Asusu Edo

Edo /ˈɛdoʊ/ (nke nwere akara ngosi, Ẹ̀dó), nke a na-akpọkwa Bini (Benin), bụ asụsụ a na-asụ na Edo Steeti, Naijiria. Ọ bụ asụsụ ala nke ndị Edo ma bụrụkwa asụsụ bụ isi nke Alaeze Ukwu Benin na onye bu ya ụzọ, Igodomigodo.

E nwere ụdaume asaa, //i e ɛ a ɔ o u//, nke niile nwere ike ịdị ogologo ma ọ bụ imi, na ụda atọ.

Edo nwere ndepụta nke ụdaolu maka asụsụ Edoid. Ọ na-ejigide naanị otu ụdau/m/e imi, /m/, mana o nwere ụdaume 13 nke ọnụ, /r, l, ʋ, j, w/ na nkwụsị 8, nke nwere allophones imi dị ka [n, ɲ, ŋw], na allophones nasalized [ʋ̃, j̃, w̃] n'ihu ụdaume imi.

A kọwaala rhotics atọ ahụ dị ka ụdaolu na ụdaume me na-enweghị ụdaolu yana ụdị Bekee dị mfe. Otú ọ dị, Ladefoged [peeji chọpụtara na atọ ahụ bụ ndị na-eru nso, na-ebuli ụzọ abụọ na-enweghị ụda olu (na-enweghị fricatives) na ikekwe n'ebe dịtụ iche ma e jiri ya tụnyere nke atọ mana ọ bụghị trills.

Ọdịdị ụdaume dị mfe, na-abụ CVV, ebe VV bụ ma ọ bụ ụdaume ogologo ma ọ bụ /i, u/ gbakwunyere ụdaume dị iche ma ọ bụ nke imi.

Mkpụrụ akwụkwọ Edo nwere mkpụrụedemede dị iche iche maka a/l/lophones nke //ʋ// na /l/, mw na n:

A na-ede ụdaume ogologo site na okpukpu abụọ nke mkpụrụedemede ahụ. Enwere ike ide ụdaume imi na -n ikpeazụ ma ọ bụ na ụdaume imi mbụ. Enwere ike ide ụda olu na ụdaolu, ụdaolu dị ala, na enweghị akara, ma ọ bụ na -h ikpeazụ (-nh na ụdaume imi).