Irez a kontenajo

Ciencala klasifikuro di speci

De Wikipedio
Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

Diverseso di klasifikuri

[redaktar | redaktar fonto]
klasika klasifikuro
Rejio: Animalaro
Rejio: Plantaro
Rejio: Fungaro
Rejio: Protisturo
Rejio: Bakteriuro
Rejio: arkeobakteriuro

Pro lua ligilo kun la kulturala evoluciono di la homaro e l'evoluciono di la konoco, omna klasifikuro devas obligate evolucionar e do variar kun la socio-chanjo.

E se tradicion-socio evolucionas poke o tre lenta, to es inverso per socii nominita ‘ciencala’. Logike, naskas di ta fakto, klasifikuro-vario.

Populala klasifikuro

[redaktar | redaktar fonto]

Esante la maxim anciena formo por klasifikuro qua aparis en la historio, lua bazo esas simpla kriterii: simileso, supoza mori, brami, ec . Ul embarasas poka di ciencala donaji. Ante nekonocita, procedas per extenso e/o komparo : exemple, muso → vespertilio → kivo (shirma di pili, kivo es por chinini kom vegetala muso...).

Kulture lia kompara studio es tre savura (exemple komuna nomi di papavereto).

Ul dicernas mem, exemple otuso e strigo, rospo e rano, rato e muso ... omna speci parentigas qua es en kelka spiriti, supozita esar “spozulo e spozino”.

Ciencala klasifikuro

[redaktar | redaktar fonto]

Dure richigita til kreado ciencala klasifikuro di speci, nune kaduka ma ankore ofte uzita, de Karl von Linné. Divisas viva mundo en kin rejii.

Filogenezala klasifikuro

[redaktar | redaktar fonto]

La bazo di la filogenezala klasifikuro esas la "parenteso" inter speci. La filogenezo studias l'evoluciono di la speci de lua primitiva ancestri per studio di lua DNA.

(vivinta) → rejiobifurkeyoklasorangofamiliogenerospeco

Prokarioti esas unicelulala*, e lia genetikala materio ne jacas en ula nukleo. Li posedas enzimi lokita en celula parieto e genitas per diviziono celulala. Omna altra organismi nominezas eukarioti. La riprodukto celulala eventas per mitozo e ofte prizentas riprodukto di sexuala tipo.


Biologiala klasifikuro

[redaktar | redaktar fonto]

Nominita konvenciono

[redaktar | redaktar fonto]

La latina linguo ofte uzesas por klasifikar speci, ma l'Angla anke povas uzesar.