Daily protests, repeat elections: what's opposition's plan in Georgia?». JAMnews (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-05. Վերցված է 2024-11-09-ին.
  15. ↑ «Thousands rally outside Georgian parliament to demand a new election towards European integration». AP News (անգլերեն). 2024-11-11. Վերցված է 2024-11-21-ին.
  16. ↑ «President Meets The Chairmen Of the Committee on Foreign Relations of the 8 EU countries». BM.GE (անգլերեն). 2024-11-11. Վերցված է 2024-11-21-ին.
  17. ↑ «Student protests in Batumi spark solidarity across Georgian universities». JAMnews (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-15. Վերցված է 2024-11-21-ին.
  18. ↑ «Tbilisi court rejects 11 lawsuits challenging Georgian election results». The Kyiv Independent (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-15. Վերցված է 2024-11-15-ին.
  19. ↑ «Georgia election chief doused in paint as protests continue after divisive parliamentary vote». Associated Press (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-16. Վերցված է 2024-11-16-ին.
  20. ↑ «"Reclaim Your Vote" Rally in Tbilisi, Opposition Sets Up Tents Near Tbilisi State University». Civil Georgia (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-17. Վերցված է 2024-11-21-ին.
  21. ↑ «Police in Georgia break up protesters' camp in Tbilisi but they quickly return». AP News (անգլերեն). 2024-11-19. Վերցված է 2024-11-21-ին.
  22. ↑ «Georgia's president files lawsuit with country's Constitutional Court to annul election results». Anadolu Ajansı. Վերցված է 2024-11-21-ին.
  23. ↑ «How Georgia's presidential lawsuit could benefit opposition, even if dismissed». JAMnews (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-19. Վերցված է 2024-11-21-ին.
  24. ↑ «Georgia's newly elected parliament opens its first session with opposition boycotting». Associated Press (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-19. Վերցված է 2024-11-25-ին.
  25. ↑ «Opinion: 'What happened in Georgia can only be described as power grab'». JAMNews (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-26. Վերցված է 2024-11-28-ին.
  26. ↑ «Vakhtang Khmaladze: Parliament had no right to vote for recognition of authority, this is nothing else but the seizure of power - all possible mechanisms should be used to prevent him from being elected». IPN (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-26. Վերցված է 2024-11-28-ին.
  27. ↑ «President Zurabishvili: "Georgian Parliament Doesn't Exist Anymore"». Civil Georgia (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-25. Վերցված է 2024-11-28-ին.
  28. ↑ «President: Parliament Meeting Unconstitutional». Civil Georgia (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-25. Վերցված է 2024-11-25-ին.
  29. ↑ «Parliament Speaker claims President "violating Constitution" by refusing to convene Parliament following elections». Agenda.ge (ամերիկյան անգլերեն). 22 November 2024. Վերցված է 2024-11-25-ին.
  30. ↑ «Georgian Dream approves new government». Oc-media (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-28. Վերցված է 2024-11-28-ին.
  31. ↑ «Government Program "Only with Peace, Dignity, Prosperity to Europe" Endorsed by GD Parliament». Civil Georgia (ամերիկյան անգլերեն). 2024-11-28. Վերցված է 2024-11-28-ին.
  32. ↑ «Kakha Kaladze: The Georgian government will play by Georgian rules – if a political decision is made regarding not granting the status, they can keep it for themselves». interpressnews. 15 February 2023.
  33. ↑ «Parliament calls for new elections in Georgia». European Parliament. 28 November 2023.
  34. ↑ «PM Kobakhidze: No EU accession negotiations until 2028, rejecting grants to avoid blackmail». 1tv.ge. 28 November 2023.
  35. ↑ «Situation remains tense on Rustaveli Avenue, police urge protesters to refrain from violent actions». 1tv.ge. 30 November 2023.
  36. ↑ «Parliament Approves Constitution on Final Reading». Civil Georgia. 27 September 2017. Վերցված է 27 September 2017-ին.
  37. ↑ «New Constitution Enters into Force». Civil Georgia. 17 December 2017.
  38. ↑ «Salome Zourabichvili: No legitimate parliament to elect President, I remain your President». 1tv.ge. 30 November 2024.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վրաստանի_հետընտրական_բողոքի_ցույցեր&oldid=10159487» էջից