Skanderbeg
| Gjergj Kastriot Skanderbeg | ||
| ||
Rejulo di  Albania
| ||
| Guvernisteso: | 1443-1468 | |
| Precedanto: | Gjon Kastrioti | |
| Personal informi | ||
| Naskodato: | 6 di mayo 1405 | |
| Naskoloko: | Sinë, princio Kastrioti (nun Albania) | |
| Mortodato: | 17 di januaro 1468 | |
| Mortoloko: | Lezhë, Republiko Venezia (nun Albania) | |
| Spozo: | Donika Kastrioti | |
Gjergj Kastriot Skanderbeg esis Albanian aristokrato e militisto, judikata kom nacionala heroo di Albania. Lua statuo trovesas en multa Albanian urbi, inkluzite Tirane. En 1981, en Lehzë, konstruktesis mauzoleo memoriganta ilu. Lua kasko esas desegnita sur l'Albaniana standardo.
Nomo
[redaktar | redaktar fonto]George Kastrioti Skënderbeu aparis en latina fonti quale Georgius Castriotus Scanderbegh. Gjergj esas l'Albaniana equivalanta di l'Angla nomo George. La formo di lua lasta nomo skribesis quale Kastrioti,[1] Castriota,[2] Castriottis,[3] o Castriot.[4] La lasta nomo Kastrioti referas ambe la familio e la municipo di nord-westal Albania nomizita Kastriot, e la nomo di la familio posible originis de Latina vorto castrum, de la Greka κάστρο (Ide, "kastelo").
Otomani nomizis lu Skanderbeg, ed Albaniana versiono esas Skënderbeu (o Skënderbej), signifikanta "S-ro Alexandro". Latinigita quale Scanderberi en la versiono di Barleti, on kredas ke ca nomo komparesas kun Alexandros la Magna.
Biografio
[redaktar | redaktar fonto]
Skanderbeg naskis en la distrikto Dibër e decendis dil Kastrioti, un ek la familii maxim importanta di Albania. Lua patro, Gjon Kastrioti, esis heredala princo di mikra distrikto Epiro, qua inkluzis Mat, Krujë, Mirditë e Dibër. Lua matro Voisava esis princino de la famiio "Tribalda" (Bizancana nomo dil serbii), qua originis de Makedonia. Gjon Kastrioti esis maxim granda exponento kontre la Turki guidita da Beyazid la 1ma kontre Albania, ma lua rezisto esis vana.
Beyazid aceptis Albana submiso kambie tributo-pago da lokala guverninti. Gjergj Kastriot e lua tri frati guidesis al Otomana korto kom kaptiti. Ibe lu konvertis su al Islamo e studiis che la militala skolo en Edirne. Konseque, lu sendesis kom chefo dil batalio, ubi lu remarkis en Turka vinki. Ilu recevis la titulo Arnavutlu İskender Bey (Albane: Skanderberg) pro lua vinki.
Dum la komenco di novembro 1443, ilu dezertis Turka armeo, kande ol luktis kontre Hungari komandita da Jan Hunyadi proxim Niš, ensemble kun 300 Albani de Turka armeo. Lu nemediate komandis lua trupi vers urbo Krujë, e pos montrar falsa letro del sultano Murad al guvernisto dil urbo, ilu divenis chefo dil urbo ye la sama dio. Establisita en la kastelo di Krujë, ilu abandonis islamo e juris venjar sua familio ed Albania. Segun ilua biografo Naim Frashëri, Skanderbeg levis standardo reda kun aglo di du kapi en lua centro. Ilu federis kun feudala chefo Gjergj Arianit, e mariajis kun ilua filino, Andronika.
Ilu sucesis riunigar omna princi di Albania en urbo Lezhë, e kreis la Ligo di Lezhë. Ilu konstruktis fortresi en strategiala loki e organizis movila defenso qua facis la otomana fortii dispersar su, ultre lu developis militeto uzante le monti di Albania. Lu duris lua resisto kontre la turki til lua morto, e lua armeo nulatempe superiris 20 000 soldati.
En junio 1450 otoman armeo kun 150 000 homi sub Murad la 2ma siejis Krujë. Kun garnizono di 1 500 Albaniani sub Vrana Konti, Skanderbeg persekutis Otomani en ruro cirkume Krujë, e spoliis la nutrivi dil armeo di Murat. En septembro, Turka moralo febleskis pro ne atingar lua skopo. Murat agnoskis ke lu ne povis prenar la kasteloo di Krujë e lu decidis marchar a konkerar Edirne. Lu mortis dum la vintro di 1450-1451 e lua filio Mehmet la 2ma sucedis al lu.
Le kin sequanta yari esis pro Albania etapo sen Otoman ataki, pro la nova sultano decidis konquestar la ultima traci dil Bizancan imperio. La unesma konfronto unter Mehmet e Skanderbeg esis ye 1455 dum la sidejo di Berat, esanta unu dil maxim funesta fugado di Skanderbeg, qua tormentabis la kastelo dil urbo dum monati. Vidanta ke la kastelo povus kenquestar facile, lu marchis kun mez-kavalrio ver Vlore. Lore arivis le turkana rinforci 38 000 soldati, qui surpresis l'Albaniani e masakris li. Un ek la kauzi dil vinkeso esis trahizo di oficiro dil kavalrio, Hamza Kastrioti, nevulo di Kastrio, qua chanjis di bando donanta al turki informo pri la lokado ed organizado dil albaniana fortii. Plus tarda, lu kaptesis per Skanderbeg e lu esis enkarcerigita en la kastelo di Krujë.
En 1457, Otoman armeo kun 80.000 soldati invadis Albania kun skopo exterminar la rezisto dil Albani. Ica armeo guidesis da Isa beg Evrenoz, un ek l'oficisti qui vinkis la kavalrio di Kastriot, e da la nevulo di Skanderbeg, Hamza Kastrioti. Pos eludar la batalio dum monati, en septembro Skanderbeg atakis Otomani inter Lezhë e Krujë, e vinkis li.
En 1461 Mahmet la 2ma signatis la paco kun Skanderbeg ye la 22ma di junio. La sequanta yaro Skanderbeg atakis la nobleli de la dinastio Anjou, e lor alianciti qua probis atakar la rejo Fernando la 1ma di Napoli. Pro lua servadi, Kastriot recevis la titulo di Duko di Sankta Petro en la Rejo di Napoli. Post asekurar la napolitana rejo, li riturnis hejme. En 1464 li trovis e vinkis Ballaban Badera, albaniana qua helpis al turki qua kapturis multa albaniana komandanti, inkluzite oisi Arianit Golemi e Muzaka de Angelina ed altra 18 kapitani. Ica homi sendesis a Istambulo, esante tormentata dum 25 dii. La peticiono di Skanderbeg pro lia libereso ne esis atendita.
En 1466, Mehmet II guidis armeo qua entris en Albania e siejis l'urbo di Kruje. L'urbo defendesis da 4000 homi, guidita dal princo Tanush Topia. Post kelka monati, Mehmet vidis, quale lua patro, qua ol esis neposibla konkistar ol personale. Lu rivenis a Istambul ma lasis Ballaban Pasha por mantenar la siejo e konstruktar kastelo, qua esis nomizita El-basan por helpar al siejanti. Per la maritima helpo dil napolitani, Skanderbeg sucesis ruptar la siejo ed en la batalio qua supozis Otoman ekiro mortis Ballaban Pasha.
Kelka monati ante finar 1467, Mehmet preparis altra grand armeo. Il itere siejis Krujë, ma cafoye kun plua trupi. Du kontingenti gardis l'urbo, l'Otomana trupi venis ek Bosnia, Serbia e Mackdonia torporanta omna lukto per la soldati di Skanderbeg, ruptanta omna voyi e limitanta l'albaniana movebleso. Dum la konflikto Skanderbeg maladeskis pro malario in Lezhë, lor kontrolita dal Veneziani, e mortis ye la 17ma di januaro 1468, e samatempe l'armeo di Leke Dukagjini vinkis l'otomani in Shkodër.
Pos lua morto
[redaktar | redaktar fonto]
L'Albaniana rezisto duris dum dek yari pos la morto di Skanderbeg, guidita da Leke Dukagjini. Pos lua morto, Republiko Venezia obtenis de lua vidvo permiso pri defensar Krujë ed altra fortresi kun Veneziana garnizoni. Dum la quaresma siejo di Kruje en 1478, Otomani kaptis la urbo e la defenseri livris al Otomani qua promesis lasar omni sen domajo. Tamen, Otomani ocidis la viri e sklavigis mulieri ed infanti. L'Albaniana rezisto duris sporadike til cirkume 1500.
En 1479, Otoman armeo siejis e kaptis Shkodër, e Durazzo, Antivari, e Dulcigno restis sub Veneziana kontrolo.
Dume, la gratitudo dil rejo Fernando di Napoli duris post la morto di Skanderbeg. En letro ye la 24ma di februaro 1468 lu dicis ke "Skanderbeg esis quale patro por ni" e "Ni regretas ca morto ne min kam la morto di la rejo Alfonso", ofranta protekto a la vidvo di Skanderbeg e lua filio. Esis importanta ke la maxim multa Albaniana guidinti pos la morto di Skanderbeg troivs refuyejo en la rejio Napoli e to esis frequa inter Albaniani qui volis eskapar del Otomani. Li formacis la kolonii Arberesha en ca areo.
Decendantaro
[redaktar | redaktar fonto]Decendanti de Skanderbeg, Kastrioti Skanderbeg, recevis dukala titulo pos lia fugo de Albania. Li obtenis feudala domeni: dukio San Pietro in Galatina, e komtio Soleto, nun provinco Lecce, en Italia. Gjon Kastrioti la 2ma, filio di Skanderbeg, mariajis Irene Brankovic Palaiologina, filino de Lazar Branković, despoto di Serbia e un de la lasta decendanti dil imperiala familio Bizancana, Palaiologos.
Historiala fonti
[redaktar | redaktar fonto]L'unesma biografio pri Skanderbeg skribesis da Marin Barleti, katolika sacerdoto di Scutari, qua vivis dum la tempo dil rejo. Un yarcento pose, Giovanni Maria Biemmi, sacerdoto di Brescia, trovis biografio pri Skanderbeg skribita da nekonocita skriptisto de Tivari. Altra atesto pri la vivo di Skanderbeg venis de Gjin Muzaka, qua esis parto dil feudala familio qua guvernis l'urbo Berat. Lu luktis kun Skanderbeg e lojis en Albania 11 yari pos la morto dil heroo; plus tarda li traslokis a Napoli ubi li skribis Historia dhe trashegimi brez mbas brezi te familjes se Muzakeve (Historio e Genealogio dil domo Muzaka) en qua ilu parolas pri to quon lu vidis.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Anamali, Skënder (2002) (en Albaniana), Historia e popullit shqiptar në katër vëllime, I, Botimet Toena, OCLC 52411919
- ↑ Nichols, Aidan (2010), Rome and the Eastern Churches, Ignatius Press, ISBN 978-1-58617-282-4
- ↑ Tennent, Sir James Emerson (1845), The history of modern Greece, from its conquest by the Romans B.C.146, to the present time, H. Colburn
- ↑ Moore, Clement Clarke (1850), George Castriot, Surnamed Scanderbeg, King of Albania, New York: D. Appleton & Co., OCLC 397003