1.

0 Pengenalan

Kemunculan kapitalisme di negeri- negeri Melayu, terutama Perak, Selangor dan Sungai Ujong

bermula lebih awal lagi sebelum adanya campur tangan British secara rasmi di Tanah Melayu

pada 1874.1 Permulaan pertapakan British di Tanah Melayu agak berlainan dengan keadaan

pertapakannya di kawasan lain kerana ia dicetuskan oleh perubahan- perubahan yang ada di

Tanah Melayu khususnya dalam pengeluaran logam timah dan bukannya penanaman

pertanian.2

Tanah Melayu telah diperintah atau dijajah oleh pelbagai negara sebelum kewujudan

kerajaan Melayu Melaka lagi. Misalnya dari Srivijaya, Portugis, British, Belanda dan Jepun.

Kesemua negara penjajah ini melakukan penjajahan ke atas Tanah Melayu hanyalah semata-

mata untuk kepentingan negara mereka sendiri. Hal ini disebabkan oleh kekayaan hasil bumi

yang ada di Tanah Melayu pada waktu tersebut ekoran penemuan bijih timah terutamanya di

kawasan Perak, Sungai Ujong dan Selangor. Pada abad ke 19, Eropah dan Tanah Melayu telah

berlaku beberapa perubahan yang mendorong British campur tangan terhadap pentadbiran

Negeri –Negeri Melayu.

Revolusi perusahaan yang berlaku di England sebagai sebuah perusahaan yang penting.

Ledakan revolusi ini telah membawa kepada keperluan bahan mentah dan memaksa British

meluaskan pasarannya untuk mencari pasaran baru. Dasar perluasan kuasa ke Alam Melayu

telah menarik British untuk menjajah Tanah Melayu.3 Di Eropah, setiap negara penjajah akan

menjadi kaya dan dipandang seluruh dunia apabila mereka mempunyai hasil kekayaan yang

1
P.l Burns, “Kapitalisme dan Negeri- Negeri Melayu”, (terj.) Hashim Hussin Yaacob, Kajian Malaysia IV, 2,
(Disember, 1996) : 1.
2
Ibid
3
Qasim Ahmad, Revolusi Industri Pertama : Sejarah Permasalahan sosioekonomi dan politik, (Kota Kinabalu :
Universiti Malaysia Sabah, 1999), ms.19.

1
dibawa dari negara yang dijajah dan didagangkan semula kepada negara- negara Eropah yang

lain.

Ketidakstabilan politik dan peperangan seperti Perang Saudara dan Perang Napoleon

yang berlaku di Eropah telah menyebabkan berlakunya revolusi perindustrian dan

ketidakstabilan ekonomi di pasaran dunia dan politik negara- negara di sekitarnya. Keadaan ini

telah mendorong negara lain seperti British untuk mencari dan menjalankan dasar kolonimisme

ke atas Tanah Melayu bagi menstabilkan ekonomi dan mengaut keuntungan negara terbabit.

Keadaan ini seiring dengan konsep gold, glory dan gospel yang digunakan oleh negara Barat

seperti British untuk menguasai tanah jajahan seperti Tanah Melayu. Gold beerti kekayaan

yang mana kekayaan tersebut diperoleh dengan mengaut kekayaan ekonomi di negara

jajahannya, manakala glory pula bermaksud kejayaan. Kejayaan ini melambangkan kejayaan

mereka merampas segala kekayaan hasil bumi di tanah jajahan. Gospel pula bermaksud agama

di mana mereka berusaha untuk menyebarkan agama Kristian mereka dan melenyapkan agama

yang telah diamalkan di negara jajahan.

Dasar perluasan kuasa British ke Tanah Melayu dilihat seiring dengan konsep gold,

glory dan gospel bermula apabila tercetusnya Perjanjian Pangkor 1874 yang mana ia

merupakan penglibatan secara rasmi British ke Alam Melayu. Oleh hal yang demikian, saya

bersetuju bahawa matlamat Perjanjian Pangkor 1874 semata – mata untuk menguasai ekonomi

Tanah Melayu khususnya bijih timah. Namun, faktor lain juga seperti ingin mengecilkan

pengaruh agama islam dan ketidakstabilan politik Tanah Melayu khususnya Perak serta

keadaan huru hara di Tanah Melayu telah membuka peluang kepada British untuk masuk ke

Tanah Melayu sehingga termeterainya Perjanjian Pangkor 1874 yang melihatkan penglibatan

secara langsung British dalam pentadbiran dan pemerintahan di Tanah Melayu.

2
2.0 Apakah yang mendorong tercetusnya Perjanjian Pangkor 1874

Perjanjian Pangkor yang dimeterai pada 1874 ini telah membuka lembaran sejarah baru

perjanjian ini telah menyebabkan pertapakan secara rasmi British di Tanah Melayu. Perjanjian

Pangkor yang tercetus ini bukan semata – mata untuk menguasai ekonomi Tanah Melayu

khususnya bijih timah tetapi ianya turut meliputi pelbagai aspek yang membolehkan British

menguasai Tanah Melayu secara keseluruhan.

i.Menguasai ekonomi Tanah Melayu khususnya bijih timah

Matlamat utama Perjanjian Pangkor 1874 dilihat semata- mata untuk menguasai ekonomi

Tanah Melayu khususnya bijih timah. Hal ini demikian kerana, Tanah Melayu pada waktu

dahulu kaya dengan bijih timah yang dilihat telah lama berperanan dalam pertumbuhan

ekonomi. Pertumbuhan dalam permintaan timah ini mulai meluas pada abad ke 18 sebaik

sahaja Belanda, British dan saudagar- saudagar Asia Tenggara menggunakan logam timah ini

dalam dagangan tempatan, dagangan antara Asia dan dagangan antara Eropah yang semakin

meningkat saban tahun.4 Barangan logam ini menjadi penting dalam dagangan antara wilayah

khususnya dengan negara China kerana nilai dan komposisi serta corak dagangannya menjadi

penting dan memberi kepentingan yang baru.5

Perlombongan timah dilihat mempunyai hubungan langsung dengan ekonomi

kapitalisme British kerana ianya berkait rapat dengan asas perindustrian ekonomi di negara

tersebut. Hal ini didorong oleh ekonomi perindustrian kapitalisme British dan pertumbuhan

ekonomi “keping-timah” di negara Wales dan England yang telah meningkatkan permintaan

timah lanar dan nilai timah itu sendiri di mana negeri – negeri Melayu seperti Perak, Selangor

dan Sungai Ujong dilihat mempunyai keupayaan untuk menampung permintaan timah di

4
Ibid, ms. 61
5
Wong Lin Ken, Western Enterprise and The Development of The Malayan Tin Industry to 1914 dalam Economic
Development of South East Asia. Disunting oleh C. Cowan (London : G. Allen dan Unwin, 1964) ms. 55.

3
pasaran dunia.6 Keadaan ini ditambah lagi apabila berlaku pengurangan dan pemansuhan

sekatan- sekatan terhadap pengimportan timah ke Britain sejak 1853. Hal ini telah

membolehkan “timah-selat” untuk megatasi timah Cornish dan Banka, Indonesia sejak 1880-

an untuk kegunaan dalam industri kepingan timah.7

Sebelum kedatangan dan campur tangan British di Tanah Melayu, negeri – negeri

Melayu telah mengusahakan lombong – lombong lama bijih timah secara insentif lagi.

Perusahaan perlombongan bijih timah ini dipergiatkan lagi secara meluas apabila pencarian

logam yang meluas di pasaran dunia yang menyebabkan permintaan terhadap bahan logam

tersebut meningkat melebihi penawaran. Dahulunya, bijih timah digunakan sebagai mata wang

di kebanyakan negeri di Tanah Melayu dalam bentuk “jongkong”.8 Keperluan bijih timah di

Tanah Melayu ini meningkat secara mendadak apabila berlaku revolusi perindustrian di Eropah

yang mendesak British untuk mencari tanah jajahan yang baru bagi menampung kekurangan

timah di Britain.

Perlombongan timah di Tanah Melayu telah diperluaskan dalam pelbagai bentuk secara

bersungguh- sungguh dari 1840-an di Perak, Selangor dan Sungai Ujong. Sebelum tahun 1840-

an, Perak terkenal dengan hasil bijih timah yang banyak sejak Zaman Kesultanan Melayu

Melaka lagi di sepanjang kiri dan kanan Sungai Perak.9 Sejak 1870-an timah dilombongkan

secara besar- besaran di Perak terutamanya di Lembah Kinta dan Larut di mana seramai antara

20000 hingga 40000 pekerja – pekerja China yang melombong di kawasan tersebut.10

Kepesatan kegiatan perlombongan ini membuatkan British tertarik dan menganggap Perak

sebagai sebuah negeri yang penting untuk meluaskan kuasa dan mengaut keuntungan ekonomi

6
Ibid, ms.61
7
Ibid, ms.61
8
Alvi Sudin, “Kemasukan Orang Cina Dan Perlombingan Bijih Timah Di Kaki Bukit, Perlis “ , Jurnal Warisan
Indera Kayangan (Bil.3- 1991) : 2
9
Mohd Zamberi A. Malek, Larut Daerah Terkaya ( Bangi, Selangor : Universiti Kebangsaan Malaysia, 2001),
ms.25.
10
Ibid

4
Tanah Melayu. Keadaan ini ditambah pula dengan perkembangan utama yang

mentranformasikan industri timah di Tanah Melayu sebagai pengeluar utama dunia iaitu

kemasukan beramai-ramai imigran Cina ekoran penubuhan Negeri- Negeri Selat dan

penemuan tin deposit khususnya di Perak yang menggalakkan pertambahan imigrasi

pelombong Cina ke Tanah Melayu.

Perusahaan perlombongan timah di Perak telah diusahakan oleh Long Jaafar apabila

beliau menemui lokasi bahan bijih timah sewaktu mandi di sungai tersebut.11 Pada tahun 1840,

beliau mengusahakan perlombongan timah secara besar- besaran dengan membawa masuk

pelombong – pelombong Cina untuk memulakan kerja perlombongan. Menurut Barreto de

Resende, sejumlah lebih kurang 400 kati bijih timah dijadikan sebagai pembayaran ufti dan

Perak menjadikan timah sebagai bahan bernilai untuk berunding dengan kuasa luar. 12 Di

Selangor pula, kepesatan perlombongan berlaku di tiga kawasan sungai iaitu sungai Selangor,

sungai Klang dan sungai Langat. Kawasan Lembah Klang merupakan tempat perlombongan

yang diusahakan oleh pelombong- pelombong Cina iaitu sebanyak 15000 orang.13 Bilangan

pelombong yang hampir sama juga dilihat di Sungai Ujong.

Keperluan terhadap timah diperlukan pada pertengahan abad ke 19 kerana ia penting

untuk plat timah. Plat timah ini dikeluarkan menerusi proses tining. 90% plat tin ini digunakan

dalam industri pembungkusan dan pengetinan makanan selain untuk produk lain seperti

pengilangan sudu dan teleskop serta penyimpanan minyak petroleum dalam tong. 14 Selain itu,

plat tin juga digunakan pateri (solder), pelapis gangsa dan aloi daripada berkarat. Dalam dekad

ke 2, abad ke 19 telah berlaku siri peperangan di Eropah dan keadaan ini menekan peningkatan

11
Mohd Zamberi Malek, Larut Daerah Terkaya, ms.25
12
Ibid, ms.26
13
P.L.Burns (terj.) Hashim Hussin Yaacob, Kapitalisme Dan Negeri- Negeri Melayu, ms. 62
14
Wong Lin Ken. The Malayan Tin Industry To 1914: With Special Reference To The States Of Perak Selangor,
Negeri Sembilan and Pahang. (Tucson : University of Arizona Press, 1965). ms.5

5
keperluan mengetin makanan bagi golongan tentera di medan peperangan. Negara Britain

dilihat tidak mampu untuk menampung kekurangan ini. Jadi British terpaksa mencari kawasan

baru untuk mengaut keuntungan serta menstabilkan harga bahan komoditi tersebut. Maka,

dengan melihat kekayaan yang ada di Tanah Melayu khusunya Perak mampu untuk

menampung kekurangan timah ini akibat revolusi dan peperangan di Eropah.

Jadi, dapat disimpulkan bahawa matlamat utama Perjanjian Pangkor adalah semata –

mata bertujuan untuk mengaut keuntungan ekonomi khususnya bijih timah. Perlu diingatkan

bahawa, British atau negara lain tidak akan menjajah sesebuah negara jika ianya tiada

kepentingan buat mereka. Faktor ekonomi dilihat faktor utama dasar kolonomisme British

menjajah Tanah Melayu.

ii.Mengecilkan kuasa perundangan agama Islam

Namun begitu, faktor lain juga seperti ingin mengecilkan kuasa perundangan agama Islam turut

mendorong kedatangan British ke Tanah Melayu sehingga tercetusnya Perjanjian Pangkor

1874. Kedatangan British bukan sahaja semata – mata untuk mengaut keuntungan ekonomi

khususnya bijih timah tetapi usaha untuk mengecilkan kuasa perundangan agama Islam turut

menjadi agenda dalam pertapakan mereka ke Tanah Melayu. Hal ini demikian kerana, agama

Islam merupakan agama rasmi masyarakat Melayu dan ia dilihat sebagai penghalang kepada

British untuk menjalankan perniagaan seperti perjudian dan pelacuran di Tanah Melayu.

Sebagaimana yang kita ketahui, negeri – negeri Melayu sebelum masuknya pengaruh

kerajaan British, undang- undang asas atau undang – undang negeri ialah undang undang Islam

bersama adat Melayu.15 Hal ini dapat diperjelaskan lagi jika dilihat di zaman kerajaan Melayu

15
Muhamad Yusoff Hashim, Kesultanan Melayu Melaka (Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka, 1989),
ms.219.

6
Melaka di mana Melaka merupakan sebuah kerajaan Melayu tertua di Semenanjung Tanah

Melayu yang pertama mempunyai undang – undang bertulis.16 Oleh hal yang demikian,

penghukuman Islam sejak dari zaman Melaka telah dijadikan tunjang undang- undang kepada

negeri –negeri Melayu yang lain di Tanah Melayu.17 Hal ini terbukti apabila Hukum Kanun

Melaka yang terkandung ciri – ciri dan perundangan Melayu - Islam telah dijadikan rujukan

misalnya dalam Undang- undang Johor, Undang- undang Kedah dan Undang – undang 99

Perak yang bercorak adat mahupun Islam.

Pada zaman Kesultanan Melayu Melaka, Islam berada di puncak kegemilangan yang

mana Islam dilihat telah membawa kepada ramai kedatangan pedagang Arab dan India untuk

membuat urusan perdagangan di Melaka.18 Hal ini jelas melihatkan agama Islam memainkan

peranan penting dalam sejarah perundangan Islam di Tanah Melayu sehingga dapat menarik

ramai negara- negara Islam untuk berdagang. Keadaan ini telah membentuk satu badan

perundangan Islam yang kuat iaitu sistem kehakiman dan pentadbiran yang berasaskan Islam.

Ekoran daripada hal ini, British cuba untuk mengecutkan kuasa perundangan agama Islam di

Tanah Melayu yang semakin hari semakin kuat kerana dilihat boleh menggugat kemaraan

mereka. Justeru itu, banyak pembaharuan yang telah dilakukan oleh British dalam usaha untuk

mengecilkan status agama Islam sebagai agama utama dalam kalangan masyarakat di Tanah

Melayu.

Carta 1 di bawah menunjukkan Kesultanan Melayu Lama di Malaysia (1511- 1800)

bagi struktur mahkamah sebelum kedatangan British dan Carta 2 menunjukkan sistem

kehakiman Kesultanan Melayu pada zaman pertengahan penjajahan British di Tanah Melayu

16
Ibid, ms.219
17
Ibid,ms. 222
18
Syed Naquid al- Attas, Preliminary Sratement on a General Theory of the Islamization of the Malay, 1969
dalam Ramizah Wan Muhammad, “ Sejarah Pentadbiran Kehakiman Islam di Malaysia: Satu Sorotan”, 21
(Kanun) (1) (Mac 2009) : 4

7
(1800-1900). Melalui carta ini, kita dapat lihat perbezaan struktur kehakiman sebelum dan

semasa penjajahan British yang sedikit demi sedikit merombak institusi yang sebelum ini.

Carta 1 : Kesultanan Melayu Lama di Malaysia (1511- 1800) bagi struktur mahkamah

sebelum kedatangan British.19

Sultan

Mahkamah Balai

Ulama / Kadi: Penasihat Mahkamah Masjid

Carta 2 : Sistem kehakiman Kesultanan Melayu pada zaman pertengahan penjajahan

British di Tanah Melayu (1800-1900).20

Sultan

Mahkamah Balai dihapuskan (1920-an)

Shaykh/ Mufti (Pebasihat)

Mahkamah Adat (Hakim) Mahkamah Syariah ( Kadi)

Berdasarkan Carta 1 dan Carta 2 di atas, dapat kita lihat perbezaan antara sistem

kehakiman dan pentadbiran sebelum kedatangan British dan zaman pertengahan penjajahan

British di Tanah Melayu. British telah mengecilkan kuasa perundangan Islam apabila kuasa

mahkamah balai dihapuskan pada 1920. Ini telah membuktikan bahawa British sememangnya

19
Ibid, ms.4
20
Ibid, ms.5

8
berniat untuk campur tangan dalam hal ehwal agama islam kerana tindakan mereka yang

merombak segelintir struktur kehakiman perundangan Tanah Melayu yang diwarisi sejak

Kesultanan Melayu Melaka lagi. Tindakan British ini bertujuan untuk mengecilkan kuasa

perundangan Islam kerana ianya dilihat akan menghalang perniagaan perjudian dan pelacuran

yang ingin diketengahkan oleh mereka. Hal ini dilihat bertentangan dengan agama Islam kerana

Islam menghalang sekeras- kerasnya kegiatan tersebut daripada berleluasa. Oleh itu, jelaslah

bahawa selain kepentingan ekonomi, keinginan untuk mengecilkan kuasa perundangan islam

juga merupakan agenda British untuk menjajah Tanah Melayu sehingga tercetusnya Perjanjian

Pangkor 1874.

iii. Ketidakstabilan politik di Tanah Melayu khususnya di Perak

Selain itu, ketidakstabilan politik di Tanah Melayu khususnya di Perak turut menjadi

penyumbang kepada kemasukan British di Tanah Melayu sehingga tercetusnya Perjanjian

Pangkor 1874. Ketidakstabilan politik ini telah membuka peluang kepada British untuk masuk

campur tangan dalam hal ehwal pentadbiran Tanah Melayu. Sepanjang awal abad ke-19, negeri

Perak menjadi huru hara kerana berlaku perselisihan dalam negeri.21 British pada awalnya,

mengamalkan dasar tidak campur tangan dalam hal ehwal masyarakat tempatan, tetapi apabila

berlakunya pergaduhan dalam kalangan pembesar Perak dan pemerintah iaitu sultan, di mana

berlaku perebutan takhta kerajaan Perak selepas kemangkatan Sultan Ali pada 20 Mei 1871 di

Sayong.22 Pergaduhan ini melibatkan Sultan Ismail dan Raja Abdullah.

21
Khoo Kay Kim, Negeri – Negeri Melayu Pantai Barat 1850-1873 ( Petaling Jaya : Fajar Bakti Sdn. Bhd, 1984),
ms.32.
22
Abdullah Zakaria Ghazali, Pasir Salah Pusat Gerakan Menentang British di Perak (Kuala Lumpur : Penerbit
Universiti Malaya, 1997), ms.11.

9
 Apabila Sultan Ismail ditakhtakan sebagai Sultan Perak telah menimbulkan rasa tidak

puas hati Raja Muda Abdullah kerana baginda mengatakan bahawa takhta pemerintahan Perak

selepas kemangkatan Sultan Ali adalah baginda kerana selaku Raja Muda. Namun, sewaktu di

upacara pemakaman jenazah Sultan Ali, Raja Muda Abdullah tidak dapat hadir kerana

beberapa alasan. Kegagalannya untuk hadir ke upacara tersebut, menyebabkan para pembesar

membuat keputusan untuk melantik Raja Muda Bendahara Ismail sebagai Sultan Perak.23 Hal

ini telah menimbulkan rasa marah dan tidak puas hati dalam diri Raja Abdullah. Dalam

usahanya untuk menduduki takhta kerajaan Perak tersebut, baginda cuba untuk mendapatkan

pertolongan daripada saudagar di Pulau Pinang dan pegawai British. Keadaan ini telah

dimanfaatkan sepenuhnya oleh British kerana ini dilihat sebagai satu peluang yang besar untuk

mereka masuk dan bertapak secara rasmi ke kawasan yang kaya dengan bijih timah. Tindakan

Raja Abdullah yang meminta jasa baik Munshi Ibrahim untuk memaklumkan bahawa baginda

sanggup melayani kehendak British kepada C.J.Irving telah memberikan impak besar kepada

Perak.24 Tambahan pula, keadaan di Perak yang kacau bilau dengan berlakunya pergaduhan

antara kongsi gelap telah mendorong British untuk campur tangan dalam menyelesaikan

pertelingkahan tersebut kerana bagi mereka, keamanan penting untuk kelancaran ekonomi

demi kepentingan mereka.

Pada 4 November 1973, Sir Andrew Clarke tiba di Singapura dan memegang jawatan

sebagai Gabenor Negeri – Negeri Selat menggantikan Sir Harry Ord. Lee Kim Ching

mengambil peluang kedatangan Gabenor ini untuk melaporkan tuntutan Raja Muda Abdullah

yang meminta Gabenor untuk menjadi orang tengah dalam meyelesaikan persengketaan beliau

dengan Ngah Ibrahim serta sanggup membuat perjanjin dan menerima Residen British.25

Tindakan Raja Abdullah ini melihatkan satu tindakan yang memakan dirinya sendiri dan

23
Ibid, ms. 5.
24
Ibid, ms. 10.
25
Ibid, ms. 13.

10
keamanan rakyat kerana telah tercetus Perjanjian Pangkor 1874 yang menyebabkan Perak

menerima Residen British yang pertama sehingga melibatkan percampuran secara langsung

British dalam pentadbiran dan pemerintahan negeri Perak pada waktu itu.

Hal ini secara jelas menunjukkan ketidakstabilan politik khususnya di Perak, telah

memudahkan British untuk campur tangan secara rasmi di Tanah Melayu. Tindakan Raja

Abdullah itu sendiri yang mengundang kemaraan British di mana baginda telah meminta

pertolongan British untuk menyelesaikan pertelingkahan antara kongsi gelap dan

mentakhtakan baginda sebagai Sultan Perak yang baharu dengan pelbagai syarat. Sir Andrew

Clarke pernah menyuarakan cita- citanya kepada W.H. Read untuk campur tangan di negeri –

negeri Melayu apabila tiba masanya.26 Masa itu tiba apabila berlaku ketidakstabilan politik di

dalam negeri Perak yang sebelum ini menjadi tumpuan utama British untuk menjajah Tanah

Melayu. Hal ini dapat menjelaskan bahawa kedatangan British ke Tanah Melayu bukan semata

– mata untuk mengaut keuntungan ekonomi Tanah Melayu tetapi hasrat untuk campur tangan

dalam pemerintahan dan pentadbiran Tanah Melayu semakin meningkat kerana ianya

merupakan peluang untuk mereka kuasai Tanah Melayu.

iv. Keadaan huru hara di Tanah Melayu

Seterusnya, keadaan huru hara di Tanah Melayu turut mendorong kedatangan dan campur

tangan British ke Tanah Melayu sehingga mencetuskan Perjanjian Pangkor 1874. Keadaan

huru hara ini disebabkan oleh pergaduhan antara kongsi gelap yang melibatkan pelombong –

pelombong Cina. Di negeri – negeri Melayu, kongsi gelap mula muncul di pusat pusat

perlombongan di Sungai Ujong, Lukut dan Linggi sekitar rahun 18820-an lagi. Kongsi Gelap

26
Ibid, ms 13

11
yang pertama ditubuhkan ialah Tian Ti Hoey.27 Pelbagai masalah yang berlaku sehingga

meninmbulkan kekacauan di Larut, Negeri Sembilan dan negeri – negeri Selat iaitu Pulau

Pinang.

Misalnya di larut, sewaktu pemerintahan Long Jaafar di Larut, keadaan masih stabil

dan boleh dikawal tetapi apabila Ngah Ibrahim meneruskan polisi ayahnya dengan membawa

masuk pelombong Cina dari Pulau Pinang, keadaan menjadi kacau bilau.28 Kebanyakkan

pelombong Cina di Larut sering bermusuhan dan mereka menganggotai pertubuhan –

pertubuhan kongsi gelap. Pada 1860-an kebanyakan pelombong Cina menganggotai dua

pertubuhan terbesar dab berpengaruh iaitu pertubuhan Ghee Hin yang terdiri daripada golongan

Cina yang berketurunan kantonis dan Hai San yang terdiri daripada keturunan Hakka.29 Kedua

– dua pertubuhan kongsi gelap ini sering bersengketa dan bertindak ganas sehingga dapat

menjejaskan kegiatan aktiviti perlombongan pada waktu tersebut. Persengketaan yang

berlarutan telah menyebabkan berlakunya beberapa siri peperangan seperti Perang Larut I

(1861-1862), Perang Larut II (1865) dan Perang Larut III (1872-1874).

British melihat keadaan ini sebagai satu peluang keemasan untuk mereka masuk

campur dalam pentadbiran Tanah Melayu sebagai pendamai untuk menyelesaikan masalah ini.

Padahal ini merupan helah British semata – mata kerana jika mereka tidak menyelesaikan

pertikaian dan keadaan huru hara di Larut, sudah pasti ekonomi bijih timah akan terjejas teruk

dan mereka tidak berkesempatan untuk mengaut keuntungan yang ada di Tanah Melayu.

Jelaslah bahawa, keadaan huru hara yang berlaku di Tanah Melayu akibat pergaduhan dua

kongsi gelap ini mengundang kemaraan British ke Tanah Melayu sehingga tercetusnya

Perjanjian Pangkor 1874.

27
Khoo Kay Kim, Negeri – Negeri Melayu Pantai Barat, ms. 132
28
Mohd Zamberi A.Malek, Larut Daerah Terkaya, ms. 44.
29
Ibid,ms. 46

12
3.0 Kesimpulan.

Secara umumnya, dasar kapitalisme British di Tanah Melayu ialah semata- mata untuk

mengaut keuntungan daripada hasil kekayaan bumi Tanah Melayu pada waktu itu. Kepesatan

perlombongan bijih timah di beberapa buah negeri khususnya di Perak, Selangor dan Sungai

Ujong telah menaikkan lagi semangat imperialisme mereka untuk menjajah Tanah Melayu.

Namun tidak ketinggalan juga faktor seperti ingin menegcilkan kuasa perundangan islam dan

ketidakstabilan politik di Tanah Melayu itu sendiri telah membuka ruang dan peluang kepada

British untuk masuk campur dalam pemerintahan dan pentadbiran Tanah Melayu.

Dasar meluaskan kuasa ke tanah jajahan bukan sahaja berfungsi untuk membekalkan

bahan mentah tetapi untuk memasarkan bahan mentah. Kekacauan yang berlaku di negeri –

negeri Melayu dilihat boleh menjejaskan pelaburan modal oleh saudagar – saudagar Selat

dalam aktiviti perdagangan. Kekacauan yang ditimbulkan oleh pelombong- pelombong Cina

yang terlibat dengan kongsi gelap serta perebutan takhta di kalangan pemimpin Melayu telah

memaksa British untuk campur tangan bagi menyelesaikan pertikaian demi menjamin kegiatan

ekonomi daripada terjejas.

Hal ini telah mencetuskan Perjanjian Pangkor 1874 di antara British dan Raja Abdullah

serta para pembesarnya. Hal ini secara tidak langsung membawa kepada pengukuhan kuasa

British di Tanah Melayu kerana perjanjian tersebut secara rasminya melibatkan campur tangan

secara langsung British di Tanah Melayu apabila sistem residen diperkenalkan. Tindakan

British ini tidak lain tidak bukan hanyalah untuk mengaut keuntungan dan kekayaan Tanah

Melayu hasil daripada kekayaan bijih timah di samping faktor lain yang turut menyumbang

tercetusnya Perjanjian Pangkor 1874 kerana ianya dilihat boleh memberi keuntungan besar

buat negara mereka.

13
4.0 Bibliografi

Abdullah Zakaria Ghazali, Pasir Salak Pusat Gerakan Menentang British di Perak (Kuala

Lumpur : Universiti Malaya, 1997).

Alvi Sudin, “Kemasukan Orang Cina Dan Perlombingan Bijih Timah Di Kaki Bukit, Perlis“ , Jurnal

Warisan Indera Kayangan (Bil.3- 1991)

Khoo Kay Kim.1984. Negeri - Negeri Melayu Pantai Barat 1850-1873, (Petaling Jaya :

Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd).

Mohd Zamberi A. Malek. 2001. Larut Daerah Terkaya ( Bangi, Selangor : Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia).

Muhammad Yusoff Hashim.1989. Kesultanan Melayu Melaka ( Kuala Lumpur : Dewan

Bahasa dan Pustaka).

Prof. A. Ray, 1968, Study Of History Of Malaysia, 1400-1963 ( Kuala Lumpur : Syarikat

A.S.A. Rasheed).

Qasim Ahmad, 1999. Revolusi Industri Pertama : Sejarah Permasalahan sosioekonomi dan politik,

(Kota Kinabalu : Universiti Malaysia Sabah).

Ramizah Wan Muhammad, “Sejarah Pentadbiran Kehakiman Islam di Malaysia: Satu

Sorotan”, 21 (Kanun) (1) (Mac 2009).

Wong Lin Ken. 1965. The Malayan Tin Industry to 1914 : With Special reference to the states

of Perak, Selangor, Negeri Sembilan and Pahang. (Tucson: University of Arizona Press).

Wong Lin Ken, 1964. Western Enterprise and The Development of The Malayan Tin Industry to 1914

dalam Economic Development of South East Asia. Disunting oleh C. Cowan (London : G. Allen dan

Unwin,)

14