Pýþagóras

Pýþagóras
Brjóstmynd af Pýþagoras í Capitolinesafninu í Róm í Ítalíu
Svæði	Vestræn heimspeki
Tímabil	Fornaldarheimspeki
Skóli/hefð	Pýþagórismi
Helstu viðfangsefni	Stærðfræði, stjörnufræði

Pýþagóras frá Samos (d. um 500 f.Kr.) var forngrískur stærðfræðingur og heimspekingur sem var uppi um 580 f.Kr. til 500 f.Kr. Hann er talinn einna fyrstur til að líta á stærðfræði sem sjálfstæða fræðigrein, en ekki bara safn af nytsamlegum formúlum. Er ásamt Evklíð frægasti stærðfræðingur fornaldar.

Einhvern tímann í kringum árið 530 f.Kr setti hann á laggirnar trúarlega reglu í borginni Kroton á Suður-Ítalíu sem hafði tónlist og stærðfræði í hávegum. Einstaklingar innan þessarar reglu (oft kallaðir pýþagóringar) töldu að tölur væru grundvöllur alheimsins og byggist hann því upp á samræmi þeirra og hlutföllum.

Hugmyndir Pýþagórasar höfðu mikil áhrif á gríska heimspekinga, m.a. Platon.

Regla Pýþagórasar er þó að öllum líkindum ekki frá honum komin þar sem vitað er að Babýlóníumenn þekktu hana um 1800 f.Kr.

Trúarleg regla Pýþagórasar var mjög stór í sniðum og er vitað að konur fengu ekki inngöngu í regluna. Allir reglubræður voru bundnir þagnareiði og því er talið að mikið af heimspeki sem tileinkuð er Pýþagórasi komi ekki endilega frá honum sjálfum heldur úr þessari trúarreglu sem stóð lengur en hann lifði.

Þar lögðu pýþagóringar stund á heimspeki og stærðfræði. Til að mynda var Pýþagóras sá fyrsti til að sýna fram á stærðfræðilega eiginleika tónfræðinnar.

Einnig töluðu þeir um að talan 10 væri í raun heilög tala og í heimspekikerfi sínu gerðu þeir ráð fyrir því að himingeimurinn samanstæði af 10 reikistjörnum og þar af væri ein andjörð sem hreyfðist á móti jörðinni.

Frekari fróðleikur

Kahn, Charles H., Pythagoras and the Pythagoreans: A Brief History (Indianapolis: Hackett, 2001).

Tengt efni

• Forverar Sókratesar

Tenglar

• Stanford Encyclopedia of Philosophy: „Pythagoras“
• Stanford Encyclopedia of Philosophy: „Pythagoreanism“
• The Internet Encyclopedia of Philosophy: „Pythagoras“
• „Fann Pýþagóras upp Pýþagórasarregluna eða er hún bara kennd við hann?“. Vísindavefurinn.
• „Hvernig gátu stærðfræðingar fornaldar eins og Pýþagóras og fleiri reiknað og fundið allar formúlurnar sínar?“. Vísindavefurinn.
• „Hvernig er hægt að nota Pýþagórasarreglu á praktískan hátt?“. Vísindavefurinn.
• „Hversu gamlar eru pýþagórískar þrenndir?“. Vísindavefurinn.

  Þessi stærðfræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.