Чачхам

Чачхам (я) (эрс: хрящ, лат: cartilago) — хоттача кӀадий кеп. Чачхама чӀоаггӀа, кхаьта а йола тоӀайича метта а отта оагилга юкъера хӀама я. Чачхама кӀада тӀехкийчунцара (иштта дукхагӀа мел долча кӀадашцара) керттера башхало чухьа нерваши пхаьнаши ца хилар да. Нагахь санна оагилга юкъера хӀама цхьантайпара хуле, чачхамах кизга е гиалина оал, нагахь мазаех латте — мáза, нагахь увзалуча мазай цхаралах латте — цхарала. ТӀехьанахьа къаьстта йола перихондри яха хоттача кӀадай чӀибал тӀакхелла улл чачхама тӀа. Дийнатий дегӀагахьа чачхам е тӀехкий гома чӀоагӀа кӀийле хул е тӀехкий гома увзалу моттигаш кхоллаш хул (тӀехкий бовхьаш тӀакхулла хоттамий тӀехенаш хьаярца е тӀехкашта юкъе тӀайнаш (прослойкаш) а хулаш уж шоайле хотт, масала, цу тайпара болх букъчкъаьрашта юкъера Ӏаькъаша бу).

Онтогенез

Лакхерча букъанчкъаьрий дийнатий онтогенезагахьа дукхагӀа мел йолча тӀехкий дегӀаяр цкъахьалха чачхам хулаш, тӀаккха уж чачхамий кӀадаш тӀехкий кӀадаех хувцаш хул.

Эггара хьалхагӀа чачхам чачхама чкъаьрий хьахиннай (масала, аькхалий), тӀехкий болх а лелабеш. Белгалдаккха деза, тӀехкий гомацарча букъанчкъаьрий чачхамашкахьа минерале тухий (кальция фосфата) чулоацам оагилга юкъерча хӀаман чу лоха хилар, из бахьан долаш тӀехкаел эсалагӀа я уж чӀоагӀалгахьа. Аькхалийи кхыча чачхама чкъаьрийи чачхам дуккханахьа минерале тухаш чуӀув, бакъда дийна оагилгаш цун тӀехьанахьа мара йисац.

Классификаци

Сага дегӀагахьа кхо керттера чачхама кӀадай кеп белгалйоах^[1]^[2]:

гиалина чачхам. Чакхсадоаллаш, сийнó я^[2]. Матриксе коллагена мазаш да, хӀаьта уж селлар диткъа долаш кхыметтал микроскопа чу цхьантайпара хеталу из. ЙӀаьхача тӀехкий чачхама тӀехе, пӀендий бовхьаш гиалинах латт, иштта меража пенилга чу, екъача къамарга чуи бронхашкеи я; цун когаметта керда тӀехкаш хьахул. Гиалина чачхамаш (хоттамий мел йоацараш) перихондрица тӀакхелла я^[3]^[2];
увзалу чачхам. КӀезигагӀа чакхсадоаллаш, ӀажагӀó я матриксе коллагена мазаел совгӀа эластина мазаш доландаь^[2]. Лерга лаза чуи, тӀера хазаран наькъа чуи, къамарга чуи, садоахача къамарга чуи да. Иштта перихондри ца тӀакхелла я^[3]^[2];
мазай чачхам. Цкъаза гиалиначох дӀатоха^[2]. Матриксе дукха сома коллагена мазаш да. Хондроциташ кагий я, параллеле мугӀарашка нийсаенна латт^[3]. букъанчкъаьрашта юкъера Ӏаькъаши декъа пхаьнаш тӀехкаш довла моттигаши мазай чачхамах латт^[2]. перихондри яц^[3].

Дааргахьа

Чачхамаш кхехкаеча хана хондрин яха хӀама хьайоалл цох. Дийнатий чачхамаш студень кийчаеча хана тоха.

Белгалдаккхар

↑ Ю. И. Афанасьев, Н. А. Юрина, Е. Ф. Котовский. Гистология. — 5-е изд., перераб. и доп. — М.: Медицина, 2002. — С. 224—232. — 744 с. — ISBN 5-225-04523-5.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Антипова Л. В., Слободяник В. С., Сулейманов С. М. Анатомия и гистология сельскохозяйственных животных. — 2. — М.: Юрайт, 2019. — С. 53—56. — 388 с. — ISBN 9785041793876.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Гартнер Л. П., Хайатт Дж. Л. Цветной атлас гистологии. — Logobook.ru, 2008. — С. 72—73. — 462 p. — ISBN 9785986570129.

[Afanasiev_2002-1] Ю. И. Афанасьев, Н. А. Юрина, Е. Ф. Котовский. Гистология. — 5-е изд., перераб. и доп. — М.: Медицина, 2002. — С. 224—232. — 744 с. — ISBN 5-225-04523-5.

[Antipova_2019-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Антипова Л. В., Слободяник В. С., Сулейманов С. М. Анатомия и гистология сельскохозяйственных животных. — 2. — М.: Юрайт, 2019. — С. 53—56. — 388 с. — ISBN 9785041793876.

[Gartner_2008-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Гартнер Л. П., Хайатт Дж. Л. Цветной атлас гистологии. — Logobook.ru, 2008. — С. 72—73. — 462 p. — ISBN 9785986570129.

[1]

[2]

[3]