Sud-estala regiono (Brazilia)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sud-estala regiono di Brazilia (Portugalane Região Sudeste do Brasil) esas geografiala regiono di Brazilia konsistanta ek 4 stati: Minas Gerais, Espírito Santo, Rio de Janeiro, e Sao Paulo. Ol havas tota surfaco de 924.511,3 km², qua reprezentas 10,85% de la tota surfaco di la lando. Ol esas la maxim populoza regiono di Brazilia, havante 77 656 762 habitanti segun la kontado di 2010.[1]
Ca subdividuro - Sud-estala regiono - esas nek politikala nek administrala, havante signifiko nur geografiala. Lua 9 stati ordinare havas simila peizaji ed ekonomii.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
L'unesma habitanti di la regiono esis diversa grupi di indijeni. L'unesma Portugalani komencis establisar su pos 1500. Li fondis l'unesma vilajo, São Vicente en 1532. L'urbo Sao Paulo, distanta cirkume 70 km de la litoro, fondesis ye la 25ma di januaro 1554.
Kande Portugalani arivis dum 16ma yarcento la regiono kovresis da vasta e humida tropikala foresto proxim la litoro, e da savano weste de la nuna Minas Gerais ed en kelka loki de Sao Paulo. La du tipi di foresti gradope devastesis por instalar urbi ed agrokultivi, nome pos la 19ma yarcento.
Til la 18ma yarcento la habitantaro di la kapitanio Sao Paulo ofte ekmigris vers altra regioni. Komence, por kaptar indijeni qui uzesis kom sklavi dum la komenco di la koloniigo Braziliana, e pos la fino di la 17ma yarcento, por explotar oro en Minas Gerais. Dum la 19ma yarcento ca tendenco modifikesis, pro expanso di la produktado di kafeo. Pos la duesma duimo di la 19ma yarcento til 1930, Sao Paulo recevis granda nombro di enmigranti de Europa, nome Italiani, por laborar en plantacerii di kafeo ed ank en l'industrio. Altra nombroza grupi di enmigranti esis Portugalani, Hispani, Rusi, Turki, Arabi e, pos 1908, Japoniani.
Dum la 20ma yarcento - nome pos 1950 - Sao Paulo, ed en min quanteso Rio de Janeiro recevis granda nombro di Braziliani de Nord-estala regiono e de Minas Gerais por verkar en lua rapida developanta industrii, kontree la tendenco di migrado di la 18ma yarcento. La expanso di la industriigo adportis grand ekonomiala richeso a la regiono. Sao Paulo, Rio de Janeiro, Belo Horizonte e Campinas divenis importanta metropoli, ma l'urbala problemi quale sociala neegaleso, poluto, prekara habiteyi, violento e problemi pri trafiko di vehili anke kreskis multe rapide.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]Reliefo
[redaktar | redaktar fonto]
Existas montaro paralela a litoro nomizita Serra do Mar ("marala montaro"), qua krucumas la regiono de la frontiero inter Espírito Santo e Minas Gerais til la sudo di Sao Paulo. En kelka regioni ol recevas lokala nomi, exemple Serra da Mantiqueira, proxim la bordero inter Sao Paulo, Rio de Janeiro e Minas Gerais, o Serra dos Órgãos, en la centro dil stato Rio de Janeiro. En kelka loki lua altitudo povas superirar 2.000 o 2.500 metri adsur la maro.
Proxim la litoro la reliefo ordinare konsistas ek larja basa tereni, ecepte en poka loki quale Angra dos Reis, Parati ed en la nordala litoro di Sao Paulo. Doplande, la mezavalora altitudo diminutas, ed esas infre 250 metri che urbo Rosana, proxim fluvio Paraná.
Vejetantaro
[redaktar | redaktar fonto]
Nun, restas min kam 10% del originala pluvialala tropikala foresto, qua olim kovris vasta regiono, de litorala rivo til doplando. Restas importanta fragmenti di ol en la montaro Serra do Mar. Ta fragmenti ankore konservas richa biodiverseso, ma subisas minaco di devastado pro l'invado di tereni ed altra homala agadi. Sude del stato Sao Paulo existas regiono di transito inter la richa vejetantaro di tropikala foresto e la vejetantaro di gramini e di boski di konifer-arbori araucaria.
Doplando, parto de l'originala savano qua antee existis weste de Sao Paulo e Minas Gerais nun uzesas por edukado di bovaro e por plantacerii di soyo, sukrokano, oranjo e kafeo. Kelka importanta urbi, exemple Uberaba ed Uberlandia en Minas Gerais, e Ribeirão Preto, Bauru, São José do Rio Preto e Presidente Prudente en Sao Paulo, jacas en ca regiono. Ta urbi esas importanta regionala centri por komerco, industrio e servadi.
Norde de Minas Gerais, an la regiono proxim Montes Claros ed en la Valo dil fluvio Jequitinhonha) existas klimato miarida e la vejetantaro konocata kom caatinga, qua konsistas ek planti qui perdas lua folii dum la sika sezono. En parti de la litoro di Espírito Santo, Rio de Janeiro e Sao Paulo existas zoni kovrata per manglieri. En alta monti de la Serra do Mar, kun plua kam 2.000 metri di altitudo, trovesas herboza vejetantaro. Fine, sudo del stato Sao Paulo trovesas mikra boski di araucaria, endemika Braziliana konifero.
Klimato
[redaktar | redaktar fonto]
La dominacanta klimati di la regiono esas humida tropikala klimato proxim litoro, ofte kum intensa pluvi dum la somero. Doplande, la klimato esas tropikala kun du sezoni - sika e pluvoza. En alta monti existas la tropikala klimato di altitudo, kun quar sezoni. L'urbo Campos do Jordão, jacante 1,600 metri adsur la maro, havas un ek la maxim kolda klimati di Brazilia: la temperaturi ibe povas falar infre 0°C dum kelka dii dil vintro.
La klimato en la sudo di Sao Paulo esas subtropikala, kun quar sezoni. Norde de Minas Gerais la klimato esas tropikalo miarida, kun sika sezono qua povas durar dum preske 1 yaro.
Hidrografio
[redaktar | redaktar fonto]
La du precipua hidrografiala baseni de la regiono esas la baseno di fluvio Paraná, an la westo di Sao Paulo e Minas Gerais, e la baseno dil fluvio São Francisco, norde de Minas Gerais. La baseno di Paraná recevas importanta riveri, exemple Tietê, Grande e Paranaíba. Un ek la precipua enfluanti dil fluvio São Francisco esas rivero Velhas (Rio das Velhas) qua naskas en Ouro Preto e trairas la metropolala regiono di Belo Horizonte.
Altra importanta fluvii esas Paraíba do Sul (lua baseno recevas riveri en Sao Paulo, Minas Gerais e Rio de Janeiro), Pardo, Doce e Jequitinhonha, qui fluas este vers Atlantiko, e la baseno dil fluvio Ribeira do Iguape, sude de Sao Paulo.
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]
| Urbo | Habitanti segun demografiala kontado 2010 |
|---|---|
| São Paulo | 11 244 369 |
| Rio de Janeiro | 6 323 037 |
| Belo Horizonte | 2 375 444 |
| Guarulhos | 1 222 357 |
| Campinas | 1 080 999 |
| São Gonçalo | 999 901 |
| Duque de Caxias | 855 046 |
| Nova Iguaçu | 795 212 |
| São Bernardo do Campo | 765 203 |
La habitantaro di Sud-estala regiono esas plu granda kam Italia, Hispania e Francia. En la regiono jacas la tri maxim populoza stati di Brazilia: Sao Paulo, Minas Gerais e Rio de Janeiro.
| Koloro/raso en Sud-estala regiono (2006)[3] | |
|---|---|
| Blanki | 58.8% |
| Mestici | 32.5% |
| Negri | 7.7% |
| Orientali od Indijeni | 1.0% |
Sao Paulo, kun plu kam 11 milion habitanti en 2010[1] esas la maxim populoza urbo de suda misfero. Rio de Janeiro, kun plu kam 6.18 milion habitanti, esas la duesma maxim granda urbo di Brazilia. Altra importanta urbi en la regiono esas Belo Horizonte (plu kam 2.4 milioni habitanti), Guarulhos (cirkum 1.3 milioni habitanti) e Campinas (1.06 milioni habitanti).
Inter yari 1960a e 1980a, la regiono recevis granda nombro di enmigranti de Nord-estala regiono, ma en 2000 ta tendenco modifikis su: 457 mili personi retroiris de la Sud-estala vers la Nord-estala regiono, dum ke 400 mili facis l'inversa voyo.[4]
Ekonomio
[redaktar | redaktar fonto]
Maxim populoza e maxim richa regiono di Brazilia, ol havas la duesma maxim granda IHD di la lando, 0.824, nur dop l'indexo por Suda regiono. Sud-estala regiono reprezentas cirkume 60% de Braziliana TNP. La TNP dil stato di Sao Paulo esas cirkume 550 miliardi dolari, equivalanta a 33% de Braziliana TNP. La bazo di lua ekonomio esas moderna industrii e kultivo, edukado di bovaro, extraktado di petrolo (en Rio de Janeiro), turismo e tota tipi di servadi.
La precipua industrii esas mashinifado, automobili, konstrukturo di edifici, texala industrio, kemiala e petrokemiala, elektronikala, l'industri aeronautika (en Sao Paulo), l'indistrio navala (en Rio de Janeiro), stofi e transformacajo di alimenti. Sao Paulo koncentras granda nombro di industrii, sequita da Minas Gerais e Rio de Janeiro. Lua granda urbi koncentras moderna e diversigata servadi (banki, financala servadi, informatiko, komerco, edc.), ed en l'internajo existas moderna e mashinigata agrokultivi, precipue di sukrokano, oranjo, kafeo e soyo, ed edukado di bovaro, porki ed uceli.
.jpg)
La litoro dil urbo Campos, che stato Rio de Janeiro, nun produktas plua kam 22 milioni m³ di naturala gaso e 1,49 milion bareli di petrolo omnadie.
An la regiono jacas urbo Rio de Janeiro, Braziliana urbo qua recevas la maxim granda nombro di turisti.
| Stato | TNP R$ (milioni) | Rango en Braziliana ekonomio | TNP po persono en R$ |
|---|---|---|---|
| Sao Paulo | 1 003 016 | 1 | 24 457 |
| Rio de Janeiro | 343 182 | 2 | 21 621 |
| Minas Gerais | 282 522 | 3 | 14 233 |
| Espírito Santo | 69 870 | 11 | 20 230 |
Transporto
[redaktar | redaktar fonto]
Sud-estala regiono havas la maxim granda reto di fervoyi e la maxim importanta reto di voyi di Brazilia. La Choseo Dutra, qua ligas l'urbi Sao Paulo e Rio de Janeiro esas la precipua koridoro por vari e personi di Brazilia, e posibligas ligar la sudala stati a la nord-estala regiono di la lando. Altra importanta chosei esas: Fernão Dias, qua ligas l'urbi Sao Paulo e Belo Horizonte; BR-040, qua ligas Rio de Janeiro a Belo Horizonte e Brasília en Centro-westala regiono; e BR-101, qua ligas Rio de Janeiro a Vitória e la Nord-estala regiono di Brazilia, proxim la litoro.
La regiono havas quar internaciona aeroportui: São Paulo-Guarulhos (aeroportuo André Franco Montoro - Cumbica), Campinas (aeroportuo Viracopos), Rio de Janeiro (aeroportuo Tom Jobim) e Belo Horizonte (aeroportuo Confins); e 6 granda portui: Santos e São Sebastião en Sao Paulo, Itaguaí (anciena Sepetiba) e Rio de Janeiro en Rio de Janeiro, e Vitória e Tubarão en Espírito Santo.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1,0 1,1 Dados do Censo 2010 - Autoro: IBGE.
- ↑ Picos da Bandeira e do Cristal já têm novas altitudes - Idiomo: Portugalana.
- ↑ PNAD - Dato di publikigo: 2006. URL vidita ye 14ma di agosto 2007. Idiomo: Portugalana.
- ↑ Bolsa Família causa migração de retorno - Publikigita da Instituto de Estudos do Trabalho e Sociedade. Dato di publikigo: 12ma di novembro 2006. URL vidita ye 29ma di junio 2009.
