Görkem Akgöz
https://www.gorkemakgoz.com/
https://brill.com/display/title/56273?contents=editorial-content
My research areas are the global history of labour and political economy, women and gender history, social movements, and cultural history. I am currently a post-doc fellow at re:work (IGK Work and Human Life Cycle in Global History).
I am the co-coordinator of the Workplaces: Pasts and Presents working group of the European Labour History Network, the co-producer of podcast series Workplace Matters (https://anchor.fm/workplacematters/episodes/The-Historical-Transformation-of-the-Workplace-roundtable-e19s7jv?fbclid=IwAR0kLjB8NplHVbeMr0uwR1Cl7dG-ElyzbV3xL7JzzPW9kTH9-WZjFejoros), the co-chair of the Labour Network of the European Social Science History Conference, and a member of the Editorial Committee of the International Review of Social History.
My book "In the Shadow of War and Empire: Industrialisation, Nation-Building and Working-Class Politics is by Brill in 2024.
Supervisors: Prof. Dr. Marcel van der Linden and Prof. Dr. Touraj Atabaki
Phone: +49 (0)30 2093 702 00
Address: Mailing address:
Humboldt-Universität zu Berlin
IGK Arbeit und Lebenslauf in globalgeschichtlicher Perspektive
Unter den Linden 6, 10099 Berlin
Official residence:
Georgenstr. 23, 10117 Berlin
Telephone: +49 (0)30 2093 702 00
Telefax: +49 (0)30 2093 702 10
[email protected]
https://brill.com/display/title/56273?contents=editorial-content
My research areas are the global history of labour and political economy, women and gender history, social movements, and cultural history. I am currently a post-doc fellow at re:work (IGK Work and Human Life Cycle in Global History).
I am the co-coordinator of the Workplaces: Pasts and Presents working group of the European Labour History Network, the co-producer of podcast series Workplace Matters (https://anchor.fm/workplacematters/episodes/The-Historical-Transformation-of-the-Workplace-roundtable-e19s7jv?fbclid=IwAR0kLjB8NplHVbeMr0uwR1Cl7dG-ElyzbV3xL7JzzPW9kTH9-WZjFejoros), the co-chair of the Labour Network of the European Social Science History Conference, and a member of the Editorial Committee of the International Review of Social History.
My book "In the Shadow of War and Empire: Industrialisation, Nation-Building and Working-Class Politics is by Brill in 2024.
Supervisors: Prof. Dr. Marcel van der Linden and Prof. Dr. Touraj Atabaki
Phone: +49 (0)30 2093 702 00
Address: Mailing address:
Humboldt-Universität zu Berlin
IGK Arbeit und Lebenslauf in globalgeschichtlicher Perspektive
Unter den Linden 6, 10099 Berlin
Official residence:
Georgenstr. 23, 10117 Berlin
Telephone: +49 (0)30 2093 702 00
Telefax: +49 (0)30 2093 702 10
[email protected]
less
Related Authors
InterestsView All (12)
Uploads
Videos by Görkem Akgöz
You can easily join the already existing working groups. The ELHN is also open to suggestions for new working groups.
For further information on the Workplaces: Pasts and Presents Working Group, please see: https://socialhistoryportal.org/elhn/wg-workplaces
Books by Görkem Akgöz
historiography of the Global South."
Marcel van der Linden
Articles by Görkem Akgöz
som redan hade beviljats uppehållstillstånd i Danmark. Dessa de facto deportationsläger, där personer som ännu inte utvisats väntar på obestämd
tid under förhållanden som i praktiken, om än inte juridiskt, innebär ett fängelsestraff, har med tiden utvecklats till konflikthärdar i Danmarks deportationsinriktade asylpolitik. I dokumentären The Sad Truth (2023) leder den danska migrationsforskaren och filmaren Helle Stenum oss genom grindarna till dessa läger. Samtidigt berättar hon den danska flyktingpolitikens historia.
regimes not only exploit, but also reconstruct, gender difference through daily interactions on the shop floor. The first part of this essay focuses mainly on state actions relating to industrial female labour. I analyze the development of state and cultural discourses on industrial development and women’s industrial labour and their effect on protective legislation in interwar Turkey. In the second part, I adopt an experience- near level of analysis to document women’s experience of factory work.
include micro-history as well? Is a global labour history from below possible?
the twentieth century, scholars registered achievements in documenting
their history, but since the late 1980s, and for a generation, the field lost
impetus within labour history although insights continued to accumulate
through work in adjacent disciplines. The factory has not featured on the
agenda of ‘transnational’ and ‘global’ labour history, but we suggest that it
can and should contribute to that broader global project, reinvigorating
labour history, not least by contributing a dimension close to workers’
everyday experience.
level through Bakırköy Cloth Factory – a state-owned factory in Istanbul,
Turkey. Founded as a private enterprise in 1850, Bakırköy became the
State Industrial Office’s property in 1932 and of Sümerbank, the young
Turkish state’s bank and industrial holding company in charge of textile
production in 1933. Having survived such a drastic regime change, the
factory’s first two decades under Sümerbank were shaped by the ruling
classes’ zealous and simultaneous efforts of nation-building and industrialization.
In the ruling classes’ popular projection, the alleged conversion
of an unproductive industrial relic of the imperial past into an
example of Republican hard work and patriotism provided opportunities
for workers to repay their debt to the nation and its forefathers. In the
context of the displacement and mediation of class conflict via nationalist
discourses, this study explores how this industrial national space became
the site of discursive struggles on national belonging and citizenship.
Material from parliamentary debates and media coverage is linked with
workers’ files to offer a micro-historical perspective on the interactions
between class and nation.
tartışılan emek tarihçiliğimizde bir “bahar”
havasının esmeye başladığı haberini, ilk
olarak Toplumsal Tarih’in 2014 yılına ait
Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinde Bahar alt başlıklı sayısından
almıştık. Ertesi yıl, yine bu sayının editörleri
Y. Doğan Çetinkaya ve Mehmet Ö. Alkan’ın derlediği
Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi
1839-2014 kitabında da bu bahar havası artarak devam
etmiş, Çetinkaya daha da ileri giderek emek tarihinin
“sefaletten ihyaya” ulaştığını müjdelemişti.
İşçi sınıfı hakkındaki tarihsel bilgimizin niceliksel
olarak artmakta olduğu sevindirici bir gerçek ancak
bu artışa eşlik eden ve etmeyen metodolojik yaklaşımların
tartışılması konusunda emek tarihçileri
olarak yavaş ve çekingen kaldığımız da en az bunun
kadar gerçek. Örneğin feminist tarihyazıcılığının
son kırk yılda ürettiği yeni yaklaşımlar ve toplumsal cinsiyetin tarihsel çalışmalarda analitik bir kategori
olarak ele alınmasının yarattığı epistemolojik krizler,
kopuşlar ve yenilikler henüz Türkiye’de işçi sınıfının
tarihsel kavranışına dair hiçbir taşı yerinden oynatabilmiş
değil. “Sefalet” dönemimizin belki de sonuna
rastlayan ve akademik tarihçiliğimizde maalesef
çok az örneği bulunan bir polemikte, Yiğit Akın ve
Ahmet Makal’ın yaklaşımlarını eleştirirken, Gülhan
Balsoy’un işaret ettiği toplumsal cinsiyet körlüğü sorununu,
esen “bahar” havası da ortadan kaldıramadı
henüz. Üstelik emek tarihi feminist tarihyazımının
en etkin örneklerini üretmiş, alanın temel kavramlarının
toplumsal cinsiyetlendirilmiş kullanımlarını
ortaya sermiş, yeni sorular ortaya atmış ve kaynak
kullanımına dair yeni yaklaşımlar geliştirmişken, durum
bu. Bu makalede, bu eksikliği gidermeye yönelik
bir müdahale yaparak emek tarihinde toplumsal cinsiyetin
kavramsallaştırılması ve bir analitik kategori
olarak kullanılmasını tartışmaya açıyoruz.
mücadelenin talepleri, örgütlenme biçimleri ve anti-sistemik karakteri konusunda içeriden bir eleştiri olarak geniş bir yankı uyandıran, kuramsal ve politik açıdan oldukça önemli bir tartışmaya, feminizmin neoliberalleşmesine dair uluslararası örneklerden hareketle bakacağız. Makalenin iki alt başlıktan oluşan ilk kısmında, neoliberal kapitalizmin dinamiklerinin kadınların hayatında yol açtığı çelişkili
sonuçları, istihdam biçimleri ve değişen toplumsal cinsiyet mitleri bağlamında, feminist yazarların değerlendirmelerine referansla ele alacağız. Makalenin ikinci kısmında, yukarıda andığımız tartışmadan hareketle, ancak bu tartışmanın öncüllerine de referanslar vererek, neoliberalizm ve feminizm arasındaki ilişkinin niteliğine dair farklı saptamaları ve kavramsallaştırmaları inceleyeceğiz. Bu bölümde, bir taraftan belirli bir coğrafi bölgeye ya da spesifik bir örneğe odaklanmadan, tartışmanın metodolojik ve politik eleştirilerini yapan metinleri incelerken. diğer taraftan bu tartışmadan hareketle Türkiye, Hindistan ve Latin Amerika gibi farklı coğrafyalarda feminizmin tarihsel gelişimi ve güncel durumu hakkında yapılan analizlerden yararlanacağız. Son kısımdaysa, yakın zamanda neoliberalizmi yukarıdan bir toplumsal hareket olarak ele alarak, neoliberalizm ile aşağıdan toplumsal hareketler arasındaki ilişkileri analitik bir çerçevede çözümleyen bir kavramsallaştırmaya başvuracak ve feminizme içeriden getirilen eleştirileri, neoliberal dönemde toplumsal muhalefet bağlamında daha geniş bir çerçevede yeniden düşünmeyi önereceğiz.
Anahtar kelimeler: Feminizm, neoliberalizm, kadın istihdamı, toplumsal cinsiyet mitleri, toplumsal hareketler
At a time when neoliberal feminism has been receiving increasing attention as a field of research, the debates over the historical dynamics of neoliberalism’s use of feminist demands and discourses are heating up. In this article, we will look at the arguments on the changes of the demands, forms of organization and anti-systemic character of feminist struggle. Having received a good amount of reaction from the feminists, these discussions are both politically and theoretically important. In the
first section, we will analyze the contradictory results neoliberal capitalism has created in women’s life in terms of modes of employment and changing gender myths. The second section addresses the different arguments and conceptualizations on the relationship between feminism and neoliberalism. We will refer to the texts criticizing these conceptualizations methodologically and politically on the one
hand, and comparatively analyze studies on the historical development and contemporary dynamics of feminism in Turkey, India and Latin America on the other. In the last section, we will refer to a recent
approach that conceptualizes neoliberalism as a social movement from above and explains the ways it relates to different social movements from below in an analytical framework. We will thus suggest to
rethink the current debate within feminism in the wider context of social opposition in neoliberalism.
Keywords: Feminism, neoliberalism, female employment, gender myths, social movements
Anahtar sözcükler: Ekonomik kriz, Kadın emeği, Ücretsiz emek, Yeniden üretim emeği, İstihdam piyasası, Biyopolitika, Pronotalizm, Kadına yönelik şiddet
You can easily join the already existing working groups. The ELHN is also open to suggestions for new working groups.
For further information on the Workplaces: Pasts and Presents Working Group, please see: https://socialhistoryportal.org/elhn/wg-workplaces
historiography of the Global South."
Marcel van der Linden
som redan hade beviljats uppehållstillstånd i Danmark. Dessa de facto deportationsläger, där personer som ännu inte utvisats väntar på obestämd
tid under förhållanden som i praktiken, om än inte juridiskt, innebär ett fängelsestraff, har med tiden utvecklats till konflikthärdar i Danmarks deportationsinriktade asylpolitik. I dokumentären The Sad Truth (2023) leder den danska migrationsforskaren och filmaren Helle Stenum oss genom grindarna till dessa läger. Samtidigt berättar hon den danska flyktingpolitikens historia.
regimes not only exploit, but also reconstruct, gender difference through daily interactions on the shop floor. The first part of this essay focuses mainly on state actions relating to industrial female labour. I analyze the development of state and cultural discourses on industrial development and women’s industrial labour and their effect on protective legislation in interwar Turkey. In the second part, I adopt an experience- near level of analysis to document women’s experience of factory work.
include micro-history as well? Is a global labour history from below possible?
the twentieth century, scholars registered achievements in documenting
their history, but since the late 1980s, and for a generation, the field lost
impetus within labour history although insights continued to accumulate
through work in adjacent disciplines. The factory has not featured on the
agenda of ‘transnational’ and ‘global’ labour history, but we suggest that it
can and should contribute to that broader global project, reinvigorating
labour history, not least by contributing a dimension close to workers’
everyday experience.
level through Bakırköy Cloth Factory – a state-owned factory in Istanbul,
Turkey. Founded as a private enterprise in 1850, Bakırköy became the
State Industrial Office’s property in 1932 and of Sümerbank, the young
Turkish state’s bank and industrial holding company in charge of textile
production in 1933. Having survived such a drastic regime change, the
factory’s first two decades under Sümerbank were shaped by the ruling
classes’ zealous and simultaneous efforts of nation-building and industrialization.
In the ruling classes’ popular projection, the alleged conversion
of an unproductive industrial relic of the imperial past into an
example of Republican hard work and patriotism provided opportunities
for workers to repay their debt to the nation and its forefathers. In the
context of the displacement and mediation of class conflict via nationalist
discourses, this study explores how this industrial national space became
the site of discursive struggles on national belonging and citizenship.
Material from parliamentary debates and media coverage is linked with
workers’ files to offer a micro-historical perspective on the interactions
between class and nation.
tartışılan emek tarihçiliğimizde bir “bahar”
havasının esmeye başladığı haberini, ilk
olarak Toplumsal Tarih’in 2014 yılına ait
Türkiye İşçi Sınıfı Tarihinde Bahar alt başlıklı sayısından
almıştık. Ertesi yıl, yine bu sayının editörleri
Y. Doğan Çetinkaya ve Mehmet Ö. Alkan’ın derlediği
Tanzimat’tan Günümüze Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi
1839-2014 kitabında da bu bahar havası artarak devam
etmiş, Çetinkaya daha da ileri giderek emek tarihinin
“sefaletten ihyaya” ulaştığını müjdelemişti.
İşçi sınıfı hakkındaki tarihsel bilgimizin niceliksel
olarak artmakta olduğu sevindirici bir gerçek ancak
bu artışa eşlik eden ve etmeyen metodolojik yaklaşımların
tartışılması konusunda emek tarihçileri
olarak yavaş ve çekingen kaldığımız da en az bunun
kadar gerçek. Örneğin feminist tarihyazıcılığının
son kırk yılda ürettiği yeni yaklaşımlar ve toplumsal cinsiyetin tarihsel çalışmalarda analitik bir kategori
olarak ele alınmasının yarattığı epistemolojik krizler,
kopuşlar ve yenilikler henüz Türkiye’de işçi sınıfının
tarihsel kavranışına dair hiçbir taşı yerinden oynatabilmiş
değil. “Sefalet” dönemimizin belki de sonuna
rastlayan ve akademik tarihçiliğimizde maalesef
çok az örneği bulunan bir polemikte, Yiğit Akın ve
Ahmet Makal’ın yaklaşımlarını eleştirirken, Gülhan
Balsoy’un işaret ettiği toplumsal cinsiyet körlüğü sorununu,
esen “bahar” havası da ortadan kaldıramadı
henüz. Üstelik emek tarihi feminist tarihyazımının
en etkin örneklerini üretmiş, alanın temel kavramlarının
toplumsal cinsiyetlendirilmiş kullanımlarını
ortaya sermiş, yeni sorular ortaya atmış ve kaynak
kullanımına dair yeni yaklaşımlar geliştirmişken, durum
bu. Bu makalede, bu eksikliği gidermeye yönelik
bir müdahale yaparak emek tarihinde toplumsal cinsiyetin
kavramsallaştırılması ve bir analitik kategori
olarak kullanılmasını tartışmaya açıyoruz.
mücadelenin talepleri, örgütlenme biçimleri ve anti-sistemik karakteri konusunda içeriden bir eleştiri olarak geniş bir yankı uyandıran, kuramsal ve politik açıdan oldukça önemli bir tartışmaya, feminizmin neoliberalleşmesine dair uluslararası örneklerden hareketle bakacağız. Makalenin iki alt başlıktan oluşan ilk kısmında, neoliberal kapitalizmin dinamiklerinin kadınların hayatında yol açtığı çelişkili
sonuçları, istihdam biçimleri ve değişen toplumsal cinsiyet mitleri bağlamında, feminist yazarların değerlendirmelerine referansla ele alacağız. Makalenin ikinci kısmında, yukarıda andığımız tartışmadan hareketle, ancak bu tartışmanın öncüllerine de referanslar vererek, neoliberalizm ve feminizm arasındaki ilişkinin niteliğine dair farklı saptamaları ve kavramsallaştırmaları inceleyeceğiz. Bu bölümde, bir taraftan belirli bir coğrafi bölgeye ya da spesifik bir örneğe odaklanmadan, tartışmanın metodolojik ve politik eleştirilerini yapan metinleri incelerken. diğer taraftan bu tartışmadan hareketle Türkiye, Hindistan ve Latin Amerika gibi farklı coğrafyalarda feminizmin tarihsel gelişimi ve güncel durumu hakkında yapılan analizlerden yararlanacağız. Son kısımdaysa, yakın zamanda neoliberalizmi yukarıdan bir toplumsal hareket olarak ele alarak, neoliberalizm ile aşağıdan toplumsal hareketler arasındaki ilişkileri analitik bir çerçevede çözümleyen bir kavramsallaştırmaya başvuracak ve feminizme içeriden getirilen eleştirileri, neoliberal dönemde toplumsal muhalefet bağlamında daha geniş bir çerçevede yeniden düşünmeyi önereceğiz.
Anahtar kelimeler: Feminizm, neoliberalizm, kadın istihdamı, toplumsal cinsiyet mitleri, toplumsal hareketler
At a time when neoliberal feminism has been receiving increasing attention as a field of research, the debates over the historical dynamics of neoliberalism’s use of feminist demands and discourses are heating up. In this article, we will look at the arguments on the changes of the demands, forms of organization and anti-systemic character of feminist struggle. Having received a good amount of reaction from the feminists, these discussions are both politically and theoretically important. In the
first section, we will analyze the contradictory results neoliberal capitalism has created in women’s life in terms of modes of employment and changing gender myths. The second section addresses the different arguments and conceptualizations on the relationship between feminism and neoliberalism. We will refer to the texts criticizing these conceptualizations methodologically and politically on the one
hand, and comparatively analyze studies on the historical development and contemporary dynamics of feminism in Turkey, India and Latin America on the other. In the last section, we will refer to a recent
approach that conceptualizes neoliberalism as a social movement from above and explains the ways it relates to different social movements from below in an analytical framework. We will thus suggest to
rethink the current debate within feminism in the wider context of social opposition in neoliberalism.
Keywords: Feminism, neoliberalism, female employment, gender myths, social movements
Anahtar sözcükler: Ekonomik kriz, Kadın emeği, Ücretsiz emek, Yeniden üretim emeği, İstihdam piyasası, Biyopolitika, Pronotalizm, Kadına yönelik şiddet
Emek tarihçiliği açısından bu denli zengin malzeme içermesine rağmen, grev hakkı tartışmaları bugüne kadar iki büyük siyasi parti arasında artan rekabetin bir yansıması olarak algılanmıştır. Bu bakış açısında, işçiler neredeyse bu rekabet bağlamında siyasetçiler tarafından araçsallaştırılmışlardır. Ancak, iç siyasetin dinamiklerinin tümden değiştiği bir dönemde, işçileri bu dinamizmin pasif izleyicileri olarak düşünmek büyük bir hata olacaktır. İşçilerin deneyimlerinin ve örgütlü emek hareketi hakkındaki fikirlerinin takibine olanak tanıyan grev hakkı tartışmalarını bu gözle incelemek, onların rasyonel toplumsal aktörler olarak anlaşılmaları açısından önemlidir. 1947 sendikacılığının başlangıcından Demokrat Parti’nin iktidara geldiği Mayıs 1950 tarihine kadarki dönemde, işçilerin grev hakkı lehinde ve aleyhinde görüşlerini inceleyen bu çalışma, erken Cumhuriyet dönemi emek tarihi hakkındaki olgusal kavrayışımızı geliştirmenin yanında, aynı zamanda bu döneme ait yargılarımızın kiminin yeniden düşünmeye muhtaç olduğunu da gösterme amacı taşır.
the twentieth century, scholars registered achievements in documenting
their history, but since the late 1980s, and for a generation, the field lost
impetus within labour history although insights continued to accumulate
through work in adjacent disciplines. The factory has not featured on the
agenda of ‘transnational’ and ‘global’ labour history, but we suggest that it can and should contribute to that broader global project, reinvigorating
labour history, not least by contributing a dimension close to workers’
everyday experience.
reveal itself as a meta-historiographical text – a case in deeply considered
writing process. Akgöz combines a long-term political economy
approach with a shop-floor-level analysis of industrial relations. Interdisciplinarity is embedded in the working process, thereby, the tools of
economic history are engaged with experience-based sources. Akgöz’s
theoretical positioning is the true strength of the book’s originality.
The recent books of Görkem Akgöz, Dimitra Kofti, and Christian Strümpell all prove this point by incorporating different methodological dimensions of space and grounding their analyses in detailed empirical research.
oluştuğu, toplumsal bir ilişki olarak sermayenin üretildiği
ve yeniden üretildiği mekân olarak endüstriyel
işyeri, disiplinlerarası bir kapitalizm tarihi için
biçilmiş kaftan. Kitabımı tasarlar ve yazarken, temelde
bu iki imkânın peşinde koştum. Bir ondokuzuncu
yüzyıl pamuklu tekstil fabrikasının merceğinden,
geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinde kapitalizmin
gelişimini mümkün olduğunca geniş bir
perspektiften anlamaya çalıştım."
The topic of digital labor connects deeply with historical and political issues of labour in several ways, illustrating both continuity and transformation in work relations. We discussed Moritz Altenried's book The Digital Factory: The Human Labour of Automation, which takes us inside today's digital factories: gig economy platforms, video games, and Amazon warehouses, which often have startling connections to factories from the industrial past.
Workplace matters podcasts are produced by: Görkem Akgöz, Prerna Agarwal, Hasan Ashraf, Rick Halpern, Arnaud Kaba, Bridget Kenny, Sandra Lourenço, Aslı Odman, Nico Pizzolato, Mariana Stoler, Christian Strümpell.
and became a site of the construction of ideologies, imaginaries, and structures of feelings. The factory has also been a hub for collaborative projects between global and national actors and institutions. The balance of power within these networks was shaped in part by the shifting contours of the geopolitical and global economic order. Yet, local dynamics at the shop floor level also played a role in shaping the transnational flows of ideologies, expertise, and knowledge.
a hybrid event between 30 August and 3 September 2021. Here are the four sessions we, the Factory History Working Group, will have at the conference:
1) Fordism in Translation: A View from the Periphery
2) Transnational Perspectives on Labour Processes and Labour and Labour Relations
3) Narrating the Socialist Factory: Between History, Myth, and Memory
4) Digital Humanities and Factory History: Texts, Images, Sounds
https://www.worck.eu/.../WORCK-ELHN-Conference-2021...
There will also be a network meeting to discuss the network activities and possible collaborations on Monday, 30 August.
The deadline for abstract submission is 25 September 2020.
Factory History Working Group Sessions
18‐21 Sept. 2019, Amsterdam
chooses the factory as a unit of analysis. The focus is on inquiring new methodological and
epistemological perspectives on the subject in order to explore the historical and contemporary
dynamics of capitalism at the point of production in an interdisciplinary fashion. The workshop
aims to initiated a collaborative, interdisciplinary conversation preliminary to the preparation of
a thematic issue on factory as an object of inquiry to be submitted to journals such as History &
Anthropology or International Labor and Working‐Class History. Participants to the workshop will
contribute to establish an agenda for research, the themes to be explored in the issue and invited
to submit their papers for consideration.
İstanbul Bilgi Üniversitesi, 10 Aralık 2016
workplace has lost its charm for labour historians with the geographical and thematic
broadening of the field. As theoretical interventions encompassing transnational dimensions
brought forms of non-wage and non-industrial labour to the fore, labour historians
have moved away from the industrial workplace. Just as the large Fordist factory ceased to
be the political and cultural reference point for policymakers, employers, and organized
labour, writing about factories has largely gone dormant.
Perhaps the most prominent aspect of this period was the interaction between the discourses of nationalism and working-class politics. By the end of the early Republican Turkish history, factory women were hoisted to a remarkable prominence by the nationalist labour trade union movement that endowed them with political significance. Upon the image of the female proletarian were fixed the hopes and dreams of Turkish nationalism. As a result, a variety of representations of female labour and sexuality were written into working-class narratives. Thus, the predominance of nationalist ideology and discourse further tainted the experiences of female factory workers who were simultaneously and continuously perceived as national and sexual subjects. Ranging from the paternalist stream within the labour movement that represented female workers in a politics of sentiments to patronizing editorial pieces criticizing female workers’ putative perception of work as a means to luxurious consumption, the different social and political representations of factory women worked to control women just as these women were entering the new social space of the factory. Tracing the multiple ways of depicting a working-class feminine subjectivity which was neither truly feminine nor authentic workers, a close textual analysis of trade union press on factory women paves the way to grasp the significance of gender within class; of the woman worker’s relationship to male workers, to the work process, to changes in family relations; and on the larger canvas, of her relationship to broad economic and political changes of the period.
Perhaps the most prominent aspect of this period was the interaction between the discourses of nationalism and working-class politics. By the end of the early Republican Turkish history, factory women were hoisted to a remarkable prominence by the nationalist labour trade union movement that endowed them with political significance. Upon the image of the female proletarian were fixed the hopes and dreams of Turkish nationalism. As a result, a variety of representations of female labour and sexuality were written into working-class narratives. Thus, the predominance of nationalist ideology and discourse further tainted the experiences of female factory workers who were simultaneously and continuously perceived as national and sexual subjects. Ranging from the paternalist stream within the labour movement that represented female workers in a politics of sentiments to patronizing editorial pieces criticizing female workers’ putative perception of work as a means to luxurious consumption, the different social and political representations of factory women worked to control women just as these women were entering the new social space of the factory. Tracing the multiple ways of depicting a working-class feminine subjectivity which was neither truly feminine nor authentic workers, a close textual analysis of trade union press on factory women paves the way to grasp the significance of gender within class; of the woman worker’s relationship to male workers, to the work process, to changes in family relations; and on the larger canvas, of her relationship to broad economic and political changes of the period.
Having survived such a drastic regime change, the factory’s first two decades under Sümerbank were characterized by the ruling classes’ zealous and simultaneous efforts of nation-building and industrialization. Together with other imperial factories taken over, Bakırköy Factory has historical significance as it witnessed the alleged conversion of an unproductive industrial relic of the imperial past to a Republican example of hard work and patriotism. At stake was not just an economic enterprise, but also a national space where the workers were expected to “desire productivity as a burning ambition” with their hearts “beating with care they show to their labour.” In the popular imagery of the ruling classes, industrial work at state factories was an opportunity for workers to pay their debt to the nation and its forefathers.
This paper looks at the discourses on citizenship and national belonging from the shop floor of Bakırköy Factory. In the context of the displacement and mediation of class conflict through the use of nationalist discourses, it explores the ways in which this industrial national space became the site for discursive struggles on national belonging and citizenship. Taking the factory as a unit of analysis, the paper connects shop floor activity to the general level of politics and analyzes the shop floor dynamics of working-class collectivity by way of expanding the study of that process beyond its purely economic moment. Bringing together material on the factory in parliament discussion and media coverage on the one hand and workers’ files, the research offers a micro-historical perspective on how the industrial workplace functioned as a site for discursive struggles on working-class citizenship and national identity.
1990’ların sonunda kaleme aldığı bir literatür eleştirisinde, Presser demografinin ilginç bir dönemden geçtiğini tespit eder. Bir yandan geniş veri setleri ve yeni teknikler aracılığıyla ilerleme gösteren disiplin, diğer yandan da nitel anlamda sosyal dinamikleri daha derinlemesine kavramayı zorunlu hale getiren bir hipotez yelpazesine sahip olmaya başlar. Disiplinin bu eksenler üzerinden giderek genişlemesi, geçmişte politika yaratımı süreçleri ile doğrudan ilişkili olan demografların etki alanının artması yönünde bir eğilim beklentisi yaratsa da, Presser’a göre demograflara uluslararası politika alanında giderek daha az ihtiyaç duyulmaya başlandığını söyler. Bunun sebebi olarak da, önceden demografik araştırmalarda marjinal konumda olan toplumsal cinsiyet perspektifinin, sosyal politikalar alanında giderek merkezi bir konuma yükselmesine işaret eder (Presser 1997, 295). Bununla beraber toplumsal cinsiyet perspektifinin akademide genişleyen alanı, demografi ile çeşitli açılardan kesişmesini zorunlu kılmış, ancak bu kesişmenin niteliği feminist demografları çok da memnun etmemiştir.
Bu makale doğurganlık alanında çalışan feminist araştırmacıların demografi disiplinine getirdiği kuramsal, metodolojik ve politik eleştirilerinin bir değerlendirmesini sunduktan sonra, Türkiye’de doğurganlık alanında yapılan çalışmaları bu eleştiriler bağlamında inceler.
The importance of this idea in the context of this paper is that “the invisibility of housework hides the secret of all capitalist life: the source of social surplus –unwaged labor—must be degraded, naturalized, made into marginal aspect of the system, so that its producers can be more easily controlled and exploited” (Caffentzis 2002). Thus, like the other forms of unwaged work housework is also marginalized by capitalism and again, like the other forms, housework plays a crucial active role in the social reproduction of the system as a whole. It is an important part of its totality. Because capitalism made it an invisible, degraded kind of work, it is never discussed even as a part of the marginal mass. However, MariaRosa Dalla Costa made it explicitly clear, as early as 1972, that it was this invisible, degraded form of work which caused the social isolation of the woman and the failure of her societal integration (Dalla Costa and James 1972).
Nancy Fraser’ın 2009 yılında yayınlanan “Feminizm, Kapitalizm ve Tarihin Oyunu” adlı makalesi, neoliberal dönemde feminist mücadelenin talepleri, örgütlenme biçimleri ve anti-sistemik karakteri konusunda içeriden bir eleştiri olarak geniş bir yankı uyandırmakla kalmadı, aynı zamanda kuramsal ve politik açıdan oldukça önemli bir tartışmanın da fitilini ateşledi. Tartışmanın bir tarafında, ikinci dalga feminizmin taleplerinin, neoliberal dönemde bir çeşit yeniden anlamlandırılmaya uğrayarak neoliberal ekonomi politikalarıyla uyumlu hale geldiğini iddia edenler bulunuyor. İkinci dalga feminizmin ataerkil bir kavram olarak aile ücretine yönelttiği eleştirilerin, ücretlerin düşük tutulması ve esnek ve güvencesiz çalışmanın yaygınlaşması açısından neoliberalizmin işine yaradığı savı bu iddiaya kanıt olarak sunulan örneklerden bir tanesidir. Tartışmanın diğer tarafındaysa, neoliberalizmin bütün bağlamlarda aynı sonuçları yaratan tek bir süreç olmadığı, benzer şekilde, sınıfsal bir özgüllük taşıyan ve belirli bir coğrafyaya ait olan feminist hareketlerin kısıtlı temsil gücünün görmezden gelerek aşırı genellemeler yapılmaması gerektiği gibi metodolojik eleştiriler yer alıyor. Tartışmanın feminizmin sınırlarının dışına taşarak, neoliberalizmin tüm muhalif hareketleri etkileyen ve değiştiren yapısı üzerinde durmak ve feminizmi bu açıdan özgül bir örnek olarak değerlendirmeyerek, neoliberal dönemde yeni toplumsal hareketlerin sınırlılıklarından bahsetmek de mümkün. Hem kuramsal, hem de politik açıdan son derece önemli, özeleştirel ve özdüşünümsel niteliği sebebiyle de çok değerli olan bu tartışma, Türkçe literatürde kısıtlı da olsa yankı buldu.
Bu çalışmada, neoliberal dönemde kadınların yaşadığı sosyo-ekonomik değişikliklere paralel olarak feminist hareketin taleplerinde ve örgütlenme biçimlerinde gerçekleşen değişikliklere değinilecektir. Kadınların ücretli emek piyasasına girerek ekonomik özgürlük kazanması, toplumsal cinsiyet eşitliğine giden yolda anlamlı ve önemli bir taleptir ve 1980’li yıllarda bu talebe yönelik mücadelelerin kazanımla sonuçlanmış, kadınlar hızla işgücü piyasasına dahil olmuştur. Bu ekonomik içermeyi mümkün kılan ve sonrasında onu şekillendirense toplumsal cinsiyet kurgusundaki değişikliklerdir. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken noktalardan biri, neoliberalizmin kadın bedeni ve emeğini araçsallaştırmak için kullandığı bu kurgular karşısında kadınları pasif nesneler olarak değil, feminist mücadelenin somut yasal kazanımlarından toplumsal tahayyüllerin değişmesine dek uzanan bir spektrumda bu kurgunun faillerinden biri olarak ele almak gerektiğidir. Bu kavrayıştan hareketle, feminist mücadele ne işbirlikçi ne de tarihin oyunu karşısında çaresiz kalmış bir toplumsal hareket olarak ele alınabilir. İçsel çelişkileri ve ortaya çıkardığı ikilemli sonuçlar açısından zaman zaman muğlak bir görünüm arz eden neoliberalizm karşısında feminist hareketin aldığı pozisyonların tarihsel ve politik bir dökümünü yapmak için bahsi geçen tartışmanın eleştirel bir değerlendirmesini yapmak uygun bir yöntem olacaktır.
Toplumsal Tarih, Mayıs 2019'da "Demokrat Parti İktidarı ve Emek Hareketi" başlıklı özel bir dosyayla, dönemin emek ve sendikacılık hareketlerini iç ve dış siyasi konjonktür bağlamında ele alıyor. Dosyada bir araya getirilen makaleler; Demokrat Parti döneminde canlanan emek ve sendikacılık hareketlerinin bir yanıyla barındırdığı mücadeleci karakteri gösterirken, diğer yanıyla da hem içeride iki parti arasındaki rekabetin hem de savaş sonrası dönemin uluslararası hegemonya mücadelesinin bir konusu haline geldiğine işaret eden karakterini ele alıyor ve emek tarihi çalışmalarında yokluğu uzun zamandır eleştirilen toplumsal cinsiyet perspektifine de dönemin kadın işçileri üzerinden katkı sunuyor.
Sinan Yıldırmaz'ın editörlüğünde hazırlanan dosya; Hakan Koçak, Görkem Akgöz, Tuna Ayber ve Aziz Çelik ile birlikte, iki mayıs arasındaki on yıllık Demokrat Parti iktidarına ilişkin çalışmalarda sıkça incelenen “yukarıdaki” aktörlerin dışında, toplumsal ve politik alanda mücadele eden “aşağıdakilerin”, emekçinin ve emeğin sesine kulak vermeyi amaçlıyor. Dosyada; emek tarihi çalışmalarında genellikle gölgede kalmış 1950'ler, dönemin ruhunun baskıcı karakterine rağmen bir sonraki döneme miras kalacak mücadeleci ve bağımsız sendikacılık gayretinin doğuşu, emek hareketinin kadın aktörleri ve savaş sonrası dönemin yeni dünya düzeninden etkilenme biçimleri bağlamında ele alınıyor.
Bu sayımızda üç ayrı makale ile Nâzım Hikmet'i anıyoruz. Nilay Örnek, Prof. Dr. Haluk Oral ile yaptığı söyleşide bizleri Oral'ın küratörlüğünü yaptığı sergi ve aynı ismi taşıyan yeni kitabı "Nâzım Hikmet'in Yolculuğu"na tanıklık etmeye davet ederken, Haluk Oral da doğumundan ilk kez hapisle tanıştığı 1928 yılına kadarki hayatını bir yol hikayesi olarak ele alıyor. Mehmet Perinçek, büyük şairin 1 Mayıs anılarını bilinmeyen konuşma ve yazılarıyla ilk kez okuyucuyla buluşturuyor. Mehmet Ö. Alkan ise Yıldız Sertel'in anılarının, fikirlerinin, hesaplaşmalarının ve Türkiye'deki son yıllarının izini Sertel'in Ardımdaki Yıllar kitabı üzerinden sürüyor ve Sertel ailesinin Nazım Hikmet'le ilişkisine değiniyor.
Dosya dışı yazılarımız arasında Hakan Yılmaz’ın makalesi, “Ulubatlı Hasan”ın da sonradan uydurulmuş bir efsane olduğu düşüncesini, bir Bizans kroniğinden ve yeni ortaya çıkarılan meçhul kabrinden yola çıkarak yeniden tartışmaya açıyor. Ceren Çelik, Balkan ve I. Dünya savaşları ile ekonomisi çöken Osmanlı'nın, II. Meşrutiyet sonrası kamusal alanda daha görünür hale gelen kadınların emeğine başvurmasını Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi Dârü’s-sınâa’sı etrafında ele alıyor.
Kitabiyat köşemizde Salih Özbaran, Cemal Kafadar'ın "Kendine Ait Bir Roma" adlı eserini Rumîlik/Türklük kavramları etrafında ele alıyor. Serap Mumcu Geronazzo ise 1 Mart'ta aramızdan ayrılan Venedikli ünlü Osmanlı tarihçisi, Türk Tarih Kurumu Onur Üyesi Prof. Dr. Maria Pia Pedani'nin öğrenme ve üretme tutkusu, tebessüm ve başarılarla dolu hayatının kısa bir panoramasını sunuyor.
Murat Cankara, Osmanlı’da Gayrimüslim Basından başlıklı köşesinde bu ay “Batı Ermeni Rönesansı”nın ilk yurdu olarak görülebilecek İzmir'de Ermenice olarak çıkan ve yer yer Ermeni harfli Türkçe metinlere de yer veren İzmirli dergisinin 9 Ekim 1909 tarihli sayısında yer alan “Mütalaa” başlıklı yazıyı, dönemin Ermeni basınında dil, eğitim, mezhep, Türklerle temas ve birey-millet ilişkileri konusunda nasıl bir müzakere yürütüldüğüne dikkatimizi çekerek aktarıyor. Emel Seyhan’ın hazırladığı “Osmanlı Basınında Yüz Yıl Önce Bu Ay” sayfalarında ise Mayıs 1919’da İzmir’in işgali ve sonrasındaki gelişmelerin basınımızdaki yansımaları ele alınıyor.
Dergimize bayiilerimizden, web sitemizden, aşağıdaki linkten ve Facebook sayfamızdaki “Şimdi Alışveriş Yap” butonu üzerinden ulaşabilirsiniz.
http://dukkan.tarihvakfi.org.tr/index.php?route=product%2Fproduct&path=85_86&product_id=701
Keyifli okumalar...
We call for papers that benefit from the methodological insights offered by spatial history in the study of the workplace.
and on the tools provided by digital humanities to archive, curate, and disseminate our findings to audiences of students, scholars, activists, and general public.
Labour and Working Class Studies
Fourteenth European Social Science History Conference (ESSHC)
Gothenburg, Sweden
Postponed to 12-15 April 2023
New deadline CfP: 15 April 2022